Rèn luyện kĩ năng giải toán số học cho học sinh các lớp cuỗi cấp tiểu học

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN PHƯƠNG LINH

RÈN LUYỆN KĨ NĂNG GIẢI TOÁN SỐ HỌC

CHO HỌC SINH CÁC LỚP CUỐI CẤP TIỂU HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN PHƯƠNG LINH

RÈN LUYỆN KĨ NĂNG GIẢI TOÁN SỐ HỌC

CHO HỌC SINH CÁC LỚP CUỐI CẤP TIỂU HỌC

Chuyên ngành: Giáo dục học (Giáo dục Tiểu học)

Mã số: 60 14 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn: TS. Lê Thị Thu Hương

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai

công bố trong bất kỳ công trình nào khác, các thông tin trích dẫn trong luận văn

đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Phương Linh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, tôi xin bày tỏ sự kính trọng và biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Thị

Thu Hương, người đã tận tâm, nhiệt tình chỉ bảo tôi trong suốt quá trình nghiên

cứu và hoàn thành luận văn này.

Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo khoa Giáo dục Tiểu học -

Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong

suốt thời gian tôi học tập và nghiên cứu tại đây.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự hợp tác, giúp đỡ của các thầy cô giáo

và các em học sinh trường Tiểu học Nguyễn Viết Xuân, trường Tiểu học Đội

Cấn, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện và giúp

đỡ tôi trong suốt quá trình khảo sát và thực nghiệm sư phạm.

Để hoàn thành luận văn: “Rèn luyện kĩ năng giải toán số học cho học

sinh các lớp cuối cấp tiểu học” tôi đã sử dụng, kế thừa có chọn lọc các nghiên

cứu của các tác giả đi trước, đồng thời nhận được rất nhiều sự quan tâm, chỉ

bảo của các thầy, cô giáo; sự giúp đỡ của bạn bè, người thân đã động viên tôi

trong quá trình hoàn thành luận văn.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng và nỗ lực để hoàn thành tốt luận văn nhưng

chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ

bảo, đóng góp của các thầy, cô giáo và các bạn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Phương Linh

iii

MỤC LỤC

Lời cam đoan ........................................................................................................ i

Lời cảm ơn...........................................................................................................ii

Mục lục ...............................................................................................................iii

Danh mục từ viết tắt ........................................................................................... iv

Danh mục các bảng.............................................................................................. v

Danh mục các hình ............................................................................................. vi

MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1

2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu.......................................................................... 3

3. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 5

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 6

5. Đối tượng và khách thể nghiên cứu................................................................. 6

6. Giả thuyết khoa học......................................................................................... 6

7. Nội dung và phạm vi nghiên cứu..................................................................... 6

8. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 7

9. Những đóng góp của luận văn......................................................................... 7

10. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 8

Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.............................................. 9

1.1. Một số khái niệm công cụ............................................................................. 9

1.1.1. Kĩ năng là gì?............................................................................................. 9

1.1.2. Kĩ năng giải toán, kĩ năng giải toán số học ............................................. 10

1.2. Môn Toán tiểu học...................................................................................... 10

1.2.1. Mục tiêu môn Toán ở Tiểu học ............................................................... 10

1.2.2. Đặc điểm môn Toán ở tiểu học ............................................................... 14

1.2.3. Mạch nội dung số học trong môn Toán các lớp cuối cấp........................ 14

1.3. Đặc điểm nhận thức của học sinh cuối cấp ................................................ 26

1.3.1. Tri giác..................................................................................................... 26

iv

1.3.2. Chú ý........................................................................................................ 26

1.3.3. Trí nhớ ..................................................................................................... 27

1.3.4. Tư duy...................................................................................................... 27

1.3.5. Tưởng tượng............................................................................................ 29

1.3.6. Ngôn ngữ................................................................................................. 29

1.4. Thực trạng rèn kĩ năng giải toán số học cho hoc sinh các l ̣ ớp cuối cấp

tiểu học............................................................................................................... 30

1.4.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 30

1.4.2. Kết quả khảo sát thực trạng ..................................................................... 31

Kết luận chương 1.............................................................................................. 40

Chương 2: CÁC BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG GIẢI TOÁN

CHO HỌC SINH CÁC LỚP CUỐI CẤP TIỂU HỌC ................................ 42

2.1. Căn cứ đề xuất các biện pháp ..................................................................... 42

2.2. Một số biện pháp phát triển kĩ năng giải toán số học cho học sinh tiểu

học các lớp cuối cấp .......................................................................................... 43

2.2.1. Hình thành biểu tượng khái niệm số và các quy tắc số học cho học

sinh một cách vững chắc.................................................................................... 43

2.2.2. Rèn kĩ năng tính toán cho học sinh ......................................................... 48

2.2.3. Rèn kĩ năng giải bài toán có lời văn với nội dung số học ....................... 59

Kết luận chương 2.............................................................................................. 65

Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ...................................................... 67

3.1. Mục đích thực nghiệm................................................................................ 67

3.2. Đối tượng thực nghiệm............................................................................... 67

3.3. Nội dung thực nghiệm................................................................................ 67

3.4. Tổ chức thực nghiệm.................................................................................. 68

3.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm.................................................................... 69

3.5.1. Phương pháp đánh giá ............................................................................. 69

3.5.2. Kết quả đánh giá ...................................................................................... 69

v

3.5.2.1. Đánh giá định lượng ............................................................................. 69

3.5.2.2. Đánh giá định tính ................................................................................ 75

3.5.2.3. Đánh giá chung.................................................................................... 77

Kết luận chương 3.............................................................................................. 78

KẾT LUẬN....................................................................................................... 79

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

NXB : Nhà xuất bản

SGK : Sách giáo khoa

Tr : Trang

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Vai trò của việc rèn kĩ năng giải toán ............................................... 31

Bảng 1.2. Vai trò của việc rèn kĩ năng giải toán số học.................................... 32

Bảng 1.3. Mức độ thường xuyên bồi dưỡng kĩ năng giải toán số học cho

học sinh.............................................................................................. 32

Bảng 1.4. Những khó khăn khi bồi dưỡng kỹ năng giải toán số học ................ 33

Bảng 3.1. Kết quả kiểm tra trước khi thực nghiệm (Kết quả bài kiểm tra số 1).......69

Bảng 3.2. Kết quả kiểm tra sau khi thực nghiệm (Kết quả bài kiểm tra số 2).. 69

Bảng 3.3. Kết quả kiểm tra trước và sau thực nghiệm của lớp thực nghiệm.... 70

Bảng 3.4. Kết quả kiểm tra của học sinh hai lớp 4B và 4C trường Tiểu học

Nguyễn Viết Xuân............................................................................. 72

vi

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. So sánh kết quả kiểm lớp thực nghiệm và lớp đối chứng............. 70

Biểu đồ 3.2. So sánh kết quả kiểm trước thực nghiệm và sau khi thực

nghiệm của lớp thực nghiệm............................................................. 71