Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

DƯƠNG MINH TRÍ

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

DƯƠNG MINH TRÍ

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.31.01.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Phương Thảo

THÁI NGUYÊN - 2019

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi,

chưa công bố tại bất kỳ nơi nào, mọi số liệu sử dụng trong luận văn này là

những thông tin xác thực.

Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019

Tác giả luận văn

Dương Minh Trí

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

nghiệp trên địa bàn huyên đồng hỷ, tỉnh Thái Nguyên”, tôi đã nhận được sự

hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ

sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ

tôi trong học tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa, văn

phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã tạo điều kiện giúp

đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân

trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giảng viên hướng dẫn là TS. Nguyễn

Phương Thảo.

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác

của các cô chú, anh chị em và bạn bè, tôi xin chân thành cảm ơn. Thêm nữa,

tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn chân thành tới bạn bè, đồng nghiệp và gia đình

đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành nghiên cứu này.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019

Tác giả luận văn

Dương Minh Trí

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...................................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ........................................................vii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 3

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 3

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU

KINH TẾ NÔNG NGHIỆP......................................................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ........................ 4

1.1.1. Cơ cấu kinh tế và cơ cấu kinh tế nông nghiệp ........................................ 4

1.1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp................................................ 8

1.1.3. Nội dung của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ........................ 10

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp.... 14

1.2. Cơ sở thực tiễn chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành nông nghiệp và kinh

nghiệm rút ra cho huyện Đồng Hỷ.................................................................. 18

1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước ................................. 18

1.2.2. Kinh nghiệm rút ra cho huyện Đồng Hỷ............................................... 21

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................23

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 23

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 23

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 23

2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 24

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 24

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 25

2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình kinh tế tại địa phương ........................ 25

2.3.2. Các chỉ tiêu phản ánh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp

......................................................................................................................... 26

Chương 3: THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG

NGHIỆP HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN......................................27

3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Đồng Hỷ......................... 27

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 27

3.1.2. Các đặc điểm về kinh tế - xã hội........................................................... 29

3.1.3. Đánh giá chung về các đặc điểm tự nhiên KTXH có ảnh hưởng đến

chuyển dịch cơ cấu KTNN ở huyện Đồng Hỷ theo hướng sản xuất hàng hóa

......................................................................................................................... 32

3.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp huyện Đồng Hỷ .... 33

3.2.1. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành .............................. 33

3.2.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu KTNN theo vùng................................ 47

3.2.3. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu KTNN theo thành phần kinh tế .......... 51

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chuyển dịch cơ cấu KTNN huyện

Đồng Hỷ .......................................................................................................... 54

3.3.1. Nhân tố điều kiện tự nhiên .................................................................... 54

3.3.2. Nhóm nhân tố về kinh tế và tổ chức quản lý ........................................ 55

3.3.3. Nhóm yếu tố khoa học kỹ thuật và công nghệ...................................... 57

3.3.4. Nhóm nhân tố thuộc về quản lý vĩ mô của nhà nước ........................... 59

3.3.5. Nhân tố cơ sở hạ tầng kỹ thuật.............................................................. 60

3.4. Đánh giá chung về thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp

huyện Đồng Hỷ ............................................................................................... 61

3.4.1. Những kết quả tích cực đạt được .......................................................... 61

3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 62

Chương 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH CHUYỂN DỊCH CƠ

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG HỶ TỈNH

THÁI NGUYÊN ......................................................................................................64

4.1. Quan điểm, phương hướng, mục tiêu thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ

cấu kinh tế ở huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên ............................................ 64

4.1.1. Quan điểm và phương hướng................................................................ 64

4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 65

4.2. Một số giải pháp chủ yếu thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế

nông nghiệp huyện Đồng Hỷ .......................................................................... 66

4.2.1. Quy hoạch sản xuất hàng hóa gắn liền với chuyên môn hóa và đa dạng

hóa nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng sản

xuất hàng hóa .................................................................................................. 66

4.2.2. Giải pháp về các nguồn lực trong sản xuất nông nghiệp ...................... 67

4.2.3. Giải pháp về thị trường ......................................................................... 70

4.2.4. Đào tạo phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho phát triển sản xuất nông

nghiệp hàng hóa .............................................................................................. 72

4.2.5. Giải pháp xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cho quá trình chuyển dịch cơ

cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa ................................. 73

4.2.6. Giải pháp đặc thù cho từng vùng sinh thái huyện Đồng Hỷ................. 74

4.3. Kiến nghị.................................................................................................. 76

KẾT LUẬN..............................................................................................................77

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................79

PHỤ LỤC.................................................................................................................83

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Nguyên nghĩa

1 SX Sản xuất

2 NN Nông nghiệp

3 KTNN Kinh tế nông nghiệp

4 SXNN Sản xuất nông nghiệp

5 CDCC Chuyển dịch cơ cấu

6 QMSX Quy mô sản xuất

7 KHCN Khoa học công nghệ

8 CSVC Cơ sở vật chất

9 PTKT Phát triển kinh tế

10 SPNN Sản phẩm nông nghiệp

11 KT-XH Kinh tế - Xã hội

12 CNH-HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

13 SXHH Sản xuất hàng hóa

14 GTSX Giá trị sản xuất

15 SXKD Sản xuất kinh doanh

16 HĐND Hội đồng nhân dân

17 NSLĐ Năng suất lao động

18 TNMT Tài nguyên môi trường

19 GTNN Giá trị nông nghiệp

20 HTX Hợp tác xã

21 KHKT Khoa học kỹ thuật

22 GDĐT Giáo dục đào tạo

23 GDP

Gross domestic product (tổng sản phẩm

quốc nội)

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ

Bảng 2.1 Ý nghĩa của thang đo Likert ............................................................ 24

Bảng 3.1. Tình hình sử dụng đất đai huyện Đồng Hỷ năm 2018 ................... 29

Bảng 3.2. GDP bình quân giai đoạn 2016-2018 ............................................. 30

Bảng 3.3 Đặc điểm dân số huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2016-2018.................. 31

Bảng 3.4: Cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp ở huyện Đồng Hỷ, ................ 34

tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2016-2018 .......................................................... 34

Bảng 3.5: Cơ cấu GTSX ngành trồng trọt ở huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái

Nguyên giai đoạn 2016-2018.......................................................................... 36

Bảng 3.6: Diện tích gieo trồng và cơ cấu diện tích gieo trồng ngành trồng trọt37

Bảng 3.7: Cơ cấu diện tích gieo trồng cây lương thực ................................... 38

Bảng 3.8: Cơ cấu diện tích cây lâu năm.......................................................... 40

Bảng 3.9: Cơ cấu sản xuất ngành chăn nuôi ................................................... 42

Bảng 3.10: Số lượng đàn vật nuôi của huyện ................................................. 43

Bảng 3.11 Tình hình phát triển thủy sản huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2016 -

2018................................................................................................................. 44

Bảng 3.12 Một số chỉ tiêu về kết quả sản xuất nông nghiệp huyện Đồng Hỷ

giai đoạn 2016 - 2018...................................................................................... 46

Bảng 3.13.Cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp của ba vùng kinh tế trong

huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2016 - 2018........................................................... 48

Bảng 3.14. Đánh giá về sự thuận lợi của điều kiện tự nhiên đối với chuyển

dịch cơ cấu kinh tế .......................................................................................... 54

Bảng 3.15. Đánh giá về chính sách phát triển nông nghiệp............................ 57

Bảng 3.16. Đánh giá về khoa học công nghệ.................................................. 58

Bảng 3.17. Đánh giá về công tác quy hoạch phát triển nông nghiệp ............. 59

Bảng 3.18. Đánh giá về cơ sở hạ tầng............................................................. 60

Hình 3.1. Cơ cấu nông nghiệp huyện Đồng Hỷ phân theo vùng kinh tế giai