Rèn kĩ năng phân tích và tóm tắt đề những bài toán có lời văn ở lớp 1, 2, 3.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA GD TIỂU HỌC – MẦM NON

----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI:

RÈN KỸ NĂNG PHÂN TÍCH VÀ TÓM TẮT ĐỀ

NHỮNG BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN Ở LỚP 1, 2, 3

Giáo viên hướng dẫn : ThS. Phan Minh Trung

Sinh viên thực hiện : Trần Thị Thùy Trang

Lớp : 09STH2

- Đà Nẵng, 06/2013 -

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nước ta đang hoạch định một nền

Giáo dục dân tộc khoa học và hiện đại đủ sức tạo ra mặt bằng dân trí cao, chú trọng

phát triển bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.

Trong đó bậc học Tiểu học là một mắt xích quan trọng trong hệ thống Giáo dục

quốc dân, cũng là bậc học khó nhất về mặt khoa học giáo dục trong tất cả các bậc học.

Đây là bậc học góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ người lao động. Mặt khác, việc

giáo dục ở Tiểu học đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách của người học sinh

trên cơ sở được cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về tự nhiên và xã hội, nhằm

phát triển tình cảm, thói quen và đức tính tốt đẹp của con người Việt Nam.

Và trong các môn học thì môn Toán giữ vai trò quan trọng góp phần to lớn

trong việc thực hiện mục tiêu Giáo dục toàn diện. Môn Toán giúp học sinh nhận biết số

lượng và hình dạng không gian của thế giới hiện thực, nhờ đó mà học sinh có những

phương pháp, kỹ năng nhận thức một số mặt của thế giới xung quanh. Nó góp phần rèn

luyện phương pháp suy luận, suy nghĩ đặt vấn đề và giải quyết vấn đề, góp phần phát

triển óc thông minh, suy nghĩ độc lập, linh động và sáng tạo cho học sinh. Mặt khác,

các kiến thức, kỹ năng môn toán ở Tiểu học còn nhiều ứng dụng trong đời sống thực tế,

góp phần giáo dục ý chí, đức tính chịu khó, nhẫn nại, cần cù trong học tập.

Trong dạy học toán thì giải toán có lời văn là loại toán riêng biệt, là biểu hiện

đặc trưng của trí tuệ . Đặc biệt, qua các bài toán có lời văn sẽ giúp học sinh củng cố

kiến thức, phát triển kĩ năng, kĩ xảo. Tuy nhiên, học sinh Tiểu học nhất là các lớp 1, 2,

3 gặp nhiều khó khăn khi đọc đề do trình độ ngôn ngữ của các em còn thấp ảnh hưởng

đến việc đọc và hiểu đề bài, khi gặp các bài toán có lời văn các em sẽ không khỏi bỡ

ngỡ. Cho nên việc phân tích và giải toán của các em gặp nhiều khó khăn.

Người giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn giúp các em dần dần phát hiện

chiếm lĩnh tri thức, thông qua việc rèn luyện kĩ năng phân tích và tóm tắt đề những bài

toán có lời văn giáo viên giúp học sinh làm tốt các thao tác như: phân tích, tổng hợp, so

sánh…

Trên là những lý do mà tôi chọn đề tài: “ Rèn kĩ năng phân tích và tóm tắt đề

những bài toán có lời văn ở lớp 1, 2, 3”.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Toán có lời văn là một dạng toán khó đối với lứa tuổi học sinh Tiểu học bởi

hình thức mới lạ của nó. Toán có lời văn khác xa với các phép tính cộng, trừ, nhân,

chia mà các em đã được học ở trước đó nên các em không tránh khỏi những bỡ ngỡ và

lúng túng. Chính vì vậy, dạng toán này là lĩnh vực được nhiều người quan tâm và chú

ý.

Trần Khánh Hưng trong cuốn Phương pháp dạy- học, Phần đại cương,

(NXBGD), đã nghiên cứu về các phương pháp sử dụng trong dạy học toán để giúp

người học giải được một bài toán.

Trong Phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học của Vũ Quốc Chung- Đào Thái

Lai- Đỗ Tiến Đạt- Trần Ngọc Lan- Nguyễn Hùng Quang- Lê Ngọc Sơn( NXBGD,

2007) , các tác giả này cũng đã đưa ra rất nhiều nghiên cứu đặt nền móng cho việc

giảng dạy toán có lời văn ở Tiểu học.

Hà Sĩ Hồ đã đưa ra các cơ sở để xây dựng phương pháp và nội dung dạy học

toán ở Tiểu học trong Những vấn đề cơ sở của phương pháp dạy học và học toán ở

Tiểu học,.

Trong cuốn Phương pháp dạy- học toán ở Tiểu học của Đỗ Trung Hiệu- Đỗ

Đình Hoan- Hà Sĩ Hồ (Bộ GD và ĐT-VỤ GV), phần cuối sách là để giúp học sinh tìm

phương pháp giải và xây dựng kế hoạch giải toán có lời văn.

Bên cạnh các công trình nghiên cứu mang tính chất vĩ mô, còn có các bài báo

cáo, các bài nghiên cứu nhỏ nghiên cứu về cách giải toán lời văn như thế nào là hiệu

quả nhất, hay sáng kiến kinh nghiệm dạy toán có lời văn của mình như: Một vài

phương pháp đã áp dụng trong việc dạy giải Toán có lời văn của Nguyễn Cẩm Ly. Một

vài kinh nghiệm trong việc hình thành và bồi dưỡng năng lực giải toán có lời văn cho

học sinh của Lê Thị Hải, Rèn kĩ năng giải toán cho học sinh Tiểu học của Lê Thị Hồng

Lợi…

Tuy nhiên chưa có công trình hay bài viết nào nghiên cứu về Kĩ năng phân tích

và tóm tắt đề những bài toán có lời văn ở Tiểu học. Vì vậy, người viết mong đề tài là

một đóng góp nhỏ trong việc giảng dạy toán có lời văn ở Tiểu học.

3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1 Mục đích nghiên cứu

- Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về việc rèn kĩ năng phân tích và tóm tắt

đề những bài toán có lời văn ở lớp 1, 2, 3:

+ Hướng dẫn cho học sinh nhận biết về các dạng của bài toán có lời văn.

+Hướng dẫn đọc hiểu- phân tích- tóm tắt bài toán.

3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về việc rèn kĩ năng phân tích và tóm tắt

đề những bài toán có lời văn ở lớp 1, 2, 3:

+ Biết phân tích và tóm tắt các bài toán có lời văn ở dạng đơn và dạng hợp.

+ Bước đầu phát triển tư duy, rèn luyện phương pháp giải toán và khả năng diễn đạt

đúng.

+ Trình bày lời giải những bài toán có lời văn.

+ Đề xuất một số dạng bài tập bổ trợ về các bài toán có lời văn ở lớp 1, 2, 3.

4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

- Đối tượng:

+ Phương pháp dạy học và nội dung chương trình môn toán lớp 1, 2, 3.

+ Học sinh lớp 1, 2, 3.

+ Sách giáo khoa 1, 2, 3.

- Khách thể: Quá trình dạy học nói chung và môn Toán nói riêng.

5. Giả thiết khoa học

- Học sinh dần dần phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức mới, giúp các em yêu thích say

mê giải toán.

- Lựa chọn một số biện pháp giảng dạy phù hợp với từng đối tượng học sinh, và việc

giảng dạy toán có lời văn đạt hiệu quả cao hơn.

6. Phạm vi nghiên cứu

- Trong chương trình toán 1, 2, 3.

- Giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1, 2, 3.

7. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp quan sát.

- Phương pháp thống kê

- Phương pháp nghiên cứu lí luận:

+ Nghiên cứu các tài liệu lí luận về phương pháp dạy học học bộ môn.

+ Nghiên cứu các tài liệu về yếu tố tâm lí của học sinh Tiểu học.

+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu.

8. Cấu trúc đề tài

- PHẦN MỞ ĐẦU

- PHẦN NỘI DUNG

+ Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN

+ Chương 2: RÈN KĨ NĂNG PHÂN TÍCH VÀ TÓM TẮT ĐỀ NHỮNG BÀI

TOÁN CÓ LỜI VĂN Ở LỚP 1, 2, 3

+ Chương 3: ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BÀI TẬP BỞ TRỢ VỀ TOÁN CÓ LỜI VĂN Ở

LỚP 1, 2, 3

- PHẦN KẾT LUẬN

PHẦN NỘI DUNG

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN

1.1 Một số khái niệm ban đầu

1.1.1 Kĩ năng

Kĩ năng đã thành từ thông dụng cho tất cả những gì mà người ta nghĩ là có thể

làm được thành thạo. Khi nói đến kĩ năng, điều đó có nghĩa là đã thuần thục hoặc thành

thạo việc áp dụng kiến thức vào trong cuộc sống hoặc trong công việc

Ví dụ như nếu chúng ta khen ngợi một ai đó có kỹ năng đánh máy thành thục,

hoặc một người thợ có kỹ năng sử dụng máy móc lành nghề.... điều đó có nghĩa là họ

đã sử dụng những kiến thức được học của mình để làm tốt công việc ấy một cách thành

thạo, không để xảy ra "lỗi" hoặc thiếu sót..... Với kĩ năng cuộc sống cũng tương tự như

vậy. Nếu chúng ta có đầy đủ các kiến thức trong cuộc sống cũng như kiến thức về sức

khoẻ, thế nhưng chúng ta lại chưa có kiến thức về kĩ năng cuộc sống (bao gồm rất

nhiều kỹ năng: nói chuyện với người đối diện, thuyết phục khách hàng…) và biết sử

dụng linh hoạt các kỹ năng này thì không đảm bảo được là chúng ta sẽ có thể đưa ra

quyết định hợp lý, giao tiếp có hiệu quả hay có mối quan hệ tốt với những người khác.

Vì vậy chúng ta cần phải có các kĩ năng đặc biệt cho cuộc sống và được gọi là “Kĩ

năng cuộc sống”. Còn làm sao để có kĩ năng này thì mỗi người phải tự luyện tập.

Trong toán, để rèn luyện cho học sinh khả năng tìm tòi, dự đoán được những

tính chất, những quy luật của hiện thực khách quan, tự mình phát hiện và phát biểu vấn

đề, cần phải luyện tập cho học sinh kĩ năng dự đoán và suy đoán (thông qua quan sát,

so sánh, khái quát hóa...). Trong hoạt động thực tế ở bất kì lĩnh vực nào cũng đòi hỏi kĩ

năng tính toán: tính đúng, tính nhanh, tính hợp lí, cùng với các đức tính cẩn thận, chu

đáo và kiên nhẫn.

1.1.2 Phân tích

Phân tích có nghĩa là chẻ vấn đề ra thành từng mảnh nhỏ, để hiểu từng chi tiết,

từng khía cạnh nhỏ, hiểu được vấn đề từ ngoài vào trong, từ trong ra ngoài. Kĩ năng

phân tích, cũng như mọi kĩ năng khác, được phát triển nhờ thực tập hằng ngày. Trên

phương diện lý luận, kĩ năng phân tích có thể gom vào một chữ “hỏi”. Người phân tích

là người biết đặt câu hỏi, như chuyên viên điều tra nghe bất cứ điều gì cũng có thể đặt

câu hỏi. Trong các chương trình giảng dạy về điều tra cho nhân viên an ninh, ký giả,

luật sư, v.v… người ta dạy một công thức hỏi giản dị: “Chuyện gì xảy ra, ở đâu, lúc

nào, xảy ra với ai, tại sao xảy ra, xảy ra cách nào?”.