Tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước qua kho bạc huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BÙI THANH HÀ

TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ

CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC

HUYỆN PHÚ LƯƠNG - TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BÙI THANH HÀ

TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ

CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC

HUYỆN PHÚ LƯƠNG - TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Vũ Thị Bạch Tuyết

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập của

tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và rõ ràng.

Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã

được cảm ơn và tất cả những trích dẫn trong luận văn này đều đã được chỉ rõ nguồn

gốc.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017

Tác giả luận văn

Bùi Thanh Hà

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian học tập nghiên cứu và viết luận văn thạc sĩ, tôi đã nhận được

sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân.

Trước hết cho phép tôi được cảm ơn các thầy cô giáo Trường Đại học Kinh tế

và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập

nghiên cứu.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Vũ Thị Bạch Tuyết đã tận

tình hướng dẫn và có những ý kiến quý báu để tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí cán bộ công chức công tác tại Kho

bạc Nhà nước huyện Phú Lương đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên

cứu đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và những người thân đã động viên,

giúp đỡ tôi thực hiện luận văn này.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017

Tác giả luận văn

Bùi Thanh Hà

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................ii

MỤC LỤC.........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................vi

DANH MỤC BẢNG........................................................................................vii

DANH MỤC CÁC HÌNH...............................................................................viii

MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...................................................................... 2

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài ..................................................... 2

4. Đóng góp mới của đề tài ................................................................................ 3

5. Bố cục của đề tài ............................................................................................ 3

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN

SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC..................................... 4

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách nhà nước....................................... 4

1.1.1. Khái niệm và vai trò của ngân sách Nhà nước......................................... 4

1.1.2. Chi ngân sách Nhà nước ......................................................................... 5

1.1.3. Phân cấp quản lý chi ngân sách Nhà nước............................................... 8

1.1.4. Quản lý chi ngân sách Nhà nước ........................................................... 11

1.1.5. Nội dung quản lý chi ngân sách Nhà nước qua kho bạc Nhà nước ....... 18

1.1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách Nhà nước qua kho bạc

Nhà nước .......................................................................................................... 29

1.2. Cơ sở thực tiễn về công tác quản lý chi ngân sách nhà nước ................... 33

1.2.1. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách Nhà nước cấp huyện..................... 33

1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Kho bạc Nhà nước huyện Phú Lương. 35

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 37

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 37

2.2. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 37

iv

2.2.1. Khung phân tích ..................................................................................... 37

2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................. 38

2.2.3. Phương pháp xử lý thông tin.................................................................. 38

2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin ........................................................... 39

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.............................................................. 40

2.3.1. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh chất lượng kiểm soát chi NSNN qua

KBNN............................................................................................................... 40

2.3.2. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh quy mô kiểm soát chi NSNN qua KBNN.. 41

Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH

NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN PHÚ LƯƠNG, TỈNH

THÁI NGUYÊN ............................................................................................. 42

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên........ 42

3.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Phú Lương .................................................... 42

3.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên .............. 43

3.1.3. Tình hình cơ bản của Kho bạc Nhà nước huyện Phú Lương................. 47

3.2. Thực trạng quản lý chi NSNN qua kho bạc nhà nước huyện Phú Lương 55

3.2.1. Tình hình chi ngân sách Nhà nước của kho bạc Nhà nước huyện Phú

Lương................................................................................................................ 55

3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước qua kho bạc

nhà nước Phú Lương ........................................................................................ 80

3.4. Đánh giá chung về quản lý chi ngân sách nhà nước qua kho bạc nhà nước

Phú Lương........................................................................................................ 83

3.4.1. Những kết quả đạt được ......................................................................... 83

3.4.2. Những điểm còn hạn chế........................................................................ 84

3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại............................................... 88

Chương 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH

NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYÊN PHÚ LƯƠNG TỈNH

THÁI NGUYÊN ............................................................................................. 92

4.1. Định hướng và mục tiêu công tác quản lý chi ngân sách nhà nước qua kho

bạc nhà nước huyện Phú Lương....................................................................... 92

v

4.1.1. Định hướng quản lý chi ngân sách Nhà nước qua kho bạc Nhà nước huyện

Phú Lương........................................................................................................ 92

4.1.2. Mục tiêu quản lý chi ngân sách Nhà nước qua kho bạc Nhà nước huyện

Phú Lương........................................................................................................ 93

4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước qua kho bạc

nhà nước huyện Phú Lương ............................................................................. 95

4.2.1. Giải pháp tăng cường công tác quản lý chi thường xuyên..................... 95

4.2.1.1. Kiểm soát chặt chẽ quá trình chi theo dự toán của các cấp ................ 95

4.2.1.2. Áp dụng quy trình cấp phát NSNN trực tiếp từ KBNN đến người cung

cấp hàng hóa, dịch vụ....................................................................................... 97

4.2.1.3. Hoàn thiện các hình thức cấp phát NSNN .......................................... 98

4.2.1.4. Áp dụng quy trình kiểm soát chi NSNN theo kết quả đầu ra ............. 99

4.2.2. Giải pháp tăng cường công tác quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản ...101

4.2.2.1. Hoàn thiện cơ chế cấp phát và kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ

bản ..................................................................................................................101

4.2.2.2. Hoàn thiện các nội dung, phạm vi và quy trình quản lý thanh toán vốn

đầu tư xây dựng cơ bản ..................................................................................102

4.2.3. Các giải pháp khác ...............................................................................104

4.2.3.1. Đẩy nhanh tiến trình hiện đại hóa công nghệ tại KBNN ..................104

4.2.3.2. Hoàn thiện hệ thống tổ chức kiểm soát chi NSNN qua KBNN........105

4.2.3.3. Nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ KBNN...........................106

4.3. Một số kiến nghị......................................................................................106

4.3.1. Kiến nghị với Bộ tài chính ...................................................................106

4.3.2. Kiến nghị với Kho bạc Nhà nước ........................................................107

4.3.3. Kiến nghị với chính quyền và các Ban, ngành địa phương .................107

4.3.4. Kiến nghị đối với đơn vị sử dụng ngân sách Nhà nước, chủ đầu tư....108

KẾT LUẬN...................................................................................................108

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................111

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Ký hiệu Nguyên nghĩa

1 BHXH Bảo hiểm xã hội

2 BHYT Bảo hiểm y tế

3 CTMT Chương trình mục tiêu

4 HĐND Hội đồng nhân dân

5 KBNN Kho bạc Nhà nước

6 KH Kế hoạch

7 KT-XH Kinh tế - Xã hội

8 MTTQ Mặt trận tổ quốc

9 NSĐP Ngân sách địa phương

10 NSNN Ngân sách Nhà nước

11 NSTW Ngân sách Trung ương

12 TABMIS

Tiếng Anh “Treasury And Budget Management Information

System” - Hệ thống thông tin quản lý Ngân sách và Kho bạc

13 TPCP Trái phiếu chính phủ

14 UBND Ủy ban nhân dân

15 XDCB Xây dựng cơ bản

16 XDTQ Xây dựng tổ quốc

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1: Thống kê các dân tộc ở huyện Phú Lương - Thái Nguyên.............. 44

Bảng 3.2: Trình độ cán bộ nhân viên KBNN Phú Lương................................ 49

Bảng 3.3: Tình hình Thu - Chi NSNN tại KBNN huyện Phú Lương.............. 49

Bảng 3.4: Tình hình Chi NSNN theo các cấp tại KBNN huyện Phú Lương giai

đoạn 2014 - 2016 ............................................................................ 56

Bảng 3.5: Cơ cấu chi NSĐP tại KBNN huyện Phú Lương.............................. 57

Bảng 3.6: Tình hình Chi NSNN theo Mục lục ngân sách tại KBNN huyện Phú

Lương ............................................................................................. 62

Bảng 3.7: Tình hình Chi NSNN theo tính chất phát sinh tại KBNN huyện Phú

Lương (2014 - 2016)....................................................................... 64

Bảng 3.8: Tình hình hoàn thành kế hoạch chi NSNN tại KBNN huyện Phú

Lương (2014 - 2016)....................................................................... 68

Bảng 3.9: Tình hình Chi thường xuyên NSNN theo các cấp tại KBNN huyện

Phú Lương (2014 - 2016) ............................................................... 70

Bảng 3.10: Tình hình Chi thường xuyên NSNN theo nội dung tại KBNN huyện

Phú Lương (2014-2016) ................................................................. 72

Bảng 3.11: Tình hình Chi Đầu tư XDCB phân theo các cấp tại KBNN huyện

Phú Lương (2014 - 2016) ............................................................... 75

Bảng 3.12: Số liệu từ chối thanh toán qua kiểm soát chi NSNN tại KBNN

Phú Lương .............................................................................79

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Khung phân tích công tác kiểm soát chi ngân sách cấp huyện qua

KBNN huyện Phú Lương ................................................................ 37

Hình 3.1: Cơ cấu tổ chức của KBNN Phú Lương - Thái Nguyên ................... 48

Hình 3.2: Quy trình quản lý chi NSNN qua KBNN Phú Lương - Thái

Nguyên............................................................................................. 50

Biểu đồ 3.1: Tình hình Chi NSNN theo các cấp tại KBNN huyện Phú

Lương .............................................................................................. 55

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Ngân sách nhà nước (NSNN) là công cụ điều chỉnh nền kinh tế vĩ mô cực kỳ

quan trọng của bất kỳ nhà nước nào trên thế giới, giữ vai trò chủ yếu trong huy động

và phân phối các nguồn lực của nền kinh tế nhằm đảm bảo hoạt động của Nhà nước,

đồng thời phân phối nguồn lực hợp lý để thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh, ổn định

và bền vững; bên cạnh đó còn giải quyết những vấn đề xã hội, đảm bảo thực hiện

công bằng, ảnh hưởng trực tiếp đến mọi hoạt động xã hội. Chính từ vai trò đó và trong

điều kiện đất nước ta hiện nay đang tích cực phấn đấu đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh

tế quốc tế, đuổi kịp các nước tiên tiến trong khu vực. Tuy nhiên, nguồn lực cho phát

triển kinh tế của Việt Nam là có hạn, nên yêu cầu huy động mọi nguồn lực và sử dụng

hiệu quả là hết sức cần thiết, đây chính là mục tiêu tăng cường quản lý NSNN. NSNN

là một thể thống nhất, nên yêu cầu tăng cường quản lý NSNN không chỉ ở cấp quốc

gia mà các địa phương phải thực hiện. Để thực hiện được điều đó, trước hết cần phải

nhận thức đúng vấn đề lý luận về NSNN, từng bước đổi mới phương thức quản lý

NSNN cho phù hợp. Việt Nam là thành viên thứ 150 của tổ chức quốc tế WTO, là

điều kiện thuận lợi cho chúng ta đón nhận nguồn tài chính của các tổ chức tài chính

thế giới, song phải quản lý, sử dụng đạt hiệu quả cao nhất, kết hợp chặt chẽ giữa phát

huy nội lực với việc huy động nguồn lực bên ngoài đảm bảo nền tài chính quốc gia.

Tăng cường quản lý NSNN nhằm làm cho NSNN thực sự là công cụ của Nhà

nước, sử dụng nó để thực hiện tốt hơn, hiệu quả cao hơn trong huy động và phân bổ

các nguồn lực của xã hội thuộc phạm vi NSNN. Yêu cầu trên đối với huyện Phú

Lương, tỉnh Thái Nguyên là hết sức cần thiết, bởi vì là một huyện nông nghiệp, quy

mô kinh tế nhỏ tăng trưởng kinh tế chưa cao, khả năng tích luỹ thấp, điều kiện tự

nhiên còn khó khăn. Trong điều kiện nguồn thu NSNN hàng năm không cao, nhưng

vẫn phải đáp ứng yêu cầu chi rất lớn mới có thể phấn đấu bằng với bình quân chung

của cả nước, chính vì vậy tăng cường công tác quản lý NSNN nói chung và chi NSNN

nói riêng là hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay và sắp tới, nhằm sử dụng có

hiệu quả NSNN, đảm bảo cân đối thu chi ngân sách, cải thiện tình hình tài chính địa

phương, đảm bảo cho yêu cầu, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và quốc phòng, an

2

ninh.

Thời gian qua, quản lý NSNN của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên từng

bước đổi mới, hoàn thiện, nhiều chính sách tài chính góp phần kích thích tăng trưởng

kinh tế, chi ngân sách không ngừng tăng qua các năm góp phần ổn định đời sống xã

hội. Tuy vậy, vẫn còn một vài hạn chế và trong giai đoạn tới cần phải khắc phục và

hoàn thiện, tập trung vào nội dung: Phân bổ vốn đầu tư và chi thường xuyên; nâng

cao ý thức tiết tiệm, chống lãng phí, ý thức kỷ luật tài chính....

Xuất phát từ những lý do trên,tác giả đã lựa chọn đề tài: “Tăng cường quản

lý chi ngân sách Nhà nước qua Kho bạc Nhà nước huyện Phú Lương, tỉnh Thái

Nguyên” làm đề tài luận văn thạc sĩ.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

2.1. Mục tiêu tổng quát

Nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác quản lý chi ngân sách cấp huyện tại

huyện Phú Lương, chỉ ra những hạn chế, bất cập trong công tác quản lý chi NSNN

cấp huyện thời gian qua, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường

quản lý chi NSNN cấp huyện tại huyện Phú Lương trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản về công tác quản lý chi NSNN qua KBNN.

- Phân tích thực trạng công tác quản lý chi NSNN tại KBNN huyện Phú Lương,

rút ra những ưu điểm và hạn chế cùng những nguyên nhân của hạn chế.

- Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại KBNN huyện

Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới.

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu là quản lý chi ngân sách Nhà nước qua Kho bạc Nhà

nước cấp huyện.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về không gian: Nghiên cứu hoạt động quản lý chi ngân sách Nhà nước trên

địa bàn huyện Phú Lương thực hiện qua Kho bạc nhà nước huyện Phú Lương, với

các đơn vị dự toán các cấp, bao gồm: Ngân sách trung ương, ngân sách tỉnh, ngân