Thực Trạng Sản Xuất Lâm Sản Ngoài Gỗ Dùng Làm Nguyên Liệu Cho Thủ Công Mỹ Nghệ Huyện Hương Sơn Tỉnh Hà Tĩnh

i

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

KHOA KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

THỰC TRẠNG SẢN XUẤT LÂM SẢN NGOÀI GỖ DÙNG LÀM

NGUYÊN LIỆU CHO THỦ CÔNG MỸ NGHỆ,

HUYỆN HƢƠNG SƠN, TỈNH HÃ TĨNH

NGÀNH: KINH TẾ

MÃ SỐ: 7310101

Giáo viên hướng dẫn: ThS. Mai Quyên

Sinh viên thực hiện : Phạm Thị Khánh Huyền

Mã sinh viên : 1654050136

Lớp : K61-Kinh tế

Khóa : 2016 - 2020

Hà Nội, 2020

i

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành được đề tài này, tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu

trường Đại học Lâm nghiệp, các thầy cô giáo Khoa Kinh tế & Quản trị kinh

doanh và đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới cô giáo Mai Quyên đã

tận tình hướng dẫn và tạo điều kiện để tôi hoàn thành bài khóa luận này.

Ngoài ra, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến UBND tỉnh Hà

Tĩnh, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hà Tĩnh, Sở Nông nghiệp và Phát

triển nông thôn tỉnh Hà Tĩnh, UBND huyện Hương Sơn cùng nhân dân của 2

xã điều tra đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thu thập số liệu một cách đầy đủ

nhất, chính xác nhất.

Mặc dù có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài “Thực trạng sản xuất lâm

sản ngoài gỗ dùng làm nguyên liệu cho thủ công mỹ nghệ huyện Hương

Sơn, tỉnh Hà Tĩnh” một cách hoàn chỉnh nhất. Song không thể tránh khỏi

những thiếu sót nhất định mà bản thân chưa thấy được. Tôi rất mong nhận

được sự góp ý và đánh giá của Quý thầy, cô để tôi học hỏi thêm được nhiều

kinh nghiệm hơn nữa, giúp bài khóa luận được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày tháng năm

Sinh viên thực hiện

ii

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN................................................................................................i

MỤC LỤC ....................................................................................................ii

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................... iv

DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................ v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT............................................................. vi

ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu.......................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 3

4. Nội dung nghiên cứu .................................................................................. 3

5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 3

6. Kết cấu của khóa luận ................................................................................ 6

CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SẢN XUẤT CÂY LÂM SẢN NGOÀI

GỖ................................................................................................................. 7

1.1. Khái niệm................................................................................................ 7

1.2. Khái niệm và phân loại LSNG................................................................. 8

1.3. Nội dung phát triển sản xuất cây Lâm sản ngoài gỗ............................... 10

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất cây LSNG ...................................... 12

1.5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu................................................................. 15

1.6. Thực trạng sản xuất LSNG dùng làm nguyên liệu cho thủ công mỹ nghệ

của Việt Nam ............................................................................................... 17

CHƢƠNG 2 ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA HUYỆN HƢƠNG SƠN - TỈNH

HÀ TĨNH .................................................................................................... 20

2.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Hương Sơn ............................................. 20

2.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................... 20

2.2.2. Đặc điểm kinh tế – xã hội của huyện Hương Sơn................................ 24

2.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Hương

Sơn ảnh hưởng đến sản xuất LSNG.............................................................. 29

iii

CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CÂY LSNG LÀM NGUYÊN

LIỆU CHO THU CÔNG MỸ NGHỆ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN

HƢƠNG SƠN, HÀ TĨNH .......................................................................... 31

3.1. Thực trạng sản xuất cây LSNG làm nguyên liệu cho thủ công mỹ nghệ

trên địa bàn huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh ............................................... 31

3.1.1. Hiện trạng phân bố các loài LSNG làm nguyên liệu cho thủ công mỹ

nghệ của huyện Hương Sơn.......................................................................... 31

3.1.2. i m năng ph t triển SN củ huyện Hương Sơn ............................ 32

3.1.3. Tình hình thực hiện chính sách v quản lý phát triển LSNG của huyện... 34

3.1.4. Sản lượng h i th c lâm sản củ huyện Hương Sơn ........................... 36

3.2. Thực trạng khai thác và sản xuất cây LSGN tại các hộ điều tra ............. 37

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất cây LSNG tại 2 xã điều tra ............. 59

3.4. Biện pháp phát triển sản xuất cây lâm sản ngoài gỗ trên địa bàn huyện

Hương Sơn................................................................................................... 62

3.4.1. Biện pháp v quy hoạch, cơ cấu cây trồng.......................................... 63

3.4.2. Biện pháp v quản lý, bảo vệ .............................................................. 63

3.4.3. Biện pháp v kỹ thuật.......................................................................... 64

3.4.4. Biện pháp tổ chức triển khai thực hiện ............................................... 64

3.4.5. Biện pháp v thị trường ...................................................................... 65

KẾT LUẬN................................................................................................. 67

TÀI LIỆU THAM KHẢO

iv

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Tình hình sử dụng đất đai huyện Hương Sơn tính đến 31/12/201823

Bảng 2.2: Tài nguyên rừng huyện Hương Sơn (năm 2018)........................... 24

Bảng 2.3: Dân số và lao động huyện Hương Sơn năm 2018 ......................... 25

Bảng 3.1. Hiện trạng phân bố các loài LSNG nhóm cho sợi có giá trị kinh tế,

bảo tồn phổ biến trên địa bàn huyện Hương Sơn .......................................... 31

Bảng 3.2: Một số loại cây LSNG tại khu vực huyện Hương Sơn.................. 33

Bảng 3.3: Sản lượng khai thác lâm sản của huyện Hương Sơn ..................... 36

Bảng 3.4: Thông tin cơ bản các hộ điều tra................................................... 39

Bảng 3.5: Hoạt động SX LSNG của các hộ .................................................. 41

Bảng 3.6 : Diện tích trồng, năng suất, sản lượng LSNG tại xã Sơn Kim I và xã

Sơn Hồng năm 2017– 2019 .......................................................................... 44

Bảng 3.7: Chi phí trồng mây trên 1 ha của các hộ ở huyện Hương Sơn (tính

trong năm thứ nhất)...................................................................................... 48

Bảng 3.8: Chi phí trên 1ha trồng mây đang trong thời kỳ khai thác (tính trung

bình cho 1 năm/hộ)....................................................................................... 48

Bảng 3.9: Hiệu quả kinh tế của các hộ điều tra tính trung bình trên 1 ha/năm/hộ ...52

Bảng 3.10: Hoạt động tiêu thụ sản phẩm...................................................... 54

Bảng 3.11: Thu nhập bình quân của các hộ gia đình trong năm 2019 ........... 43

v

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Bản đồ huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh ....................................... 20

Sơ đồ 1: Kênh thị trường tiêu thụ sản phẩm LSNG tại địa phương............... 55

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Viết đầy đủ

CSHT Cơ sở hạ tầng

LSNG Lâm sản ngoài gỗ

NCKH Nghiên cứu khoa học

PTSX Phương thức sản xuất

SXKD Sản xuất kinh doanh

THPT Trung học phổ thông

TP Thành phố

UBND Uỷ ban nhân dân

XĐGN Xóa đói giảm nghèo

XHCN Xã hội chủ nghĩa

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu

Tài nguyên rừng ở Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng, trong đó

lâm sản ngoài gỗ (LSNG) có ý nghĩa quan trọng cả về mặt kinh tế - xã hội và

môi trường sinh thái. Giá trị kinh tế - xã hội của LSNG của rừng được thể

hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau, từ cung cấp nguyên vật liệu xây dựng, làm

đồ đan lát, làm đồ gia dụng (các loại tre nứa, song mây...), thực phẩm (nấm,

măng, rau rừng,…), cung cấp dược phẩm chữa bệnh (nhân sâm, hà thủ ô, linh

chi,…), lương thực (củ Mài, củ Gạo,..) đến việc giải quyết công ăn việc làm

cho hàng triệu người, phát triển ngành nghề, bảo tồn và phát huy kiến thức

bản địa, tôn tạo nét đẹp văn hóa, góp phần tích cực trong XĐGN, nâng cao

đời sống nhiều mặt của người dân ở các vùng nông thôn và miền núi (FAO,

1994). Đồng thời, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và xuất

khẩu lâm sản, góp phần phát triển kinh tế địa phương, sử dụng có hiệu quả

rừng và đất rừng ở nước ta. Do đó, cách nhìn nhận về vai trò của nguồn tài

nguyên LSNG ở Việt Nam đã được thay đổi theo chiều hướng tích cực,

LSNG ngày càng khẳng định vai trò của nó.

Hương Sơn là một huyện miền núi, nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Hà Tĩnh,

đây còn là một trong những huyện có phong trào trồng rừng sản xuất LSNG

phát triển mạnh với nhiều loại cây LSNG được đánh giá là khá đa dạng về

thành phần loài và số lượng vẫn còn nhiều. Các sản phẩm LSNG mang lại

nhiều giá trị cho người dân địa phương, đặc biệt trong việc XĐGN, cải thiện

sinh kế.

Từ khi Nhà nước có chủ trương đóng cửa rừng và quản lý chặt chẽ hoạt

động khai thác gỗ, việc làm này đã có tác động mạnh đến thu nhập của người

dân sống gần rừng. Đặc biệt, người dân ở đây cũng quan tâm nhiều tới các

loại sản phẩm cho giá trị kinh tế cao vì thế họ tập trung nhiều vào sản xuất

cây LSNG dùng làm nguyên liệu cho thủ công mỹ nghệ, các sản phẩm này đã