Tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài từ Nhật Bản của tỉnh Quảng Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ MAI NGÂN

TĂNG CƯỜNG THU HÚT ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI

TỪ NHẬT BẢN CỦA TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ MAI NGÂN

TĂNG CƯỜNG THU HÚT ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI

TỪ NHẬT BẢN CỦA TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐÀM THANH THỦY

THÁI NGUYÊN - 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai

công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng năm 2016

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Mai Ngân

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu chương trình Cao học

chuyên ngành Quản lý kinh tế của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh

doanh Thái Nguyên, tác giả đã được các Quý Thầy/cô, gia đình, bè bạn và

đồng nghiệp giúp đỡ rất nhiều. Tác giả xin chân thành cảm ơn và gửi lời biết

ơn sâu sắc đến quý Thầy/Cô của trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh

doanh Thái Nguyên đã trang bị cho tác giả những kiến thức quý báu để hoàn

thành nhiệm vụ học tập của mình.

Tác giả xin chân thành gửi lời cảm ơn đến TS. Đàm Thanh Thủy đã dành

thời gian, công sức để hướng dẫn nghiên cứu và hoàn thành đề tài Luận văn

“Tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài từ Nhật Bản của tỉnh Quảng Ninh”.

Do thời gian có hạn và kinh nghiệm còn hạn chế nên không tránh khỏi

những khiếm khuyết của luận văn, tác giả rất mong nhận được những ý kiến

đóng góp quý báu của các quý Thầy/Cô, bạn bè và đồng nghiệp để đưa ra

được một luận văn hoàn thiện và có ý nghĩa hơn nữa.

Thái Nguyên, tháng năm 2016

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Mai Ngân

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN....................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................... ii

MỤC LỤC................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................... vi

DANH MỤC BẢNG................................................................................ vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ............................................................. viii

MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................ 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 2

4. Những đóng góp mới của luận văn........................................................... 3

5. Kết cấu của luận văn................................................................................ 4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THU HÚT ĐẦU TƯ

NƯỚC NGOÀI.......................................................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về thu hút đầu tư nước ngoài............................................ 5

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản.................................................................... 5

1.1.2. Các hình thức đầu tư nước ngoài ........................................................ 8

1.1.3. Vai trò của thu hút đầu tư nước ngoài............................................... 16

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới thu hút đầu tư nước ngoài.......................... 18

1.2. Cơ sở thực tiễn về thu hút đầu tư nước ngoài....................................... 23

1.2.1. Thực tiễn về thu hút đầu tư Nhật Bản tại một số tỉnh, thành của Việt Nam23

1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Quảng Ninh ....................................... 27

TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ............................................................................ 29

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................... 30

2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết .......................................... 30

2.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................... 30

2.2.1. Phương pháp tiếp cận và khung phân tích ......................................... 30

iv

2.2.2. Chọn điểm nghiên cứu ..................................................................... 32

2.2.3. Thu thập tài liệu............................................................................... 32

2.2.4. Phương pháp xử lý thông tin ............................................................ 33

2.2.5. Phương pháp phân tích thông tin ...................................................... 33

2.2.6. Phương pháp phân tích SWOT......................................................... 34

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu............................................................... 36

TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ............................................................................ 37

Chương 3. THỰC TRẠNG THU HÚT ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI TỪ

NHẬT BẢN CỦA TỈNH QUẢNG NINH................................................ 38

3.1. Đặc điểm của tỉnh Quảng Ninh ........................................................... 38

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên............................................................................ 38

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................. 41

3.1.3. Tác động của phát triển kinh tế xã hội đến thu hút đầu tư nước ngoài từ

Nhật Bản của tỉnh Quảng Ninh .................................................................. 45

3.2. Thực trạng thu hút đầu tư từ Nhật Bản của tỉnh Quảng Ninh ................ 52

3.2.1. Thực trạng đầu tư FDI của Nhật Bản tại Quảng Ninh giai đoạn 2011

- 2015....................................................................................................... 52

3.2.2. Nguồn vốn ODA của Nhật Bản tại Quảng Ninh................................ 63

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư của Nhật Bản tại Quảng Ninh 65

3.3.1. Các yếu tố bên trong tác động đến thu hút đầu tư của Nhật Bản vào

Quảng Ninh .............................................................................................. 65

3.3.2. Các yếu tố bên ngoài tác động đến thu hút đầu tư Nhật Bản vào

Quảng Ninh .................................................................................................... 67

3.4. Đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân những hạn chế

trong thu hút đầu tư Nhật Bản tại Quảng Ninh............................................ 69

3.4.1. Kết quả đạt được.............................................................................. 70

3.4.2. Những tồn tại, hạn chế trong thu hút đầu tư của Nhật Bản vào

Quảng Ninh .................................................................................................... 70

v

3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế........................................... 76

TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ............................................................................ 79

Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THU HÚT ĐẦU TƯ

NƯỚC NGOÀI TỪ NHẬT BẢN VÀO TỈNH QUẢNG NINH............... 80

4.1. Phương hướng, mục tiêu tăng cường thu hút đầu tư từ Nhật Bản của tỉnh

Quảng Ninh .............................................................................................. 80

4.1.1. Bối cảnh quốc tế và trong nước ........................................................ 80

4.1.2. Phương hướng ................................................................................. 85

4.1.3. Mục tiêu.......................................................................................... 88

4.2. Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút đầu tư từ Nhật Bản

của tỉnh Quảng Ninh ................................................................................. 89

4.2.1. Hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội .................... 89

4.2.2. Tăng cường xây dựng và hoàn thiện cơ chế chính sách ..................... 91

4.2.3. Cải thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, hạ tầng các Khu

công nghiệp, Khu kinh tế........................................................................... 92

4.2.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực................................................ 93

4.2.5. Phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ ........................................... 95

4.2.6. Tăng cường cải cách hành chính....................................................... 96

4.2.7. Các giải pháp khác........................................................................... 97

TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ...........................................................................101

KẾT LUẬN ............................................................................................103

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................105

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CĐTNN : Cục Đầu tư nước ngoài

CSPL : Chính sách pháp luật

DN : Doanh nghiệp

ĐTNN : Đầu tư nước ngoài

FDI : Đầu tư trực tiếp nước ngoài

GCNĐT : Giấy chứng nhận đầu tư

GDP : Tổng sản phẩm quốc dân

HĐND : Hội đồng nhân dân

KCN : Khu Công nghiệp

KH&ĐT : Kế hoạch và đầu tư

KKT : Khu kinh tế

ODA : Viện trợ phát triển chính thức

UBND : Ủy ban nhân dân

USD : Đô la Mỹ

VNĐ : Việt Nam đồng

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1. Cơ cấu lao động theo cơ cấu kinh tế của Quảng Ninh.................. 41

Bảng 4.1. Mục tiêu phấn đấu thu hút FDI giai đoạn 2016 - 2020 .................. 89

viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Tốc độ tăng trưởng GDP Quảng Ninh so với bình quân cả nước

(2011 - 2015)..............................................................................................43

Biểu đồ 3.2. Thu nhập bình quân đầu người tại Quảng Ninh (2011 - 2015) .........44

Biểu đồ 3.3. Xu hướng dịch chuyển cơ cấu kinh tế Quảng Ninh (2011 - 2015)...44

Biểu đồ 3.4. Thu ngân sách nhà nước tại Quảng Ninh (2011 - 2015)....................44

Biểu đồ 3.5 Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài cả nước........................................52

Biểu đồ 3.6. Top 5 thu hút FDI toàn quốc theo đối tác (2012 - 2015)....................53

Biểu đồ 3.7. Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Quảng Ninh (2011-2015)....56

Biểu đồ 3.8. Tổng vốn đầu tư ngoài ngân sách tại Quảng Ninh (FDI và

trong nước)............................................................................. 57

Biểu đồ 3.9. So sánh FDI của Quảng Ninh với một số tỉnh lân cận .......................58

Biểu đồ 3.10. Đầu tư FDI của Nhật Bản so với tổng vốn đầu tư FDI tại Quảng

Ninh (2012-2015).......................................................................................60

Biểu đồ 3.11. Vốn FDI theo quốc gia tại Quảng Ninh.............................................61

Biểu đồ 3.12. Nguồn vốn ODA tại Quảng Ninh.......................................................64

SƠ ĐỒ

Sơ đồ 2.1. Khung nghiên cứu giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu hút đầu tư

nước ngoài từ Nhật Bản trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh...........................31

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh với quan điểm

mục tiêu: “Phát triển nhanh và bền vững gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng

từ tăng trưởng nâu sang tăng trưởng xanh và tái cấu trúc nền kinh tế theo

hướng tăng nhanh hơn nữa tỷ trọng ngành dịch vụ trong cơ cấu kinh tế…”.

Quảng Ninh đã xây dựng đề án: “Phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững;

đảm bảo vững chắc quốc phòng, an ninh và thí điểm xây dựng hai đơn vị

hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Móng Cái”; Xác định thu hút nguồn

lực đầu tư, khoa học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực là trọng tâm và là

những bước đột phá. Đây là chiến lược phát triển bền vững và phù hợp với xu

hướng phát triển hiện nay, đồng thời cũng là thế mạnh để thu hút các nhà đầu

tư Nhật Bản.

Quảng Ninh đã xác định chiến lược thu hút đầu tư những lĩnh vực các

nhà đầu tư Nhật Bản có thế mạnh là: Hạ tầng giao thông, khoa học công nghệ,

ngành công nghiệp sạch, công nghiệp hỗ trợ, nông nghiệp công nghệ cao, môi

trường; Tập trung vào các khu công nghiệp và khu kinh tế.

Để tạo bước tiến vững chắc và nhanh trong quá trình tiếp cận các

nguồn đầu tư thì việc lựa chọn nhà đầu tư tại các nước có nền kinh tế bền

vững, phát triển theo chiều sâu, tăng trưởng xanh, công nghệ cao, công nghiệp

sạch như Nhật Bản là vấn đề chiến lược. Do đó, nguồn vốn đầu tư trực tiếp

nước ngoài (FDI), vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) từ Nhật Bản là một

trong những nguồn vốn quan trọng có tính chiến lược trong tiến trình thúc đẩy

phát triển nhanh nền kinh tế của Quảng Ninh trong tương lai.

Trước thực tế đó, việc nghiên cứu vấn đề đầu tư trực tiếp của Nhật Bản

tại Việt Nam một cách khoa học là hết sức cấp thiết nhằm nắm bắt được thực