Văn học dân gian của người Cơ lao đỏ ở Túng Sán, Hoàng Su Phì, Hà Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRỊNH THỊ HOÀI GIANG

VĂN HỌC DÂN GIAN CỦA NGƢỜI CƠ LAO ĐỎ

Ở TÚNG SÁN, HOÀNG SU PHÌ, HÀ GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGỮ VĂN

THÁI NGUYÊN - NĂM 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRỊNH THỊ HOÀI GIANG

Văn học dân gian của ngƣời Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán, Hoàng Su Phì,

Hà Giang

CHUYÊN NGÀNH: VĂN HỌC VIỆT NAM

MÃ SỐ: 60.22.34

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGỮ VĂN

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS - TS. Nguyễn Hằng Phƣơng

THÁI NGUYÊN, NĂM 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân

thành và sâu sắc nhất của mình tới PGS.TS Nguyễn Hằng Phƣơng, người đã tận

tình chỉ bảo, hướng dẫn trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Tác giả xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô trong Ban giám hiệu; Khoa sau đại

học; Ban chủ nhiệm; Quý thầy, cô trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ trong suốt quá trình

học tập, nghiên cứu khoa học.

Tác giả xin chân thành cảm ơn Bảo tàng tỉnh Hà Giang, Thư viện tỉnh Hà

Giang, Phòng văn hóa- thông tin huyện Hoàng Su Phì, Ủy ban xã Túng Sán, Trường

PTDT Nội trú tỉnh Hà Giang. Cảm ơn các ông bà, cô chú, anh chị và bạn bè ở xã

Túng Sán, huyện Hoàng Su Phì tỉnh Hà Giang- những người đã giúp tôi trong quá

trình sưu tầm tư liệu để hoàn thành luận văn.

Cuối cùng, xin được bày tỏ lòng yêu thương và biết ơn sâu sắc đến gia đình,

đồng nghiệp- những người đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ, động viên tác giả trong

quá trình học tập và hoàn thành luận văn.

Thái Nguyên, tháng 3 năm 2012

Tác giả

Trịnh Thị Hoài Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các tư liệu trích

dẫn đều có nguồn gốc rõ ràng, các kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng

được ai công bố ở bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Trịnh Thị Hoài Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

MỤC LỤC

Trang

Trang bìa phụ

Lời cảm ơn

Lời cam đoan

Mục lục......................................................................................................................... i

MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1

NỘI DUNG .................................................................................................................9

Chƣơng 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG - CƠ SỞ TÌM HIỂU VĂN HỌC

DÂN GIAN CỦA NGƢỜI CƠ LAO ĐỎ Ở HOÀNG SU PHÌ, HÀ GIANG .......9

1.1. Tổng quan về người Cơ Lao Đỏ ở Hoàng Su Phì, Hà Giang .............................9

1.1.1. Vài nét về cộng đồng người Cơ Lao ở Hà Giang.........................................9

1.1.2. Vài nét về cộng đồng người Cơ Lao Đỏ ở Hoàng Su Phì, Hà Giang...............14

1.1.3. Điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội và đời sống văn hóa của

người Cơ Lao Đỏ ở Hoàng Su Phì, Hà Giang......................................................15

1.1.3.1. Điều kiện tự nhiên:...............................................................................15

1.1.3.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội.....................................................................16

1.1.3.3. Đời sống văn hoá .................................................................................18

1.2. Văn học dân gian của người Cơ Lao.................................................................24

1.2.1. Thực trạng tồn tại của Văn học dân gian Cơ Lao.......................................24

1.2.2. Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ ở Hoàng Su Phì, Hà Giang ..............25

1.2.2.1. Loại hình tự sự ....................................................................................26

1.2.2.2. Loại hình trữ tình .................................................................................27

1.2.2.3. Thể loại câu đố.....................................................................................28

1.3. Vài nét về việc sưu tầm và khảo sát Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ

ở Hoàng Su Phì, Hà Giang.......................................................................................29

Chƣơng 2. TRUYỀN THUYẾT VÀ TRUYỆN CỔ TÍCH CỦA NGƢỜI CƠ

LAO ĐỎ Ở HOÀNG SU PHÌ, HÀ GIANG...........................................................32

2.1. Về nội dung.......................................................................................................32

2.1.1. Truyền thuyết..............................................................................................32

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

2.1.1.1. Truyền thuyết phản ánh những nhân vật lịch sử..................................34

2.1.1.2. Truyền thuyết giải thích phong tục tập quán, các dòng họ ..................38

2.1.2. Truyện cổ tích.............................................................................................41

2.1.2.1. Cuộc đấu tranh quyết liệt giữa các lực lượng trong xã hội..................43

2.1.2.2. Truyện cổ tích thần kỳ giải thích phong tục, tín ngưỡng....................46

2.2. Về hình thức nghệ thuật....................................................................................49

2.2.1. Truyền thuyết..............................................................................................49

2.2.1.1. Cốt truyện.............................................................................................49

2.2.1.2. Nhân vật ...............................................................................................51

2.2.1.3. Một số Môtif tiêu biểu .........................................................................53

2.2.2. Truyện cổ tích.............................................................................................56

2.2.2.1. Cốt truyện.............................................................................................56

2.2.2.2. Nhân vật ..............................................................................................59

2.2.2.3. Một số Motif tiêu biểu .........................................................................64

Chƣơng 3. DÂN CA VÀ CÂU ĐỐ CỦA NGƢỜI CƠ LAO ĐỎ Ở HOÀNG

SU PHÌ, HÀ GIANG................................................................................................68

3.1. Về nội dung.......................................................................................................68

3.1.1. Dân ca .........................................................................................................68

3.1.1.1. Dân ca người Cơ Lao Đỏ phản ánh quan niệm về tình yêu, hôn nhân.............68

3.1.1.2. Dân ca người Cơ Lao Đỏ phản ánh các cung bậc, trạng thái tình

cảm yêu thương.................................................................................................75

3.1.2. Câu đố.........................................................................................................79

3.1.2.1. Câu đố phản ánh nhận thức về vũ trụ và các hiện tượng tự nhiên .............79

3.1.2.2. Câu đố phản ánh nhận thức về thực vật...............................................81

3.1.2.3. Câu đố phản ánh nhận thức về loài vật ................................................83

3.1.2.4. Câu đố phản ánh nhận thức về đồ vật ..................................................85

3.1.2.5. Vật đố là con người và các hoạt động của con người..........................90

3.2. Về hình thức nghệ thuật....................................................................................92

3.2.1. Dân ca .........................................................................................................92

3.2.1.1. Thể thơ .................................................................................................92

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

3.2.1.2. Không gian và thời gian nghệ thuật.....................................................94

3.2.1.3. Các biện pháp nghệ thuật.....................................................................99

3.2.2. Câu đố.......................................................................................................103

3.2.2.1. Cấu trúc song đôi ...............................................................................103

3.2.2.2. Các kiểu gieo vần...............................................................................104

3.2.2.3. Biện pháp tu từ nhân hóa ...................................................................105

KẾT LUẬN.............................................................................................................109

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ...........................................113

TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................114

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Dân tộc Việt Nam là một cộng đồng bao gồm nhiều dân tộc. Bên cạnh dân

tộc Việt là dân tộc chủ thể, còn có các dân tộc thiểu số khác sống dải rác trên mọi

miền đất nước. Từ buổi đầu dựng nước cho đến nay, các dân tộc thiểu số đã đóng

góp đáng kể trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước, xây dựng truyền thống lịch sử,

văn hoá của đại gia đình các dân tộc Việt Nam. Văn học dân gian các dân tộc thiểu

số có những thành tựu độc đáo với những sắc thái riêng biệt. Diện mạo Văn học dân

gian được nhìn nhận đầy đủ, chính xác hơn trên mối quan hệ tổng thể Văn học dân

gian các dân tộc. Việc tìm hiểu Văn học dân gian các Dân tộc thiểu số còn thể hiện

đường lối dân tộc và đường lối văn hoá văn nghệ của Đảng ta, đó là bình đẳng dân

tộc, phát huy truyền thống văn hoá tốt đẹp của các dân tộc anh em trong đại gia đình

dân tộc Việt Nam, nhằm góp phần vào việc xây dựng nền văn hoá văn nghệ Việt

Nam thống nhất và mang tính chất dân tộc phong phú. Văn kiện hội nghị lần thứ 5

BCH Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khoá 8) đã nêu rõ: “coi trọng và bảo

tồn, phát huy những giá trị truyền thống và xây dựng phát triển những giá trị mới

về văn hoá văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số là một nhiệm vụ vô cùng cấp

bách” [14, tr. 63].

Mỗi khi tới mảnh đất Hà Giang, một tỉnh biên giới phía Bắc của Tổ quốc

Việt Nam, chúng ta không chỉ bị cuốn hút bởi vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ của những

dãy núi uốn lượn trập trùng, mà còn được chiêm ngưỡng một bức tranh văn hoá vô

cùng đa dạng của nhiều dân tộc sinh sống ở đây, trong đó có dân tộc Cơ Lao, là một

thành viên trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Hà Giang cũng là quê hương khá

lâu đời của dân tộc Cơ Lao. Hoà chung bản sắc văn hoá phong phú, đa dạng của

cộng đồng 22 dân tộc anh em ở Hà Giang, dân tộc Cơ Lao là một trong những dân

tộc có nét đậm đà bản sắc riêng. Nguồn văn hoá phi vật thể của người Cơ Lao nói

chung và người Cơ Lao Đỏ nói riêng đã và vẫn là mạch nguồn nguyên sinh cần

được khám phá, gìn giữ và phát triển. Dưới góc chiếu của chuyên ngành Văn học

dân gian, thực hiện đề tài là một việc làm thiết thực để góp phần khai thác, khẳng định,

bổ sung cho Văn học dân gian Việt Nam thêm phong phú, lung linh, ngời sáng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

Văn học dân gian là một thành tố quan trọng của Văn hoá dân gian, là di sản

văn hoá quý báu của dân tộc nói chung và dân tộc Cơ Lao nói riêng còn ít người

biết tới. Do vậy, việc sưu tầm, nghiên cứu, bảo tồn, kế thừa và phát huy những giá

trị của văn hoá dân tộc Cơ Lao là sự trăn trở của nhiều người có tâm huyết với việc

giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc.

1.2. Từ trước đến nay, đã có một số công trình hoặc bài viết nghiên cứu về người

Cơ Lao nói chung và người Cơ Lao Đỏ nói riêng, cho ta biết đôi nét về nguồn gốc,

cư trú, phong tục và văn hoá truyền thống của người Cơ Lao. Các công trình, bài

viết cung cấp khá đầy đủ về một số khía cạnh dân tộc học, văn hoá học. Nhưng

chưa có công trình nào tìm hiểu về Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ. Thêm

vào đó, trong quá trình thực hiện đề tài chúng tôi đã đến điền dã và sưu tầm Văn

học dân gian của người Cơ Lao Đỏ lưu truyền trong dân gian với số lượng đáng kể

ở một số loại hình Văn học dân gian. Với đề tài này, người nghiên cứu hy vọng

được nâng cao tầm hiểu biết về lý luận và thực tiễn trong nghiên cứu Văn học dân

gian, đặc biệt nghiên cứu Văn học dân gian của dân tộc ít người ở Việt Nam. Từ đó

tạo điều kiện thuận lợi cho công việc giảng dạy của bản thân người nghiên cứu

trong tương lai trên chính quê hương mình. Thực hiện đề tài còn là nguyện vọng

chính đáng của chúng tôi bởi bản thân người nghiên cứu đang công tác và giảng dạy

môn văn học tại miền núi- nơi có nhiều người Cơ Lao sinh sống. Vì vậy việc nghiên

cứu, tìm hiểu Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ ở Hà Giang sẽ giúp tôi hiểu

rõ hơn về văn hoá tinh thần của người Cơ Lao Đỏ. Từ đó có ý nghĩa thiết thực trong

việc nâng cao chất lượng giảng dạy Văn học dân gian của các dân tộc thiểu số.

Xuất phát từ thực tiễn nghiên cứu cùng lý do nghiệp vụ trên, chúng tôi chọn

đề tài nghiên cứu cho luận văn là: Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ ở Túng

Sán, Hoàng Su Phì, Hà Giang.

2. Lịch sử vấn đề

Mỗi dân tộc đều có những nét văn hoá đặc thù riêng, những giá trị văn hoá

đậm bản sắc đó đã tạo nên nền văn hoá thống nhất mà đa dạng Việt Nam. Nghiên

cứu Văn học dân gian của các Dân tộc thiểu số là nhằm gìn giữ và phát huy các

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

giá trị văn hoá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Nghiên cứu để bảo tồn và

phát triển bền vững Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ có ý nghĩa thiết thực

với địa phương. Trong nhiều thập kỉ qua, đã có không ít nhà khoa học quan tâm

nghiên cứu về người Cơ Lao nói chung và người Cơ Lao Đỏ Hà Giang nói riêng.

Cho đến nay, dường như chúng ta còn chưa biết nhiều về dân tộc Cơ Lao, bởi lẽ dân

tộc này là một trong những dân tộc ít người ở nước ta (tính thời điểm 01/04/2009 có

2.301 người, Niêm giám thống kê năm 2009 tỉnh Hà Giang). Thư tịch viết về họ còn

rất ít ỏi. Các công trình, bài viết đã đề cập đến một vài khía cạnh về nguồn gốc, cư

trú, phong tục, văn hóa truyền thống và khái quát về một số loại hình Văn học dân

gian của người Cơ Lao ở Hà Giang. Có thể kể đến một số công trình, bài viết tiêu

biểu sau:

2.1. Giữa thế kỉ XX, nhà nghiên cứu dân tộc học Nguyễn Văn Huy với Bƣớc

đầu tìm hiểu mối quan hệ giữa các nhóm Cơ Lao ở Hà Giang, [19, tr.76- 89] đã

đến điền dã, nghiên cứu giới thiệu sơ lược dân tộc Cơ Lao ở Hà Giang, tác giả khái

quát những đặc điểm cơ bản về văn hoá của dân tộc này như: lịch sử di cư, sinh hoạt

văn hoá - bố trí nhà cửa trong xóm, y phục của phụ nữ các nhóm, phong tục tập quán,

tôn giáo, nghi lễ cúng tổ tiên cũng như nghi lễ hiến tế nói chung (…) và một số các từ

vị có mối quan hệ gần gũi các phương ngôn của ba nhóm Cơ Lao (Cơ Lao Đỏ, Cơ

Lao Trắng, Cơ Lao Xanh).

Năm 1978, cuốn Các dân tộc ít ngƣời ở Việt Nam [63] đã giới thiệu chi tiết

về đời sống kinh tế - trồng trọt, chăn nuôi, thủ công gia đình, văn hoá dân tộc - cấu

tạo nhà ở, trang phục của người Cơ Lao ở Hà Giang. Cuốn sách là một nguồn tư

liệu quý nghiên cứu về kinh tế, văn hoá, xã hội của người Cơ Lao, chưa chú ý đến

Văn học dân gian của người Cơ Lao.

Lò Giàng Páo với bài viết Có một dân tộc ít đƣợc nhắc nhở đến ở nƣớc ta

[48] đã giới thiệu khái quát người Cơ Lao ở nước ta với chi tiết chú ý, người Cơ

Lao chỉ có ở Hà Giang, dân số hiện có trên 1.500 người, chủ yếu cư trú ở huyện

Đồng Văn, Hoàng Su Phì và rải rác ở các huyện Yên Minh, Bắc Quang, Vị Xuyên,

Mèo Vạc, Quản Bạ, gồm 3 nhóm địa phương với các tên gọi đó là : Cơ Lao Đỏ, Cơ

Lao Xanh, Cơ Lao Trắng. Trong đó nhóm Cơ Lao Xanh có dân số ít nhất sống xen

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4

kẽ với 2 nhóm trên và các dân tộc khác. Người Cơ Lao làm nương rẫy và thổ canh

hốc đá, nghề thủ công nổi tiếng của họ là đan lát, làm đồ gỗ, rèn, …

2.2. Đầu thế kỉ XXI, nhiều tài liệu viết về người Cơ Lao ở nước ta lần lượt được

công bố.

Năm 2001, Lý Hành Sơn với bài viết Văn hoá vật chất của ngƣời Cơ Lao

ở Việt Nam [53] và Nhà cửa của ngƣời Cơ Lao ở Đồng Văn, Hà Giang [54] đã

đề cập tương đối chi tiết văn hoá vật chất của người Cơ Lao tỉnh Hà Giang nói

chung và người Cơ Lao ở xóm Mã Chề, xã Sính Lủng, huyện Đồng Văn nói riêng.

Tuy nhiên, tác giả 2 bài viết trên mới đề cập tới những nét cơ bản về văn hoá dân

tộc, chưa có điều kiện đi sâu nghiên cứu, tìm hiểu những nét đặc thù về văn hoá,

đặc biệt là Văn học dân gian của từng địa phương.

Trên cơ sở những thành tựu nghiên cứu của các học giả đi trước, năm 2003

nhóm tác giả do PGS.TS Phạm Quang Hoan (chủ biên) đã có một công trình khá

dày dặn về Dân tộc Cơ Lao ở Việt Nam truyền thống và biến đổi . Có thể thấy

đây là công trình nghiên cứu đầu tiên về dân tộc Cơ Lao ở Hà Giang, công trình

nghiên cứu đề cập khá toàn diện, đầy đủ hơn và có hệ thống về các đặc điểm văn

hoá của người Cơ Lao cũng như sắc thái riêng của mỗi nhóm, cuốn sách gồm 6

chương trong đó chương 3 có giới thiệu vài nét khái quát về Văn học dân gian của

người Cơ Lao “Hiện nay, có địa phương, như người Cơ Lao Đỏ ở xã Túng Sán, chỉ

sử dụng tiếng Hán làm phương tiện giao tiếp và truyền đạt các yếu tố văn hoá cổ

truyền của mình, trong đó có các bài hát, truyện kể, câu đố (…). Mặc dù vậy, kho

tàng văn học dân gian của đồng bào vẫn có nhiều nét đặc trưng riêng” [20, tr.194-

195]. Tuy nhiên Văn học dân gian mới chỉ dừng lại ở việc giới thiệu một vài nét rất

sơ lược về một số loại hình Văn học dân gian (như truyện kể, dân ca, câu đố ) đang

được thịnh hành ở vùng nhóm người Cơ Lao Đỏ. Cuốn sách đã có những gợi ý cho

tác giả đề tài tìm hiểu về Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán,

Hoàng Su Phì, Hà Giang.

Năm 2004, cuốn sách Các dân tộc ở Hà Giang của Lê Duy Đại- Triệu Đức

Thanh, đã giới thiệu đầy đủ và kỹ lưỡng về các dân tộc trong tỉnh, trong đó có giới

thiệu một cách hệ thống đến nhiều phương diện của dân tộc Cơ Lao như: tên gọi và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

5

lịch sử tộc người, hoạt động kinh tế, văn hoá vật chất, văn hoá ứng xử, văn hoá tinh

thần. Trong cuốn sách, tác giả có giới thiệu về văn nghệ dân gian đa dạng về loại

hình “Kho tàng văn học truyền miệng của họ khá phong phú với các thể loại như

truyền thuyết, cổ tích, truyện thơ, câu đố, dân ca [16, tr.248]. Tuy nhiên, tác giả mới

chỉ khái quát về loại hình văn học dân gian của người Cơ Lao.

Gần đây nhất năm 2010, cuốn sách Văn hoá truyền thống của tộc ngƣời

Cơ Lao ở Hà Giang của nhóm tác giả ở Hà Giang do Hoàng Thị Cấp chủ biên,

trong sách tác giả có đề cập Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ “những bài hát

dân ca, câu đố, truyện thơ, được lưu truyền miệng trong cộng đồng người Cơ Lao

Đỏ (…) chủ yếu được lưu truyền qua các nghệ nhân dân gian hoặc các bậc cao

niên (…) theo thống kê, hiện có khoảng trên 60 bài hát dân ca và các thể loại câu

đố, truyện thơ, truyền thuyết, được các nghệ nhân người Cơ Lao Đỏ xã Túng Sán

thuộc theo kiểu truyền khẩu ” [9, tr. 27].

Như vậy, luận văn của chúng tôi sẽ là công trình đầu tiên tìm hiểu Văn học

dân gian của người Cơ Lao Đỏ trong tính chỉnh thể của nó. Nghĩa là luận văn sẽ

tìm hiểu những vấn đề cụ thể về một số thể loại thuộc loại hình tự sự, trữ tình và thể

loại trung gian của Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ, Túng Sán, Hoàng Su

Phì, Hà Giang.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Đề tài của chúng tôi lựa chọn khám phá một số thể loại tiêu biểu thuộc loại

hình tự sự (truyền thuyết, truyện cổ tích), thể loại thuộc loại hình trữ tình (dân ca) và

thể loại câu đố nhằm khám phá những giá trị văn hoá, văn học đặc sắc của dân tộc.

Trong điều kiện cho phép, chúng tôi có liên hệ so sánh giữa Văn học dân

gian của người Cơ Lao Đỏ với Văn học dân gian của các dân tộc anh em, từ đó thấy

được nét độc đáo riêng biệt của đối tượng nghiên cứu.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện mục đích của đề tài, trước tiên cần tìm hiểu và nắm vững những

vấn đề lí luận và thực tế có liên quan đến đề tài làm nền tảng khoa học cho việc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

6

nghiên cứu. Chúng tôi đặc biệt quan tâm xem xét điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh

tế - xã hội và đời sống văn hoá của người Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán, Hoàng Su Phì,

Hà Giang, bởi đó là những yếu tố quan trọng thúc đẩy sự ra đời và phát triển Văn

học dân gian Cơ Lao Đỏ.

Trên cơ sở đó, chúng tôi phân loại, khảo sát các thể loại Văn học dân gian,

phân tích và rút ra kết luận khoa học về những giá trị văn hoá - văn học dân gian

quý báu của người Cơ Lao Đỏ ở các thể loại này.

Thực hiện điền dã sưu tầm cũng nhằm hoàn thành mục đích khoa học của đề tài.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Khi thực hiện công việc, chúng tôi sẽ đặt trọng tâm vào đối tượng chính: Văn

học dân gian của người Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán, Hoàng Su Phì, Hà Giang đã được

sưu tầm.

Những thể loại Văn học dân gian của các dân tộc anh em được liên hệ so

sánh chỉ nhằm làm sáng tỏ thêm vấn đề của mục đích nghiên cứu.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Trong giới hạn của đề tài luận văn, người nghiên cứu chỉ tìm hiểu một số thể

loại thuộc loại hình tự sự (truyền thuyết, truyện cổ tích), thể loại trữ tình (dân ca) và

thể loại câu đố của người Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán, Hoàng Su Phì, Hà Giang.

Để đạt được mục đích của đề tài, chúng tôi khoanh vùng tư liệu mới sưu tầm

của người Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán, Hoàng Su Phì, Hà Giang từ tháng 4 năm 2011

đến tháng 1 năm 2012 như sau: Truyền thuyết : 8 văn bản; Truyện cổ tích: 21 văn

bản; Câu đố: 56 câu; Dân ca : 151 văn bản.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Để thực hiện đề tài này chúng tôi đã kết hợp vận dụng nhiều phương pháp:

- Phương pháp nghiên cứu liên ngành: Trên cơ sở quan sát thực tế và nghiên

cứu những văn bản một số thể loại tự sự, thể loại trữ tình và thể loại trung gian hiện

có, chúng tôi sử dụng phương pháp nghiên cứu liên ngành giữa văn học với lịch sử

học, dân tộc học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

7

- Phương pháp điền dã: Đây là phương pháp chúng tôi sử dụng để thu thập

tư liệu về một số thể loại Văn học dân gian được người Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán,

Hoàng Su Phì, Hà Giang yêu thích.

- Phương pháp khảo sát thống kê: Đây là phương pháp chúng tôi sử dụng để

cung cấp số liệu chính xác về các thể loại Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ ở

Túng Sán, Hoàng Su Phì, Hà Giang, tạo cơ sở thực tế tin cậy cho những nghiên cứu

tiếp theo.

- Phương pháp phân tích tổng hợp: Từ kết quả khảo sát thống kê, chúng tôi

tiến hành phân tích và đưa ra những nhận xét đánh giá về giá trị nội dung cũng như

nghệ thuật của các thể loại Văn học dân gian của người Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán,

Hoàng Su Phì, Hà Giang.

- Phương pháp đối chiếu so sánh: Chúng tôi tiến hành đối chiếu so sánh để

thấy rõ sự giống và khác nhau giữa các thể loại Văn học dân gian của người Cơ Lao

Đỏ với các thể loại Văn học dân gian của các dân tộc anh em khác.

6. Đóng góp của luận văn

Từ việc chỉ ra những nội dung, hình thức nghệ thuật của một số thể loại văn

học thuộc loại hình tự sự (truyền thuyết, truyện cổ tích), thể loại thuộc loại hình trữ

tình (dân ca) và thể loại câu đố của người Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán, Hoàng Su Phì, Hà

Giang, luận văn sẽ góp phần dựng lên diện mạo Văn học dân gian của người Cơ Lao

Đỏ. Kết quả đó cũng sẽ góp phần vào việc giữ gìn và phát triển vốn văn học cổ truyền

của dân tộc Cơ Lao nói chung.

Kết quả điền dã sẽ đóng góp những tư liệu thực tế về môi trường sinh thành

và phát triển của những di sản văn hoá phi vật thể đang có nguy cơ mai một, từ đó

đưa ra những đề xuất về bảo tồn và phát huy những di sản quý báu đó.

Mặt khác, kết quả điền dã cũng có thể cung cấp thêm một số thể loại Văn

học dân gian của người Cơ Lao Đỏ ở Túng Sán, Hoàng Su Phì chưa được sưu tầm

và công bố. Dù còn ít và lời lẽ văn bản còn thô mộc, giản dị, nhưng những văn bản

ấy chính là minh chứng sinh động cho sinh hoạt văn hoá rất đặc trưng của người Cơ

Lao Đỏ.