Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Sở giao dịch 2: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Nguyễn Thị Nhung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ NHUNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG

CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN

HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM –

CHI NHÁNH SỞ GIAO DỊCH 2

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ NHUNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG

CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN

HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM –

CHI NHÁNH SỞ GIAO DỊCH 2

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Hoàng Thị Thanh Hằng

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

i

TÓM TẮT

Tên đề tài: Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng

doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh

Sở Giao Dịch 2

Trƣờng: Trƣờng ĐH Ngân hàng – TP.HCM

Thời gian: năm 2018

Ngƣời nghiên cứu: Nguyễn Thị Nhung

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Hoàng Thị Thanh Hằng

Luận văn nghiên cứu đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay

khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi

nhánh Sở Giao Dịch 2” với mục đích đánh giá thực trạng công tác Quản trị rủi ro

(QTRR) tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp (KHDN) tại Ngân

hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch 2 (BIDV￾CNSGD2) trong giai đoạn 2013-T6/2018 và đề xuất các biện pháp quản trị rủi ro tín

dụng trong hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp cho BIDV-CNSGD2 trong

thời gian tới.

Để thực hiện đề tài, tác giả nghiên cứu cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng, hoạt

động quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay KHDN. Sau đó căn cứ trên các

báo cáo của BIDV-CNSGD2, bằng các phƣơng pháp thống kê mô tả, phân tích so sánh,

tác giả đã chỉ ra đƣợc thực trạng Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay

KHDN tại BIDV-CNSGD2 giai đoạn 2013-T6/2018, đồng thời đánh giá đƣợc những

kết quả, hạn chế và nguyên nhân tồn tại những hạn chế trong công tác QTRR tín dụng

tại BIDV-CNSGD2.

Trên cơ sở phân tích thực trạng QTRR tín dụng trong hoạt động cho vay KHDN

tại BIDV-CNSGD2, tác giả đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm hiệu quả công tác

QTRR tín dụng trong hoạt động cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh.

ii

LỜl CAM ĐOAN

Tôi tên là: NGUYỄN THỊ NHUNG

Sinh ngày: 06/10/1990 Nơi sinh: Gia Lai

Hiện công tác tại: Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi

nhánh Sở giao dịch 2.

Là học viên cao học khóa 18 - lớp CH18A – Trƣờng Đại học Ngân hàng

TP.HCM.

Tôi cam đoan đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách

hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh

Sở Giao Dịch 2” đƣợc thực hiện tại Trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM.

Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây

hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy

đủ trong luận văn.

Tác giả

iii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Hoàng Thị Thanh Hằng đã định

hƣớng, hƣớng dẫn và chỉ bảo tận tình để tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với các Quý thầy, cô đã truyền đạt các kiến thức

bổ ích trong quá trình học thạc sĩ Trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM.

Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo cùng các Anh/Chị làm

việc tại BIDV-CNSGD2 đã tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ cung cấp các báo cáo, số liệu

thông tin để tôi hoàn thành luận văn.

Cuối cùng, tôi xin trân trọng gửi lời cám ơn đến những ngƣời thân trong gia

đình, bạn bè đã luôn giúp đỡ tạo mọi điều kiện để tôi có thời gian chuyên tâm thực hiện

Luận văn.

Mặc dù tôi đã rất cố gắng hoàn thành tốt luận văn này nhƣng cũng không thể

tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận đƣợc sự góp ý chỉnh sửa để tôi có thể tiếp

tục nghiên cứu và hoàn thiện luận văn của mình hơn nữa.

Tôi xin chân thành cảm ơn.

Tác giả

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT ....................................................................................................................i

LỜl CAM ĐOAN........................................................................................................ii

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii

MỤC LỤC..................................................................................................................iv

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. viii

DANH MỤC BẢNG..................................................................................................ix

DANH MỤC SƠ ĐỒ .................................................................................................ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ..............................................................................................x

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài .....................................................................................1

2. Mục tiêu của đề tài .............................................................................................2

3. Câu hỏi nghiên cứu.............................................................................................3

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu......................................................................3

5. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................4

6. Đóng góp của đề tài............................................................................................4

7. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu .....................................................................5

8. Bố cục của luận văn............................................................................................8

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP

CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI......................................................................9

1.1. RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGÂN

HÀNG THƢƠNG MẠI ..............................................................................................9

1.1.1. Khái niệm Rủi ro tín dụng trong kinh doanh ngân hàng..........................9

1.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng ngân hàng .......................................................10

v

1.1.3. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng.....................................................14

1.1.4. Các chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng ......................................................16

1.1.5. Ảnh hƣởng của rủi ro tín dụng ...............................................................20

1.2. QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG

DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI.........................................22

1.2.1. Hoạt động cho vay Khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng ..............22

1.2.2. Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng doanh

nghiệp ...............................................................................................................25

1.2.3. Sự cần thiết quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng doanh

nghiệp ...............................................................................................................26

1.2.4. Quy trình quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng doanh

nghiệp ...............................................................................................................28

1.2.5. Nguyên tắc quản lý rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng doanh

nghiệp theo Basel II ..................................................................................................31

1.3. KINH NGHIỆM CÁC NGÂN HÀNG NƢỚC NGOÀI VÀ TRONG

NƢỚC VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH

HÀNG DOANH NGHIỆP ........................................................................................35

1.3.1. Kinh nghiệm các Ngân hàng nƣớc ngoài ...............................................35

1.3.2. Kinh nghiệm các Ngân hàng trong nƣớc................................................36

1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt

Nam – Chi nhánh Sở Giao dịch 2 .............................................................................37

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..........................................................................................39

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG

CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP

ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH SỞ GIAO DỊCH 2 .40

2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN

VIỆT NAM – CHI NHÁNH SỞ GIAO DỊCH 2......................................................40

vi

2.1.1. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt

Nam…………...........................................................................................................40

2.1.2. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt

Nam – chi nhánh Sở Giao Dịch 2 .............................................................................43

2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV-CNSGD2 trong giai đoạn

2013-T6/2018............................................................................................................44

2.2. THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY

KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI BIDV – CNSGD2...................................49

2.2.1. Rủi ro xét theo dƣ nợ cho vay khách hàng doanh nghiệp .....................49

2.2.2. Rủi ro xét theo cơ cấu cho vay khách hàng doanh nghiệp ....................51

2.2.3. Rủi ro xét theo chất lƣợng cho vay khách hàng doanh nghiệp .............54

2.3. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY

KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI BIDV – CNSGD2...................................56

2.3.1. Công tác nhận diện rủi ro tín dụng ........................................................56

2.3.2. Công tác đo lƣờng rủi ro tín dụng .........................................................57

2.3.3. Công tác kiểm soát rủi ro tín dụng ........................................................61

2.3.4. Công tác xử lý rủi ro tín dụng ...............................................................68

2.4. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN

DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI BIDV –

CNSGD2 ...................................................................................................................72

2.4.1. Những kết quả đạt đƣợc về công tác quản trị rủi ro tín dụng trong

cho vay khách hàng doanh nghiệp tại BIDV-CNSGD2 ...........................................72

2.4.2. Những hạn chế về công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay

khách hàng doanh nghiệp tại BIDV-CNSGD2 .........................................................75

2.4.3. Nguyên nhân tồn tại những hạn chế trên về công tác quản trị rủi ro

tín dụng trong cho vay khách hàng doanh nghiệp tại BIDV-CNSGD2....................79

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..........................................................................................82

vii

CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO

TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI

NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI

NHÁNH SỞ GIAO DỊCH 2 ...................................................................................83

3.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN KINH DOANH VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO

TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI BIDV

– CNSGD2 ................................................................................................................83

3.1.1. Định hƣớng chung..................................................................................83

3.1.2. Định hƣớng tín dụng trong cho vay khách hàng doanh nghiệp .............84

3.1.3. Định hƣớng đối với quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng

doanh nghiệp .............................................................................................................86

3.2. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI BIDV–CNSGD2...87

3.2.1. Nhóm giải pháp liên quan đến công tác nhận diện rủi ro tín dụng ........87

3.2.2. Nhóm giải pháp liên quan đến công tác đo lƣờng rủi ro tín dụng..........88

3.2.3. Nhóm giải pháp liên quan đến công tác kiểm soát rủi ro tín dụng.........88

3.2.4. Nhóm giải pháp liên quan đến công tác xử lý rủi ro tín dụng................90

3.2.5. Nhóm giải pháp khác..............................................................................91

3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ KHÁC ......................................................................93

3.3.1. Kiến nghị với Hội sở chính BIDV .........................................................93

3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc.......................................................95

3.3.3. Kiến nghị với Chính Phủ........................................................................97

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................100

KẾT LUẬN............................................................................................................101

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................102

PHỤ LỤC................................................................................................................106

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BCTC : Báo cáo tài chính

BIDV : Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam

BIDV-CNSGD2

: Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – chi

nhánh Sở giao dịch 2

CIC : Trung tâm thông tin tín dụng

CV QLKH : Chuyên viên Quản lý khách hàng

KHDN : Khách hàng Doanh nghiệp

KQKD : Kết quả kinh doanh

NH : Ngân hàng

NHNN : Ngân hàng Nhà nƣớc

NHTM : Ngân hàng thƣơng mại

QLKH : Quản lý khách hàng

QLRR : Quản lý rủi ro

QTRRTD : Quản trị rủi ro tín dụng

QTTD : Quản trị tín dụng

RRTD : Rủi ro tín dụng

TCTD : Tổ chức tín dụng

TMCP : Thƣơng mại cổ phần

TP.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh

TSĐB : Tài sản đảm bảo

UBND : Ủy ban nhân dân

XHTD : Xếp hạng tín dụng

ix

DANH MỤC BẢNG

Trang

Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV–CNSGD2 giai đoạn 2013-T6/2018

........................................................................................................................................45

Bảng 2.2: Kết quả phân loại nợ tại BIDV-CNSGD2 giai đoạn 2013-T6/2018.............54

Bảng 2.3: Thẩm quyền phê duyệt tín dụng tại BIDV-CNSGD2...................................64

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Trang

Sơ đồ 1.1: Phân loại rủi ro tín dụng dựa vào nguyên nhân phát sinh rủi ro..................10

Sơ đồ 2.1: Quy trình chấm điểm trên Hệ thống XHTDNB của BIDV-CNSGD2.........58

x

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Trang

Biểu đồ 2.1: Tổng tài sản của BIDV-CNSGD2 giai đoạn 2013-T6/2018.................... 45

Biểu đồ 2.2: Tình hình huy động vốn cuối kỳ tại BIDV-CNSGD2 giai đoạn 2013-

T6/2018 ......................................................................................................................... 46

Biểu đồ 2.3: Tình hình cho vay cuối kỳ tại BIDV-CNSGD2 giai đoạn 2013-

T6/2018 ......................................................................................................................... 47

Biểu đồ 2.4: Tình hình thu dịch vụ tại BIDV-CNSGD2 giai đoạn 2013-T6/2018 ...... 48

Biểu đồ 2.5: Tỷ trọng cho vay KHDN và KHCN tại BIDV-CNSGD2 giai đoạn

2013-T6/2018................................................................................................................ 49

Biểu đồ 2.6: Tình hình cho vay KHDN tại BIDV-CNSGD2 giai đoạn 2013-

T6/2018 ......................................................................................................................... 50

Biểu đồ 2.7: Cơ cấu dƣ nợ cho vay theo quy mô KHDN tại BIDV-CNSGD2 giai

đoạn 2013-T6/2018 ....................................................................................................... 51

Biểu đồ 2.8: Cơ cấu dƣ nợ cho vay KHDN theo kỳ hạn tại BIDV-CNSGD2 giai

đoạn 2013-T6/2018 ....................................................................................................... 52

Biểu đồ 2.9: Cơ cấu dƣ nợ cho vay KHDN theo ngành nghề tại BIDV-CNSGD2

giai đoạn 2013-T6/2018 ................................................................................................ 53

Biểu đồ 2.10: Tỷ lệ nợ xấu KHDN của BIDV-CNSGD2 giai đoạn 2013–T6/2018.... 55

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong nền kinh tế thị trƣờng, Ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc

là trung gian luân chuyển nguồn vốn giữa các chủ thể kinh tế. Trong hoạt động

ngân hàng, tín dụng là nghiệp vụ quan trọng nhất, nó mang lại nguồn thu nhập

chính để duy trì hoạt động cho bộ máy quản lý, đồng thời tích lũy lợi nhuận cho

ngân hàng. Chính vì lẽ đó, tại bất cứ ngân hàng thƣơng mại nào, hiệu quả của hoạt

động tín dụng cũng luôn đƣợc quan tâm hàng đầu. Phổ biến trong hoạt động tín

dụng NHTM là hoạt động cho vay, chủ yếu là cho vay KHDN. Để nâng cao đƣợc

hiệu quả của hoạt động cho vay KHDN thì không thể không nhắc đến rủi ro tín

dụng. Rủi ro tín dụng luôn tồn tại trong hoạt động tín dụng, là nguy cơ làm tăng dƣ

nợ xấu, dƣ nợ khó đòi và có ảnh hƣởng sâu rộng đến sự ổn định, phát triển của một

NHTM. RRTD không thể đƣợc loại bỏ hoàn toàn mà chỉ có thể hạn chế đến mức

thấp nhất có thể, đồng thời áp dụng các biện pháp khắc phục chủ động khi rủi ro

xảy ro. Với tình hình hội nhập sâu của nền kinh tế nhƣ hiện nay, Việt Nam không

ngừng mở cửa để thu hút vốn từ bên ngoài, thì sự biến hóa của các yếu tố rủi ro

càng trở nên đa dạng và tăng lên gấp nhiều lần so với trƣớc đây. Vì vậy, vấn đề

quản trị và giảm thiểu rủi ro tín dụng đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam (BIDV)

trong thời gian vừa qua có tốc độ tăng trƣởng tín dụng không ngừng tăng cao. Tuy

nhiên một trong những hệ lụy đi theo đó chính là tình trạng nợ xấu tăng cao do các

khoản vay lớn của các doanh nghiệp tới thời kỳ thanh toán không thực hiện đúng

kỳ hạn đã cam kết với ngân hàng. Nợ xấu không còn đơn thuần là một khoản rủi ro

tín dụng mà NHTM phải gánh chịu trong quá trình cho vay, nó còn trì hoãn sự hồi

phục của nền kinh tế Việt Nam. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của công tác quản

trị rủi ro, BIDV đã có sự quan tâm và chú trọng hoạt động quản trị rủi ro nhằm

nâng cao năng lực cạnh tranh trong xu thế mở cửa thị trƣờng dịch vụ tài chính theo

cam kết quốc tế, giảm thiểu những thiệt hại, hạn chế rủi ro cho khách hàng và cho

ngân hàng.