[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 11 phần 8 doc

684 PH.ĂNG-GHEN 342 TRIỂN VỌNG CUỘC CHIẾN TRANH CRƯM 685

PH.ĂNG-GHEN

TRIỂN VỌNG CUỘC CHIẾN TRANH CRƯM

Ngoài bản danh sách không đầy đủ các sĩ quan Anh bị thương

vong, các báo chí mà tàu “A-mê-ri-ca” chở tới - và chúng tôi đã

đọc rất kỹ - hầu như không bổ sung gì vào những điều mà chúng

ta đã biết về những tình huống dẫn đến việc chiếm lĩnh phía Nam

Xê-va-xtô-pôn. Cố nhiên, báo chí đã đăng không ít ý kiến về

những nguyên nhân, cũng như về những hậu quả có thể có của

cuộc rút lui đột nhiên của Goóc-tra-cốp khỏi một trận địa được

phòng thủ lâu như thế và ngoan cường như thế; trong tất cả những

ý kiến ấy đặc biệt đáng chú ý là cách nhìn của các phóng viên của

chúng tôi ở Luân Đôn và ở Pa-ri. Nhưng có những quan điểm và ý

kiến mà không một người nào trong số họ, tuy lập trường của họ

trái ngược nhau, không chú ý đầy đủ và coi trọng đúng mức278.

Sự kiện ở Crưm hiện nay sẽ có bước ngoặt như thế nào, thì

trên mức độ rất lớn, điều đó tùy thuộc vào những nguyên nhân

buộc quân Nga bỏ phía Nam. Hoàn toàn rõ ràng là quyết định bất

ngờ ấy được thông qua tuyệt nhiên không phải do những suy tính

thuần túy có tính chất chiến lược hoặc chiến thuật. Nếu Goóc￾tra-cốp cho rằng phía Nam và thậm chí phía Cô-ra-ben không thể

giữ được sau khi mất đồi Ma-la-khốp, thì ông ta đã không xây

dựng ở khu ngoại ô ấy nhiều công sự phòng ngự ở vòng trong

đến thế. Tuy có thể cho rằng việc chiếm được cao điểm khống

chế ấy sẽ bảo đảm cho thắng lợi cuối cùng của cuộc vây đánh,

nhưng vẫn có thể đẩy lùi sự thất thủ thành phố này một tháng

đến một tháng rưỡi bằng cách phòng thủ ngoan cường, ban đầu

là công sự phòng ngự vòng trong của ngoại ô, rồi đến bản thân

thành phố. Dựa vào địa đồ, bình đồ và sơ đồ tốt nhất, xét trên

góc độ thuần túy chiến thuật hoặc chiến lược thì hoàn toàn

không cần thiết vội vã rút bỏ một trận địa cho tới nay vẫn được

phòng thủ ngoan cường như thế. Lý do thuần túy quân sự không

giải thích được bước đi ấy, cũng như không thể giải thích nó

bằng sự hoảng hốt và sợ hãi mà thất bại to lớn và bất ngờ gây ra.

Xem ra thì những tình huống mang tính chất khác đã thúc đẩy

Goóc-tra-cốp thi hành một biện pháp làm tổn thương nghiêm

trọng đến địa vị của ông ta trong quân đội và toàn bộ sự nghiệp

của ông ta.

Chỉ có hai cách giải thích. Hoặc là tinh thần chiến đấu của

binh sĩ Nga đã sa sút đến mức không còn có thể khôi phục dù chỉ

là một cái gì đó gọi là trật tự tối thiểu và tiếp tục chiến đấu sau

phòng tuyến vòng trong, hoặc là người ta đã bắt đầu cảm thấy

tình trạng thiếu lương thực không những ở Xê-va-xtô-pôn, mà

còn ở doanh trại bên ngoài Xê-va-xtô-pôn. Một loạt thất bại hầu

như liên tục mà quân Nga gánh chịu kể từ trận đánh ở Ôn-tê-nít-sa

và Sê-ta-te cho đến trận đánh trên sông Đen và trận cường tập

ngày 8 tháng Chín không thể không làm tan rã tinh thần của

những người bảo vệ Xê-va-xtô-pôn, hơn nữa, về cơ bản, đấy là

những binh lính đã thua trận ở sông Đa-nuýp và sau đó ở gần

In-ke-rơ-man. Người Nga không dễ bị xúc động và có thể chịu

đựng được thất bại lâu hơn so với phần lớn các quân đội khác;

nhưng không một quân đội nào trên thế giới có thể đứng vững vô

thời hạn khi nó bị hết kẻ thù nọ đến kẻ thù kia tấn công, khi nó

không có gì để đối phó với cả một chuỗi dài thất bại, ngoài biện

pháp tiêu cực là cuộc chống cự lâu dài và ngoan cường, ngoài

trận phòng ngự tích cực duy nhất thắng lợi là trận đánh ngày 18

tháng Sáu. Nhưng sư chống cự đó trong cứ điểm bị vây một khi

bị kéo dài thì tự nó đã có tác dụng làm sa sút tinh thần. Đi đôi

với nó là những thử thách nặng nề, sự thiếu nghỉ ngơi, bệnh tật

và sự tồn tại không phải của một mối hiểm nguy cấp tính có tác

dụng rèn luyện tinh thần chiến đấu, mà là của một mối hiểm

nguy mãn tính, rút cục, nhất thiết sẽ làm suy yếu tinh thần chiến đấu.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software

http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

686 PH.ĂNG-GHEN 343 TRIỂN VỌNG CUỘC CHIẾN TRANH CRƯM 687

Những thất bại diễn ra kế tiếp nhau trên sông Đen và ở đồi

Ma-la-khốp tất nhiên hoàn thành quá trình sa sút tinh thần, và

hoàn toàn chắc chắn là quân lính của Goóc-tra-cốp ở trong thành

phố không còn có thể được sử dụng vào cuộc chiến đấu tích cực

với địch nữa. Vì đồi Ma-la-khốp khống chế chiếc cầu đi sang

khu bên kia, các khẩu pháo của quân Pháp có thể phá hoại chiếc

cầu ấy bất cứ lúc nào, nên không thể nhận được sự chi viện,

thành thử sự rút lui ít ra cũng có thể cứu vãn được quân sĩ.

Không có gì là lạ khi người ta thấy trong số quân lính phòng thủ

cuối cùng đã xảy ra tình trạng mất tinh thần; điều lạ lùng là việc

đó không xảy ra sớm hơn.

Cũng có tất cả những triệu chứng nói lên rằng một trong

những nguyên nhân chủ yếu của cuộc rút lui đột nhiên của công

tước Goóc-tra-cốp là tình trạng thiếu lương thực của toàn thể

quân đội. Việc đi lại của quân Nga trên biển A-dốp bị gián đoạn

tuy không lập tức gây ảnh hưởng như sự mong đợi của báo chí

Anh và Pháp bấy giờ đang rất cần đưa tin thắng lợi, nhưng rút

cục tình trạng ấy vẫn gây ra cho quân Nga nhiều khó khăn, vì họ

chỉ còn lại một tuyến tác chiến, do đó sự chuyên chở giảm sút đi.

Những khó khăn vốn đã lớn trong việc chuyên chở lương thực,

đạn dược và cỏ ngựa từ Khéc-xôn qua thảo nguyên dân cư thưa

thớt thì nay càng tăng lên sau khi con đường ấy trở thành con

đường duy nhất có thể tiếp tế cho quân đội. Các phương tiện vận

tải trưng thu được ở U-cra-i-na và Quân khu sông Đông đã dần

dần hư hỏng; một số lớn ngựa và bò kéo đã quỵ xuống do làm

việc quá sức và thiếu cỏ; do tình hình các tỉnh lân cận cạn nguồn

vật lực, việc cung cấp nguồn dự trữ cần thiết ngày càng khó

khăn. Rõ ràng là sự gián đoạn trong việc cung cấp đã tác động

trước hết không phải chủ yếu ở Xê-va-xtô-pôn (nơi đây, để đề

phòng thành phố bị bao vây từ phía Bắc dĩ nhiên là đã dự trữ các

loại vật tư), mà chủ yếu ở doanh trại gần In-ke-rơ-man, ở Bác-si￾xa-rai và ở những địa điểm mà số quân tăng viện phải đi qua.

Trong thông cáo của bộ chỉ huy liên quân đã nhiều lần nêu lên

tình hình đó, vả lại một số tình huống khác cũng chứng thực điều

đó. Chỉ có tình trạng quân Nga không thể bảo đảm lương thực

ngay cho số quân lính hiện đang đóng ở Crưm mới giải thích được

việc hai sư đoàn tinh binh đã từng vận động trên đường hết sức

lâu và nghe nói hiện nay đã đến được Pê-rê-cốp, nhưng không

được phép tiến thêm nữa và tham gia trận chiến đấu trên sông

Đen; điều đó cũng giải thích sự việc là tuy đại bộ phận số quân

đi chi viện cho Xê-va-xtô-pôn còn chưa tới, vậy mà quân Nga

vẫn cứ quyết định đánh với binh lực hiện có rất không đủ để

hoàn thành nhiệm vụ đặt ra cho họ.

Như vậy, tất cả điều đó chứng thực giả thuyết cho rằng sự sa

sút tinh thần của đại bộ phận binh sĩ Nga và tình trạng thiếu

lương thực cho quân dã chiến đã khiến cho Goóc-tra-cốp không

đặt quá nhiều hy vọng vào việc đẩy lùi một thời gian ngắn sự

thất thủ của một cứ điểm không thể bảo vệ được nữa. Goóc-tra-cốp

đã lợi dụng khả năng cuối cùng để cứu vãn đội quân phòng thủ

và xem ra ông ta đã hành động đúng. Nếu làm khác đi thì có mọi

căn cứ để cho rằng ông ta buộc phải phó mặc đội quân phòng thủ

cho số mệnh định đoạt, tập họp đội quân dã chiến của mình và

rút sâu vào nội địa Crưm, nếu không phải là về tận Pê-rê-cốp.

Trong trường hợp này, đội quân phòng thủ phía Nam buộc phải

nhanh chóng bí mật di chuyển sang phía Bắc, hoặc đầu hàng; còn

đội quân phòng thủ phía Bắc, do mất hết hy vọng được thay thế

và trong hàng ngũ mình có những binh lính mất tinh thần, cũng

sẽ buộc phải đầu hàng vì đói.

Chừng nào quân Nga còn hy vọng không những duy trì được

quân số của họ ở Crưm xấp xỉ mức quân số của liên quân, mà

còn nhận được lực lượng tăng viện đem lại cho họ ưu thế lớn về

số lượng, thì phía Bắc Xê-va-xtô-pôn còn là một trận địa có ý

nghĩa hết sức quan trọng. Dùng lực lượng của quân đội phòng

thủ để giữ vững phía Bắc, đồng thời cho đội quân dã chiến chiếm

lĩnh những trận địa mà chúng ta đã biết qua các bản tin gần đây

nhất - điều đó có nghĩa là kiềm chế liên quân ở cao nguyên

Hê-rắc-lây Khéc-xô-néc. Điều đó cũng có nghĩa là không để cho

các chiến hạm của liên quân vào vịnh Xê-va-xtô-pôn và làm cho

nó mất khả năng xây dựng căn cứ tác chiến hải quân thích hợp ở

nơi nào đó gần hơn Bô-xpho, vì cả Ca-mư-sơ lẫn Ba-la-cla-va đều

không thích hợp cho mục đích ấy. Chừng nào quân Nga còn có thể

tiến hành hoạt động dã chiến ở Crưm thì phía Bắc còn là chiếc chìa

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software

http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

688 PH.ĂNG-GHEN 344 TRIỂN VỌNG CUỘC CHIẾN TRANH CRƯM 689

khóa đối với toàn bộ Crưm và quyết định ý nghĩa của Crưm

trong lục chiến và hải chiến, giống như đồi Ma-la-khốp là thìa

khóa đối với phía Nam. Nhưng nếu quân Nga không đủ sức tiến

hành dã chiến thì phía Bắc cũng mất ý nghĩa quan trọng. Đương

nhiên, đó là một trận địa bố phòng khá mạnh, nhưng nếu tiến

hành vây đánh chính quy với một binh lực đầy đủ, thì nó tất

nhiên sẽ thất thủ, vì nó không thể trông đợi viện trợ ở đâu cả.

Ý kiến trên có thể làm cho người ta ngạc nhiên, nếu nhớ lại ý

nghĩa to lớn mà người ta đã gán một cách hợp lý cho phía Bắc.

Tuy nhiên, nó hoàn toàn có căn cứ. Cuộc chiến tranh hiện nay

nhìn chung đã gây ra cho người ta ấn tượng về một cuộc chiến

tranh trúc thành và vây đánh, và dưới con mắt của nhà quan sát

hời hợt thì nó đã xóa sạch thành tựu của nghệ thuật quân sự bắt

nguồn từ nghệ thuật cơ động nhanh của Na-pô-lê-ông, và cuộc

chiến tranh này đã đưa nghệ thuật quân sự trở lại trình độ cuộc

Chiến tranh bảy năm. Thực ra, sự việc hoàn toàn trái lại. Ở thời

đại chúng ta, cứ điểm và tập đoàn cứ điểm chỉ có tác dụng điểm

tựa mà đội quân dã chiến dựa vào trong các cuộc cơ động của

mình. Như dinh lũy ở Ca-la-phát là lô-cốt đầu cầu cho phép

Ô-me-rơ-pa-sa uy hiếp sườn quân Nga; Xi-li-xtơ-ri, Ru-súc,

Vác-na và Sum-la có thể nói là bốn góc nhô ra của một dinh lũy

lớn mà Ô-me-rơ-pa-sa có thể lui về bất cứ lúc nào mà địch không

thể truy kích ông ta nếu không chiếm được hoặc làm mất tác

dụng ít ra là hai trong những góc nhô ra ấy. Như Xê-va-xtô-pôn

là điểm tựa của quân Nga ở Crưm, mỗi lần đạo quân này thua kém

địch về quân số hoặc bị uy hiếp về các mặt khác, thì Xê-va-xtô￾pôn tạo cho nó khả năng tạm nghỉ chờ đội quân tăng viện mới

đến. Đối với liên quân, Xê-va-xtô-pôn là căn cứ của hạm đội Nga

cần phải bị phá huỷ, là căn cứ tác chiến hải quân cần phải được

chiếm lấy; đối với quân Nga giữ được Xê-va-xtô-pôn có nghĩa là

giữ được Crưm, vì nó là trận địa duy nhất có thể giữ được bằng

một binh lực ít hơn địch nhiều trong khi chờ đội quân tăng viện.

Như thế là kết cục cuối cùng bao giờ cũng tùy thuộc vào đội quân

dã chiến, còn tác dụng của cứ điểm được quyết định không phải ở

uy lực tự nhiên hoặc uy lực nhân tạo của nó, nghĩa là không phải ở

giá trị vốn có trong bản thân nó, mà là ở sự bảo vệ và yểm trợ

(appui) mà nó có thể đem lại cho đội quân dã chiến. Giá trị của

nó đã trở thành tương đối. Nó không còn là một nhân tố độc lập

trong chiến tranh, mà chỉ là trận địa có lợi, có khi phải được

chống giữ một cách hợp lý bằng mọi thủ đoạn cho đến khả năng

cuối cùng, mà cũng có khi không cần như thế. Chiến dịch Xê-va￾xtô-pôn đã chứng minh điều đó tốt hơn bất cứ chiến dịch nào

khác. Xê-va-xtô-pôn, cũng như tất cả các cứ điểm đích thực hiện

đại, đóng vai trò một dinh lũy được bảo vệ bằng những công sự

lâu bền. Chừng nào lực lượng hiện có đủ để phòng ngự dinh lũy

ấy, chừng nào chưa thiếu thốn về cung cấp và liên lạc với căn cứ

tác chiến chính vẫn còn chắc chắn, nhất là khi mà dinh lũy ấy

được đội quân phòng thủ mạnh đóng giữ, không cho phép địch đi

vòng qua mà không bị nguy hiểm, thì chừng đó nó vẫn có ý

nghĩa quan trọng hàng đầu và có thể phá vỡ các kế hoạch của

địch trong suốt thời gian diễn ra chiến dịch. Nhưng khi tất cả

những điều kiện ấy không còn nữa, khi đội quân phòng thủ thua

hết trận này đến trận khác, dự trữ lương thực của họ bắt đầu cạn

và họ có nguy cơ bị cắt đứt liên lạc với căn cứ của mình và có

nguy cơ phải chia sẻ số phận với quân Áo ở Un-mơ năm 1805279,

thì, trong trường hợp này, không nghi ngờ gì nữa, cần coi trọng

sự an toàn của chính quân đội hơn là giá trị trừu tượng của trận

địa và cần hết sức nhanh chóng rút về trận tuyến khác có lợi hơn.

Xem ra thì tình cảnh mà hiện nay quân Nga lâm vào chính là

như vậy. Đại bộ phận thành phần vốn có của đội quân tác chiến

của quân Nga - 14 sư đoàn trong số 24 sư đoàn - đã tham chiến

và một bộ phận bị tiêu diệt ở Crưm, còn đội dự bị, dân quân và

những đơn vị mới thành lập khác mà họ có thì không thể nào so

sánh được với những đơn vị mà họ đã mất đi. Quân Nga sẽ hành

động đúng, nếu sau này họ sẽ không đưa quân đội đến bán đảo

nguy hiểm này và rút bỏ nó thật nhanh. Liên quân có ưu thế lớn

so với quân Nga về mặt số lượng, cũng như về tinh thần chiến

đấu. Chiến đấu bên ngoài cứ điểm với số binh lực mà hiện nay

Goóc-tra-cốp có thì tức là lao vào thất bại chắc chắn. Goóc-tra-cốp

có thể bị vu hồi hoặc ở bờ biển phía nam Crưm và thung lũng sông

Xan-gi-rơ, hoặc ở gần Ép-pa-tô-ri. Trong cả hai trường hợp,

tuyến giao thông của ông ta với phía Bắc sẽ bị cắt đứt mà không

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software

http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

690 PH.ĂNG-GHEN 345 TRIỂN VỌNG CUỘC CHIẾN TRANH CRƯM 691

có hy vọng khôi phục, vì ưu thế về số lượng của liên quân mỗi

ngày một tăng. Xem ra thì điều tốt nhất mà hiện nay Goóc-tra￾cốp có thể làm là hết sức giữ vững mặt trận cho đến khi chuẩn bị

xong việc làm nổ các công sự phía bắc và đi trước địch được một

hai ngày đường. Ông ta càng đến nhanh Pê-rê-cốp càng tốt. Sẽ là

điều có ý nghĩa đặc biệt nếu các tin tức mà chúng tôi nhận được

từ Pa-ri nói rằng hình như liên quân sau khi chiếm được Xê-va￾xtô-pôn hiện đang phái quân đến Ép-pa-tô-ri, được xác nhận.

Nếu liên quân hành động khá kiên quyết hoặc trên hướng đó,

hoặc ở bờ biển phía Nam và ở đường núi Sa-tưa - Đa-gơ thì

chiến dịch sẽ kết thúc nhanh chóng và Crưm sẽ rơi vào tay họ.

Theo như chúng tôi có thể phán đoán thì sai lầm duy nhất mà

hiện nay liên quân có thể mắc phải, đó là cuộc tấn công chính

diện thực sự vào trận địa quân Nga gần In-ke-rơ-man hoặc án

binh bất động trong một tuần. Chuyến tàu sau đến đây vào tối

mai chắc sẽ đem lại những tin tức chính xác về ý đồ sắp tới đây

của liên quân.

Do Ph.Ăng-ghen viết khoảng 14 tháng Chín

1855

Đã đăng làm xã luận trên tờ “New - York Daily

Tribune” số 4508, ngày 1 tháng Mười 1855

In theo bản đăng trên báo

Nguyên văn là tiếng Anh

In bằng tiếng Nga lần đầu

C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN

BÀN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN Ở CRƯM

Luân Đôn, ngày 14 tháng Chín. “Chuông rung lên vang rền

và đại bác nổ ầm ầm” - cả nước Anh hiện sống trong bầu không

khí đó. Đâu đâu cũng ngự trị không khí hân hoan, ở mỗi công

trình nào đáng được chú ý, dù là công cộng hoặc tư nhân, đều

phấp phới quốc kỳ Anh và Pháp. Cảnh tượng ở Man-se-xtơ cũng

giống ở Luân Đôn, mặc dù có “trường phái Man-se-xtơ”, cảnh

tượng ở Ê-đin-bớc cũng giống ở Man-se-xtơ, mặc dù có triết học

Xcốt-len. Không có cái gì, ngay cả danh sách dài dặc tử sĩ

chuyển về Luân Đôn bằng điện, lại có thể chấm dứt được sự say

sưa phổ biến trước thắng lợi. Thất bại của quân Anh ở Rê-đan và

việc quân Pháp chiếm được cứ điểm có ý nghĩa quyết định là đồi

Ma-la-khốp - chỉ có sự tương phản đó mới làm nhòa được những

tiếng hoan hô thắng lợi và kiềm chế chút ít tâm lý tự tâng bốc

mình. Những ai tán thành thiên kiến cũ - thiên kiến nảy sinh từ

sự lẫn lộn một cách không có phê phán giữa chế độ xã hội hiện

đại với chế độ xã hội cổ đại, cũng như nảy sinh từ nhiều điều

khác và cho rằng tuồng như thương nghiệp và công nghiệp đã

tiêu diệt tính hiếu chiến của nhân dân - những người đó hiện nay

ở Anh, thậm chí ở thủ phủ công nghiệp của Anh là Man-se-xtơ,

mới có thể tin vào quan điểm ngược lại. Vấn đề hết sức giản

đơn. Trong thế giới hiện đại, nếu như không phải của cải của

mỗi người, thì dù sao cũng là của cải của một nước tăng lên cùng

với sự tăng thêm lao động, còn trong thế giới cổ đại, của cải tăng lên

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software

http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.