Thạc sĩ chính trị học, hiệu quả giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở đảng bộ khối

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU..........................................................................................................1

NỘI DUNG.......................................................................................................7

Chương 1: HIỆU QUẢ GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ – TƯ TƯỞNG CHO

CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN............................7

1.1. Giáo dục chính trị - tư tưởng: Khái niệm và các yếu tố cấu thành. .7

1.2. Hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên: Quan

niệm, loại hình và tiêu chí đánh giá......................................................14

1.3. Sự cần thiết của việc nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị - tư

tưởng cho cán bộ, đảng viên…………………………………………..24

Chương 2: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ - TƯ

TƯỞNG CHO CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN Ở ĐẢNG BỘ KHỐI NGÂN

HÀNG, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH......................................................33

2.1. Những nhân tố tác động đến hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng

cho cán bộ, đảng viên ở thành phố Hồ Chí Minh hiện nay...................33

2.2. Hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở

Đảng bộ Khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2012 đến

nay.........................................................................................................43

2.3. Nguyên nhân..................................................................................60

Chương 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO

DỤC CHÍNH TRỊ - TƯ TƯỞNG CHO CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN Ở ĐẢNG

BỘ KHỐI NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY...66

3.1. Quan điểm nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho

cán bộ đảng viên ở đảng bộ khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh

hiện nay.................................................................................................66

3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho

cán bộ, đảng viên ở Đảng bộ Khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí

Minh hiện nay.......................................................................................74

KẾT LUẬN....................................................................................................91

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................93

PHỤ LỤC.......................................................................................................93

QUY ƯỚC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCH Ban Chấp hành

CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNXH Chủ nghĩa xã hội

CNVC Công nhân viên chức

GDCT - TT Giáo dục chính trị - tư tưởng

LLCT Lý luận chính trị

NHNN VN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

NLCM Năng lực chuyên môn

TCTD Tổ chức tín dụng

XHCN Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1. Cơ cấu trình độ lý luận chính trị của cán bộ, đảng viên thuộc

Đảng bộ Khối từ năm 2012 đến 2016...............................................43

Biểu đồ 2.2. Cơ cấu trình độ lý luận chính trị của đội ngũ đảng viên thuộc

Đảng bộ Khối tính đến 30/11/2017...................................................44

Biểu đồ 2.3. Sự thay đổi về trình độ lý luận chính trị của đội ngũ đảng viên

thuộc Đảng bộ Khối từ năm 2012 đến 30/11/2017...........................45

Biểu đồ 2.4. Kết quả phân tích chất lượng tổ chức cơ sở đảng năm 2016......48

Biểu đồ 2.5. Kết quả phân tích chất lượng đảng viên năm 2016....................49

Biểu đồ 2.6. Hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng

viên tại Đảng bộ khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh.............54

1

MỞ ĐẦU

1.Lý do chọn đề tài

Công tác giáo dục chính trị - tư tưởng có vai trò quan trọng trong sự

nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội nói chung

và trong công tác tư tưởng nói riêng. Các nhà kinh kiển của chủ nghĩa Mác –

Lênin coi công tác giáo dục chính trị , cũng như việc giáo dục lý luận chính trị

nói riêng là điều kiện thiết yếu để hình thành và thúc đẩy phong trào cách

mạng. Các Mác đã từng nhấn mạnh, không có lý luận cách mạng thì xu hướng

cách mạng mất quyền tồn tại và sớm hay muộn nhất định sẽ rơi vào tình trạng

phá sản về chính trị và “vũ khí của sự phê phán cố nhiên không thể thay thế

sự phê phán bằng vũ khí, một lực lượng vật chất chỉ có thể đánh đổ bằng một

lực lượng vật chất nhưng lý luận cũng có thể là một lực lượng vật chất một

khi nó thâm nhập vào quần chúng” [6, tr.25].

Sinh thời, chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng nâng cao chất lượng,

hiệu quả của giáo dục chính trị - tư tưởng, đặc biệt là giáo dục chính trị - tư

tưởng cho cán bộ, đảng viên. Người nêu rõ “Mỗi đảng viên và cán bộ phải

thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí

công, vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người

lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”. Và muốn được như

vậy thì phải được học tập, nghiên cứu về chính trị, tư tưởng được giáo dục,

định hướng về tư tưởng.

Một Đảng vững mạnh phải được xây dựng trên nền tảng các đảng viên

có năng lực, tâm huyết với công việc và đặc biệt là phải vững về chính trị, tư

tưởng. Nếu đảng viên không hiểu, không nắm vững hệ tư tưởng Mác- Lênin,

tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng thì không thể đưa đất

nước tiến lên con đường xã hội chủ nghĩa mà Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng

toàn Đảng, toàn dân ta đã lựa chọn.

2

Ngành ngân hàng hoạt động trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

đang trong quá trình cải cách, cải tổ. Cán bộ, đảng viên của ngành cần nắm

chắc các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước

mới vận dụng một cách sáng tạo vào tình hình cụ thể tại Đảng bộ Khối Ngân

hàng Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm, những

kết luận góp phần vào việc sửa đổi, bổ sung và phát triển quan điểm, chủ

trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Ngoài yêu cầu về

nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, việc nâng cao

trình độ chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho họ là việc làm rất cần thiết.

Công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ngành

ngân hàng trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh tuy đạt được một số kết quả,

nhưng hiệu quả còn thấp do cán bộ làm công tác này chưa được đào tạo cơ

bản, thiếu kiến thức chuyên môn, kiến thức lý luận chính trị. Vì vậy, trong

nhận thức và chỉ đạo thực tiễn, một số cán bộ, đảng viên mắc phải bệnh kinh

nghiệm, giáo điều, điều hành công tác lãnh đạo, quản lý cũng như xử lý công

việc một cách máy móc, kém hiệu quả. Từ thực tế trên đòi hỏi đội ngũ cán bộ,

đảng viên ở Đảng bộ Khối ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh cần phải được

tăng cường công tác bồi dưỡng, giáo dục về chính trị, tư tưởng.

Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tôi quyết định chọn đề tài:

“Hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở Đảng bộ

Khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay” làm luận văn thạc sĩ

chuyên ngành Quản lý hoạt động tư tưởng – văn hóa của mình, với mong muốn

góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở

Đảng bộ Khối Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Xuất phát từ vị trí, vai trò, tầm quan trọng và yêu cầu thực tiễn của

công tác giáo dục chính trị - tư tưởng với việc nâng cao chất lượng đội ngũ

đảng viên, Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành nhiều

3

nghị quyết, chỉ thị, văn bản bàn về công tác tư tưởng của Đảng. Với tầm quan

trọng của công tác tư tưởng nói chung và công tác giáo dục chính trị - tư

tưởng nói riêng, trong thời gian qua đã có rất nhiều công trình khoa học đề

cập đến nội dung này với các mức độ và phạm vi khác nhau liên quan đến đề

tài như: Lương Khắc Hiếu (Chủ biên) (2008), Nguyên lý công tác tư tưởng,

tập I, tập II, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; Cơ sở lý luận công tác tư tưởng

của Đảng Cộng sản Việt Nam (2017), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; Ngô

Văn Thạo (Chủ biên) (2008), Phương pháp giảng dạy lý luận chính trị, Nxb

Lao động xã hội, Hà Nội; Phạm Huy Kỳ (2010), Lý luận và phương pháp

nghiên cứu, giáo dục lý luận chính trị, Nxb Chính trị hành chính, Hà Nội; Vũ

Ngọc Am (2003), Đổi mới công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ,

đảng viên ở cơ sở trong giai đoạn hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

Đăng tải trên các tạp chí, có nhiều bài viết liên quan đến vấn đề này như:

Tác giả Trần Tất Hùng: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận Mác –

Lênin”, Tạp chí Giáo dục số 30 tháng 05-2002; ThS. Nguyễn Xuân Ngọc, “Giáo

dục đạo đức chính trị trong sinh viên, học sinh theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong

giai đoạn hiên nay”, Sổ tay Xây dựng Đảng của Ban Tuyên giáo Thành ủy

Thành phố Hồ Chí Minh số 11 năm 2017; Trần Thị Thắm, “Những giải pháp

nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên ở các đảng bộ phường trực thuộc Đảng

bộ Quận 6”, Sổ tay Xây dựng Đảng của Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố

Hồ Chí Minh số 9 năm 2017; Phạm Thị Vui, “Đổi mới, nâng cao chất lượng

công tác bồi dưỡng lý luận chính trị theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XII”, tạp

chí của Ban Tuyên giáo Trung ương, số 8 năm 2017.

Luận văn Thạc sĩ của Hoàng Kim Huệ (2012), “Giáo dục ý thức chính

trị, tạo “sức đề kháng” của sinh viên đối với các quan điểm sai trái, thù địch

trên mạng Internet hiện nay”; Lương Thị Hồng Nhung (2011), “Giáo dục

tính tích cực chính trị - xã hội cho công nhân, lao động ngành dầu khí Việt

Nam hiện nay”; Nguyễn Minh Phú (2014), “Giáo dục ý thức chính trị cho

4

cán bộ, đảng viên ở Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang hiện nay”,...

Luận án Tiến sĩ của Lương Ngọc Vĩnh (2012), “Hiệu quả giáo dục

chính trị - tư tưởng cho học viên các học viện quân sự ở nước ta hiện nay”;

Luận án tiến sĩ Triết học của Lê Hanh Thông (2003), “Đổi mới giáo dục lý

luận chính trị cho cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị cấp xã các tỉnh

khu vực Nam bộ, Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội”.

Nhìn chung, các công trình trên đã nghiên cứu những vấn đề lý luận

về chất lượng, hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng của từng đối tượng cụ

thể, và đưa ra những giải pháp nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả

của công tác giáo dục chính trị - tư tưởng hiện nay. Tuy nhiên, chưa có công

trình nào nghiên cứu về nâng cao chất lượng giáo dục chính trị - tư tưởng cho

cán bộ, đảng viên ở Đảng bộ Khối Ngân hàng, thành phố Hồ Chí Minh

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn của hiệu quả

giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, đề xuất quan điểm, giải pháp

nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở Đảng bộ

Khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.

3.2. Nhiệm vụ của luận văn

- Nghiên cứu những vấn đề lý luận của hiệu quả công tác giáo dục chính

trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, làm rõ sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả

giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay.

- Khảo sát, đánh giá thực trạng hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng

cho cán bộ, đảng viên ở Đảng bộ Khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh

thời gian qua, chỉ ra các thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của các thành tựu

và hạn chế đó, phát hiện những vấn đề đặt ra trong công tác giáo dục chính trị

- tư tưởng cho cán bộ, đảng viên Đảng bộ Khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí

Minh hiện nay.

5

- Đề xuất và luận giải, phân tích cơ sở khoa học của quan điểm, giải

pháp nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở

Đảng bộ Khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian sắp tới.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên thuộc

Đảng bộ Khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng

cho đối tượng là cán bộ, đảng viên trong biên chế, làm việc tại các ngân

hàng thuộc phạm vi lãnh đạo của Đảng bộ Khối Ngân hàng Thành phố Hồ

Chí Minh.

Thực trạng được nghiên cứu từ giai đoạn từ năm 2012 đến nay . Các

giải pháp đề xuất có giá trị vận dụng đến năm 2025.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

5.1. Cơ sở lý luận

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ

Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng về công tác tư tưởng, công tác giáo

dục chính trị - tư tưởng, công tác tuyên truyền.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

Dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và

chủ nghĩa duy vật lịch sử, luận văn sử dụng các phương pháp như: phương

pháp nghiên cứu tài liệu; phương pháp phân tích, tổng hợp; phương pháp lịch

sử, logic; phương pháp so sánh; phương pháp tổng kết thực tiễn...

6. Những đóng góp mới về khoa học của đề tài

- Hệ thống hóa và làm rõ hơn một số vấn đề lý luận về giáo dục chính

trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, nhất là chi tiết hóa các tiêu chí đánh giá

hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên.

6

- Phân tích, làm rõ thực trạng giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ,

đảng viên Đảng bộ Khối Ngân hàng, thành phố Hồ Chí Minh, trên cơ sở đó

làm rõ hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ngành

Ngân hàng ở thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian qua

- Đề xuất, phân tích, lập luận cơ sở khoa học cho những quan điểm, giải

pháp nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên của

Đảng bộ Khối Ngân hàng, thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới

7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

Luận văn hoàn thành sẽ góp phần hệ thống những vấn đề lý luận và

thực tiễn của việc nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị - tư tưởng tại Đảng bộ

Khối Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh.

Kết quả của luận văn cũng có thể làm tài liệu tham khảo cho các đơn

vị khác trong Đảng bộ Khối Ngân hàng, làm tài liệu tham khảo cho sinh viên,

học viên, cán bộ nghiên cứu, giảng dạy chuyên ngành Quản lý hoạt động tư

tưởng – văn hóa.

8. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội

dung của luận văn bao gồm 3 chương, 8 tiết.

7

NỘI DUNG

Chương 1

HIỆU QUẢ GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ – TƯ TƯỞNG

CHO CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN

1.1. Giáo dục chính trị - tư tưởng: Khái niệm và các yếu tố cấu thành

1.1.1. Giáo dục chính trị - tư tưởng: Khái niệm và các yếu tố

cấu thành

1.1.1.1 Khái niệm giáo dục

Theo từ điển tiếng Việt, giáo dục là một hoạt động tác động một cách

hệ thống đến sự phát triển tinh thần và thể chất của sự phát triển làm cho

những đối tượng ấy hình thành phẩm chất và năng lực như yêu cầu đã đề ra.

Theo từ “Giáo dục” theo tiếng Anh được viết là “Education” – vốn có

gốc từ tiếng La tinh “Educare” có nghĩa là “làm bộc lộ ra”. Và vì vậy, có thể

hiểu “giáo dục là quá trình, cách thức làm bộc lộ ra những khả năng tiềm ẩn

của người được giáo dục”.

Giáo trình Giáo dục học định nghĩa: “Giáo dục là hiện tượng xã hội

đặc biệt, bản chất của nó là sự truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử - xã

hội của các thế hệ loài người...” Định nghĩa trên nhấn mạnh đến sự truyền đạt

và lĩnh hội giữa các thế hệ, nhấn mạnh đến yếu tố dạy học, nhưng không thấy

nói đến mục đích sâu xa hơn, mục đích cuối cùng của việc đó.

Giáo dục theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin là nhằm tạo ra

những con người phát triển toàn diện và “biết thấm nhuần tổng số những kiến

thức của nhân loại mà chủ nghĩa cộng sản là kết quả bởi vì tương lai của loài

người hoàn toàn phụ thuộc vào việc giáo dục thế hệ công dân đang lớn lên”.

[12, tr.262].

Như vậy, giáo dục là quá trình được tổ chức có ý thức, hướng tới mục

đích khơi gợi hoặc biến đổi nhận thức, năng lực, tình cảm, thái độ của người

8

dạy và người học theo hướng tích cực. Nghĩa là góp phần hoàn thiện nhân

cách người học bằng những tác động có ý thức từ bên ngoài, góp phần đáp

ứng các nhu cầu tồn tại và phát triển của con người.

Dưới góc độ triết học, giáo dục được xem là một quá trình hai mặt,

một mặt đó là sự tác động từ bên ngoài vào đối tượng giáo dục (sự tác động

của tri thức, văn hóa nhân loại thông qua nhà sư phạm đến đời sống của cán

bộ, đảng viên); mặt khác (chủ yếu hơn) là thông qua sự tác động này mà làm

cho đối tượng tự biến đổi bản thân mình, tự hoàn thiện, tự nâng mình lên qua

giáo dục.

Ngày nay, giáo dục được coi là một yếu tố giải phóng tiềm năng con

người, được coi như một lực lượng sản xuất trực tiếp thúc đẩy sự phát triển

kinh tế - xã hội, đào tạo lớp người có đủ khả năng giải quyết các mâu thuẫn

của thời đại. Phát triển giáo dục trở thành đòn bẩy phát triển kinh tế - xã hội

bền vững.

1.1.1.2. Khái niệm chính trị - tư tưởng

- Khái niệm chính trị

Chính trị là một lĩnh vực đặc biệt, đa dạng và phức tạp, liên quan đến lợi

ích của các giai cấp, các lực lượng xã hội nên có nhiều cách tiếp cận khác nhau.

Theo định nghĩa của Từ điển bách khoa Việt Nam: Chính trị là toàn bộ

những hoạt động có liên quan đến các mối quan hệ giữa các giai cấp, giữa các

dân tộc, các tầng lớp xã hội, mà cốt lõi của nó là vấn đề giành chính quyền, duy

trì sử dụng quyền lực nhà nước, sự tham gia vào công việc của nhà nước, sự xác

định hình thức tổ chức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nước.

Trong lịch sử tư tưởng của nhân loại, có nhiều cách hiểu khác nhau về

chính trị vì mỗi một học thuyết, mỗi một nhà tư tưởng chính trị có những cách

tiếp cận, cách hiểu khác nhau tùy theo lợi ích, mục đích và trình độ tư duy của

họ. Do sự phát triển của đời sống sản xuất, khi xã hội phân chia thành giai cấp

thì nhà nước và chính trị ra đời và ngược lại, khi sự phát triển của sản xuất