Rèn kĩ năng viết văn miêu tả con vật cho học sinh lớp 4 thông qua phân môn tập làm văn.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

------------------

Đề tài:

RÈN KĨ NĂNG VIẾT VĂN MIÊU TẢ CON VẬT

CHO HỌC SINH LỚP 4 THÔNG QUA

PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN

Đà Nẵng, tháng 5/2016

Giáo viên hướng dẫn : ThS. Trần Thị Kim Cúc

Sinh viên thực hiện : Trần Trương Thi

Lớp : 12STH2

LỜI CAM ĐOAN

Chúng tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng chúng tôi.

Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong đề tài chưa từng được ai công bố trong bất

kì công trình nào khác.

Người thực hiện

TRẦN TRƯƠNG THI

LỜI CẢM ƠN

Sau một thời gian nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn dạy học Tập

làm văn ở Tiểu học, tôi đã hoàn thành khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Rèn kĩ

năng viết văn miêu tả con vật cho học sinh lớp 4 thông qua phân môn Tập làm

văn”. Để có được kết quả này, bên cạnh sự nỗ lực của bản thân phải kể đến vai

trò to lớn của người đã hướng dẫn đề tài này cho tôi - giảng viên ThS. Trần Thị

Kim Cúc. Bên cạnh đó, BCN khoa Giáo dục Tiểu học, các thầy cô giáo và học

sinh trường Tiểu học Trần Văn Dư, Nguyễn Như Hạnh và Nguyễn Văn Trỗi

cùng các bạn sinh viên khoa Giáo dục Tiểu học đã không ngừng tạo mọi điều

kiện giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình thực hiện khóa luận này. Với tấm

lòng chân thành nhất, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến: Giảng viên ThS.

Trần Thị Kim Cúc, BCN khoa Giáo dục Tiểu học cùng quý thầy cô giáo và các

bạn trong khoa Giáo dục Tiểu học.

Là một sinh viên bước đầu làm quen với nghiên cứu đề tài khoa học, do kiến

thức còn hạn chế và còn nhiều bỡ ngỡ, nên sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi

mong nhận được những đóng góp quý báu của quý Thầy Cô để kiến thức của tôi

trong lĩnh vực này được hoàn thiện hơn.

Sau cùng, tôi xin kính chúc quý Thầy Cô trong Khoa Giáo dục Tiểu học thật

dồi dào sức khỏe và đầy niềm tin để tiếp tục thực hiện sứ mệnh cao đẹp của mình.

Người thực hiện

TRẦN TRƯƠNG THI

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU................................................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài..................................................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề..................................................................................................... 3

3. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................................. 4

4. Đối tượng nghiên cứu............................................................................................................ 4

5. Giả thuyết khoa học ............................................................................................................... 4

6. Nhiệm vụ nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu..................................................................... 4

7. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................................... 5

8.Cấu trúc đề tài......................................................................................................................... 6

NỘI DUNG............................................................................................................................... 7

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ VIỆC RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VIẾT VĂN

MIÊU TẢ CON VẬT CHO HỌC SINH LỚP 4 THÔNG QUA PHÂN MÔN TẬP

LÀM VĂN................................................................................................................................. 7

1.1. Một số vấn đề chung về văn miêu tả.............................................................................. 7

1.1.1. Khái niệm......................................................................................................................... 7

1.1.1.1. Văn miêu tả................................................................................................................... 7

1.1.1.2. Văn miêu tả con vật...................................................................................................... 8

1.1.2 Đặc điểm............................................................................................................................ 9

1.1.2.1.Văn miêu tả mang tính thông báo, thẩm mĩ, chứa đựng tình cảm của người viết .... 9

1.1.2.2. Văn miêu tả mang tính sinh động và tạo hình .......................................................... 10

1.1.2.3. Ngôn ngữ trong văn miêu tả ...................................................................................... 12

1.1.2.4. Văn miêu tả mang tính sáng tác................................................................................. 13

1.1.2.5. Tính chân thật trong văn miêu tả ............................................................................... 15

1.1.2.6. Đặc điểm văn miêu tả con vật.................................................................................... 16

1.2. Phân môn Tập làm văn trong môn Tiếng Việt ở Tiểu học...................................... 20

1.2.1. Vị trí................................................................................................................................ 20

1.2.2. Nhiệm vụ........................................................................................................................ 20

1.3. Văn miêu tả trong chương trình Tập làm văn ở Tiểu học....................................... 21

1.3.1. Mục tiêu.......................................................................................................................... 21

1.3.2. Khảo sát chương trình sách giáo khoa lớp 4 về văn miêu tả ...................................... 22

1.3.3. Tầm quan trọng vủa việc dạy học văn miêu tả con vật ở Tiểu học............................ 27

1.4. Đặc điểm tâm lí học sinh Tiểu học với quá trình dạy học viết văn miêu tả.......... 27

1.4.1. Tri giác............................................................................................................................ 27

1.4.2. Tư duy ............................................................................................................................ 28

1.4.3. Tưởng tượng .................................................................................................................. 29

1.4.4. Ngôn ngữ........................................................................................................................ 29

Kết luận chương 1.................................................................................................................... 30

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ VIỆC RÈN KĨ NĂNG VIẾT VĂN MIÊU TẢ

CON VẬT CHO HỌC SINH LỚP 4 THÔNG QUA PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN.... 31

2.1 Mục đích khảo sát............................................................................................................ 31

2.2 Đối tượng và địa bàn khảo sát....................................................................................... 31

2.3 Thời gian khảo sát........................................................................................................... 31

2.4 Nội dung khảo sát............................................................................................................ 31

2.4.1 Nội dung kháo sát giáo viên........................................................................................... 31

2.4.2 Nội dung khảo sát học sinh............................................................................................ 31

2.5. Kết quả khảo sát............................................................................................................. 32

2.5.1. Kết quả khảo sát giáo viên ............................................................................................ 32

2.5.2. Kết quả khảo sát học sinh.............................................................................................. 41

Kết luận chương 2.................................................................................................................... 49

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG VIẾT VĂN MIÊU TẢ CON

VẬT CHO HỌC SINH LỚP 4THÔNG QUA PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN......... 50

3.1. Nguyên tắc đềxuất các biện pháp rèn luyện kĩ năng viết văn miêu tảcho HS lớp 4...... 50

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh............................ 50

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu của bài học .................................................................. 51

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức và chú ý tới đặc điểm lứa tuổi.............................. 51

3.2. Biện pháp rèn luyện kĩ năng viết văn miêu tả con vật cho HS lớp 4...................... 52

3.2.1. Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu yêu cầu của đề bài............................................................ 52

3.2.1.1. Các đề văn miêu tả con vật thường gặp ở Tiểu học ................................................. 52

3.2.1.2. Tổ chức rèn luyện kĩ năng tìm hiểu yêu cầu đề bài.................................................. 53

3.2.2. Rèn luyện kĩ năng quan sát ........................................................................................... 56

3.2.2.1. Quan sát....................................................................................................................... 56

3.2.2.2. Kĩ năng quan sát ......................................................................................................... 56

3.2.2.3. Tổ chức rèn luyện kĩ năng quan sát........................................................................... 58

3.2.3. Rèn luyện kĩ năng sử dụng từ ngữ và kĩ năng sử dụng biện pháp tu từ trong văn miêu

tả con vật................................................................................................................................... 62

3.2.3.1. Rèn luyện kĩ năng sử dụng từ ngữ trong văn miêu tả con vật................................. 62

3.2.3.2. Rèn luyện kĩ năng sử dụng biện pháp tu từ trong văn miêu tả con vật................... 65

3.2.4. Rèn luyện kĩ năng tìm ý, lập dàn ý: mở bài, thân bài, kết bài..................................... 66

3.2.4.1. Vai trò của việc lập dàn ý trong bài văn miêu tả con vật......................................... 66

3.2.4.2. Hướng dẫn HS tìm ý, lập dàn ý trong bài văn miêu tả con vật................................ 67

Kết luận chương 3.................................................................................................................... 73

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................................................. 74

1. Kết luận................................................................................................................................. 74

2. Kiến nghị.............................................................................................................................. 74

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................... 76

PHỤ LỤC.................................................................................................................................. 2

DANH MỤC VIẾT TẮT

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

HSTH : Học sinh Tiểu học

SGK : Sách giáo khoa

PPDH : Phương pháp dạy học

TLV : Tập làm văn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1: Nhận xét, đánh giá của GV về ý nghĩa của dạy học văn miêu tả con vật

trong chương trình dạy học TLV ở Tiểu học…………………………………....... 32

Bảng 2: Phương tiện dạy học trong các tiết dạy học văn miêu tả con vật……...… 33

Bảng 3: Mức độ sử dụng các phương pháp dạy học trong các tiết dạy học văn

miêu tả con vật lớp 4…………………………………………………………..…...34

Bảng 4: Hình thức tổ chức dạy học trong dạy học văn miêu tả con vậ………........35

Bảng 5: Kĩ năng viết văn miêu tả ở Tiểu học………………………………...……35

Bảng 6: Nhận xét, đánh giá mức độ kĩ năng viết văn miêu tả con vật của HS lớp 4…..36

Bảng 7: Những lỗi học sinh mắc phải khi viết văn miêu tả con vật…………...…. 38

Bảng 8: Những khó khăn của GV trong quá trình dạy họcvăn miêu tả con vật… .....39

Bảng 9: Thái độ học văn miêu tả con vật lớp 4……………………………...…… 41

Bảng 10: Nhận thức của học sinh về bố cục của bài văn miêu tả………… ...….....41

Bảng 11:Mức độ nắm kiến thức lí thuyết của HS về cách viết phần mở bài trong

văn miêu tả con vật………………………………………………………… ...…... 42

Bảng 12:Mức độ nắm kiến thức lí thuyết của HS về cách viết phần kết bài trong

văn miêu tả con vật……………………………………………………… ...….…...44

Bảng 13: Nội dung cần thực hiện của học sinh khi làm văn miêu tả con vật.…..... 45

Bảng 14: Những khó khăn của HS gặp phải khi học văn miêu tả con vật…….......45

Bảng 15: Mức độ sử dụng tài liệu tham khảo và vận dụngvào bài viết của học sinh.... 46

Bảng 16: Cách thức ôn tập phân môn TLV của HS để chuẩn bị kiểm tra học kì……… ....47

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 1: Biểu đồ thể hiện sự cần thiết của việc dạy học văn miêu tả con vật trong

chương trình dạy học TLV ở Tiểu học..........................................................................32

Biểu đồ 2: Biểu đồ thể hiện thái độ của học sinh đối với việc học văn miêu tả con vật...4141