Bàn thêm về phân loại văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930-1945

Phùng Quý Sơn Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 98(10): 141 - 145

141

BÀN THÊM VỀ PHÂN LOẠI VĂN XUÔI VIỆT NAM

GIAI ĐOẠN 1930 – 1945

Phùng Quý Sơn

*

Trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn

TÓM TẮT

Việc phân loại văn xuôi Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX thành các nhóm truyện từ trước đến nay đã

được các nhà lý thuyết thử nghiệm khá nhiều và hướng tới mục đích có thể chấp nhận được. Trong

đó, đương nhiên tiêu chí phân loại là yếu tố căn cốt nhất. Một số tiêu chí đã được vận dụng khá

phổ biến như: thi pháp thể loại, phương pháp sáng tác, phạm vi hiện thực được phản ánh trong tác

phẩm (đề tài), sự kết hợp giữa thể loại văn học với các loại hình nghệ thuật khác (âm nhạc, hội

họa, kiến trúc...). Chúng tôi thử nghiệm phân loại văn xuôi theo nhóm truyện kể dựa trên nguyên

tắc tổ chức sự kiện.

Từ khóa: phân loại văn xuôi, nhóm truyện kể, tổ chức sự kiện.

NỘI DUNG*

Trong giai đoạn hoàng kim của văn học hiện

đại Việt Nam (1930 – 1945), văn xuôi đã đạt

đến “giá trị cổ điển” với một lớp nhà văn tiêu

biểu như Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố,

Nguyên Hồng, Nam Cao, Vũ Trọng Phụng,

Nguyễn Tuân, Khái Hưng, Nhất Linh, Thạch

Lam, Lan Khai, Thế Lữ ... Xét về thi pháp thể

loại, nền văn xuôi hiện đại trong sự kết hợp

hài hòa với truyền thống dân tộc và thế giới

với những tinh hoa của nó đã bước từng bước

vững chắc vào nền văn học chung của nhân

loại. Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm nhiều

tiêu chí để phân loại văn xuôi hiện đại Việt

Nam với mong muốn hướng tới cái đích nhất

định có thể chấp nhận được. Hiện nay đang

tồn tại một số cách phân loại như sau:

Thứ nhất là dựa vào trào lưu, khuynh hướng,

phương pháp sáng tác mà người ta chia văn

xuôi Việt Nam 1930 – 1945 ra thành văn xuôi

lãng mạn, văn xuôi hiện thực phê phán, văn

xuôi hiện thực xã hội chủ nghĩa (yêu nước,

cách mạng). Cách phân loại phổ biến này

được đề cập trong sách giáo khoa ngữ văn

phổ thông, giáo trình Văn học Việt Nam dành

cho các trường đại học, cao đẳng và trung cấp

chuyên nghiệp hay một số chuyên luận về

truyện ngắn, tiểu thuyết như: Tiểu thuyết Việt

Nam hiện đại, Truyện ngắn Việt Nam – lịch

sử - thi pháp – chân dung (Phan Cự Đệ chủ

*

Tel: 0982 339388, Email: [email protected]

biên), Truyện ngắn – Những vấn đề lý thuyết

và thực tiễn thể loại (Bùi Việt Thắng)...

Thứ hai là dựa vào thi pháp thể loại mà chia

ra thành truyện tâm lý, truyện phiêu lưu,

truyện kinh dị... Trong Nhà văn hiện đại, Vũ

Ngọc Phan chia tiểu thuyết làm mười loại:

phong tục, luận đề, luân lý, xã hội, truyền kỳ,

hoạt kê, tả chân, tình cảm, trinh thám, phóng

sự. Trước đó, Phạm Quỳnh đã chia tiểu thuyết

làm ba loại: ngôn tình, tả thực, truyền kỳ.

Cách phân loại mà Phạm Quỳnh, Vũ Ngọc

Phan đề xuất phần nào dựa trên Bách khoa tự

điển của phương Tây từ đầu thế kỷ XX. Càng

về sau, cách phân chia văn học nói chung,

truyện nói riêng theo thi pháp thể loại càng

được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, với văn

học Việt Nam, không phải mọi mô hình trên

đều phát triển. Có lẽ phát triển hơn cả là nhóm

truyện luận đề, tả chân và tâm lý, tình cảm.

Thứ ba là dựa vào sự kết hợp giữa thể loại

văn học và các loại hình nghệ thuật khác như

hội họa, sân khấu, sử thi, thơ trữ tình, hồi ký,

nhật ký, bút ký, phóng sự, thư từ... Vì thế giai

đoạn này mới xuất hiện các loại tiểu thuyết

như: tiểu thuyết phóng sự (kiểu Lều chõng

của Ngô Tất Tố), tiểu thuyết hoạt kê, trong đó

có ảnh hưởng của hài kịch, tranh biếm họa

(kiểu Số đỏ của Vũ Trọng Phụng), tiểu thuyết

tự truyện (kiểu Những ngày thơ ấu của

Nguyên Hồng)...