Rèn kĩ năng sử dụng kết hợp các yếu tố biểu đạt trong tạo lập kiểu văn bản thuyết minh cho học sinh trung học phổ thông và trung học cơ sở

Khoa hoc Giao due

OBO ff'.'^V' •;ii .ft'i iSvgi'i UtfSai):

REN Ki NANG SU DUNG KET HOP CAC YEU TO BIEU BAT • • •

TRONG TAO LAP KIEU VA N BAN THUYET IVIINH ''

CHO HOC SINH TRUNG HOC PHO THONG VA TRUNG HOC CO SCT

n.'l •

Thyc hien Nghj quylt 40/2000/QH 10 va Chi

thj 14/2001/CT - TTg ciia Thu tudng Chinh

phu, ca nude chinh thirc thyc hien dai tra tren

pham vi toan quoc chuang trinh, sach giao khoa

Ngu van trung hpe ca sd (THCS) thang 9 nam

2002 va chuang trinh, sach giao khoa (SGK)

Ngu van trung hpc phd thdng (THPT) thang 9

nam 2005. Kiiu van ban (VB) thuyit minh iln

diu tien dupe dua vao giang day d Idp 8, Idp 9

va Idp 10. Trudc nhung thay ddi ca ban v l ndi

dung va phuang phap day tao lap VB cua phan

mdn Tap lam van, bai vilt "Ren kT nang sir dung

kit hgp cac phuang thirc bilu dat (PTBD) trong

tao lap kiiu VB thuyit minh d THCS va THPT

nhIm gdp mdt phln nhd vao viec khic phuc

nhung khd khan ma giao vien (GV) va hpe sinh

(HS) dang gap phai trong thuc t l giang day kiiu

VB thuyit minh d nha trudng phd thdng nhIm

nang eao chit lugng day hpc chuang trinh,

sach giao khoa mdi.

1. PTBD va yeu to bieu dat (YTBD) trong tao

lap kieu VB thuyet minh theo chicong trinh,

SGK Ngu' van hien hanh

* PTBD dugc hilu la "each thirc phan anh

va tai hien lai ddi sdng (thien nhien, xa hdi, con

ngudi) cua ngudi vilt, ngudi ndi. Mdi PTBD phu

hgp vdi mdt mue dich, y dd phan anh, tai hien

nhlt djnh va dupe thyc hien bdi mdt thao tac

chinh naodd"[2,tr.18].

* YTBD: "Yiu to la bd phan elu thanh mdt sy

vat, sy viec, hien tugng" [6,tr.1170]. YTBD la bd

phan bd trg cho PTBD d l phan anh va tai hien

lai ddi sdng tao nen sy phong phii da dang trong

each thirc phan anh va tai hien ddi sdng cua VB.

Moi YTBD duge sir dung trong VB phai phu hgp

vdi muc dieh, y dd phan anh, tai hien eiia PTBD.

Chang han, khi tao lap kiiu VB tu sy ngudi vilt

ngudi ndi d n sir dung kit hgp yiu to mieu ta vi

TS.LETH! PHlTONG

Dai hpc Hong Diilt; - Thanh Hoa

nd phu hgp vdi y do xay dyng nhan vat (kl kit

hgp vdi ta hinh dang, tinh tinh, ndi tam, hanh

ddng viee lam ciia nhan vat). Khi tao lap kiiu VB

thuyit minh, ngudi ta thudng hay su' dung kit

hgp yiu td mieu ta vi nd phu hgp vdi y do lam ndi

bat dac dilm elu tao cua doi tugng thuyit minh.

D l tranh nhIm Iln giO'a PTBD vdi YTBD trong

mdt kiiu VB, chung ta cd thi can cu' vao sy khac

biet dugc xac djnh trong bang so sanh sau:

Bang 1: So sanh PTBD va YTBD ket hgp

PTBD

- Difgc SU" dung chO yeu

trong VB

- Chi phoi toan bo qua trinh

tao lap VB tCf muc dich giao

ti§p cua VB den cac yiu t6

tao nen noi dung va hinh

thiic cua VB nhu-: d4 tai, ket

clu npi dung cua VB, tCf y

d4n loi van,...

YTBD ket hop

- La khi phu'ang thi/c dipoc van

dung mot each thiP yeu ben canh

PTBD chu yei^ khac.

- "YTBD luc nay chi dupc su"

dung xen ke trong VB, thu'ong

chi CO tac dung din mot bo ph$n,

tao them mot dac diem nao do

cua VB khong tao nen sy thay

doi ve t6ng the bo cue, kit cau

noi dung va hinh thifc cua VB"

[l', tr17].

* Kieu VB thuyet minh

Kieu VB thuyit minh ia kiiu VB sir dung

phuang thire thuyit minh nhIm trinh bay, gidi

thieu hoac giai thich dac dilm, tinh chit, ngudn

gde... cua eac sy vat, hien tugng trong ty nhien,

xa hdi nhIm eung clp cho ngudi dpe, ngudi

nghe nhung tri thirc ehinh xac, khach quan,

trung thyc.

Trong thyc tl , khdng cd mdt VB nao dugc vilt

ra chi do mdt PTBD. Viee sir dung kit hgp cac

YTBD trong tao lap kiiu VB thuyit minh khdng

chi nhIm lam ndi bat dac dilm cua ddi tugng

thuyit minh, tao In tugng va sire hip din doi

vdi ngudi dpe ma edn phu hgp vdi nhu d u giao

tilp cua con ngudi.

Ty sy, mieu ta, bieu cam, thuyit minh, nghj

luan, diiu hanh la 6 phuang thuc tao lap VB. Khi

mdt PTBD nao dd dugc sir dung chu yiu d l tao

lap VB dugc gpi la PTBD, cdn khi chung dugc

32 KHGD so 64, thang 1 - 2011