Xác định một số đặc tính sinh vật học của vi khuẩn Pasteurella multocida và Streptococcus suis gây bệnh viêm phổi ở lợn nuôi tại huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang và đề xuất biện pháp phòng trị

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

––––––––––––––––––––––

NGUYỄN QUỐC MỸ

XÁC ĐỊNH MỘT SỐ ĐẶC TÍNH SINH VẬT HỌC

CỦA VI KHUẨN PASTEURELLA MULTOCIDA

VÀ STREPTOCOCCUS SUIS GÂY BỆNH VIÊM PHỔI

Ở LỢN NUÔI TẠI HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG

VÀ ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÚ Y

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

––––––––––––––––––––––

NGUYỄN QUỐC MỸ

XÁC ĐỊNH MỘT SỐ ĐẶC TÍNH SINH VẬT HỌC

CỦA VI KHUẨN PASTEURELLA MULTOCIDA

VÀ STREPTOCOCCUS SUIS GÂY BỆNH VIÊM PHỔI

Ở LỢN NUÔI TẠI HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG

VÀ ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ

Chuyên ngành: Thú Y

Mã số: 60 64 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÚ Y

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. TÔ LONG THÀNH

2. TS. NGUYỄN QUANG TÍNH

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số

liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án này là trung thực và chưa từng được

ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác và chưa từng sử dụng để bảo vệ

một học vị nào.

Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện đề tài nghiên

cứu và hoàn thành luận án đều đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn chính

xác và đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 10 năm 2016

Tác giả

Nguyễn Quốc Mỹ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Viện Thú y Quốc gia; Phòng

Đào tạo, Khoa Chăn nuôi Thú y - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên;

Chi cục Thú y tỉnh Bắc Giang đã tạo điều kiện và giúp tôi hoàn thành tập

luận văn này.

Hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi luôn nhận

được sự hướng dẫn tận tình, đầy trách nhiệm và hết lòng vì khoa học của các

thầy: PGS.TS. Tô Long Thành; TS. Nguyễn Quang Tính.

Tôi xin trân trọng cảm ơn TS. Hoàng Đăng Huyến, TS. Lê Văn Dương,

Chi cục Thú y tỉnh Bắc Giang và tập thể cán bộ trạm Chăn nuôi Thú y huyện

Việt Yên, trạm Chăn nuôi Thú y huyện Hiệp Hòa. Cảm ơn các đồng nghiệp

Thú y viên cơ sở, các hộ chăn nuôi đã giúp tôi hoàn thành luận văn.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn gia đình, bạn bè đã luôn tạo điều kiện

và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn./.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2016

Tác giả

Nguyễn Quốc Mỹ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................ i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................ vi

DANH MỤC CÁC HÌNH....................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài........................................................................2

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................3

1.1. Một số hiểu biết cơ bản về P. multocida và S. suis gây bệnh viêm phổi lợn..............3

1.1.1. Vi khuẩn P. multocida và bệnh viêm phổi do vi khuẩn P. multocida

gây ra ở lợn..........................................................................................................................3

1.1.2. Vi khuẩn S. suis và bệnh liên cầu khuẩn do S. suis gây ra ở lợn...........................10

1.2. Tình hình dịch bệnh trên đàn lợn của huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang..................17

1.2.1. Một số đặc điểm tự nhiên của huyện Hiệp Hòa .....................................................17

1.2.2. Tình hình dịch bệnh trên đàn lợn ............................................................................18

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NGUYÊN LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................................................................19

2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .........................................................................19

2.2.1. Đối tượng nghiên cứu ..............................................................................................19

2.2.2. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................................19

2.2.3. Thời gian nghiên cứu ...............................................................................................19

2.2. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................19

2.3. Nguyên liệu dùng trong nghiên cứu...................................................................20

2.3.1. Mẫu bệnh phẩm........................................................................................................20

2.3.2. Các loại môi trường, hoá chất .................................................................................20

2.3.3. Động vật thí nghiệm.................................................................................................20

2.4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................21

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iv

2.4.1. Phương pháp nghiên cứu dịch tễ.............................................................................21

2.4.2. Thu thập mẫu và phân lập vi khuẩn........................................................................23

2.4.3. Phương pháp kiểm tra các đặc tính sinh hoá và khả năng lên men đường của

các chủng vi khuẩn phân lập được ....................................................................................25

2.4.4. Phương pháp xác định serotype của các chủng vi khuẩn phân lập được .............27

2.4.5. Phương pháp xác định độc lực của các chủng vi khuẩn phân lập được ...............30

2.4.6. Phương pháp xác định khả năng mẫn cảm với kháng sinh của các chủng vi

khuẩn phân lập được ..........................................................................................................31

2.4.7. Thử nghiệm Autovaccine phòng viêm phổi lợn ....................................................31

2.4.8. Xây dựng phác đồ điều trị bệnh viêm đường hô hấp, viêm phổi ở lợn tại

huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.......................................................................................32

2.4.9. Phương pháp xử lý số liệu .......................................................................................32

Chương 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .............................................................34

3.1. Kết quả nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh viêm phổi ở lợn tại

huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang ..............................................................................34

3.1.1. Tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi tại một số xã của huyện Hiệp Hòa

tỉnh Bắc Giang ....................................................................................................................34

3.1.2. Tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi theo mùa vụ tại một số xã của

huyện Hiệp Hòa..................................................................................................................37

3.1.3. Tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi theo lứa tuổi tại một số xã của

huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.......................................................................................41

3.2. Kết quả phân lập, xác định một số đặc tính gây bệnh của vi khuẩn P.

multocida và S. suis gây viêm phổi ở lợn .................................................................43

3.2.1. Kết quả phân lập vi khuẩn P. multocida và S. suis từ mẫu bệnh phẩm lợn

mắc bệnh viêm phổi tại huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang ..............................................43

3.2.2. Kết quả giám định một số đặc tính sinh học của vi khuẩn P. multocida và S.

suis phân lập được ..............................................................................................................45

3.2.3. Xác định serotype của các P. multocida và S.suis phân lập được ........................50

3.2.4. Kết quả xác định độc lực của các chủng vi khuẩn P. multocida phân

lập được..............................................................................................................................54

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

v

3.2.5. Kết quả kiểm tra độc lực của một số chủng vi khuẩn S. suis phân lập được

trên chuột nhắt trắng...........................................................................................................56

3.2.6. Kết quả xác định tính mẫn cảm kháng sinh của P. multocida và S. suis phân

lập được...............................................................................................................................57

3.3. Kết quả thử nghiệm autovaccine phòng viêm phổi lợn .....................................59

3.4. Kết quả thử nghiệm một số phác đồ điều trị lợn mắc viêm phổi.......................61

KẾT LUÂN VÀ KIẾN NGHỊ ̣ ................................................................................64

1. Kết luận .................................................................................................................64

2. Kiến nghị...............................................................................................................64

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................68

MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA CHO ĐỀ TÀI..............................................74

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. So sánh yếu tố nguy cơ.......................................................................... 22

Bảng 2.2. Trình tự các cặp mồi dùng để xác định serotype A, B, D của vi

khuẩn P. multocida ......................................................................... 27

Bảng 2.3. Trình tự các cặp mồi dùng để xác định các serotype 1, 2, 7 và 9

của vi khuẩn S. suis......................................................................... 29

Bảng 2.4. Thành phần các chất trong phản ứng MP - PCR dùng để xác

định một số gen mã hoá các yếu tố độc lực .................................... 29

Bảng 2.5. Các chu kỳ nhiệt của phản ứng PCR dùng để xác định một số

gen mã hoá các yếu tố độc lực........................................................ 30

Bảng 2.6. Tiêu chuẩn đánh giá mức độ mẫn cảm và kháng kháng sinh

theo NCCLS (1999)........................................................................ 31

Bảng 3.1. Tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi tại một số xã ................. 34

Bảng 3.2. So sánh nguy cơ mắc viêm phổi ở lợn giữa các xã ........................ 36

Bảng 3.3. Tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi theo mùa vụ.................. 37

Bảng 3.4. So sánh nguy cơ lợn mắc viêm phổi giữa các mùa ........................ 39

Bảng 3.5. Tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi theo lứa tuổi ................. 41

Bảng 3.6. So sánh nguy cơ mắc viêm phổi giữa các lứa tuổi lợn................... 42

Bảng 3.7. Kết quả phân lập vi khuẩn P. multocida và S. suis từ mẫu bệnh

phẩm lợn mắc bệnh viêm phổi các lứa tuổi khác nhau................... 43

Bảng 3.8. Kết quả kiểm tra một số đặc tính sinh học của P. multocida

phân lập được.................................................................................. 45

Bảng 3.9. Kết quả kiểm tra một số đặc tính sinh học của S. suis phân lập được....... 46

Bảng 3.10. Kết quả xác định một số đặc tính sinh hóa học của S. suis phân

lập được bằng hệ thống API 20 Strep............................................. 48

Bảng 3.11. Kỹ thuật PCR giám định gen gdh................................................. 50

Bảng 3.12. Kết quả xác định serotype của P. multocida phân lập được

bằng phản ứng PCR ........................................................................ 51

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vii

Bảng 3.13. Kết quả xác định serotype của một số chủng S. suis phân lập được....... 53

Bảng 3.14. Kết quả kiểm tra độc lực của các chủng vi khuẩn P. multocida .. 55

Bảng 3.15. Kết quả kiểm tra độc lực của một số chủng vi khuẩn S. suis

phân lập được trên chuột nhắt trắng ............................................... 56

Bảng 3.16. Kết quả xác định mức độ mẫn cảm kháng sinh các chủng

P. multocida, S. suis........................................................................ 58

Bảng 3.17. Kết quả xác định tỷ lệ lợn mắc viêm phổi ở vùng tiêm và vùng

không tiêm autovaccine phòng viêm phổi lợn................................ 60

Bảng 3.18. Kết quả điều trị thử nghiệm lợn mắc viêm phổi........................... 61