Tích cực hoá hoạt động nhận thức của sinh viên trong quá trình dạy học

TiCH CUC HDA HOAT DONG NHAN THUC GOA HOC SINH

• • • • •

TRON G QU A TRIN H DA Y HO C

O NGUYEN OANG TRUNG - TS. TRAN TH| MY LUONG*

Noi den torn li hoc phot trien, nguoi ta nghi

ngay den cac cong trinh nghien cuu ndi

tieng cua J.Piaget. Theo ong: «Tre em dugc

phu cho tinh hogt dong thuc su va giao dye khong

the thanh cong neu khong su dyng va khong thyc

sy keo dai tinh hogt dong do". O day, ong da

nhdn mqnh den vai tro hoqt dong cua nguai hoc.

Nhu vqy, co the noi su hoqt dong cua nguai

hoc trong qua trinh gido due vd gido dudng Id

yeu td khdng the thieu duqc. Theo quan diem

cua chung tdi, de hinh thdnh vd phdt trien hoqt

ddng dd d ngudi hoc thi viec tich cue hod hoqt

ddng nhdn thuc duqc coi Id mdt trong nhung bien

phdp dem Iqi hieu qua han cd.

1. Dqy hoc vd sy phdt trien

Trong thdi gian gdn day, cdc tdi lieu gido

dye vd dqy hoc cua nude ta vd nhieu nude tren

the gidi deu chu y den mdi quan he giua dqy

hoc vd sy phdt trien. Gido dye ndi chung, dqy

hoc ndi rieng khdng cd myc dich ndo khdc Id

dem den sy phdt trien todn dien cho ngudi hoc.

Dd Id mdi quan he bien chung: phdt trien Id myc

dich cudi cung cua hoqt ddng dqy hoc, ddng

thdi khi tu duy cua hoc sinh (HS) phdt trien thi

viec thu nhqn vd van dyng kien thuc cua hq se

nhanh chdng vd hieu qua han, qua trinh dqy hoc

cung dien ra mdt each thudn Iqi han.

Khdng cd phuang phdp su phqm xdu, md

dqy hoc bdng each ndy hay each khdc deu cd

the gdp phdn phdt trien HS, nhung dqy hoc chi

duqc coi Id dung ddn nhdt neu nd dem Iqi sy phdt

trien tdi uu cho ngudi hoc. Theo L.X Vygotsky: «Dgy

hgc dugc coi la tdt nhdt neu no di trudc sy phat

then va keo theo su phat then". Co sd cua quan

diem ndy Id li thuyet «vung phdt trien gdn nhdt"

do dng de xudng. Li ludn dqy hoc hien dqi cung

dd chi ra rang: «Dqy hgc phai co tac dyng thuc

day sy phat then tri tue cua ngudi hgc". Mdt mat,

tri tue cua HS chi cd the phdt trien tdt trong qua

trinh dqy hoc khi ngudi dqy phdt huy tdt vai trd

cua ngudi td chuc, dieu khien, Idm giam thieu

nhung khd khdn cho HS trong qua trinh nhdn thuc,

biet each khuyen khich HS tham gia vdo hoqt ddng

nhqn thuc tich cue trong hoc tap. Mat khdc, ddi

vdi HS, de phdt trien tri tue cua minh khdng cd

each ndo kndc Id phai ty minh hoqt ddng, vd

hoqt ddng mdt eden chu ddng, tich cue, ty giac

va sdng tqo. Dd chinh Id bdn chdt cua cua mdi

quan he bien chung giua dqy vd hoc, giua hoqt

ddng vd phdt trien.

mdng qua hoqt ddng, tri rue HS phdt trien dan

rung budc tu thdp den cao, sy phdt trien dd duqc

hinh thdnh tuong ung vdi mdi giai doan lua tudi

khdc nhau. Bdi vdy, cdc bien phdp gido dye ngudi

gido vien cung phai phu hqp vdi tung giai doan

cua sy phdt trien. Theo li thuyet cua L.X Vygotsky thi

trinh do ban ddu cua HS tuang ung vdi «vung phat

then hien tgi". Trinh dd ndy cho phep HS cd the thu

duqc nhung kien thuc gdn gui nhdt vdi kien thuc cu

de dqt duqc trinh dd mdi cao hon. Ong goi dd Id

«vung phat then gan nhdt". Khi ngudi hoc dqt tdi

vung phdt trien gdn nhdt nghia Id hq dang d «vi>ng

phat then hien tgi" nhung d trinh dd mdi cao hon

ve chdt. Sau do ngudi dqy Iqi tiep tyc td chuc vd

giup dd ngudi hoc, dua no tdi «vung phdt trien

gdn nhdr" Vd cu nhu vqy sy phdt trien cua HS di tu

ndc thang ndy den ndc thang khdc cao hon.

L.X Vygotsky cung chi ra rdng, d nhung tre em

khdc nhau cd vung phdt trien gdn nhdt khdc nhau,

nd phy thudc rdt nhieu vdo trinh do vd ndng lyc

cua ngudi dqy, dqc biet, phy thudc vdo nhiem vy

hoc tap md gido vien dqt ra cho HS thdng qua

nghe thudt dqt cdu hdi «cd vdn de" vd cdu hdi

mang tinh chdt «ggi md" se cd tdc dyng kich thich

tinh tich cue, ty giac vd tu duy sdng tqo cua HS. J.

Piaget da ket ludn: «Ngudi ta khong hgc dugc gi

het, neu khong phai trai qua su chiem tfnh bdng

hogt ddng, rdng HS phai phat minh Igi khoa hgc,

thay vi nhac Igi nhung cdng thuc bdng Idi cua nd".

2. Tich cue hoa hoqt dpng nhqn thuc cua HS

Tich cue hod Id mot hoqt ddng nhdm Idm chuyen

bien vi tri cua ngudi hoc tu thy ddng sang chu ddng,

tu ddi tuqng tiep nhqn tri thuc sang chu the tim kiem

tri thuc de ndng cao hieu qua hoc tap.

* Throng Bai hpc sirpham Ha Npi

Tap chi Giao due so 235 pa i. 4/201 o)