Tín dụng tại HT NHTM VN hiện nay

Lêi më ®Çu.

Cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸, hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i

(NHTM) còng ngµy cµng ph¸t triÓn vµ trë thµnh c¸c trung gian tµi chÝnh ®a vèn tõ

n¬i thõa sang n¬i thiÕu, ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp. Tõ khi

níc ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn nhu cÇu vÒ

vèn cña c¸c doanh nghiÖp phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh lµ rÊt lín, tÝch luü kh«ng

kÞp ®Ó më réng s¶n xuÊt, chÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp ®· cÇn sö dông vèn tÝn

dông thùc hiÖn môc ®Ých cña m×nh. ë níc ta hiÖn nay th× chñ yÕu míi chØ cã ho¹t

®éng tÝn dông ng©n hµng lµ thùc hiÖn nhiÖm vô nµy, vµ c¸c NHTM ngµy cµng ph¸t

triÓn thùc hiÖn tèt chøc n¨ng vai trß cña m×nh trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ

quèc d©n.

§Ó cã thÓ hiÓu râ h¬n vÒ ho¹t ®éng tÝn dông trong c¸c NHTM vµ vai trß to

lín cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn

dông ng©n hµng gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, em xin chän ®Ò tµi

"Ho¹t ®éng tÝn dông cña hÖ thèng NHTM ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn

nay".

Bµi viÕt bao gåm nh÷ng néi dung sau:

- Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ NHTM vµ tÝn dông ng©n hµng.

- Ch¬ng II: Mét sè vÊn

®Ò c¬ b¶n trong ho¹t ®éng tÝn dông cña NHTM ë ViÖt Nam.

- Ch¬ng III: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông trong c¸c NHTM ë ViÖt

Nam hiÖn nay vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tÝn

dông ng©n hµng.

Em hy väng bµi viÕt cã thÓ lµm râ mét sè lý luËn vÒ NHTM, ho¹t ®éng tÝn

dông ng©n hµng, vµ thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng tÝn dông trong c¸c NHTM ViÖt Nam

hiÖn nay. Bµi viÕt ch¾c cßn nhiÒu thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña

thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn chØnh h¬n.

Hµ Néi, ngµy 20/9/2002

1

Ch¬ng I: lý luËn chung vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i

vµ tÝn dông ng©n hµng.

I/ Ng©n hµng th¬ng m¹i.

1/ Kh¸i niÖm Ng©n hµng th¬ng m¹i.

Ng©n hµng Th¬ng m¹i (NHTM) lµ tæ chøc tµi chÝnh trung gian cã vÞ trÝ quan

träng nhÊt trong nÒn kinh tÕ, nã lµ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp kinh doanh trong

lÜnh vùc tiÒn tÖ - tÝn dông. Theo ph¸p lÖnh ng©n hµng ngµy 23-5-1990 cña Héi

®ång Nhµ níc x¸c ®Þnh:" Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ

ho¹t ®éng chñ yÕu vµ thêng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi tõ kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm

hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm

ph¬ng tiÖn thanh to¸n".

Nh vËy NHTM lµm nhiÖm vô trung gian tµi chÝnh ®i vay ®Ó cho vay qua ®ã

thu lêi tõ chªnh lÖch l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt tiÒn göi, nã thùc sù lµ mét lo¹i

h×nh doanh nghiÖp dÞch vô tµi chÝnh, mÆc dï gi÷a NHTM vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh

trung gian kh¸c rÊt khã ph©n biÖt sù kh¸c nhau, nhng ngêi ta vÉn ph¶i t¸ch NHTM

ra thµnh mét nhãm riªng v× nh÷ng lý do rÊt ®Æc biÖt cña nã nh tæng tµi s¶n cã cña

NHTM lu«n lµ khèi lîng lín nhÊt trong toµn bé hÖ thèng Ng©n hµng, h¬n n÷a khèi

lîng sÐc hay tµi kho¶n göi kh«ng k× h¹n mµ nã cã thÓ t¹o ra còng lµ bé phËn quan

träng trong tæng cung tiÒn tÖ M1 cña c¶ nÒn kinh tÕ. Cho thÊy NHTM cã vÞ trÝ rÊt

quan träng trong hÖ thèng ng©n hµng còng nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.

2/ C¸c nghiÖp vô cña NHTM.

C¸c NHTM cã 3 lo¹i nghiÖp vô chÝnh, ®ã lµ nghiÖp vô nî (huy ®éng t¹o

nguån vèn), nghiÖp vô cã (sö dông vèn) vµ nghiÖp vô trung gian (thanh to¸n hé

kh¸ch hµng).

2.1/ NghiÖp vô nî.

§©y lµ nghiÖp vô huy ®éng t¹o nguån vèn dïng cho c¸c ho¹t ®éng cña ng©n

hµng, bao gåm c¸c nguån vèn sau:

2.1.1. Nguån vèn tù cã, coi nh tù cã vµ vèn dù tr÷.

- Vèn ®iÒu lÖ: §©y lµ sè vèn ban ®Çu ®îc h×nh thµnh khi NHTM ®îc thµnh lËp, nã

cã thÓ do Nhµ níc cÊp ®èi víi NHTM quèc doanh, cã thÓ lµ vèn ®ãng gãp cña c¸c

cæ ®«ng ®èi víi NHTM cæ phÇn, cã thÓ lµ vèn gãp cña c¸c bªn liªn doanh ®èi víi

2

NHTM liªn doanh, hoÆc vèn do t nh©n bá ra cña NHTM t nh©n. Møc vèn ®iÒu lÖ lµ

bao nhiªu tuú theo quy m« cña NHTM ®îc ph¸p lÖnh quy ®Þnh cô thÓ.

- Vèn coi nh tù cã: bao gåm lîi nhuËn cha chia, tiÒn l¬ng cha ®Õn kú thanh to¸n,

c¸c kho¶n ph¶i nép nhng cha ®Õn h¹n nép, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nhng cha ®Õn h¹n

tr¶.

- Vèn dù tr÷: Vèn nµy ®îc h×nh thµnh tõ lîi nhuËn rßng cña ng©n hµng ®îc trÝch

thµnh nhiÒu quü trong ®ã quan träng nhÊt lµ quü dù tr÷ vµ quü ®Ò phßng rñi ro, ®îc

trÝch theo quy ®Þnh cña ng©n hµng trung ¬ng.

2.1.2/ Nguån vèn qu¶n lý vµ huy ®éng.

Nguån vèn nµy chiÕm tû träng ngµy cµng lín trong nguån vèn cña ng©n

hµng. §©y lµ tµi s¶n cña c¸c chñ së h÷u kh¸c, ng©n hµng cã quyÒn sö dông cã thêi

h¹n c¶ vèn lÉn l·i. Nã bao gåm c¸c lo¹i sau:

- TiÒn göi kh«ng kú h¹n cña d©n c, doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ. Nã cã

môc ®Ých chñ yÕu lµ ®Ó b¶o ®¶m an toµn tµi s¶n vµ giao dÞch, thanh to¸n kh«ng

dïng tiÒn mÆt, tiÕt kiÖm chi phÝ lu th«ng.

- TiÒn göi cã kú h¹n cña d©n c, doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kh¸c. §©y lµ kho¶n

tiÒn göi cã thêi gian x¸c ®Þnh, vÒ nguyªn t¾c ngêi göi chØ ®îc rót tiÒn khi ®Õn h¹n,

nhng thùc tÕ ng©n hµng cho phÐp ngêi göi cã thÓ rót tríc víi ®iÒu kiÖn ph¶i b¸o tr￾íc vµ cã thÓ bÞ hëng l·i suÊt thÊp h¬n. Môc ®Ých cña ngêi göi chñ yÕu lµ lÊy l·i.

- TiÒn göi tiÕt kiÖm: ®©y lµ kho¶n tiÒn ®Ó dµnh cña c¸ nh©n ®îc göi vµo ng©n hµng

nh»m môc ®Ých hëng l·i theo ®Þnh kú. Cã 2 h×nh thøc: mét lµ, tiÒn göi tiÕt kiÖm

kh«ng kú h¹n lµ lo¹i tiÒn göi mµ ngêi göi cã thÓ ký th¸c nhiÒu lÇn vµ rót ra theo

nhu cÇu sö dông vµ kh«ng cÇn b¸o tríc; hai lµ, tiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n, lµ tiÒn

göi ®Õn kú míi ®îc rót.

- TiÒn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, kú phiÕu theo møc cho phÐp cña Ng©n hµng Nhµ níc.

Tr¸i phiÕu, kú phiÕu cã thêi h¹n cô thÓ vµ chØ ®Õn thêi h¹n ®ã míi ®îc thanh to¸n.

H×nh thøc kú phiÕu thêng ®îc ¸p dông theo 2 ph¬ng thøc, mét lµ: ph¸t hµnh

theo mÖnh gi¸ (ngêi mua kú phiÕu tr¶ tiÒn mua theo mÖnh gi¸ vµ ®îc tr¶ c¶ gèc lÉn

l·i khi ®Õn h¹n); hai lµ:ph¸t hµnh díi h×nh thøc chiÕt khÊu (ngêi mua kú phiÕu sÏ

tr¶ sè tiÒn mua b»ng mÖnh gi¸ trõ ®i sè tiÒn chiÕt khÊu vµ sÏ ®îc hoµn tr¶ theo

®óng mÖnh gi¸ khi ®Õn h¹n).

2.1.3/ Vèn vay.

3

Bao gåm vèn vay cña ng©n hµng trung ¬ng díi h×nh thøc t¸i chiÕt khÊu hoÆc

cho vay øng tríc, vay ng©n hµng níc ngoµi, vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c vµ c¸c

kho¶n vay kh¸c trªn thÞ trêng nh: ph¸t hµnh chøng chØ tiÒn göi, ph¸t hµnh hîp

®ång mua l¹i, ph¸t hµnh giÊy nî phô, c¸c kho¶n vay USD ngoµi níc ... Víi nguån

vèn nµy NHTM cã tr¸ch nhiÖm sö dông cã hiÖu qu¶ vµ hoµn tr¶ ®óng h¹n c¶ vèn

lÉn l·i.

2.1.4/ C¸c nguån vèn kh¸c.

Bao gåm c¸c nguån vèn tµi trî, vèn ®Çu t ph¸t triÓn, vèn uû th¸c ®Çu t. Vèn

nµy ®Ó cho vay theo c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n x©y dùng c¬ b¶n tËp trung cña Nhµ níc

hoÆc trî gióp cho ®Çu t ph¸t triÓn nh÷ng ch¬ng tr×nh dù ¸n cã môc tiªu riªng.

2.2/ NghiÖp vô cã.

§©y lµ nh÷ng nghiÖp vô sö dông nguån vèn cña m×nh ®Ó thùc hiÖn kinh

doanh t¹o ra lîi nhuËn cho ng©n hµng.

2.2.1/ NghiÖp vô ng©n quü.

- TiÒn kÐt: tiÒn mÆt hiÖn cã t¹i quü nghiÖp vô. Nhu cÇu dù tr÷ tiÒn kÐt cao hay thÊp

phô thuéc vµo m«i trêng n¬i ng©n hµng ho¹t ®éng vµ thêi vô.

- TiÒn dù tr÷: gåm tiÒn dù tr÷ b¾t buéc lµ sè tiÒn b¾t buéc ph¶i gi÷ l¹i theo tû lÖ

nhÊt ®Þnh so víi sè tiÒn kh¸ch hµng göi ®îc quy ®Þnh bëi ng©n hµng trung ¬ng; tiÒn

dù tr÷ vît møc lµ sè tiÒn dù tr÷ ngoµi tiÒn dù tr÷ b¾t buéc; vµ tiÒn göi thanh to¸n t¹i

ng©n hµng trung ¬ng vµ c¸c ng©n hµng ®¹i lý, tiÒn göi lo¹i nµy ®îc sö dông ®Ó thùc

hiÖn c¸c kho¶n thanh to¸n chuyÓn kho¶n gi÷a c¸c ng©n hµng khi kh¸ch hµng tiÕn

hµnh c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nh sÐc, uû nhiÖm chi, thÎ thanh

to¸n...

2.2.2/ NghiÖp vô cho vay vµ ®Çu t.

- NghiÖp vô cho vay: ho¹t ®éng cho vay rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, nã lµ ho¹t ®éng

quan träng nhÊt, mang l¹i lîi nhuËn chñ yÕu cho ng©n hµng vµ cã tû lÖ sinh lîi cao

nhÊt cña c¸c NHTM, nã gåm c¸c lo¹i h×nh sau:

+ TÝn dông øng tríc: ®©y lµ thÓ thøc cho vay ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së hîp ®ång tÝn

dông, trong ®ã kh¸ch hµng ®îc sö dông mét møc cho vay trong mét thêi h¹n nhÊt

®Þnh. Cã 2 lo¹i lµ: øng tríc cã b¶o ®¶m nh thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh; øng tríc

kh«ng b¶o ®¶m lµ viÖc cho vay chØ dùa trªn uy tÝn cña kh¸ch hµng.

4