Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGÔ VĂN DƯỠNG

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ PHỔ YÊN THEO HƯỚNG

NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ

KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Thái Nguyên, năm 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGÔ VĂN DƯỠNG

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ PHỔ YÊN THEO HƯỚNG

NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ

Ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 8.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ

KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Văn Tâm

Thái Nguyên, năm 2020

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là kết quả nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết

quả trong luận văn này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất

kỳ công trình nào.

Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ trong quá trình thực hiện luân

văn đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ

nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2020

Tác giả luận văn

Ngô Văn Dưỡng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CẢM ƠN

Luận văn được hoàn thành là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu

lý luận và tích luỹ kinh nghiệm thực tế của tác giả. Những kiến thức mà thầy

cô giáo truyền thụ đã làm sáng tỏ những ý tưởng, tư duy của tác giả trong suốt

quá trình thực hiện luận văn này.

Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn và kính trọng sâu sắc đối với

TS. Nguyễn Văn Tâm - người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành

luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Ban chủ nhiệm Khoa Kinh

tế và Phát triển nông thôn, trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã giúp

đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn.

Có được kết quả này, tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ của Phòng Kinh tế thị

xã Phổ Yên, các Phòng, ban của thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên và các cán

bộ đã cung cấp số liệu, tư liệu khách quan, chính xác giúp đỡ tôi hoàn thành

bản luận văn này.

Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn những người thân trong gia đình

đã giúp đỡ tôi lúc khó khăn, vất vả để hoàn thành luận văn. Tôi xin chân

thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã động viên tạo mọi điều kiện thuận lợi

và đóng góp những ý kiến quý báu để giúp tôi hoàn thành luận văn này.

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2020

Tác giả luận văn

Ngô Văn Dưỡng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN...................................................................................................i

MỤC LỤC........................................................................................................ii

DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................................. v

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ.......................................................................vii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN ...........................................................................viii

1.2. Mục tiêu cụ thể.........................................Error! Bookmark not defined.

2.2. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

2.1. Mục tiêu chung.........................................Error! Bookmark not defined.

2.2. Mục tiêu cụ thể.........................................Error! Bookmark not defined.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2

3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 2

3.2. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 2

4. Những đóng góp mới của luận văn ............................................................... 3

Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI............................................ 4

1.1. Cơ sở lý luận của đề tài.............................................................................. 4

1.1.1. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp .................................................................... 4

1.1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp................................................ 5

1.1.3. Nông nghiệp đô thị................................................................................ 14

1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài......................................................................... 18

1.2.1. Cơ sở thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ................ 22

1.2.2. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng

nông nghiệp đô thị của một số địa phương................................................... 24

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

iii

1.3. Tổng quan các công trình nghiên cứu...................................................... 30

1.3.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu ngoài nước................................ 30

1.3.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu trong nước ................................ 31

1.4. Bài học kinh nghiệm rút ra từ tổng quan tài liệu cho thị xã Phổ Yên, tỉnh

Thái Nguyên.................................................................................................... 33

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU............................................................................................... 35

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................... 35

2.1.1. Điều kiện tự nhiên thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.......................... 35

2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên .............. 41

2.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thị xã Phổ Yên47

2.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 49

2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 49

2.3.1. Chọn điểm nghiên cứu ......................................................................... 49

2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu................................................................ 49

2.3.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 51

2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu............................................................. 52

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 54

3.1. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn thị xã Phổ Yên, tỉnh

Thái Nguyên.................................................................................................... 54

3.1.1. Chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tỉnh Thái Nguyên ...... 54

3.1.2. Kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ

Yên giai đoạn 2014-2018................................................................................ 56

3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên

địa bàn thị xã Phổ Yến theo hướng nông nghiệp đô thị.................................. 85

3.3. Phân tích SWOT và đánh giá chung đối với chuyển dịch cơ cấu kinh kế

nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị ..... 88

3.3.1. Phân tích SWOT ................................................................................... 88

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

iv

3.3.2. Đánh giá chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp................ 89

3.4. Giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ

Yên theo hướng nông nghiệp đô thị................................................................ 91

3.4.1. Quan điểm, mục tiêu và định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị .............. 91

3.4.2. Giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã

Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị ........................................................ 99

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................... 110

1. KẾT LUẬN............................................................................................... 110

2. KIẾN NGHỊ .............................................................................................. 111

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 113

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Hiện trạng sử dụng đất thị xã Phổ Yên năm 2018.......................... 38

Bảng 2.2. Giá trị sản xuất của Thị xã Phổ Yên giai đoạn 2016 – 2018.......... 42

Bảng 2.3: Tình hình dân số thị xã Phổ Yên giai đoạn 2016 – 2018................ 44

Bảng 2.4: Tình hình sử dụng lao động của thị xã Phổ Yên ............................ 45

giai đoạn 2016 - 2018...................................................................................... 45

Bảng 3.1: Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp thị xã Phổ Yên ........... 57

giai đoạn 2014-2018........................................................................................ 57

Bảng 3.2. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp thị xã Phổ Yên giai đoạn

2014-2018........................................................................................................ 59

Bảng 3.3 Diện tích các loại cây trồng ............................................................. 62

Bảng 3.4: Cơ cấu sản xuất cây hàng năm thị xã Phổ Yên giai đoạn

2014-2018........................................................................................................ 64

Bảng 3.5 Diện tích cây lâu năm ...................................................................... 67

Bảng 3.6: Tốc độ phát triển ngành chăn nuôi trên địa bàn thị xã Phổ Yên giai

đoạn 2014-2018............................................................................................... 69

Bảng 3.7 Sản lượng sản phẩm chăn nuôi chủ yếu ......................................... 71

Bảng 3.8. Cơ cấu sản xuất lâm nghiệp............................................................ 74

Bảng 3.9. Cơ cấu sản xuất thủy sản ................................................................ 75

Bảng 3.10: Tỷ trọng của dịch vụ trong ngành nông nghiệp thị xã Phổ Yên .. 77

giai đoạn 2014-2018........................................................................................ 77

Bảng 3.11: Tổng hợp vốn dự án đầu tư phát triển nông nghiệp ở thị xã Phổ

Yên giai đoạn 2014 - 2018.............................................................................. 80

Bảng 3.12: Cơ cấu vốn đầu tư phát triển nông nghiệp ở thị xã Phổ Yên ....... 82

giai đoạn 2016 - 2018...................................................................................... 82

Bảng 3.13. Nguồn vốn đầu tư nhằm PTSX trong lĩnh vực nông nghiệp theo

các chương trình giai đoạn 2014 – 2018......................................................... 84

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vi

Bảng 3.14. Những nhân tố ảnh hướng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp

theo hướng nông nghiệp đô thị.......................................................................... 86

Bảng 3.15. Thay đổi nhận thức của người dân về chuyển dịch cơ cấu kinh tế

nông nghiệp trên đại bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị ..... 87

Bảng 3.16. Phân tích SWOT chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên đại

bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị........................................ 88

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Hình 3.1. Bản đồ thị xã Phổ Yên..................................................................... 35

Biểu đồ 3.1. Cơ cấu trồng trọt giai đoạn 2014 - 2018..................................... 61

Biểu đồ 3.2. Cơ cấu GTSX chăn nuôi giai đoạn 2014 - 2018 ........................ 69

Biểu đồ 3.3. Cơ cấu sản xuất lâm nghiệp giai đoạn 2014 - 2018 ................... 73

Biểu đồ 3.4. Vốn dự án đầu tư nông nghiệp tại thị xã Phổ Yên ..................... 81

Biểu đồ 3.5. Các nguồn vốn dự án đầu tư nông nghiệp tại thị xã Phổ Yên.... 81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

viii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN

Tên tác giả: Ngô Văn Dưỡng

Tên luận văn: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã

Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị

Ngành: Kinh tế nông nghiêp Mã số: 8.62.01.15

Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên

1. Mục tiêu của đề tài

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận, thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp.

- Phân tích được thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp

trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị.

- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị.

- Đưa ra được những giải pháp nhằm thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ

cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp

đô thị.

2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

2.1. Đối tượng nghiên cứu

Vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ

Yên, tỉnh Thái Nguyên theo hướng nông nghiệp đô thị.

2.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về nội dung: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên

địa bàn thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.

- Phạm vi về không gian: Đề tài được nghiên cứu trên địa bàn thị xã

Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.

- Phạm vi về thời gian: Đề tài tiến hành từ tháng 6/2019 đến tháng

3/2020

3. Nội dung nghiên cứu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ix

- Nội dung 1: Đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị.

- Nội dung 2: Các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế

nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị.

- Nội dung 3: Đề ra những giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu

kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô

thị giai đoạn 2020-2025.

4. Kết luận

Thị xã Phổ Yên có điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thuận lợi cho

chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng nông nghiệp đô thị. Trên

thực tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng nông nghiệp đô

thị trên địa bàn thị xã Phổ Yên đang diễn ra mạnh mẽ. Giai đoạn 2014-2018,

cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên chuyển dịch theo

chiều hướng tích cực, phát huy được lợi thế của địa phương. Trong 5 năm

qua, cơ cấu kinh tế nông nghiệp địa phương có sự chuyển dịch theo hướng

giảm dần tỷ trọng trồng trọt, tăng dần tỷ trọng chăn nuôi và dịch vụ. Thu

nhập, đời sống của người dân nông thôn từng bước cải thiện, góp phần đáng

kể vào chương trình xoá đói, giảm nghèo, ổn định đời sống, phát triển kinh tế

- xã hội và xây dựng nông thôn mới. Tổng nguồn vốn đầu tư cho các dự án

nông nghiệp tăng mạnh, năm 2017 nguồn vốn tăng 3,49% so với năm 2016;

năm 2018 mức tăng lên đến 82,78%. Có bốn yếu tố chính ảnh hưởng đến

chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Phổ Yên theo

hướng nông nghiệp đô thị, gồm: Thị trường tiêu thụ sản phẩm; Quy hoạch sản

xuất của nhà nước; Diện tích đất sản xuất; Bảo quản và chế chiến nông sản

Nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị

xã Phổ Yên theo hướng nông nghiệp đô thị, một số giải pháp được đề xuất

gồm: Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch; Hoàn thiện chính sách đất đai;

Hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ phát triển sản xuất và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

x

thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp; Phát triển bền vững công nghiệp và

dịch vụ hỗ trợ thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng

đô thị hóa; Nâng cao tiềm lực KH&CN phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế

nông nghiệp; Nâng cao hiệu lực quản lý của bộ máy chính quyền các cấp bảo

đảm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng đô thị hóa.