Tích cực hóa hoạt động dạy và học toán hình học lớp 11 bằng các mô hình và phần mềm hỗ trợ

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA TOÁN

----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đề tài:

TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ

HỌC TOÁN HÌNH HỌC LỚP 11 BẰNG

CÁC MÔ HÌNH VÀ PHẦN MỀM HỖ TRỢ

Giảng viên hướng dẫn : ThS. Ngô Thị Bích Thủy

Sinh viên thực hiện : Mai Nguyễn Minh Hoàng

Lớp : 15ST

Đà Nẵng, tháng 1 năm 2019

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Ngô Thị Bích Thủy

SVTH: Mai Nguyễn Minh Hoàng Trang 1

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy cô trong khoa Toán của

Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng đã tận tình giảng dạy và tạo điều

kiện để tôi hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Đặc biệt cho phép tôi được gửi lời

cảm ơn sâu sắc đến cô Ngô Thị Bích Thủy là người đã trực tiếp hướng dẫn tôi

trong suốt thời gian nghiên cứu. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn những ý kiến

góp ý quý báu, sự động viên, giúp đỡ nhiệt tình của gia đình, người thân, các

thầy cô, bạn bè, nhất là các bạn lớp 15ST trong quá trình tôi làm khóa luận tốt

nghiệp này.

XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN!

Đà Nẵng, tháng 1 năm 2019

Sinh viên

Mai Nguyễn Minh Hoàng

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Ngô Thị Bích Thủy

SVTH: Mai Nguyễn Minh Hoàng Trang 2

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. 1

MỤC LỤC........................................................................................................................ 2

CÁC CHỮ VÀ KÍ HIỆU VIẾT TẮT ............................................................................ 4

MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 5

1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 5

2. Mục đích nghiên cứu............................................................................................... 6

3. Nhiệm vụ nghiên cứu.............................................................................................. 6

4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 6

5. Bố cục khóa luận ..................................................................................................... 6

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN .................................................................................... 8

1.1 Bản chất của quá trình dạy và học ..................................................................... 8

1.1.1 Bản chất của hoạt động học trong quá trình dạy học ..................................... 8

1.1.2 Bản chất của hoạt động dạy trong quá trình dạy học ..................................... 9

1.2 Tính tích cực của học sinh trong dạy học........................................................ 11

1.2.1 Quan niệm về tính tích cực của học sinh ..................................................... 11

1.2.2 Nguyên nhân phải phát huy tính tích cực học tập ....................................... 12

1.2.3 Những yếu tố ảnh hưởng đến tính tích cực học tập..................................... 13

1.3 Các mô hình thường dùng trong Hình học 11 ................................................. 14

1.3.1 Mô hình có dạng hình lăng trụ đứng ........................................................... 14

1.3.2 Mô hình có dạng hình chóp đều .................................................................. 15

1.4 Các phần mềm thường dùng ............................................................................. 16

1.4.1 Phần mềm Powerpoint................................................................................. 16

1.4.2 Phần mềm Geometer’s Sketchpad (GSP).................................................... 21

CHƯƠNG 2. TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC TOÁN HÌNH HỌC

LỚP 11 BẰNG CÁC MÔ HÌNH VÀ PHẦN MỀM HỖ TRỢ ................................ 44

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Ngô Thị Bích Thủy

SVTH: Mai Nguyễn Minh Hoàng Trang 3

2.1 Giáo án 1. Tiết 6 – Khái niệm về phép dời hình và hai hình bằng nhau (SGK

trang 19)..................................................................................................................... 44

2.1.1 Nội dung giáo án.......................................................................................... 44

2.1.2 Thực nghiệm giảng dạy ............................................................................... 50

2.2 Giáo án 2. Tiết 12 – Đại cương về đường thẳng và mặt phẳng (Tiết 1) (SGK

trang 44)..................................................................................................................... 50

2.3 Giáo án 3. Tiết 34 – Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng (Tiết 2) (SGK

trang 98)..................................................................................................................... 58

2.3.1 Nội dung giáo án.......................................................................................... 58

2.3.2 Thực nghiệm giảng dạy ............................................................................... 64

2.4 Giáo án 4. Tiết 38 – Hai mặt phẳng vuông góc (Tiết 1) (SGK trang 106)..... 65

2.5 Giáo án 5. Tiết 39 – Hai mặt phẳng vuông góc (Tiết 2) (SGK trang 106)..... 70

KẾT LUẬN .................................................................................................................... 75

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 77

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Ngô Thị Bích Thủy

SVTH: Mai Nguyễn Minh Hoàng Trang 4

CÁC CHỮ VÀ KÍ HIỆU VIẾT TẮT

PPDH: Phương pháp dạy học

PTDH: Phương tiện dạy học

GV: Giáo viên

HS: Học sinh

THCS: Trung học cơ sở

THPT: Trung học phổ thông

TTVT: Thực tập vệ tinh

CNTT: Công nghệ thông tin

GSP: Kí hiệu của phần mềm vẽ hình Geometer’s Sketchpad

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Ngô Thị Bích Thủy

SVTH: Mai Nguyễn Minh Hoàng Trang 5

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngày nay, công nghệ thông tin (CNTT) đang xâm nhập vào hầu hết các lĩnh vực

của đời sống con người. Việc đưa CNTT với tư cách là phương tiện dạy học (PTDH)

hiện đại đã trở thành một trào lưu mạnh mẽ với quy mô quốc tế và đó là một xu thế

của giáo dục thế giới. Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là một nhiệm vụ quan

trọng của toàn ngành giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục; để đào tạo ra

những con người phát triển toàn diện đáp ứng được sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện

đại hóa đất nước. Hiện nay, vai trò của CNTT đối với giáo dục trên thế giới đã được

khẳng định.

Trong hoạt động giáo dục, việc sử dụng CNTT để thiết kế các bài giảng điện tử

cũng được sử dụng phổ biến trong nhà trường. Dự thảo chiến lược phát triển giáo dục

2011 – 2020 đã đề ra nội dung: “Việc đổi mới phương pháp dạy học là rất quan trọng

trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo.”

Đồng thời, theo như luật Giáo dục 2005 chương II điều 28 đã quy định: “Phương

pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học

sinh (HS); phù hợp với đặc điểm của lớp học, từng môn học; bồi dưỡng phương pháp

tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực

tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú cho HS”. Ở nước ta, việc sử

dụng CNTT trong dạy học tại trường phổ thông tuy đã phát triển, nhưng trên thực tế

cho thấy để thực sự việc ứng dụng CNTT đi vào chiều sâu và phát triển hiệu quả thì

trong quá trình dạy và học phải khai thác tối đa được các tính năng của công nghệ

truyền thông. Những mô hình dạy học toán tích cực được thiết kế bằng phần mềm

động trên máy tính cung cấp những hình ảnh trực quan về các ý tưởng toán học, thúc

đẩy việc sắp xếp và phân tích các dữ liệu, tính toán một cách chính xác. Trong quá

trình tương tác với máy tính, HS có thể tập trung vào việc đưa ra quyết định, tư duy

để giải quyết các vấn đề đặt ra. Nghiên cứu của các chuyên gia trên thế giới đã chỉ ra

rằng: HS có thể học toán được nhiều hơn, sâu hơn với việc sử dụng các mô hình toán

tích cực. Hơn nữa, giáo viên (GV) không chỉ dừng lại ở mức minh họa cho HS hiểu

mà còn có thể khai thác sự tương tác với phần mềm toán nhằm hình thành những ý

tưởng mới.

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Ngô Thị Bích Thủy

SVTH: Mai Nguyễn Minh Hoàng Trang 6

Nhằm nâng cao hiệu quả việc ứng dụng các mô hình minh họa và các phần mềm

vào quá trình dạy học, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Tích cực hóa hoạt động dạy và

học toán Hình học lớp 11 bằng các mô hình và phần mềm hỗ trợ.”

2. Mục đích nghiên cứu

- Nghiên cứu một số mô hình và tính năng của các phần mềm để hỗ trợ GV trong

quá trình dạy học toán, giúp cho HS lĩnh hội và kiến tạo các tri thức toán một cách

tốt nhất.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lí luận.

- Nghiên cứu các mô hình có sẵn trong thực tế hỗ trợ dạy học toán.

- Nghiên cứu các tính năng của các phần mềm để thiết kế bài giảng điện tử một

cách hiệu quả nhất.

4. Phương pháp nghiên cứu

a) Nghiên cứu lí luận: Nghiên cứu một số tài liệu, sách, báo tham khảo có liên quan

tới cách sử dụng các phần mềm hỗ trợ hoạt động dạy học toán ở THPT, nhằm hiểu rõ

những tính năng để từ đó xây dựng bài dạy đạt hiệu quả.

b) Nghiên cứu thực tế: Sơ bộ tìm hiểu và rút ra những nhận xét về phương pháp

giảng dạy ở phổ thông hiện nay thông qua hai đợt TTVT ở trường THPT Phan Châu

Trinh – Đà Nẵng. Bằng việc trao đổi với GV ở THPT cũng như các em HS, đồng thời

thực nghiệm giảng dạy thực tế giữa cách truyền thống bằng bảng phấn và cách dạy

có ứng dụng CNTT.

5. Bố cục khóa luận

Khóa luận gồm có 2 chương sau:

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN

1.1. Bản chất của quá trình dạy và học

1.2. Tính tích cực của học sinh trong dạy học

1.3. Các mô hình thường dùng trong Hình học 11

1.4. Các phần mềm thường dùng

CHƯƠNG 2. TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC TOÁN HÌNH

HỌC LỚP 11 BẰNG MÔ HÌNH VÀ PHẦN MỀM HỖ TRỢ