Tăng cường thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

BẠCH THỊ LAN ANH

TĂNG CƢỜNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP

NƢỚC NGOÀI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

BẠCH THỊ LAN ANH

TĂNG CƢỜNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP

NƢỚC NGOÀI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Đỗ Thị Thùy LinhS. Đỗ Thị

Thùy Linh

THÁI NGUYÊN - 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Em xin cam đoan rằng những nội dung trong luận văn tốt nghiệp này là do

em thực hiện dưới sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công

trình nghiên cứu của người khác. Những thông tin, số liệu sử dụng phân tích trong

luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã được công bố theo đúng quy định. Các số liệu thu

thập và tổng hợp của cá nhân đảm bảo tính khách quan, trung thực và phù hợp với

thực tiễn của Việt Nam. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá

cũng như số liệu của tác giả, cơ quan tổ chức chính thống khác.

Thái Nguyên, ngày ...... tháng ...... năm 2021

Học viên

Bạch Thị Lan Anh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong cuộc sống, khó có một sự thành công nào mà không có sự giúp đỡ, hỗ

trợ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp, hay đơn giản chỉ là sự động viên

khích lệ tinh thần từ những người thân, người bạn xung quanh.

Để tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất, tôi xin gửi lời cảm ơn chân

thành và sự tri ân đặc biệt tới: TS. Đỗ Thị Thùy Linh, người giáo viên kính mến đã

hết lòng giúp đỡ, chỉnh sửa từng câu chữ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi

trong suốt quá trình hoàn thành việc nghiên cứu của đề tài luận văn.

Ban Giám hiệu, Phòng Quản lý - đào tạo của trường Đại học Kinh tế và

Quản trị kinh doanh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học

tập và làm luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm sự giúp đỡ nhiệt tình của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh

Lào Cai, các cơ quan, sở an ngành trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã cung cấp số liệu

phục vụ cho nghiên cứu của tôi một cách đầy đủ, nhanh chóng, chính xác.

Do trình độ lý luận cũng như thực tiễn còn nhiều hạn chế nên trong quá trình

hoàn thành luận văn, khó tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự chỉ

bảo và đóng góp ý kiến của quý thầy cô để luận văn được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày ...... tháng ...... năm 2021

Học viên

Bạch Thị Lan Anh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC VIẾT TẮT ........................................................................................ vi

DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC HÌNH..................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp của đề tài....................................................3

5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................3

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THU HÚT ĐẦU TƢ

VỐN TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI (FDI)......................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về đầu tư trực tiếp nước ngoài.......................................................4

1.1.1. Khái niệm FDI...................................................................................................4

1.1.2. Đặc điểm của FDI .............................................................................................5

1.1.3. Các hình thức FDI.............................................................................................7

1.2. Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài..........................................................10

1.2.1. Tác động của FDI đối với quốc gia đầu tư......................................................11

1.2.2. Tác động của FDI đối với quốc gia tiếp nhận đầu tư......................................13

1.3. Các yếu tố tác động đến hoạt động thu hút FDI vào địa phương ......................15

1.4. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước .......................................21

1.4.1. Tình hình nghiên cứu trong nước....................................................................21

1.4.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài ................................................................23

1.5. Cơ sở thực tiễn về thu hút đầu tư vốn trực tiếp nước ngoài và bài học kinh

nghiệm rút ra trong việc thu hút đầu tư vốn trực tiếp nước ngoài trên địa

bàn tỉnh Lào Cai ...............................................................................................25

1.5.1. Kinh nghiệm của một số tỉnh, thành phố tại Việt Nam trong thu hút đầu tư

trực tiếp nước ngoài..........................................................................................25

iv

1.5.2. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Lào Cai ...........................................................28

CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................31

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................31

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................31

2.2.1. Phương pháp thu thập dữ lệu ..........................................................................31

2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin.....................................................................31

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................32

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.......................................................................33

2.3.1 Các chỉ tiêu liên quan đến nguồn vốn FDI.......................................................33

2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá việc thu hút FDI trên địa bàn tỉnh Lào Cai...................34

CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC

NGOÀI TẠI TỈNH LÀO CAI GIAI ĐOẠN 2010 – 2019 ...........................35

3.1. Tổng quan về tỉnh Lào Cai.................................................................................35

3.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên của tỉnh Lào Cai........................................35

3.1.2. Kinh tế - Xã hội của tỉnh Lào Cai ...................................................................41

3.1.3. Cơ sở hạ tầng của tỉnh Lào Cai .......................................................................43

3.2. Thực trạng thu hút FDI tại tỉnh Lào Cai giai đoạn 2010 – 2019 .......................45

3.2.1. Thu hút FDI theo nguồn vốn đầu tư................................................................47

3.2.2. Thu hút FDI theo lĩnh vực đầu tư....................................................................48

3.2.3. Thu hút FDI theo đối tác đầu tư......................................................................51

3.2.4. Công tác xúc tiến đầu tư của tỉnh Lào Cai......................................................52

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thu hút FDI tại tỉnh Lào Cai ...................61

3.3.1. Các yếu tố thuộc môi trường kinh tế vĩ mô ....................................................61

3.3.2. Các yếu tố bên trong kinh tế địa phương ........................................................64

3.3.3. Các yếu tố liên quan đến các nhà đầu tư nước ngoài......................................68

3.4. Đánh giá chung về hoạt động thu hút FDI tại tỉnh Lào Cai giai đoạn

2010 – 2019.....................................................................................................71

3.4.1. Những thành tựu đạt được..............................................................................71

3.4.2. Nguyên nhân đạt được thành tựu ....................................................................74

3.4.3. Những hạn chế, khó khăn còn tồn tại..............................................................75

3.4.4. Nguyên nhân của những khó khăn, tồn tại......................................................78

v

3.5 Dự báo tình hình thu hút FDI tại tỉnh Lào Cai giai đoạn 2021-2025..................81

CHƢƠNG 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG THU HÚT ĐẦU TƢ

TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI VÀO TỈNH LÀO CAI.................................83

4.1. Cơ hội và thách thức trong thu hút FDI tại Lào Cai ..........................................83

4.1.1. Cơ hội..............................................................................................................83

4.1.2. Thách thức.......................................................................................................86

4.2. Giải pháp tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tỉnh Lào Cai.....88

4.2.1. Cải thiện cơ sở hạ tầng....................................................................................88

4.2.2. Đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.........................................90

4.2.3. Tăng cường xúc tiến đầu tư và mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế ..................91

4.2.4. Cải thiện hệ thống chính sách đầu tư và thủ tục hành chính có hiệu quả .......94

4.2.5. Kiến nghị với Nhà nước..................................................................................96

KẾT LUẬN..............................................................................................................98

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................99

PHỤ LỤC...............................................................................................................103

vi

DANH MỤC VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Giải nghĩa

BCC Hợp đồng hợp tác kinh doanh

BOT Hợp đồng xây dựng, kinh doanh, chuyển giao

BT Hợp đồng xây dựng, chuyển giao

EU Liên minh Châu Âu

FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài

GCNĐT Giấy chứng nhận đầu tư

HĐND Hội đồng nhân dân

KCN Khu công nghiệp

KTCK Khu kinh tế cửa khẩu

NĐT Nhà đầu tư

NGO Tổ chức phi chính phủ

NSNN Ngân sách nhà nước

ODA Hỗ trợ phát triển chính thức

PCI Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh

PPP Hợp tác công - tư

QLDA Quản lý dự án

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

UBND Ủy ban nhân dân

XTĐT Xúc tiến đầu tư

WTO Tổ chức thương mại quốc tế

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Tốc độ phát triển vốn đầu tư phát triển toàn xã hội của tỉnh Lào Cai giai

đoạn 2010 - 2019 .....................................................................................46

Bảng 3.2. Số lượng dự án FDI tại tỉnh Lào Cai ........................................................47

Bảng 3.3. FDI theo lĩnh vực đầu tư tại Lào Cai........................................................49

Bảng 3.4. Thu hút FDI vào Lào Cai theo đối tác đầu tư...........................................52

Bảng 3.5. Kết quả dự áo lượng FDI vào tỉnh Lào Cai ............................................81

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1. Bản đồ hành chính tỉnh Lào Cai................................................................35

Hình 3.2. Cơ cấu FDI tại Lào Cai theo lĩnh vực đầu tư năm 2019 ...........................62

Hình 3.3. Lũy kế dự án còn hiệu lực tại tỉnh Lào Cai...............................................63

Hình 3.4. Bảng xếp hạng chỉ số PAPI 2019..............................................................65

Hình 3.5. Quy mô các dự án hoạt động tại Lào Cai năm 2019.................................66

Hình 3.6. Số lượng lao động trong khu vực FDI của tỉnh Lào Cai...........................67

Hình 3.7. Thu ngân sách nhà nước từ các doanh nghiệp FDI của tỉnh Lào Cai giai

đoạn 2012 – 2018.....................................................................................70

Hình 3.8. Giải ngân vốn FDI tại Lào Cai..................................................................77

Hình 3.9. Biến động của nguồn vốn FDI giai đoạn 2010 – 2019 tại tỉnh Lào Cai ...81

Hình 3.10. Dự báo FDI vào Lào Cai trong trung hạn ...............................................82

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong thời đại toàn cầu hóa này, đầu tư trực tiếp nước ngoài là một thuật ngữ

rất quan trọng trong kinh doanh và kinh tế. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là

khoản đầu tư của một bên ở một quốc gia cụ thể vào một doanh nghiệp ở quốc gia

khác. Nó giúp mở rộng kinh doanh trên nền tảng toàn cầu và nó có thể đảm bảo

giảm thiểu chi phí và tối đa hóa lợi nhuận. FDI cũng giúp cải thiện sự phát triển cơ

sở hạ tầng và sự phát triển xã hội nói chung, đặc biệt là ở các nước chậm phát triển

hoặc đang phát triển. Đầu tư trực tiếp nước ngoài có thể được thực hiện bằng cách

thu được lợi ích lâu dài hoặc bằng cách mở rộng hoạt động kinh doanh của một

công ty ra nước ngoài. Đầu tư vào một công ty nước ngoài được coi là FDI nếu nó

tạo ra lợi ích lâu dài.

Đứng trước điều này, với lợi thế là một khu vực với đường biên giới dài và

cửa khẩu quốc tế phát triển, tỉnh Lào Cai đang tận dụng những cơ hội sẵn có để thu

hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào địa bàn tỉnh.

Trải qua hơn 25 năm xây dựng và phát triền, tỉnh Lào Cai đã đạt được nhiều

thành tựu trên các lĩnh vực. Từ một tỉnh nghèo của cả nước với nhiều khó khăn, Lào

Cai đã vươn lên trở thành tỉnh phát triển khá trong khu vực. Tốc độ tăng trưởng

kinh tế cao, liên tục giai đoạn sau cao hơn giai đoạn trước. Tốc độ tăng trưởng

GRDP đạt 10,32%, đứng thứ 2/14 tỉnh trung du miền núi phía Bắc. Lào Cai đã sớm

thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng công nghiệp, thương mại và dịch vụ.

Tuy nhiên, quá trình phát triển kinh tế - xã hội tại tỉnh Lào Cai còn tồn tại

những khó khăn hạn chế, với nguồn thu ngân sách địa phương còn hạn hẹp, vốn đầu

tư nước ngoài nhỏ lẻ, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ. Năm 2019, tổng thu ngân sách

trên địa àn đạt 6.916 tỷ đồng. Các khoản thu từ du lịch, thu từ hoạt động xuất nhập

khẩu, sử dụng đất, thuê đất, cấp quyền khai thác khoáng sản, thu từ khu vực doanh

nghiệp nhà nước do địa phương quản lý đạt cao. Từ đó, đặt ra yêu cầu về việc tìm

lời giải cho bàn toán về nguồn vốn cho phát triển kinh tế địa phương.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chính là một trong những giải pháp và

động lực để tỉnh Lào Cai tiếp tục phát triển thành một tỉnh công nghiệp – dịch vụ.