Vận dụng một số phương pháp thống kê để phân tích doanh thu và lợi nhuận của Công ty xây dựng Sông

LỜI NÓI ĐẦU

Hoạt động sản xuất kinh doanh là hoạt động kinh tế phức tạp và mang tính

đặc thù. Nó có liên quan và tác động đến nhiều ngành nghề kinh tế kỹ thuật.

Đồng thời nó cũng chịu sự tác động và ảnh hưởng của nhiều ngành, nhiều yếu tố

thuộc môi trường kinh doanh. Nhìn chung, một doanh nghiệp dù thuộc loại hình

nào, dù lớn hay nhỏ, dù kinh doanh loại mặt hàng nào đi nữa thì đều đòi hỏi phải

có lãi thì mới có thể tồn tại được. Nhất là từ khi chuyển đổi cơ chế quản lý kinh

tế, từ cơ chế quản lý kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trường đã tạo ra cho

các doanh nghiệp cơ hội mới, cùng rất nhiều thử thách, từ chỗ mọi hoạt động đầu

vào - sản xuất - đầu ra đều được thực hiện theo sự chỉ đạo của Nhà nước đến nay

về cơ bản các doanh nghiệp đều phải tự mình tổ chức các hoạt động trên.

Để hoạt động sản xuất kinh doanh thu được doanh thu và lợi nhuận cao trên

cơ sở vật chất kỹ thuật, vật tư, vốn và lao động sẵn có. Phải nắm được các nguyên

nhân ảnh hưởng đến mức độ và xu hướng ảnh hưởng của từng nguyên nhân đến

doanh thu và lợi nhuận. Do đó, phân tích kết quả doanh thu và lợi nhuận trong

hoạt động sản xuất kinh doanh là một việc làm hết sức cần thiết đối với các nhà

kinh doanh, các doanh nghiệp.

Nhận thức được tầm quan trọng của công tác nghiên cứu phân tích doanh

nghiệp và lợi nhuận trong hoạt động sản xuất kinh doanh, trong thời gian thực tập

tại Công ty xây dựng Sông Đà 12, em đã chọn đề tài: "Vận dụng một số phương

pháp thống kê để phân tích doanh thu và lợi nhuận của Công ty xây dựng Sông

Đà 12 giai đoạn 1996 - 2000 và dự đoán 2002 - 2003". Nội dung đề tài gồm 3

chương:

ChươngI: Một số vấn đề lý luận chung về doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp

công nghiệp.

Chương II: Xác định hệ thống chỉ tiêu và một số phương pháp thống kê nghiên cứu

doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp công nghiệp.

Chương III: Vận dụng một số phương pháp thống kê phân tích doanh thu, lợi nhận

của công ty XD Sông Đà 12 giai đoạn 1996-2002 và dự đoán giai đoạn 2002-2003.

CHƯƠNG I

Một số vấn đề chung về doanh thu và lợi nhuận trong hoạt động sản

xuất kinh doanh của doanh nghiệp công nghiệp.

I- Doanh thu, lợi nhuận và vai trò của nó trong sản xuất kinh doanh của

doanh nghiệp công nghiệp.

1. Những vấn đề cơ bản về hoạt động sản xuất kinh doanh củadoanh

nghiệp công nghiệp

Hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm thoả mãn nhu

cầu của các đối tượng tiêu dùng không tự làm được hoặc không đủ điều kiện để

tự làm được những sản phẩm vật chất và dịch vụ mà mình có nhu cầu. Những

hoạt động này sáng tạo ra sản phẩm vật chất hoặc dịch vụ để bán cho người tiêu

dùng nhằm thu được tiền công và lợi nhuận kinh doanh

Hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp có những đặc điểm:

- Sản xuất sản phẩm vật chất hay dịch vụ trong sản xuất kinh doanh không

phải để tự tiêu dùng mà làm cho người khác tự tiêu dùng. Mục đích và động cơ

làm ra sản phẩm để phục vụ và thu lợi nhuận.

- Sản xuất kinh doanh phải tính được chi phí sản xuất, giá trị kết quả sản

xuất và hạch toán được lãi lỗ trong kinh doanh.

- Sản phẩm của hoạt động sản xuất kinh doanh có thể cân đong đo đếm được

đó là sản phẩm hàng hoá để trao đổi trên thị trường. Người chủ sản xuất luôn có

trách nhiệm với sản phẩm của mình.

- Hoạt động sản xuất kinh doanh phải luôn luôn nắm được các thông tin về

sản phẩm của doanh nghiệp trên thị trường. Trong đó có các thông tin về số

lượng, chất lượng, giá cả sản phẩm, thông tin về thị trường,về xu hướng biến đổi

tiêu dùng sản phẩm của thị trường,các thông tin về kỹ thuật công nghệ gia công

chế biến sản phẩm, về chính sách kinh tế, pháp luật của nhà nước có quan hệ đến

sản phẩm của doanh nghiệp và về phát triển kinh tế xã hội.

- Hoạt động sản xuất kinh doanh luôn thúc đẩy mở rông sản xuất và tiêu

dùng của xã hội, tạo điều kiện cho tích luỹ vốn phát triển sản xuất, phát triển kinh

tế xã hội tạo ra phân công lao động xã hội và cân bằng cơ cấu kinh tế xã hội.

2. Khái niệm về doanh thu của doanh nghiệp công nghiệp.

Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp công nghiệp

(đặc biệt là các doanh nghiệp công nghiệp có quy mô lớn) thường kết hợp nhiều

nghiệp vụ sản xuất kinh doanh như: Sản xuất gia công và kinh doanh dịch vụ,

kinh doanh thương mại với các hoạt động sản xuất xây lắp…mỗi nghiệp vụ kinh

doanh có những đặc điểm kinh tế kỹ thuật trong kinh doanh và quản lý khác nhau

nên tạo ra những nguồn thu khác nhau, do đó việc xác định doanh thu của các

doanh nghiệp công nghiệp là hết sức phức tạp. Vì vậy, ta có thể hiểu doanh thu

của doanh nghiệp công nghiệp một cách khái quát sau: doanh thu là giá trị thực tế

của toàn bộ sản phẩm hàng hóa và dịch vụ mà các doanh nghiệp công nghiệp đã

sản xuất tiêu thụ được trong một thời kỳ. Nó phản ánh kết quả hoạt động sản xuất

kinh doanh và có liên quan đến chi phí đầu vào của doanh nghiệp như: mua

nguyên vật liệu cho sản xuất, mua hàng hóa để bán …

Doanh thu là một chỉ tiêu kinh tế quan trọng phản ánh kết quả hoạt động sản

xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Do vậy, việc xác định và phân tích tình

hình doanh thu của doanh nghiệp là một nội dung quan trọng trong phân tích hoạt

động sản sản sản xuất của doanh nghiệp.

Trong quá trình xác định doanh thu vấn đề quan trọng là ta phải xác định

chính xác thời điểm ghi nhận doanh thu. Thời điểm ghi nhận doanh thu là thời

điểm chuyển giao quyền sở hữu về sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ. Hay nói cách

khác thời diểm ghi nhận doanh thu là thời điểm người mua trả tiền hay chấp nhận

nợ về lượng hàng hoá vật tư đã được người bán chuyển giao. Việc xác định chính

xác thời điểm ghi nhận doanh thu sẽ làm cho việc xác định doanh thu của doanh

nghiệp một cách chính xác góp phần quan trong trong phân tích hoạt động sản

sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

3.Khái niệm về lợi nhuận của doanh nghiệp công nghiệp.

* Mục đích hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là thu được lợi

nhuận. Tuy nhiên, trong phân tích hoạt động sản sản xuất kinh doanh các doanh

nghiệp công nghiệp thường chỉ xác định lợi nhuận là phần chênh lệch giữa tổng

doanh thu từ hoạt động sản sản xuất kinh doanh trừ đi tổng chi phí hoạt động sản

xuất kinh doanh. Điểm này làm cho việc phân tích hoạt động sản xuất kinh doanh

của doanh nghiệp bị hạn chế. Do đó, để có một cái nhìn chi tiết hơn về chỉ tiêu lợi

nhuận ta có thể hiểu như sau:

- Lợi nhuận là kết quả tài chính cuối cùng của doanh nghiệp là chỉ tiêu

chất lượng, tổng hợp phản ánh kết quả kinh tế của mỗi hoạt động sản xuất

kinh doanh của doanh nghiệp.

- Lợi nhuận là chỉ tiêu phản ánh phần gía trị thặng dư hay mức hiệu

quả kinh doanh mà doanh nghiệp thu được từ hoạt động kinh doanh.

* Các nguồn hình thành nên lợi nhuận của doanh nghiệp

Lợi nhuận của doanh nghiệp được hình thành từ ba nguồn:

- Lợi nhuận thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh: là lợi nhuận thu được sản

phẩm hàng hoá dịch vụ lạo vụ từ các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh

nghiệp.

Lợi nhuận thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh thường chiếm một tỷ trọng

rất lớn trong tổng mức lợi nhuận của doanh nghiệp. Đây cũng là điều kiện tiền đề

để doanh nghiệp thực hiện tích luỹ cho tái sản xuất kinh doanh mở rộng. Đồng

thời cũng là điều kiện tiền đề để lập ra các quỹ của doanh nghiệp : quỹ dự phòng

mất việc làm, quỹ khen thưởng , quỹ phúc lợi…là điều kiện để không ngừng nâng

cao điều kiện làm việc và đời sống tinh thần cho người lao động.

Lợi nhuận thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp: bao gồm

+ Lợi nhuận thu từ các hoạt động sản xuất kinh doanh chính của doanh

nghiệp

+ Lợi nhuận thu từ hoạt động kinh doanh phụ của doanh nghiệp

+ Lợi nhuận thu từ các hoạt động kinh tế khác.

+ Lợi nhuận thu từ các hoạt động tài chính: là phần chênh lệch giữa thu và

chi về hoạt động tài chính của doanh nghiệp bao gồm:

+ Lợi nhuận thu từ góp vốn liên doanh

+ Lợi nhuận thu từ các hoạt động đầu tư, mua bán chứng khoán.

+ Lợi nhuận thu từ các hoạt động cho thuê tài sản.

+ Lợi nhuận thu từ kinh doanh bất động sản.

+ Hoàn nhập dự phòng giảm giá đầu tư ngắn hạn, dài hạn…

- Lợi nhuận thu từ hoạt động bất thường là khoản lợi nhuận mà doanh

nghiệp thu được ngoài dự tính hoặc có dự tính đến nhưng ít có khả năng thực hiện

hoặc là những khoản lợi nhuận thu được không mang tính chất thường xuyên.

Lợi nhuận thu từ hoạt động bất thường là các khoản chênh lệch giữa thu và

chi từ các hoạt động bất thường của doanh nghiệp. Nó bao gồm các khoản thu

sau:

+ Thu từ thanh lý, nhượng bán tài sản cố định.

+ Thu từ nợ khó đòi đã xử lý xóa sổ (đã trừ chi phí).

+ Thu từ các khoản nợ không xác định được chủ.

+ Thu từ các khoản lãi hoạt động sản xuất kinh doanh của những năm trước

bị bỏ sót hay lãng quên không ghi sổ kế toán đến năm báo cáo mới phát hiện ra.

+ Hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn kho…

4.Vai trò của doanh thu và lợi nhuận trong hoạt động sản xuất kinh doanh:

Lợi nhuận và doanh thu của doanh nghiệp là một chỉ tiêu kinh tế phản ánh

giá trị hàng hoá, thành phẩm hoặc dịch vụ đã được xác định là tiêu thụ trong kỳ.

Tăng doanh thu và lợi nhuận thực chất là tăng lượng tền về cho doanh nghiệp,

đồng nghĩa với việc tăng lượng hàng hóa bán ra trên thị trường. Do vậy, tăng

doanh thu và lợi nhuận vừa có ý nghĩa xã hội vừa có ý nghĩa đối với doanh

nghiệp.

*Đối với doanh nghiệp: Tăng doanh thu và lợi nhuận để doanh nghiệp thực

hiện tốt chức năng kinh doanh thu hồi vốn nhanh, bù đắp các khoản chi phí sản

xuất kinh doanh, thực hiện tốt nghĩa vụ đối với nhà nước. Doanh thu và lợi nhuận

của doanh nghiệp tăng lên sẽ khuyến khích doanh nghiệp mở rộng quy mô sản

xuất kinh doanh, tích cực phát triển sản xuất kinh doanh theo chiều sâu, đồng thời

doanh thu và lợi nhuận tăng sẽ tạo ra một môi trường làm việc cho người lao

động được tốt hơn, nâng cao đời sống cả về vật chất lẫn tinh thần cho người lao

động.

*Đối với xã hội: tăng doanh thu và lợi nhuận góp phần thoả mãn tốt hơn các

nhu cầu tiêu dùng hàng hóa cho xã hội. Đảm bảo cân đối cung cầu ổn định giá cả

thị trường và mở rộng giao lưu kinh tế giữa các vùng, các nước.

Các chỉ tiêu về doanh thu và lợi nhuận còn là cơ sở để phân tích và tính các

chỉ tiêu kinh tế như: Phân tích tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh , phân tích

chi phí hay kết quả kinh doanh…Ngoài ra nó còn là căn cứ, cở sở để xây dựng kế

hoạch sản xuất kinh doanh cho kỳ sau.

5. Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Xác định và phân tích doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp công nghiệp

là nhiệm vụ của các nhà quản lý trong doanh nghiệp. Việc phân tích và nghiên

cứu doanh thu và lợi nhuận sẽ cho ta biết xu hướng phát triển của hiện tượng

trong hoạt động sản xuất kinh doanh đồng thời cũng cho ta biết được tác động của

các nhân tố (nhân tố chủ quan và nhân tố khách quan) đến kết quả hoạt động sản

xuất kinh doanh.

Các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và lợi nhuận như: chiết khấu

thanh toán, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại…Các nhân tố này sẽ làm giảm

doanh thu và lợi nhuận trong các trường hợp sau:

+ Khi khách hàng đã thanh toán trước thời hạn quy định cho người bán

+ Do chất lượng hàng hoá bị kém phẩm chất, không đúng quy cách giao

hàng không đúng thời gian, địa điểm trong hợp đồng…Đây là những nhân tố làm

giảm trực tiếp doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp. Để khắc phục những hạn

chế này, doanh nghiệp nên nâng cao chất lượng sản phẩm, thực hiện đúng các

cam kết trong hợp đồng. Bên cạnh các nhân tố trên còn có các nhân tố ảnh hưởng

đến doanh thu và lợi nhuận như: nhân tố giá, chi phí nhân tố con người.

a-Nhân tố giá

Như chúng ta đã biết mục tiêu hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh

nghiệp là lợi nhuận. Vì vậy để tăng được lợi nhuận, tăng sức cạnh tranh trong

tiêu thụ sản phẩm trên thị trường doanh nghiệp phải tiến hành thực hiện chiến

lược hạ giá thành sản phẩm.

Giá dùng để tính các sản phẩm trong hoạt động sản xuất kinh doanh của

doanh nghiệp thường được tính theo hai loại giá: đó là giá thực tế và giá so sánh

thống nhất theo năm dương lịch.

Giá thực tế theo năm báo cáo gồm có: giá cơ bản, giá sản xuất và giá sủ

dụng cuối cùng.

- Giá cơ bản (hay giá xuất xưởng không bao gồm thuế xuất và phí lưu

thông) bằng chi phí sản xuất cộng với lợi luận của doanh nghiệp.

- Giá sản xuất là giá của người sản xuất bán, nó được tính bằng giá cơ bản

cộng với lợi nhuận thuế sản xuất và thuế hàng hoá(đã trừ phần trợ giúp của nhà

nước).

- Gía sử dụng cuối cùng là giá bán cho người tiêu dùng (haygiá người tiêu

dùng phải trả), nó được tính bằng giá sản xuất cộng với phí lưu thông.

- Giá so sánh được dùng để so sánh mức giá của các sản phẩm sản xuất

giữa các năm, nó còn được gọi là giá cố định .Mức giá của từng mặt hàng chính

là mức bình quân giá thực tế của mặt hàng đó ở những năm đã qua hoặc chọn

mức giá của một năm gốc nào đó. Thông thường, 5 năm nhà nước lại thay đổi

bảng giá cố định một lần.