Thực trạng sản xuất và một số giải pháp kỹ thuật nhằm phát triển đậu tương đông tại Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

DƢƠNG TRUNG DŨNG

THỰC TRẠNG SẢN XUẤT VÀ

MỘT SỐ GIẢI PHÁP KỸ THUẬT NHẰM PHÁT TRIỂN

ĐẬU TƢƠNG ĐÔNG TẠI THÁI NGUYÊN

CHUYÊN NGÀNH: TRỒNG TRỌT

MÃ SỐ: 62 62 01 01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. GS.VS. TSKH Trần Đình Long

2. PGS.TS Luân Thị Đẹp

THÁI NGUYÊN - 2010

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết

quả nêu trong luận án là trung thực và chưa ai công bố trong bất kỳ công trình

nào khác. Mọi trích dẫn trong luận án đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả

DƢƠNG TRUNG DŨNG

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận án được hoàn thành với sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và

cơ quan nghiên cứu trong nước. Trước hết, tác giả xin chân thành cảm ơn

GS.VS.TSKH Trần Đình Long, PGS.TS Luân Thị Đẹp, với cương vị người

hướng dẫn khoa học, đã có nhiều đóng góp trong nghiên cứu và hoàn thành

luận án của nghiên cứu sinh. Tác giả cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới

sự giúp đỡ nhiệt tình của PGS.TS Đặng Kim Vui, Ths Vũ Văn Thông trong

việc tiến hành các thực nghiệm đồng ruộng tại trường Đại học Nông Lâm

Thái Nguyên. Tác giả chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của lãnh đạo

Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Chi Cục Thống kê, Trung tâm dự

báo khí tượng thuỷ văn Thái Nguyên. Cảm ơn Phòng Kinh tế huyện Phú

Bình, Phổ Yên, Đồng Hỷ, Phú Lương Thái Nguyên trong việc cung cấp tài

liệu và thông tin liên quan đến đề tài, bố trí thí nghiệm đồng ruộng và hợp tác

triển khai xây dựng mô hình trồng đậu tương đông có sự tham gia của nông

dân. Trong quá trình hoàn thành luận án nghiên cứu sinh được sự giúp đỡ của

cán bộ, nhân viên Khoa Sau đại học, Trung tâm Thực hành thực nghiệm

Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Trung tâm Nghiên cứu và thực

nghiệm đậu đỗ, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam. Nhân dịp

này, tác giả xin chân thành cảm ơn các cơ quan trên.

Thái Nguyên, ngày 15 tháng 01 năm 2010

Tác giả

DƢƠNG TRUNG DŨNG

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..........................................................................................i

LỜI CẢM ƠN...............................................................................................ii

MỤC LỤC ...................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..............................ix

DANH MỤC CÁC BẢNG ...........................................................................x

MỞ ĐẦU.......................................................................................................1

1.1. Tính cấp thiết đề tài ................................................................................. 1

1.2. Mục đích của đề tài ................................................................................. 3

1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................. 3

1.3.1. Ý nghĩa khoa học ............................................................................... 3

1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................... 3

1.4. Đối tượng, phạm vi, thời gian và địa điểm nghiên cứu ............................ 4

1.5. Những đóng góp mới của luận án ............................................................ 4

Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU.........................................................6

1.1. Tình hình nghiên cứu và sản xuất đậu tương trên thế giới........................ 6

1.1.1. Tình hình nghiên cứu đậu tương trên thế giới.................................... 6

1.1.1.1. Kết quả nghiên cứu về giống đậu tương......................................6

1.1.1.2. Kết quả nghiên cứu về thời vụ gieo trồng..................................10

1.1.1.3. Kết quả nghiên cứu phân bón cho đậu tương............................11

1.1.1.4. Kết quả nghiên cứu mật độ gieo trồng đậu tương .....................15

1.1.1.5. Kết quả nghiên cứu tưới nước và giữ ẩm cho đậu tương...........15

1.1.1.6. Kết quả nghiên cứu sâu bệnh hại đậu tương .............................16

1.1.2. Tình hình sản xuất đậu tương trên thế giới và các châu lục............. 18

1.2. Tình hình nghiên cứu và sản xuất đậu tương trong nước ....................... 20

1.2.1. Tình hình nghiên cứu đậu tương trong nước................................... 20

1.2.1.1. Kết quả nghiên cứu về giống đậu tương....................................20

1.2.1.2. Các kết quả nghiên cứu về thời vụ cho cây đậu tương ..............25

iv

1.2.1.3. Kết quả nghiên cứu phân bón cho đậu tương............................27

1.2.1.4. Kết quả nghiên cứu mật độ gieo trồng đậu tương .....................31

1.2.1.5. Kết quả nghiên cứu tưới nước và giữ ẩm cho đậu tương...........32

1.2.1.6. Kết quả nghiên cứu sâu, bệnh hại đậu tương ............................33

1.2.1.7. Một số kết quả nghiên cứu trồng đậu tương vụ đông ................33

1.2.2. Tình hình sản xuất đậu tương ở Việt Nam ....................................... 35

1.3. Tình hình sản xuất đậu tương ở một số tỉnh trung du miền núi

phía Bắc ............................................................................................... 36

1.4. Tình hình sản xuất đậu tương ở tỉnh Thái Nguyên ................................. 38

1.5. Tương tác kiểu gen với môi trường và sự ổn định của các chỉ tiêu

trong thí nghiệm.................................................................................... 40

1.6. Những kết luận rút ra từ tổng quan nghiên cứu tài liệu .......................... 42

Chƣơng 2: NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............45

2.1. Vật liệu nghiên cứu ............................................................................... 45

2.2. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 47

2.2.1. Điều tra điều kiện tự nhiên và tình hình sản xuất đậu tương ở

Thái Nguyên ................................................................................... 47

2.2.2. Đánh giá khả năng sinh trưởng và phát triển của một số giống

đậu tương trong vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên ................................. 47

2.2.3. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật chủ yếu cho cây đậu tương

vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên............................................................ 47

2.2.4. Xây dựng mô hình và phát triển đậu tương vụ đông ở tỉnh

Thái Nguyên .................................................................................. 47

2.2.5. Xây dựng quy trình kỹ thuật trồng đậu tương vụ đông cho tỉnh

Thái Nguyên ................................................................................... 47

2.3. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 47

2.3.1. Điều tra điều kiện tự nhiên, tình hình sản xuất đậu tương ở

Thái Nguyên .................................................................................. 47

v

2.3.2. Thí nghiệm đồng ruộng ................................................................... 49

2.3.3. Xây dựng mô hình và phát triển đậu tương vụ đông ở tỉnh

Thái Nguyên .................................................................................. 61

2.3.3.1. Mô hình sử dụng giống VX93 và áp dụng kỹ thuật mới.............61

2.3.3.2 Mô hình so sánh giữa trồng đậu tương với khoai lang và ngô

trong vụ đông............................................................................62

2.3.4. Hoàn thiện quy trình trồng đậu tương vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên .... 62

2.4. Phương pháp xử lý số liệu: .................................................................... 62

Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.......................63

3.1. Điều kiện tự nhiên và tình hình sản xuất đậu tương ở Thái Nguyên....... 63

3.1.1. Điều kiện thời tiết khí hậu vụ đông của Thái Nguyên từ năm

2005 - 2008 ................................................................................... 63

3.1.2. Đất nông nghiệp và cơ cấu cây trồng hàng năm ở tỉnh Thái Nguyên.... 65

3.1.3. Tình hình sản xuất đậu tương ở tỉnh Thái Nguyên ........................... 67

3.1.4. Một số yếu tố hạn chế và thuận lợi đối với sản xuất đậu tương ở

Thái Nguyên ................................................................................... 72

3.1.4.1. Nghiên cứu một số yếu tố hạn chế đối với sản xuất đậu

tương vụ đông ở Thái Nguyên....................................................72

3.1.4.2. Các yếu tố thuận lợi để phát triển đậu tương vụ đông ở Thái Nguyên...75

3.1.4.3. Một số giải pháp phát triển đậu tương vụ đông ........................75

3.2. Nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển của một số giống đậu

tương vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên........................................................ 77

3.2.1. Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số giống đậu tương

trong vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên .................................................. 77

3.2.2. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống đậu

tương vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên.................................................. 82

3.3.1. Nghiên cứu ảnh hưởng của thời vụ đến sinh trưởng phát triển

của giống đậu tương VX93 trong vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên ...... 85

vi

3.3.1.1. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến một số chỉ tiêu nông sinh

học giống đậu tương VX93 trong vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên...86

3.3.1.2. Ảnh hưởng thời vụ đến các yếu tố cấu thành năng suất và

năng suất của giống đậu tương VX93 trong vụ đông ở tỉnh

Thái Nguyên ..............................................................................89

3.3.1.3. Tính ổn định chỉ tiêu quả chắc/cây, hạt chắc/ quả, năng suất

thực thu trong thí nghiệm thời vụ qua các năm. .........................90

3.3.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ gieo trồng đến khả năng

sinh trưởng, phát triển giống đậu tương VX93 trong vụ đông

ở Thái Nguyên .............................................................................. 91

3.3.2.1. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến một số chỉ tiêu nông sinh

học giống đậu tương VX93 trong vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên...91

3.3.2.2. Ảnh hưởng của mật độ đến các yếu tố cấu thành năng suất

và năng suất của giống đậu tương VX93 trong vụ đông ở tỉnh

Thái Nguyên ..............................................................................94

3.3.2.3. Tính ổn định chỉ tiêu quả chắc/cây, hạt chắc/ quả, năng suất

thực thu trong thí nghiệm mật độ qua các năm ..........................96

3.3.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của phương thức gieo trồng đến sinh trưởng,

phát triển và năng suất của đậu tương VX93 trong vụ đông................ 97

3.3.3.1. Ảnh hưởng của phương thức gieo trồng đến một số chỉ tiêu

nông sinh học giống đậu tương VX93 ........................................97

3.3.3.2. Ảnh hưởng của phương thức gieo trồng đến các yếu tố cấu

thành năng suất và năng suất của giống đậu tương VX93

trong vụ đông.............................................................................99

3.3.3.3. Tính ổn định chỉ tiêu quả chắc/cây, hạt chắc/ quả, năng suất

thực thu của phương thức gieo trồng qua các năm .................. 101

3.3.4. Nghiên cứu ảnh hưởng của lượng phân bón vi sinh đến sinh

trưởng, phát triển và năng suất của giống đậu tương VX93 trong

vụ đông ở Thái Nguyên................................................................ 102

vii

3.3.4.1. Ảnh hưởng của phân bón vi sinh đến một số chỉ tiêu nông

sinh học giống đậu tương VX93 ............................................... 102

3.3.4.2. Ảnh hưởng của phân bón vi sinh đến chỉ số diện tích lá, tích

luỹ chất khô, số lượng nốt sần và mức độ sâu hại của giống

đậu tương VX93....................................................................... 103

3.3.4.3. Ảnh hưởng của phân bón vi sinh đến các yếu tố cấu thành

năng suất và năng suất của giống đậu tương VX93 ................. 106

3.3.5. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp giữ ẩm đến sinh

trưởng, phát triển và năng suất của giống đậu tương VX93 trong

vụ đông ở Thái Nguyên................................................................ 107

3.3.5.1. Ảnh hưởng của biện pháp giữ ẩm đến một số chỉ tiêu nông

sinh học của giống đậu tương VX93 trong vụ đông.................. 107

3.3.5.2. Ảnh hưởng của biện pháp giữ ẩm đến các yếu tố cấu thành

năng suất và năng suất đậu tương VX93 trong vụ đông ........... 109

3.3.5.3. Ảnh hưởng của biện pháp giữ ẩm đến hiệu quả trồng đậu

tương VX93 trong vụ đông....................................................... 111

3.3.6. Nghiên cứu ảnh hưởng của tưới nước đến khả năng sinh

trưởng, phát triển một số giống đậu tương trong vụ đông ở

tỉnh Thái Nguyên.......................................................................... 113

3.3.6.1. Đặc điểm nông sinh học của các giống đậu tương trong

điều kiện tưới nước và không tưới nước vụ Đông ở tỉnh

Thái Nguyên............................................................................ 113

3.3.6.2. Chỉ số diện tích lá, chất khô tích luỹ, số lượng nốt sần và

mức độ sâu hại của các giống đậu tương thí nghiệm trong

điều kiện tưới nước và không tưới nước vụ Đông..................... 115

3.3.6.3. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống

đậu tương thí nghiệm trong điều kiện có tưới nước và không

tưới nước vụ đông.................................................................... 119

viii

3.3.7. Nghiên cứu ảnh hưởng của thời kỳ tưới nước đến khả năng sinh

trưởng, phát triển giống đậu tương VX93 trong vụ đông ở tỉnh

Thái Nguyên ................................................................................. 122

3.3.7.1. Ẩm độ đất ở các thời kỳ sinh trưởng, phát triển của cây đậu

tương và lượng nước tưới ở mỗi thời kỳ tưới............................ 123

3.3.7.2. Ảnh hưởng của thời kỳ tưới nước đến các giai đoạn sinh

trưởng giống đậu tương VX93 trong vụ đông........................... 125

3.3.7.3. Ảnh hưởng của thời điểm tưới nước đến một số chỉ tiêu nông

sinh học giống đậu tương VX93 trong vụ đông ........................ 127

3.3.7.4. Ảnh hưởng của thời điểm tưới nước đến các yếu tố cấu

thành năng suất và năng suất giống đậu tương VX93 trong

vụ đông.................................................................................... 131

3.4. Kết quả xây dựng mô hình và phát triển đậu tương vụ đông ................ 133

3.4.1. Mô hình sử dụng giống VX93 và áp dụng kỹ thuật trong vụ đông

ở xã Hoá Thượng - huyện Đồng Hỷ - tỉnh Thái Nguyên................ 133

3.4.2. Mô hình so sánh hiệu quả kinh tế giữa cây đậu tương với ngô và

khoai lang ở tỉnh Thái Nguyên...................................................... 135

3.5. Quy trình kỹ thuật trồng đậu tương vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên......... 136

QUY TRÌNH GIEO TRỒNG ĐẬU TƢƠNG VỤ ĐÔNG...................... 136

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ...................................................................... 138

1. Kết luận.................................................................................................. 138

2. Đề nghị................................................................................................... 139

CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ĐÃ CÔNG BỐ ................. 140

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 141

TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT ............................................................................ 141

TIẾNG ANH.............................................................................................. 147

ix

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

AVRDC

CCC

CT

CSDTL

ĐC

ĐKT

FAO

GEI

M1,2...

MH

NN&PTNT

N,P,K

NSLT

NSTT

PC

Pi

Pođ

PRA

QEI

RCBD

S

2D

STPT

TB

TCN

TGST

TLCK

TPTN

TT

TV

VKHKTNNV

VS

Asia Vegetable Research Development Center

(Trung tâm nghiên cứu phát triển rau Châu Á)

Chiều cao cây

Công thức

Chỉ số diện tích lá

Đối chứng

Đường kính thân

Food and Agriculture Organization (Tổ chức nông lương thực)

Genotype x Environment Interaction

Mật độ thí nghiệm

Mô hình

Nông nghiệp và phát triển nông thôn

Đạm, lân, Kali

Năng suất lý thuyết

Năng suất thực thu

Phân chuồng

Giá trị kiểm định độ ổn định của giống

Tham số ổn định

Participatory Rural Appraisal (Đánh giá nông thôn có sự tham gia)

Quantitative trait locus x Environment Interaction

Randomized Completed Block Design (Kiểu khối đầy đủ ngẫu nhiên)

Phương sai mẫu

Sinh trưởng phát triển

Trung bình

Tiêu chuẩn ngành

Thời gian sinh trưởng

Tích luỹ chất khô

Thành phố Thái Nguyên

Trung tâm

Thời vụ

Viện khoa học kỹ thuật nông nghiệp Việt Nam

Vi sinh

x

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Tình hình sản xuất đậu tương trên thế giới ................................... 18

Bảng 1.2. Diện tích, năng suất và sản lượng đậu tương của một số quốc

gia trên thế giới............................................................................... 19

Bảng 1.3: Diện tích, năng suất, sản lượng đậu tương của Việt Nam 2008 .... 35

Bảng 1.4. Diện tích và sản lượng đậu tương ở một số tỉnh trung du miền

núi phía Bắc.................................................................................... 37

Bảng 1.5. Diện tích và sản lượng đậu tương các huyện của Thái Nguyên từ

năm 2000 đến 2007......................................................................... 39

Bảng 2.6. Các tiêu chí đánh giá mức độ các yếu tố hạn chế sản xuất đậu tương.... 49

Bảng 2.7. Tiêu chí đánh giá mức độ đầu tư phân cho đậu tương và mật độ trồng . 49

Bảng 3.8. Một số đặc điểm hoá tính đất ở các huyện điều tra ....................... 65

Bảng 3.9. Tình hình sản xuất đậu tương ở một số huyện điều tra ................. 68

Bảng 3.10. Tình hình sử dụng giống và kỹ thuật trồng đậu tương ở các địa

điểm điều tra ................................................................................... 69

Bảng 3.11. Mức độ đầu tư phân bón cho đậu tưong ở một số điểm điều tra ...... 71

Bảng 3.12. Yếu tố hạn chế sản xuất đậu tương vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên.... 73

Bảng 3.13. Thời gian sinh trưởng và đặc điểm hình thái của một số giống

đậu tương trong vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên ................................. 78

Bảng 3.14. Chỉ số diện tích lá, khả năng tích luỹ chất khô và mức độ sâu

hại của các giống đậu tương thí nghiệm vụ Đông ........................... 80

Bảng 3.15. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống đậu

tương trong vụ đông ....................................................................... 83

Bảng 3.16. Ảnh hưởng của thời vụ đến một số chỉ tiêu nông sinh học

giống đậu tương VX93 trong vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên ............. 86

Bảng 3.17. Ảnh hưởng của thời vụ đến khả năng tích luỹ chất khô, số

lượng nốt sần và mức độ sâu hại của giống VX93 trong vụ Đông... 88

xi

Bảng 3.18. Ảnh hưởng của thời vụ đến năng suất và các yếu tố cấu thành

năng suất giống đậu tương VX93 trong vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên... 89

Bảng 3.19. Tính ổn định chỉ tiêu quả chắc/cây, hạt chắc/ quả, năng suất

thực thu trong thí nghiệm thời vụ.................................................... 91

Bảng 3.20. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến một số chỉ tiêu nông sinh học

giống đậu tương VX93 trong vụ đông ở tỉnh Thái Nguyên ............. 92

Bảng 3.21. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tích luỹ chất khô, số lượng

nốt sần, đường kính thân và mức độ sâu hại của giống VX93. ....... 94

Bảng 3.22. Ảnh hưởng của mật độ đến các yếu tố cấu thành năng suất và

năng suất của giống đậu tương VX93 trong vụ đông ...................... 95

Bảng 3.23. Tính ổn định chỉ tiêu quả chắc/cây, hạt chắc/ quả, năng suất

thực thu trong thí nghiệm mật độ .................................................... 96

Bảng 3.24. Ảnh hưởng của phương thức gieo trồng đến một số chỉ tiêu

nông sinh học giống đậu tương VX93............................................. 97

Bảng 3.25. Ảnh hưởng của phương thức gieo trồng đến tích luỹ chất khô, số

lượng nốt sần, đường kính thân và mức độ sâu hại của giống VX93 ... 98

Bảng 3.26. Ảnh hưởng của phương thức gieo trồng đến các yếu tố cấu thành

năng suất và năng suất của giống đậu tương VX93 trong vụ đông ..... 100

Bảng 3.27. Tính ổn định chỉ tiêu quả chắc/cây, hạt chắc/quả, năng suất

thực thu trong các phương thức gieo trồng.................................... 101

Bảng 3.28. Ảnh hưởng của phân bón vi sinh đến một số chỉ tiêu nông sinh

học giống đậu tương VX93........................................................... 102

Bảng 3.29. Chỉ số diện tích lá, tích luỹ chất khô, số lượng nốt sần và mức

độ sâu hại của các giống đậu tương VX93 trong vụ Đông ............ 104

Bảng 3.30. Ảnh hưởng của phân bón vi sinh đến các yếu tố cấu thành năng

suất và năng suất của giống đậu tương VX93 ............................... 106

Bảng 3.31: Ảnh hưởng của biện pháp giữ ẩm đến một số chỉ tiêu nông

sinh học của giống đậu tương VX93 ............................................. 108

xii

Bảng 3.32. Ảnh hưởng của biện pháp giữ ẩm đến các yếu tố cấu thành

năng suất và năng suất của giống đậu tương VX93 trong vụ đông 110

Bảng 3.33: Hiệu quả kinh tế từ các biện pháp giữ ẩm................................. 111

Bảng 3.34. Đặc điểm nông sinh học của các giống đậu tương thí nghiệm

trong điều kiện có tưới nước và không tưới nước vụ Đông ........... 113

Bảng 3.35: Chỉ số diện tích lá, chất khô tích luỹ, số lượng nốt sần và mức

độ sâu hại của các giống đậu tương thí nghiệm trong điều kiện

tưới nước và không tưới nước vụ Đông ........................................ 116

Bảng 3.36. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống đậu

tương trong điều kiện tưới nước và không tưới nước vụ Đông...... 120

Bảng 3.37. Diễn biến độ ẩm đất và lượng nước thiếu hụt qua các thời kỳ sinh

trưởng và phát triển chính của cây đậu tương VX93 trong vụ đông.... 123

Bảng 3.38. Lượng nước tưới ở mỗi thời kỳ tưới và tổng lượng nước tưới ở

các công thức ................................................................................ 125

Bảng 3.39. Ảnh hưởng của thời kỳ tưới đến các giai đoạn sinh trưởng

giống VX93 .................................................................................. 126

Bảng 3.40. Ảnh hưởng của thời kỳ tưới đến chiều cao cây, số cành cấp 1,

số đốt/ thân chính, đường kính thân của giống VX93.................... 128

Bảng 3.41. Ảnh hưởng của thời kỳ tưới đến chỉ số diện tích lá, tích luỹ

chất khô, số lượng nốt sần và mức độ sâu hại của giống đậu

tương VX93 trong vụ đông ........................................................... 130

Bảng 3.42. Ảnh hưởng của thời kỳ tưới đến các yếu tố cấu thành năng suất

và năng suất giống đậu tương VX93 trong vụ đông ...................... 131

Bảng 3.43. Năng suất và hiệu quả kinh tế từ các mô hình........................... 134

Bảng 3.44. So sánh hiệu quả kinh tế giữa mô hình đậu tương với ngô và

khoai lang trong vụ đông ở xã Hoá Thượng, huyện Đồng Hỷ. ...... 135

xiii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ĐỒ THỊ

Hình 3.1: Một số đặc điểm chính về thời tiết khí hậu ở tỉnh Thái Nguyên....64

Hình 3.2: Các công thức luân canh chính ở tỉnh Thái Nguyên......................66

Hình 3.3: Ảnh hưởng của một số biện pháp giữ ẩm đến năng suất của

giống đậu tương VX93 trong vụ đông........................................... 110

Hình 3.4: Ảnh hưởng của thời kỳ tưới đến năng suất giống đậu tương

VX93 trong vụ đông 2006 - 2007 ................................................. 132

Hình 3.5. Năng suất của các mô hình thí nghiệm trong vụ đông 2008 -

2009.............................................................................................. 134

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết đề tài

Đậu tương (Glycine max (L.) Merrill) là cây công nghiệp ngắn ngày,

chiếm vị trí quan trọng trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng và đa dạng hóa

các sản phẩm nông nghiệp theo hướng sản xuất nông nghiệp hàng hoá và phát

triển nông nghiệp bền vững.

Cây đậu tương là loại cây trồng có khả năng cải tạo đất, làm tăng độ phì

của đất và là nguồn cung cấp nhiều chất dinh dưỡng có giá trị cho người và

vật nuôi.

Hạt đậu tương có chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng quan trọng như:

protein (40-50%), lipit (12-24%), hydratcacbon và các chất khoáng, trong đó

protein và lipit là 2 thành phần quan trọng nhất. Protein đậu tương có giá trị

không những về hàm lượng lớn mà còn có đầy đủ và cân đối các loại axit

amin cần thiết, đặc biệt là giàu Lizin và Triptophan, đây là 2 loại axit amin

không thay thế có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của cơ thể (Vũ Thị

Thư và Nguyễn Ngọc Tâm, 1998) [56].

Sản xuất nông nghiệp ở vùng trung du miền núi phía Bắc có một vị trí

đặc biệt quan trọng là phát triển kinh tế - xã hội, an toàn sinh thái và an ninh

quốc phòng. Những năm gần đây Đảng và Nhà nước rất quan tâm thúc đẩy

phát triển kinh tế - xã hội miền núi. Song cho đến nay vùng trung du, miền

núi phía Bắc vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Đất đai bị thoái hoá do xói mòn

rửa trôi, đói nghèo còn phổ biến đối với người dân trong vùng. Phát triển

nông nghiệp đứng trước nhiệm vụ là duy trì và nâng cao độ phì nhiêu của đất

trên cơ sở phát triển một nền nông nghiệp đa canh bền vững, đảm bảo an toàn

lương thực và từng bước nâng cao chất lượng dinh dưỡng trong bữa ăn hàng

ngày của người dân, vì thế sản xuất đậu đỗ thực phẩm có một ý nghĩa quan

trọng và trở nên cấp thiết trong vùng.