Sự khác nhau về khả năng chịu hạn và trình tự gen LTP (Lipid transfer protein) của một số giống lúa cạn địa phương

Nguyin Trd My vd Dig Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 85(Q9)M: 119-125

SI/ KHA C NHAU VE KH A NANG CHIU HAN VA TRINH Tl/ GEN LTP (Lipid

transfer protein) CUA MOT SO GIONG LUA CAN DIA PHl/ONG

Nguyin Tra My", Nguyen Thi Ngoc Lan",

Nguyin Vu Thanh Thanh\ Chu Hoang Mau'"

'Dgi hgc Thdi Nguyen. 'Trtrang DH Suphgm - DH Thdi Nguyen

^Trud-ng DH Khoa hoc - DH Thdi Nguyen

TOMTAT

Han han co tac dgng tieu cue doi voi cay lua, nhat la trong giai doan cay ma. Mgt trong so cac gen

lien quan din tinh chiu han ciia cay liia la LTP (Lipid transfer protein). Khi gap han LTP co kha

nang tdng hgp protein thuc day qua trinh van chuyen phospholipid toi mang, ho trg viec tao ra lop

sap hoac Idp biSu bi giup bao ve thuc vat trudc stress han. Bai bao nay trinh bay ket qua nghien

cuu vg kha nang chiu han cua mdt sd gidng liia can thdng qua viec xac dinh chi sd chiu ban tuong

ddi va ty le tang ham lugng prolin. Kha nang chiu han ciia 9 gidng liia can d giai doan cay ma cd

thg xip thanh 4 nhdm khac nhau vg muc do chiu han: Nhdm chiu ban tdt nhat cd hai gidng: NA3

va NAI; tiep dgn la 2 gidng NA2 va CBI; xgp thir ba la 3 gidng NA5, CB2 va NA4; nhdm chiu

han kem nhk gdm 2 gidng LC va NA6. Da khugch dai, tach dong thanh cdng va xac dinh trinh tu￾gen LTP ciia hai giong lua can dia phuang Tuong Duong - Nghe An (NA3 va NA6). Gen LTP ciia

gidng NA3 cd 417 nucleotide ma hda cho 138 amino acid, gen LTP ciia gidng NA6 cd kich thudc

420 nucleotide ma hda cho 139 amino acid. Gen LTP cua hai gidng liia can NA3 va NA6 deu khdng

cd intron. Da xac dinh dugc su sai khac d 12 vi tri nucleotide cua gen LTP cua giong NA6 so vdi

gidng Yukihikari (GenBank-AY466108) va gidng NA3. Trong sd 139 amino acid duge ma hda tu￾gen LTP cua gidng NA6 thi xac djnh cd 7 vi tri sai khac so vdi gidng Yukihikari va gidng NA3.

Til' khoa: Chju hgn, liia cgn dja phuong, LTP gen, prulln, tdch ddng.

MCiDAU

Liia la loai cay trong rat man cam voi cac

di^u kien ngoai canh va la eay chiu ban kem

[6]. Nhung yeu to sinh thai bat lgi tac dong

len qua trinh sinh truang va phat trien ciia cay

lua nhu lugng mua, nhiet do, anh sang...

khong thuan lgi. Trong do kho ban la yeu to

quan trgng nhat anh huong den nang suat cua

lua, no CO thg lam giam toi 70% nang suat cay

trong. Trong nhirng nam gan day, nhieu

nghien cu'u vi ITnh vuc nang cao nang suat,

chat lugng va tinh chdng chiu eua cay trong.

Trong do, cac nghien cuu ve tinb chiu mat

nuac a muc do phan tir da dugc cac nha khoa

hgc dac biet quan tain. Nghien cuu tao ngu6n

vat lieu khoi dku cho chgn dong chju b^n

bang cong nghe t^ bao thuc vat cua Nguyen

Thi Tam (2006) [7]; danh gia kha nang chju

ban thong qua ham lugng duang, protein,

enzyme trong hat cua cua cac giong lua chai

ban khac nhau eiia Chu Hoang Mau (2005)

[4]. Nhieu nhom gen lien quan den kha nang

chiu vnkt nuoe ciia t^ bao da dugc xac djnh

trinh tu va cong bo bai mgt so tac gia [2], [5].

' '/•('/.• 09I33H32S9: Email; mauclidhiiragmail.com

Gen ma hoa LTPs thugc bg gen pathogenesis

- relate, co kha nang tong hgp protein thuc

day qua trinh van chuyen phospholipid toi

mang. LTP con ho trg viec tao ra lap sap hoac

lop bieu bi giup thuc vat bao ve. phan img va

dap irng lai nhirng thay doi ciia moi truang

(Kader, 1996) [9], 0 thuc vat chiing khong

chi tham gia vao viee hinh thanh cutin - co

vai tro quan trgng trong viec bao ve mo thuc

vat tranh khoi su mat nuoc va qua trinh phat

sinh phoi, chimg con tham gia cac phan irng

chong lai cac tac nban gay benh a thuc vat va

qua trinh thich nghi eua cay doi vol cac dieu

kien khac nhau ciia moi truang song (Kader,

1996) [9]. Khi gap cac dieu kien bat lgi ciia

moi truang cac nban to nhu hormone, cac qua

trinh trao doi ion, cac con duang truyen tin

hieu... se dieu khien gen LTP boat dgng tong

hgp protein va tang cuang van chuyen

phospholipid toi mang, tang tinh ben vung

ciia thanh te bao va kha nang giir nuac ciia

mang nham giiip cho cay chong lai dieu kien

kho ban ciia moi truang.

119