Quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Bùi Văn Quyền ; người hướng dẫn khoa học Đặng Văn Dân

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

BÙI VĂN QUYỀN

QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG

TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP

TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN

ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

BÙI VĂN QUYỀN

QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG

TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP

TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN

ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. ĐẶNG VĂN DÂN

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

1

TÓM TẮT

Kiểm soát chất lượng trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp là yêu cầu cấp thiết

trong quản trị ngân hàng với mục tiêu đảm bảo cho hoạt động tín dụng an toàn, hiệu

quả hướng đến các chuẩn mực quốc tế trong quản trị rủi ro.

Luận văn lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Quản trị rủi ro trong hoạt động tín

dụng doanh nghiệp tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và phát triển Việt

Nam (BIDV)” với mục đích đánh giá công tác quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng

doanh nghiệp tại BIDV giai đoạn 2013 – 2018 và đưa ra những đề xuất, kiến nghị,

giải pháp cho BIDV nhằm gia tăng hiệu quả quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng

doanh nghiệp trong thời gian tới.

Để thực hiện đề tài này, trước hết tác giả nghiên cứu cơ sở lý luận về rủi ro tín

dụng, quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp của các ngân hàng thương

mại. Thông qua phương pháp thống kê, so sánh, tổng hợp số liệu dựa trên các báo

cáo của BIDV trong giai đoạn 2013 – 2018, các văn bản, quy trình, quy định của

BIDV, tác giả thực hiện phân tích và đưa ra những đánh giá thực trạng công tác quản

trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp của BIDV; tiến hành tìm ra các hạn

chế và nguyên nhân của những hạn chế đó.

Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác quản trị rủi ro trong hoạt động tín

dụng doanh nghiệp của BIDV, tác giả đưa ra những kiến nghị cũng như các giải pháp

thiết thực, cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản trị rủi ro trong hoạt động tín

dụng doanh nghiệp, hạn chế tỷ lệ nợ xấu nhằm mang lại lợi nhuận cao nhất cho BIDV,

tạo cơ sở cho sự phát triển bền vững trong thời gian tới.

2

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: BÙI VĂN QUYỀN

Sinh ngày: 21/08/1992 Nơi sinh: Hàm Thuận Nam – Bình Thuận.

Quê quán: Bình Thuận.

Hiện công tác tại: Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và phát triển Việt Nam

(BIDV) – Chi nhánh TP. HCM.

Là học viên cao học khóa 19 – Trường Đại học Ngân hàng TP. HCM.

Tôi cam đoan đề tài “Quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại

Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và phát triển Việt Nam” được thực hiện tại

Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM.

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường

đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên

cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc

các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ

trong luận văn.

Tác giả

Bùi Văn Quyền

3

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Đặng Văn Dân đã hướng dẫn

tận tình cho tôi hoàn thành luận văn này. Thầy đã định hướng và hướng dẫn cho tôi

thực hiện chi tiết từ đề cương cho tới nội dung cụ thể từng chương nghiên cứu để

hoàn thành thật tốt luận văn.

Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo cùng các Anh/Chị làm

việc tại BIDV Chi nhánh TP.HCM đã hỗ trợ cung cấp các báo cáo, số liệu thông tin

cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin gửi lời

cảm ơn đến Ban Giám hiệu, tất cả các Thầy/Cô công tác tại Trường Đại học Ngân

hàng TP.HCM đã hướng dẫn, chia sẻ và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập cũng như

nghiên cứu thực hiện luận văn.

Mặc dù tôi đã rất cố gắng hoàn thành tốt luận văn này nhưng cũng không thể

trách khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý chỉnh sửa để tôi có thể tiếp

tục nghiên cứu và hoàn thiện luận văn của mình hơn nữa.

Tôi xin chân thành cảm ơn.

4

MỤC LỤC

TÓM TẮT ...................................................................................................................1

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................2

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................3

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................................8

DANH MỤC BẢNG...................................................................................................9

DANH MỤC BIỂU ĐỒ - HÌNH...............................................................................10

PHẦN MỞ ĐẦU.......................................................................................................11

1. Bối cảnh nghiên cứu và tính cấp thiết của đề tài............................................11

1.1. Bối cảnh nghiên cứu.......................................................................................11

1.2. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................12

2. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................12

2.1. Mục tiêu tổng quát..........................................................................................12

2.2. Mục tiêu cụ thể...............................................................................................12

3. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................13

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................13

5. Phương pháp nghiên cứu................................................................................13

6. Nội dung nghiên cứu ......................................................................................14

7. Đóng góp của đề tài........................................................................................14

8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu.................................................................15

8.1. Nghiên cứu đối với Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và phát triển

Việt Nam ...................................................................................................................15

8.2. Nghiên cứu đối với Chi nhánh Ngân hàng của các Ngân hàng Thương mại 16

9. Kết cấu luận văn.............................................................................................17

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG DOANH

NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.......................................................19

1.1. Những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng doanh nghiệp của Ngân hàng

Thương mại ...............................................................................................................19

1.1.1. Khái niệm .......................................................................................................19

1.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại............19

5

1.1.3. Tác động của rủi ro tín dụng doanh nghiệp...................................................21

1.1.4. Chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng doanh nghiệp............................................22

1.2. Những vấn đề cơ bản về quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh

nghiệp của Ngân hàng thương mại ...........................................................................24

1.2.1. Khái niệm .......................................................................................................24

1.2.2. Sự cần thiết của quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp đối với Ngân hàng

thương mại ................................................................................................................25

1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro trong hoạt động tín

dụng doanh nghiệp của Ngân hàng Thương mại......................................................26

1.2.4. Các nguyên tắc, tiêu chí của Basel về quản trị rủi ro trong hoạt động tín

dụng doanh nghiệp của Ngân hàng Thương mại......................................................28

1.3. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại 30

1.3.1. Nhận diện rủi ro .............................................................................................30

1.3.2. Đo lường rủi ro ..............................................................................................31

1.3.3. Kiểm soát/xử lý rủi ro.....................................................................................32

1.3.4. Giám sát rủi ro ...............................................................................................33

1.4. Các công cụ quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp của các Ngân hàng thương

mại ........................................................................................................................34

1.5. Mô hình quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp của Ngân

hàng thương mại........................................................................................................35

1.5.1. Mô hình quản lý rủi ro tín dụng tập trung .....................................................35

1.5.2. Mô hình quản lý rủi ro tín dụng phân tán......................................................36

1.5.3. Công cụ đo lường rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp.................36

1.6. Kinh nghiệm của một số quốc qua trong quản trị rủi ro tín dụng và bài học

cho Việt Nam ............................................................................................................38

1.6.1. Kinh nghiệm về quản trị rủi ro tín dụng tại một số quốc gia.........................38

1.6.2. Bài học cho Việt Nam về quản trị rủi ro tín dụng..........................................39

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................40

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ

PHÁT TRIỂN VIỆT NAM .......................................................................................41

6

2.1. Giới thiệu Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam.....................41

2.1.1. Giới thiệu sơ lược...........................................................................................41

2.1.2. Cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý .................................................................43

2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh .......................................................................44

2.2. Thực trạng rủi ro tín dụng doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Đầu Tư và

Phát triển Việt Nam giai đoạn 2013 – 2018..............................................................47

2.2.1. Rủi ro xét theo quy mô tín dụng doanh nghiệp ..............................................47

2.2.2. Rủi ro xét theo cơ cấu danh mục tín dụng doanh nghiệp...............................48

2.2.3. Rủi ro xét theo chất lượng nợ khách hàng doanh nghiệp ..............................49

2.3. Thực trạng công tác quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp

của Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát triển Việt Nam giai đoạn 2013 – 2018.......51

2.3.1. Nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng ...............................................................51

2.3.2. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng...................................................................53

2.3.3. Công cụ quản trị rủi ro tín dụng ....................................................................57

2.3.4. Mô hình quản trị rủi ro tín dụng ....................................................................61

2.4. Đánh giá thực trạng công tác quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh

nghiệp của BIDV giai đoạn 2013 – 2018..................................................................61

2.4.1. Kết quả đạt được của quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh

nghiệp........................................................................................................................61

2.4.2. Những hạn chế quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp .......63

2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong công tác quản trị rủi ro doanh

nghiệp........................................................................................................................65

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................69

CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CÔNG TÁC QUẢN TRỊ

RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN

HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM .......................................70

3.1. Kiến nghị đối với Trụ sở chính BIDV ...........................................................70

3.1.1. Cụ thể hóa định hướng, chiến lược quản trị rủi ro trên toàn hệ thống .........70

3.1.3. Tập trung xây dựng, hoàn thiện công tác lượng hóa rủi ro...........................71

3.1.4. Nâng cao hiệu quả của cơ chế phân cấp thẩm quyền phê duyệt tín dụng .....71

3.1.5. Hoàn thiện hệ thống lưu trữ thông tin tín dụng trong toàn hệ thống ............72