Xây dựng tiến trình dạy học một số kiến thức chương "sóng cơ và sóng âm" (vật lý 12 cơ bản) nhằm phát huy tính tích cực, tự lực cho học sinh phổ thông dân tộc nội trú

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

LƢƠNG VĂN LUYỆN

XÂY TIẾN TRÌNH DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC

CHƢƠNG “SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM” (VẬT LÝ 12 BAN CƠ

BẢN) NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, TỰ LỰC

CHO HỌC SINH PT DÂN TỘC NỘI TRÚ

Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp giảng dạy Vật lý

Mã số: 60 14 01 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS VŨ THỊ KIM LIÊN

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô hướng dẫn khoa học

PGS. TS Vũ Thị Kim Liên đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này.

Đối với tôi cô luôn là tấm gương sáng về tinh thần làm việc không mệt mỏi,

lòng hăng say với khoa học, lòng nhiệt tình quan tâm bồi dưỡng thế hệ trẻ.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, khoa sau đại học, khoa Vật lí,

các thầy cô giáo giảng dạy cùng toàn thể các bạn học viên lớp cao học K.20

trường ĐHSP – ĐHTN đã tận tình giảng dạy, góp nhiều ý kiến quý báu cho tôi

trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu khoa học và làm luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô giáo của ba

trường Vùng cao Việt Bắc, trường PTDT nội trú Thái Nguyên, trường Văn hóa

bộ công an, đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn này.

Thái nguyên, tháng 5 năm 2014

Tác giả

Lương Văn Luyện

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa có ai công bố trong

một công trình nào khác.

Thái nguyên, tháng 5 năm 2014

Tác giả

Lương Văn Luyện

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

Trang

Trang bìa phụ

Lời cảm ơn............................................................................................................i

Lời cam đoan .......................................................................................................ii

Mục lục ...............................................................................................................iii

Những từ viết tắt trong luận văn.........................................................................iv

Danh mục các bảng.............................................................................................. v

Danh mục các đồ thị và biểu đồ ......................................................................... vi

MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG

TIẾN TRÌNH DẠY HỌC THEO HƢỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH

CỰC, TỰ LỰC CỦA HỌC SINH PT DÂN TỘC NỘI TRÚ ........................ 5

1.1. Cơ sở lí luận.................................................................................................. 5

1.1.1. Tính tích cực hoạt động nhận thức là gì ? ................................................. 5

1.1.2. Những biểu hiện của tính tích cực hoạt động nhận thức của học sinh..... 6

1.1.3. Phân loại tính tích cực hoạt động nhận thức ............................................. 7

1.1.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến tính tích cực nhận thức ............................ 8

1.1.5. Biện pháp chung phát huy tính tích cực hoạt động nhận thức của học sinh...... 9

1.1.6. Vấn đề phát huy tính tự lực nhận thức của học sinh. .............................. 10

1.1.7. Mối quan hệ giữa tính tích cực và tự lực nhận thức của học sinh........... 11

1.1.8. Dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh ..... 11

1.2. Cơ sở thực tiễn............................................................................................ 17

1.2.1. Đặc điểm hoạt động học tập của HS DTNT............................................ 17

1.2.2. Thực trạng dạy và học các kiến thức chương “ Sóng âm và sóng cơ” (Vật

lí 12 - Ban cơ bản) tại một số trường PT Dân tộc nội trú.................................. 19

1.2.3. Các biện pháp nâng cao chất lượng dạy học vật lí ở trường phổ thông dân

tộc nội trú........................................................................................................... 19

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ................................................................................ 23

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Chƣơng 2: XÂY DỰNG TIẾN TRÌNH DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC

CHƢƠNG “SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM” (VẬT LÍ 12 – BAN CƠ BẢN)

THEO HƢỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, TỰ LỰC TRONG

HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC CỦA HS PT DÂN TỘC NỘI TRÚ............ 24

2.1. Đặc điểm của chương “Sóng cơ và sóng âm” (Vật lí 12 - Ban cơ bản)..... 24

2.1.1. Vị trí, vai trò của chương “Sóng cơ và sóng âm” (Vật lí 12 - Ban cơ bản)..... 24

2.1.2. Cấu trúc và mục tiêu của chương “Sóng cơ và sóng âm” ....................... 25

2.2. Xây dựng tiến trình dạy học một số bài thuộc chương “Sóng cơ và sóng

âm” (Vật lí 12 - Ban cơ bản) nhằm phát huy tính tích cực, tự lực trong hoạt

động nhận thức của HS PT dân tộc nội trú........................................................ 26

2.2.1. Bài 7: SÓNG CƠ VÀ SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ .................................. 26

2.2.2. Bài 8: GIAO THOA SÓNG ................................................................... 33

2.2.3. Bài 9: SÓNG DỪNG.............................................................................. 42

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ................................................................................ 49

Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ...................................................... 50

3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm...................................... 50

3.1.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm........................................................ 50

3.1.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm....................................................... 50

3.2. Đối tượng và phương pháp thực nghiệm.................................................... 50

3.2.1. Đối tượng của thực nghiệm sư phạm ...................................................... 50

3.2.2. Khống chế những ảnh hưởng tới kết quả thực nghiệm sư phạm ........... 51

3.2.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm ........................................................ 51

3.3. Phương pháp đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm................................ 52

3.3.1. Căn cứ để đánh giá .................................................................................. 52

3.3.2. Đánh giá, xếp loại.................................................................................... 52

3. 4. Các giai đoạn thực nghiệm sư phạm ......................................................... 53

3.4.1. Công tác chuẩn bị cho thực nghiệm sư phạm.......................................... 53

3.4.2. Kết quả và xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm...................................... 54

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.5. Đánh giá chung về tnsp ............................................................................. 66

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ................................................................................ 67

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ............................................................................. 68

KẾT LUẬN....................................................................................................... 68

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 70

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

DH Dạy học

DTNT Dân tộc nội trú

GD Giáo dục

GV Giáo viên

HS Học sinh

MH Mô hình

PP Phương pháp

PPDH Phương pháp dạy học

PT Phổ thông

SGK Sách giáo khoa

TC Tích cực

THPT Trung học phổ thông.

TTC Tính tích cực

T/N Thí nghiệm

TN Thực nghiệm

TNSP Thực nghiệm sư phạm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Chất lượng học tập, đặc điểm HS lớp thực nghiệm và đối chứng.... 53

Bảng 3.2: Thống kê biểu hiện của tính tích cực, tự lực của HS........................ 55

Bảng 3.3: Kết quả kiểm tra lần 1...................................................................... 56

Bảng 3.4: Xếp loại kiểm tra lần 1..................................................................... 57

Bảng 3.5: Phân phối tần suất kết quả kiểm tra lần 1 ........................................ 57

Bảng 3.6: Kết quả kiểm tra lần 2...................................................................... 59

Bảng 3.7: Xếp loại kiểm tra lần 2..................................................................... 60

Bảng 3.8: Phân phối tần suất kết quả kiểm tra lần 2 ........................................ 60

Bảng 3.9: Kết quả kiểm tra lần 3...................................................................... 62

Bảng 3.10: Xếp loại kiểm tra lần 3................................................................... 63

Bảng 3.11: Phân phối tần suất kết quả kiểm tra lần 3 ...................................... 63

Bảng 3.12: Tổng hợp các thông số thống kê qua ba bài kiểm tra TNSP .......... 65

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ VÀ BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Biểu đồ xếp loại kiểm tra lần 1..................................................... 58

Đồ thị 3.1: Đồ thị đường phân bố tần suất lần 1 ......................................... 58

Biểu đồ 3.2: Biểu đồ xếp loại kiểm tra lần 2..................................................... 61

Đồ thị 3.2: Đồ thị đường phân bố tần suất lần 2 .......................................... 61

Biểu đồ 3.3: Biểu đồ xếp loại kiểm tra lần 3..................................................... 64

Đồ thị 3.3: Đồ thị đường phân bố tần suất lần 3 .......................................... 64