Rèn kĩ năng viết văn viết thư cho học sinh lớp 4

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI: RÈN KĨ NĂNG VIẾT

VĂN VIẾT THƢ CHO HỌC SINH LỚP 4

Giảng viên hƣớng dẫn : Th.S Nguyễn Thị Thúy Nga

Sinh viên thực hiện : Nguyễn Vân Kiều Vy

Lớp : 16STH

Khoa : Giáo dục Tiểu học

Đà Nẵng, 2020

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian làm khóa luận tốt nghiệp, em đã nhận đƣợc nhiều sự giúp

đỡ, đóng góp ý kiến và chỉ bảo nhiệt tình của thầy cô, gia đình và bạn bè. Lời

đầu tiên của khóa luận, em xin chân thành cảm ơn toàn thể các thầy cô giáo

trong khoa Giáo dục Tiểu học đã nhiệt tình giảng dạy và trang bị cho em những

kiến thức, kinh nghiệm quý báu trong suốt thời gian học tập tại trường.

Sau một thời gian nghiên cứu cùng với sự hướng dẫn và chỉ bảo tận tình

của cô Th.s Nguyễn Thị Thúy Nga, khóa luận tốt nghiệp của em đến nay đã

được hoàn thành. Qua đây, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô Nguyễn Thị

Thúy Nga, người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo và cho em nhiều kinh nghiệm

quý báu trong thời gian em thực hiện khóa luận này. Em xin chân thành cám ơn

sự giúp đỡ của các thầy cô trong khoa Giáo dục Tiểu học, thầy cô giáo trong

trường Tiểu học Huỳnh Ngọc Huệ đã giúp đỡ và tạo điều kiện tốt nhất cho em

trong thời gian em làm khóa luận.

Do lần đầu tiên nghiên cứu khoa học, thời gian và năng lực của bản thân

còn nhiều hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót trong khóa luận. Em rất

mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy, cô và các bạn sinh viên để khóa

luận của em được hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cám ơn.

Đà Nẵng, tháng 1 năm 2020

Sinh viên

Nguyễn Vân Kiều Vy

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................1

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu....................................................................................3

3. Mục đích nghiên cứu.............................................................................................4

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................4

5. Giả thiết khoa học..................................................................................................4

6. Đối tƣợng và phạm vi nghiên ...............................................................................4

6.1. Đối tƣợng nghiên cứu: Văn viết thư của học sinh lớp 4................................4

6.2. Phạm vi nghiên cứu: Các bài văn viết thư của học sinh lớp 4 trường Tiểu

học Huỳnh Ngọc Huệ thuộc thành phố Đà Nẵng ...................................................4

7. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................5

8. Cấu trúc đề tài .......................................................................................................5

PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................6

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .............................................6

1.1. Một số vấn đề chung về phân môn Tập làm văn.............................................6

1.1.1. Vị trí, nhiệm vụ của phân môn Tập làm văn.................................................6

1.1.2. Nội dung dạy học Tập làm văn ở Tiểu học theo chương trình 2006 ............7

1.1.3. Quy trình dạy học Tập làm văn theo chương trình 2006 ............................10

1.1.4. Yêu cầu cần đạt về năng lực đặc thù theo chương trình Ngữ văn 2018 .....16

1.2. Một số vấn đề chung về văn viết thƣ lớp 4.....................................................18

1.2.1. Khái niệm văn viết thư................................................................................18

1.2.2. Vai trò của văn viết thư đối với học sinh tiểu học ......................................19

1.2.3. Các loại thư .................................................................................................20

1.2.4. Yêu cầu của bài văn viết thư.......................................................................20

1.2.5. Cấu trúc của bài văn viết thư ......................................................................21

1.2.6. Tìm ý và lập dàn ý cho bài văn viết thư......................................................21

1.2.7. Nội dung dạy văn viết thư lớp 4 .................................................................22

1.3. Đặc điểm tâm lí của học sinh lớp 4 .................................................................22

1.3.1. Đặc điểm nhận thức ....................................................................................23

1.3.2. Đặc điểm nhân cách ....................................................................................27

Tiểu kết chƣơng 1 ........................................................................................................28

CHƢƠNG 2: TÌM HIỂU THỰC TRẠNG VIẾT VĂN VIẾT THƢ CỦA HỌC

SINH LỚP 4 Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC .....................................................................29

2.1. Mục đích khảo sát.............................................................................................29

2.2. Đối tƣợng khảo sát ...........................................................................................29

2.3. Nội dung khảo sát.............................................................................................29

2.4. Tiêu chí khảo sát...............................................................................................29

2.5. Kết quả khảo sát...............................................................................................30

2.5.1. Kết quả khảo sát bài văn viết thư của học sinh lớp 4..................................31

2.5.2. Kết quả khảo sát bài văn viết thư của học sinh lớp 4 dựa vào hình thức của

bài văn viết thư......................................................................................................32

2.5.3. Kết quả khảo sát bài văn viết thư của học sinh lớp 4 dựa vào nội dung của

bài văn viết thư......................................................................................................36

2.5.4. Kết quả khảo sát ý kiến của giáo viên về tầm quan trọng của việc dạy học

viết văn viết thư cho HS trong dạy học Tập làm văn lớp 4 ..................................38

2.5.5 Phương pháp để rèn kĩ năng viết văn viết thư cho học sinh lớp 4...............39

2.5.6 Những khó khăn khi rèn luyện kĩ năng viết văn viết thư cho học sinh trong

các tiết học Tập làm văn ở lớp 4...........................................................................40

Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................................41

CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG VIẾT VĂN

VIẾT THƢ CHO HỌC SINH LỚP 4 ........................................................................43

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .........................................................................43

3.1.1. Đảm bảo tính khoa học ...............................................................................43

3.1.2. Đảm bảo tính vừa sức .................................................................................43

3.2. Một số biện pháp rèn kĩ năng viết văn viết thƣ cho học sinh lớp 4 .............43

3.2.1. Hướng dẫn học sinh định hướng - xác định các thành tố giao tiếp của bài

văn viết thư ...........................................................................................................44

3.2.2. Tìm ý cho bài văn viết thư..........................................................................47

3.2.3. Lập dàn ý cho bài văn viết..........................................................................50

3.2.4. Viết bài văn viết thư hoàn chỉnh.................................................................54

3.2.5. Sửa chữa và hoàn thiện văn bản .................................................................58

3.2.6. Tiến hành chấm bài và phân tích lỗi bài văn viết thư.................................59

3.2.7. Hướng dẫn học sinh viết lại bài văn viết thư sau khi phân tích lỗi bài văn

đã viết....................................................................................................................59

Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................................59

KẾT LUẬN ..................................................................................................................61

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................63

PHỤ LỤC .....................................................................................................................64

PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN.......................................................................................65

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ

BẢNG BIỂU

Số hiệu

bảng biểu

Tên bảng Trang

Bảng 2.1 Kết quả khảo sát cấu trúc bài văn viết thư của học sinh

lớp 4 31

Bảng 2.2 Kết quả khảo sát bài văn viết thư của học sinh lớp 4 dựa

vào hình thức của bài văn viết thư 33

Bảng 2.3 Kết quả khảo sát bài văn viết thư của học sinh lớp 4 dựa

vào nội dung từng phần của bài văn viết thư 36

Bảng 2.4

Kết quả khảo sát ý kiến của giáo viên về tầm quan trọng

của việc dạy học viết văn viết thư cho HS trong dạy học

Tập làm văn lớp 4

38

Bảng 2.5 Phương pháp để rèn kĩ năng viết văn viết thư cho học

sinh lớp 4 39

Bảng 2.6 Những khó khăn khi rèn kĩ năng viết văn viết thư cho

học sinh lớp 4 40

BIỂU ĐỒ

Số hiệu biểu

đồ

Tên biểu đồ Trang

Biểu đồ 2.1 Kết quả khảo sát cấu trúc bài văn viết thư của học sinh

lớp 4 31

Biểu đồ 2.2 Kết quả khảo sát bài văn viết thư của học sinh lớp 4

dựa vào hình thức của bài văn viết thư 33

Biểu đồ 2.3 Kết quả khảo sát bài văn viết thư của học sinh lớp 4

dựa vào nội dung của bài văn viết thư 37

Biểu đồ 2.4 Kết quả khảo sát ý kiến của giáo viên về tầm quan

trọng của việc dạy học viết văn viết thư cho HS trong

dạy học Tập làm văn lớp 4

39

Biểu đồ 2.5 Phương pháp để rèn kĩ năng viết văn viết thư cho học

sinh lớp 4 40

Biểu đồ 2.6 Những khó khăn khi rèn kĩ năng viết văn viết thư cho

học sinh trong các tiết học Tập làm văn ở lớp 4 41

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ

GV Giáo viên

HS Học sinh

HSTH Học sinh tiểu học

TLV Tập làm văn

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam

(khoá XI) đã thông qua Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 về

đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp

hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

và hội nhập quốc tế; Mục tiêu đổi mới được Nghị quyết 88/2014/QH13 của

Quốc hội quy định: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông

nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục

phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần

chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển

toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt

nhất tiềm năng của mỗi học sinh.”

Theo chương trình Ngữ văn 2018, ở cấp tiểu học được gọi là Tiếng Việt -

là môn học mang tính công cụ và tính thẩm mĩ - nhân văn; giúp học sinh sử

dụng tiếng Việt thành thạo để giao tiếp hiệu quả trong cuộc sống, làm cơ sở để

học tập tất cả các môn học và hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Đồng

thời cũng là công cụ quan trọng để giáo dục học sinh những giá trị cao đẹp về

văn hóa, văn học và ngôn ngữ dân tộc; phát triển ở học sinh những cảm xúc lành

mạnh, tình cảm nhân văn, lối sống nhân ái, vị tha,...

Nội dung môn Tiếng Việt mang tính tổng hợp, bao gồm cả tri thức văn

hoá, đạo đức,... liên quan tới nhiều môn học và hoạt động giáo dục khác như

Lịch sử, Địa lí, Nghệ thuật, Ngoại ngữ, Tự nhiên và Xã hội, Hoạt động trải

nghiệm, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp,… Môn Tiếng Việt cũng liên

quan mật thiết với cuộc sống; giúp học sinh biết quan tâm, gắn bó hơn với đời

sống thường nhật, biết liên hệ và có kĩ năng giải quyết các vấn đề nảy sinh trong

thực tiễn.

Môn Tiếng Việt ở tiểu học theo chương trình 2006 được phân chia thành

các phân môn: Học vần, Tập đọc, Tập viết - Chính tả, Kể chuyện, Luyện từ và

câu và Tập làm văn. Mỗi phân môn bên cạnh chức năng chung của môn học

thường đảm nhận một mục đích chính. Phân môn Tập đọc nhằm phát triển kỹ