Thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học địa lý 11 trung học phổ thông

1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA ĐỊA LÝ

----------

TRẦN VĂN TÀI

ĐỀ TÀI: THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC

ĐỊA LÝ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Giảng viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Văn Thái

Sinh viên thực hiện : Trần Văn Tài

Lớp : 17SDL

Đà Nẵng, tháng 12 năm 2020

2

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI...............................................................................................7

2. LỊCH SỬ CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ..................................................................8

2.1. Trên thế giới ..................................................................................................8

2.2. Ở Việt Nam....................................................................................................9

3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU........................................................................................7

4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .......................................................................................7

5. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU...................................................................................10

6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................................................10

6.1. Tiến trình nghiên cứu ..................................................................................10

6.2. Các phương pháp được sử dụng trong nghiên cứu......................................11

6.2.1. Phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu.................................................11

6.2.2. Phương pháp điều tra................................................................................11

6.2.3. Phương pháp chuyên gia ..........................................................................11

6.2.4. Phương pháp quan sát...............................................................................11

6.2.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm .........................................................12

6.2.6. Phương pháp toán học thống kê ...............................................................12

7. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU.......................................................................................12

7.1. Giới hạn nội dung........................................................................................12

7.2. Giới hạn đối tượng: .....................................................................................12

8. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI.................................................................................................12

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ VÀ SỬ

DỤNG TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÝ LỚP 11 THPT

1.1. Một số khái niệm.........................................................................................13

1.1.1. Trò chơi................................................................................................13

1.1.2. Trò chơi dạy học ..................................................................................13

1.2. Cấu trúc chung của trò chơi dạy học ...........................................................14

1.3. Phân loại trò chơi dạy học ...........................................................................15

1.3.1.Căn cứ vào chức năng trong quá trình dạy học .................................15

1.3.2.Căn cứ vào dữ liệu nghiên cứu trò chơi trong học tập.......................16

1.3.3.Căn cứ vào các mức độ sử dụng trò chơi trong quá trình dạy học ....16

1.4. Chức năng dạy học của trò chơi ..................................................................17

1.5. Đặc điểm chương trình và SGK Địa lý lớp 11 THPT.................................18

1.5.1. Cấu trúc và nội dung chương trình môn Địa lý lớp 11 .....................18

3

1.5.2. Đặc điểm sách giáo khoa Địa lý lớp 11 ............................................19

1.6. Cơ sở tâm sinh lý học đối với hoạt động học tập của HS khối 11 THPT ...20

1.7. Thực trạng của việc sử dụng trò chơi trong dạy học Địa lý 11 THPT........21

1.7.1. Mục đích, nội dung điều tra ..............................................................21

1.7.2. Phương pháp điều tra ........................................................................21

1.7.3. Kết quả điều tra .................................................................................21

1.7.4. Nhận xét chung .................................................................................22

CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÝ

11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

2.1. Nguyên tắc thiết kế và sử dụng trò chơi dạy học ........................................24

2.1.1. Nguyên tắc thiết kế trò chơi dạy học ................................................24

2.1.2. Nguyên tắc sử dụng trò chơi vào quá trình dạy học .........................24

2.2. Quy trình thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học..................................25

2.2.1. Quy trình thiết kế trò chơi trong dạy học..........................................25

2.2.2. Quy trình sử dụng trò chơi trong quá trình dạy học..........................26

2.3. Các trường hợp có thể ứng dụng việc sử dụng trò chơi trong giảng dạy địa lý

11 THPT ........................................................................................................................26

2.4. Thiết kế và sử dụng một số trò chơi trong giảng dạy địa lý 11 THPT........27

2.4.1. Nhóm trò chơi khởi động..................................................................27

2.4.2. Nhóm trò chơi khám phá tri thức......................................................30

2.4.3. Nhóm trò chơi củng cố kiến thức......................................................32

2.5. Danh sách các bài học Địa Lý 11 có thể sử dụng trò chơi trong quá trình dạy

học…………………………………………………………………………….......33

2.6. Biện pháp nâng cao hiệu quả khi thiết kế và sử dụng trò chơi trong giảng dạy

Địa Lý 11 THPT............................................................................................................38

2.6.1. Thiết kế và sử dụng các loại trò chơi dạy học phù hợp ....................38

2.6.2. Tăng cường sử dụng phương tiện, kỹ thuật dạy học hỗ trợ ..............38

2.6.3 Nâng cao năng lực của GV trong việc thiết kế và sử dụng trò chơi trong

dạy học địa lý .........................................................................................................39

2.5.4. Nâng cao nhận thức, hành vi và thái độ tích cực cho HS khi thực hiện

các trò chơi dạy học do GV đề ra...........................................................................40

2.7. Thiết kế bài học minh họa cụ thể ................................................................40

2.7.1. Ý tưởng thiết kế bài học....................................................................40

2.7.2. Thiết kế giáo án minh họa.................................................................40

CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

4

3.1. Mục đích thực nghiệm.................................................................................41

3.2. Phương pháp thực nghiệm...........................................................................41

3.2.1. Đối tượng thực nghiệm .....................................................................41

3.2.2. Cách tiến hành...................................................................................41

3.3. Kết quả thực nghiệm ...................................................................................43

3.3.1. Kết quả khảo sát trước thực nghiệm .................................................43

3.3.2. Kết quả KT sau thực nghiệm ............................................................43

3.3.3. Nhận xét chung .................................................................................46

KẾT LUẬN…………………………………………………………………………...48

TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………………...…..49

PHỤ LỤC……………………………………………………………..………………50

5

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Viết đầy đủ

ĐG Đánh giá

ĐTB Điểm trung bình

GV Giáo viên

HS Học sinh

KQHT Kết quả học tập

KT Kiểm tra

NXB Nhà xuất bản

QTDH Quá trình dạy học

SGK Sách giáo khoa

THPT Trung học phổ thông

6

DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ HÌNH ẢNH

TT Bảng/Hình Tên bảng biểu, hình ảnh Trang

1 Bảng 1.1 Phân biệt ba loại trò chơi trong dạy học 18

2 Bảng 2.1 Mô tả nội dung thiết kế trò chơi ô chữ trong học bài 6

“Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ”

29

3 Bảng 2.2 Mô tả nội dung thiết kế trò chơi ô chữ trong bài 7 “Nhật

Bản”

34

4 Bảng 3.1 Thời gian giảng dạy và KT thực nghiệm 43

5 Bảng 3.2 KQHT giữa học kỳ I môn Địa lý trong năm học 2020 –

2021 của lớp đối chứng và lớp thực nghiệm.

44

6 Bảng 3.3 Phân phối điểm bài KT sau thực nghiệm 44

7 Bảng 3.4

Phân phối kết quả khảo sát về sự hứng thú của HS sau

thực nghiệm

46

8 Bảng 3.5 Đáp án bài kiểm tra trắc nghiệm bias 6: Hợp chúng quốc

Hoa Kỳ (tiết 1)

63

9 Bảng 3.6

Đáp án bài kiểm tra trắc nghiệm bài 6: Hợp chúng quốc

Hoa Kỳ (tiết 2)

65

10 Hình 2.1 Mô tả thiết kế trò chơi ô chữ trong học bài 6 “Hợp Chúng

Quốc Hoa Kỳ”

29

11 Hình 2.2 Mô tả thiết kế trò chơi đuổi hình bắt chữ trong học bài

“ Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ” và “ Khu vực Mỹ la tinh”

30

12 Hình 2.3 Mô tả thiết kế trò chơi đoán ý đồng đội trong bài

học“ Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ”

31

13 Hình 2.4 Mô tả thiết kế trò chơi Mảnh ghép 32

14 Hình 2.5 Một số hình ảnh về các trò chơi thiết kế bởi Powerpoint 33

15 Hình 2.6 Mô tả thiết kế trò chơi ô chữ trong học bài 7 “Nhật Bản” 34

16 Hình 2.7 Giao diện thiết kế trò chơi “Ai là triệu phú” 35

17 Hình 3.1 Đồ thị phân phối tần suất bài KT Bài 6: Hợp Chúng quốc

Hoa Kỳ ( Tiết 1) sau thực nghiệm lớp 11/24 và lớp 11/28

45

18 Hình 3.2: Đồ thị phân phối tần suất bài KT Bài 6: Hợp Chúng quốc

Hoa Kỳ (Tiết 2) sau thực nghiệm lớp 11/24 và lớp 11/28

45

19 Hình 3.3

Đồ thị phân phối tần suất bài khảo sát về mức độ hứng

thú của HS trong Bài 6: Hợp Chúng quốc Hoa Kỳ (Tiết

1) sau thực nghiệm lớp 11/24 và lớp 11/28

47

20 Hình 3.4

Đồ thị phân phối tần suất bài khảo sát về mức độ hứng

thú của HS trong Bài 6: Hợp Chúng quốc Hoa Kỳ (Tiết

2) sau thực nghiệm lớp 11/28 và lớp 11/24

47

21 Hình 3.5 sử dụng trò chơi trong tiết học Bài 6: Hợp Chúng quốc

Hoa Kỳ (Tiết 1)

64