Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Thực trạng chăm sóc sau sinh của bà mẹ đến sinh con tại hai bệnh viện ở Hà nội và đánh giá hiệu quả mô hình chăm sóc sau sinh tại nhà
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
VIỆN VỆ SINH DỊCH TỄ TRUNG ƯƠNG
PHẠM PHƯƠNG LAN
THỰC TRẠNG CHĂM SÓC SAU SINH CỦA BÀ MẸ Ở
HAI BỆNH VIỆN TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI VÀ
ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH CHĂM SÓC SAU SINH TẠI NHÀ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG
HÀ NỘI, 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
VIỆN VỆ SINH DỊCH TỄ TRUNG ƯƠNG
PHẠM PHƯƠNG LAN
THỰC TRẠNG CHĂM SÓC SAU SINH CỦA BÀ MẸ Ở
HAI BỆNH VIỆN TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI VÀ
ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH CHĂM SÓC SAU SINH TẠI NHÀ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG
Chuyên ngành: Y tế công cộng
Mã số : 62.72.03.01
Hướng dẫn khoa học: PGS.TS.Vương Tiến Hòa
TS. Nguyễn Thị Thùy Dương
HÀ NỘI, 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện
một cách nghiêm túc, trung thực, đúng quy trình và đảm bảo tính khoa học.
Các số liệu và kết quả trong luận án không trùng lặp với bất kỳ công trình
nghiên cứu của tác giả nào khác trong, ngoài nước và chưa được công bố, hoặc sử
dụng ở bất kỳ đâu.
Tác giả
Phạm Phương Lan
Lời cám ơn
Để hoàn thành bản luận án này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ và
hỗ trợ chân thành, hiệu quả của nhiều đơn vị, cá nhân, các thày, cô giáo, các
đồng nghiệp, bạn bè, người thân trong gia đình.
Trước tiên, tôi xin trân trọng cám ơn Ban giám đốc và Cơ sở đào tạo sau
đại học- Viện Vệ sinh Dịch tễ trung ương tạo mọi điều kiện và giúp đỡ hỗ trợ tôi
hoàn thành luận án.
Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi chân thành gửi đến: PGS.TS. Vương Tiến
Hòa, TS. Nguyễn Thị Thùy Dương và đặc biệt là cố PGS.TS. Lê Anh Tuấn
những người thày, cô đã tận tình hướng dẫn khoa học, truyền dạy cho tôi những
kiến thức và kinh nghiệm quý báu của các thày cô giúp tôi có thể hoàn thành
cuốn luận án này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Đảng ủy, Ban giám đốc Bệnh viện
Phụ sản trung ương, Bệnh viện đa khoa huyện Ba Vì đã tạo điều kiện cho tôi
thực hiện nghiên cứu tại cơ sở. Tôi cũng xin cám ơn toàn thể các bác sỹ, nữ hộ
sinh, điều dưỡng và các đồng nghiệp đã tham gia thu thập số liệu, đóng góp
nhiều ý kiến quý báu cho tôi trong quá trình xử lý và phiên giải số liệu.
Cuối cùng, tôi luôn ghi nhớ sự chia sẻ, động viên, hết lòng của bố mẹ,
chồng, hai con, và bạn bè đã giúp đỡ, cho tôi thêm nghị lực để học tập và hoàn
thành bản luận án này.
Hà nội, ngày 15 tháng 1 năm 2014
Phạm Phương Lan
CÁC TỪ VIẾT TẮT
BPTT Biện pháp tránh thai
CS Chăm sóc
CSTN Chăm sóc tại nhà
CSSS Chăm sóc sau sinh
CTC Cổ tử cung
CSHQ Chỉ số hiệu quả
HQCT Hiệu quả can thiệp
Pctc Tỷ lệ trước can thiệp
Psct Tỷ lệ sau can thiệp
DTBS Dị tật bẩm sinh
DV Dịch vụ
HA Huyết áp
IMR Tỷ suất tử vong sơ sinh/ Infant mortality Ratio
KHHGĐ Kế hoạch hoá gia đình
MMR Tỷ suất tử vong mẹ/ Marternal Mortality Ratio
NC Nghiên cứu
NCCT Nghiên cứu can thiệp
NKHS Nhiễm Khuẩn hậu sản
PSTW Phụ sản trung ương
QG Quốc gia
RCT Thử nghiệm lâm sàng/ Randomised Control Trial
SKSS Sức khỏe sinh sản
TCMR Tiêm chủng mở rộng
TCYTTG Tổ chức Y tế thế giới
TSM Tầng sinh môn
MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cám ơn
Bảng chữ viết tắt
Mục lục
Danh mục bảng
Danh mục biểu đồ
Danh mục sơ đồ và hình
§Æt vÊn ®Ò 1
Môc tiªu nghiªn cøu 2
Chương I. TỔNG QUAN
1.1. Chăm sóc sau sinh cho bà mẹ và trẻ sơ sinh tại cộng đồng
1.1.1. Một số khái niệm
1.1.2. Sinh lý hậu sản thường và sơ sinh đủ tháng
1.1.2.1.Giải phẫu và sinh lý hậu sản thường
1.1.2.2. Sơ sinh đủ tháng và những vấn đề sức khỏe
1.1.3. Những nguy cơ của bà mẹ và trẻ sơ sinh thời kỳ hậu sản
1.1.3. 1. Những nguy cơ của bà mẹ
1.1.3.2. Những nguy cơ của trẻ sơ sinh
1.1.4. Nội dung chăm sóc sau sinh về y tế
1.1.4.1. Thời điểm CSSS
1.1.4.2. Nội dung CSSS theo hướng dẫn quốc gia về SKSS
1.1.4.3 Chính sách nghỉ sau sinh của bà mẹ.
1.2. Kiến thức, thực hành của bà mẹ về CSSS
1.2.1. Kiến thức và thực hành CSSS trên thế giới
1.2.2. Kiến thức và thực hành CSSS tại Việt Nam
1.3. Các mô hình chăm sóc sau sinh tại nhà
3
3
3
4
4
7
9
9
12
13
14
15
16
18
18
21
23
1.3.2. Mô hình chăm sóc sau sinh tại nhà trên thế giới
1.3.3. Mô hình chăm sóc sau sinh tại nhà ở Việt Nam
23
26
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Địa điểm nghiên cứu
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế mô tả cắt ngang
2.2.1.1. Thời gian nghiên cứu
2.2.1.2. Đối tượng nghiên cứu
2.2.1.3. Cỡ mẫu
2.2.1.4. Cách chọn mẫu
2.2.1.5. Phương pháp và công cụ thu thập số liệu
2.2.1.6. Các biến số nghiên cứu chính
2.2.2. Thiết kế can thiệp
2.2.2.1. Thời gian nghiên cứu
2.2.2.2. Đối tượng nghiên cứu
2.2.2.3. Cỡ mẫu
2.2.2.4. Cách chọn mẫu
2.2.2.5. Mô tả can thiệp
2.2.2.6. Các biến số nghiên cứu chính
2.3. Chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong nghiên cứu
2.4. Tiến trình nghiên cứu
2.5. Xử lý và phân tích số liệu
2.6. Sai số, giới hạn và hạn chế của đề tài và biện pháp khắc
phục
2.7. Đạo đức nghiên cứu
30
30
31
32
32
32
33
33
34
34
36
36
36
37
38
39
42
43
43
45
46
47
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Mô tả thực trạng kiến thức, thực hành và nhu cầu CSSS của
bà mẹ đến sinh con tại hai địa điểm nghiên cứu
3.1.1. Thực trạng chăm sóc sau sinh tại gia đình
3.1.1.1. Đặc điểm của các bà mẹ tham gia nghiên cứu
3.1.1.2. Điều kiện sinh hoạt sau sinh của bà mẹ
3.1.1.3. Người chăm sóc các bà mẹ
3.1.1.4. Tiếp cận thông tin về chăm sóc sau sinh của bà mẹ tại
cộng đồng
3.1.1.5. Tình trạng sức khỏe của bà mẹ và trẻ sơ sinh
3.1.2. Thực trạng kiến thức về CSSS của bà mẹ
3.1.2.1. Kiến thức bà mẹ theo các nội dung chuyên biệt
3.1.2.2. Kiến thức chung về CSSS
3.1.3. Thực trạng thực hành về CSSS của bà mẹ
3.1.3.1. Thực hành của bà mẹ theo các nội dung chuyên biệt
3.1.3.2. Thực hành chung về CSSS
3.1.4. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành CSSS
của bà mẹ
3.1.5. Nhu cầu của bà mẹ về dịch vụ CSSS
3.3.1. Khó khăn của bà mẹ trong thời kỳ hậu sản
3.3.2. Nhu cầu của bà mẹ thời kỳ sau sinh
3.3.3. Nhu cầu về chăm sóc tại nhà
3.2. Đánh giá hiệu quả mô hình chăm sóc sau sinh tại hai bệnh
viện đã chọn
3.2.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu
3.2.2. Đặc điểm lần sinh tại thời điểm nghiên cứu
3.2.3. Điều kiện sinh hoạt sau sinh của bà mẹ
3.2.4. Hiệu can thiệp về thay đổi kiến thức
3.2.5. Hiệu quả can thiệp về thay đổi thực hành
3.2.6. Kiểm định sự khác biệt TB điểm kiến thức và thực hành
49
49
49
53
54
55
56
59
59
69
71
71
75
76
79
79
81
83
85
88
89
90
93
94
chung CSSS của bà mẹ sau can thiệp
3.2.7.Đánh giá của bà mẹ về chất lượng dịch vụ
3.2.8. Đánh giá dịch vụ về phía người cung cấp
96
98
Chương 4. BÀN LUẬN
4.1. Mô tả thực trạng kiến thức, thực hành và nhu cầu CSSS của
bà mẹ đến sinh con tại hai địa điểm nghiên cứu
4.1.1. Thực trạng chăm sóc sau sinh tại gia đình
4.1.1.1. Đặc điểm của các bà mẹ tham gia nghiên cứu
4.1.1.2. Điều kiện sinh hoạt sau sinh của bà mẹ
4.1.1.3. Người chăm sóc các bà mẹ
4.1.1.4. Tiếp cận thông tin về chăm sóc sau sinh của bà mẹ tại
cộng đồng
4.1.1.5. Tình trạng sức khỏe của bà mẹ và trẻ sơ sinh 2 tuần sau
khi xuất viện
4.1.2. Thực trạng kiến thức CSSS của bà mẹ
4.1.2.1. Kiến thức bà mẹ về CSSS theo các nội dung chuyên
biệt
4.1.2.2. Kiến thức chung của bà mẹ về CSSS
4.1.3. Thực hành CSSS của bà mẹ
4.1.3.1. Thực hành của bà mẹ về CSSS theo các nội dung
chuyên biệt
4.1.3.2. Thực hành chung về CSSS
4.1.4. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành CSSS
của bà mẹ
4.1.5. Nhu cầu của bà mẹ về dịch vụ CSSS
4.1.5.1. Khó khăn của bà mẹ trong thời kỳ hậu sản
4.1.5.2. Nhu cầu của bà mẹ thời kỳ sau sinh
4.1.5.3. Nhu cầu về dịch vụ CS chăm sóc tại nhà
4.2.Đánh giá hiệu quả mô hình chăm sóc sau sinh tại hai bệnh
viện đã chọn
100
100
100
101
102
103
104
106
111
112
==
114
114
116
116
116
116
119
4.2.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu
4.2.2. Đặc điểm lần sinh tại thời điểm nghiên cứu
4.2.3. Điều kiện sinh hoạt sau sinh của bà mẹ
4.2.4. Hiệu quả can thiệp của mô hình đến sự thay đổi kiến thức
4.2.5. Hiệu quả can thiệp của mô hình đến sự thay đổi thực hành
4.2.6. Kiểm định sự khác biệt TB điểm kiến thức và thực hành
CSSS của bà mẹ sau can thiệp
4.2.7. Đánh giá của bà mẹ về chất lượng dịch vụ
4.2.8. Các yếu tố thuận lợi và cản trở thực hiện mô hình
4.3. Bàn luận về phương pháp nghiên cứu
119
119
120
120
121
122
123
123
125
KẾT LUẬN 128
KIẾN NGHỊ 130
DANH MỤC BÀI BÁO CÔNG BỐ 132
TÀI LIỆU THAM KHẢO 145-169
PHỤ LỤC
- Phụ lục 1: Mẫu phiếu 1- Phiếu câu hỏi cho bà mẹ
- Phụ lục 2: Mẫu phiếu 2- Phiếu đánh giá chi phí – hiệu quả
- Phụ lục 3: Mẫu phiếu 3- Phỏng vấn sâu c¸c ®èi tîng kh¸c
- Phụ lục 4: Mẫu phiếu 4- Phỏng vấn sâu cán bộ y tế
- Phụ lục 5: Mẫu phiếu 5- Phiếu ghi chép CSSS
DANH MỤC BẢNG
Bảng Tên bảng Trang
1.1. Tổng hợp các vấn đề sức khỏe của bà mẹ sau sinh 10
2.1. Nội dung can thiệp chăm sóc bà mẹ, trẻ sơ sinh thời kỳ sau
sinh theo Hướng dẫn quốc gia về SKSS
41
2.2. Tính giá dịch vụ chăm sóc tại nhà 41
3.1. Một số đặc điểm của đối tượng nghiên cứu 49
3.2. Đặc điểm lần sinh tại thời điểm nghiên cứu 51
3.3. Ngày nằm viện trung bình của bà mẹ theo nơi cư trú 52
3.4. Điều kiện sinh hoạt của bà mẹ sau sinh 53
3.5. Người giúp bà mẹ sau sinh 54
3.6. Nguồn thông tin chủ yếu về CSSS 55
3.7. Sức khỏe của bà mẹ hai tuần sau sinh 56
3.8. Những thay đổi về cảm xúc sau sinh của bà mẹ 57
3.9. Sức khỏe của trẻ sơ sinh theo địa bàn cư trú 58
3.10. Kiến thức bà mẹ về dấu hiệu nguy hiểm sau sinh 59
3.11. Kiến thức về trệu chứng nhiễm khuẩn sinh dục của bà mẹ 60
3.12. Kiến thức bà mẹ về vấn đề có thể gặp sau sinh 60
3.13. Kiến thức bà mẹ về chăm sóc trẻ 61
3.14. Kiến thức bà mẹ về chế độ lao động, nghỉ ngơi phù hợp 62
3.15. Kiến thức bà mẹ về vệ sinh sau đẻ 63
3.16. Kiến thức về chế độ ăn uống của bà mẹ sau sinh 64
3.17. Kiến thức về bổ sung vi chất của bà mẹ sau sinh 66
3.18. Kiến thức bà mẹ về thời điểm giao hợp 67
3.19. Kiến thức bà mẹ về các biện pháp tránh thai được lựa chọn 68
3.20. Tự đánh giá của bà mẹ về kiến thức CSSS 69
3.21. Thực hành của bà mẹ về vệ sinh lao động theo địa bàn cư
trú
71
3.22. Thực hành về dinh dưỡng theo địa bàn cư trú 72
3.23. Mối liên quan giữa kiến thức, thực hành CSSS của bà mẹ và
nơi cư trú
76
3.24. Mối liên quan giữa kiến thức, thực hành CSSS của bà mẹ và
nhóm tuổi
76
3.25. Mối liên quan giữa kiến thức, thực hành CSSS của bà mẹ và
học vấn
77
3.26. Mối liên quan giữa kiến thức, thực hành CSSS của bà mẹ và
thu nhập
77
3.27. Mối liên quan giữa kiến thức, thực hành CSSS của bà mẹ và
số con sống
78
3.28. Mối liên quan giữa tỷ lệ đạt về kiến thức và thực hành 79
3.29. Các khó khăn của sản phụ trong chăm sóc trẻ 79
3.30. Biến cố về tinh thần trong thời kỳ sau sinh của bà mẹ 80
3.31. Nhu cầu về chăm sóc bà mẹ và trẻ sơ sinh giai đoạn sau sinh 81
3.32. Sự cần thiết phải có CBYT thăm khám trong thời kỳ sau
sinh
84
3.33. Đồng ý tham gia dịch vụ CSSS 84
3.34. Lý do không sử dụng dịch vụ 85
3.35. Phân bố đối tượng theo nơi cư trú và địa điểm nghiên cứu 86
3.36. Một số đặc điểm nhân khẩu học của đối tượng nghiên cứu 87
3.37. Đặc điểm sinh nở của bà mẹ tại thời điểm nghiên cứu 88
3.38. Điều kiện sinh hoạt của bà mẹ sau sinh 89
3.39. Sự thay đổi kiến thức CSSS của bà mẹ sau sau can thiệp
theo dấu hiệu bệnh
91
3.40. Sự thay đổi kiến thức CSSS của bà mẹ sau can thiệp theo vệ
sinh lao động
92
3.41. Sự thay đổi kiến thức CSSS của bà mẹ sau sau can thiệp
theo dinh dưỡng
92
3.42. Sự thay đổi kiến thức CSSS của bà mẹ sau sau can thiệp
theo biện pháp KHHGĐ
93
3.43. Sự thay đổi về TB điểm kiến thức chung về CSSS của bà
mẹ sau can thiệp
95
3.44. Sự thay đổi về TB điểm thực hành chung về CSSS của bà
mẹ sau can thiệp
95
3.45. Đánh giá của bà mẹ nhóm can thiệp về DV CSSK tại nhà 96
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ Tên biểu đồ Trang
1.1 Lượng sữa trung bình trong 7 ngày đầu sau sinh 7
1.2 Biểu đồ giảm Bilirubin 8
1.3 Thời gian nghỉ sinh theo các quốc gia 17
3.1 Số con trung bình của các đối tượng nghiên cứu 52
3.2 Kiến thức chung của bà mẹ về CSSS 69
3.3 Kiến thức của bà mẹ CSSS theo các nhóm chuyên biệt 70
3.4 Thực hành chung của bà mẹ về CSSS 75
3.5 Sự thay đổi của kiến thức chung CSSS của bà mẹ 90
3.6 Sự thay đổi của thực hành chung CSSS của bà mẹ 94