Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Xây dựng Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Đoàn Thị Bích Phương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

ĐOÀN THỊ BÍCH PHƢƠNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XÂY DỰNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

ĐOÀN THỊ BÍCH PHƢƠNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG

MẠI CỔ PHẦN XÂY DỰNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60.34.02.01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. LÊ THẨM DƢƠNG

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Trong hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại, hoạt động tín dụng luôn đóng

vai trò quan trọng nhất và mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho các ngân hàng

thƣơng mại tại Việt Nam. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực hoạt động tiềm ẩn nhiều

rủi ro do phải chịu tác động từ nhiều yếu tố chủ quan và khách quan. Vì vậy, quản

trị rủi ro tín dụng là vấn đề luôn đƣợc các nhà lãnh đạo ngân hàng và các chuyên gia

kinh tế rất quan tâm, trong tình hình kinh tế khó khăn nhƣ hiện nay thì việc quản lý

hoạt động tín dụng sao cho hạn chế rủi ro ở mức thấp nhất là vấn đề vô cùng cần

thiết đối với các ngân hàng thƣơng mại nói chung và ngân hàng thƣơng mại cổ phần

Xây Dựng Việt Nam nói riêng.

Mục tiêu của luận văn này là xây dựng phƣơng pháp luận về rủi ro trong hoạt

động tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thƣơng mại, phân tích tình

hình quản trị rủi ro tín dụng thực tế tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng

Việt Nam nhằm rút ra những hạn chế và tìm ra các giải pháp khắc phục những hạn

chế ấy trong quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng này.

Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu tổng hợp, phân tích về lý luận kết

hợp với phƣơng pháp tổng hợp, so sánh, phân tích số liệu của ngân hàng thƣơng

mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến cuối năm

2014, từ đó đƣa ra những đánh giá của riêng tác giả về vấn đề quản trị rủi ro tín

dụng tại ngân hàng Xây Dựng Việt Nam.

Xuất phát từ những hạn chế và nguyên nhân dẫn đến quản trị rủi ro tín dụng

kém hiệu quả tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam, tác giả đề

xuất một số ý kiến nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng cho hoạt động quản trị rủi

ro tín dụng tại ngân hàng.

Từ kết quả nghiên cứu của đề tài, tác giả nhận thấy hoạt động quản trị rủi ro

tín dụng tại ngân hàng Xây Dựng Việt Nam chƣa thật sự hiệu quả, ảnh hƣởng rất

lớn đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng, Ban lãnh đạo của ngân hàng cần phải

quan tâm nhiều hơn đến vấn đề này cũng nhƣ học hỏi kinh nghiệm quản lý của các

ngân hàng thƣơng mại hiện đại.

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất cứ một

trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tác giả, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc

đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn

nguồn đầy đủ trong luận văn.

TP.Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 2015

Tác giả

ĐOÀN THỊ BÍCH PHƢƠNG

LỜI CÁM ƠN

Trƣớc hết, tác giả xin thể hiện sự cảm ơn sâu sắc đến Tiến sỹ LÊ THẨM

DƢƠNG, khoa Quản trị kinh doanh, Trƣờng Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí

Minh đã cho tác giả những lời khuyên xác đáng và hƣớng dẫn tận tình cho tác giả

thực hiện luận văn thạc sỹ này.

Đồng thời, tác giả muốn thể hiện sự cảm ơn chân thành đến lãnh đạo của Ngân

hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam đã tạo điều kiện cho tác giả tham gia khóa học

Thạc sỹ ngành Tài chính – Ngân hàng do Trƣờng Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ

Chí Minh tổ chức. Đặc biệt, tác giả chân thành cảm ơn các đồng nghiệp của tác giả

tại ngân hàng đã chia sẻ kinh nghiệm quý báu cũng nhƣ hỗ trợ tác giả trong quá

trình thu thập số liệu phân tích tại ngân hàng.

Bên cạnh đó, tác giả xin cảm ơn Khoa Sau Đại học của trƣờng Đại học Ngân

hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức khóa học Thạc sỹ này để tạo điều kiện cho

tác giả đƣợc học tập, nâng cao trình độ nghiệp vụ chuyên môn trong điều kiện

ngành ngân hàng Việt Nam đang trong quá trình hội nhập quốc tế.

Cuối cùng, tác giả thể hiện tình cảm trân trọng đến bố mẹ, bạn bè và các thầy

(cô) giáo của tác giả đã động viên tác giả trong quá trình thực hiện luận văn này.

TP.Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 2015

Tác giả

ĐOÀN THỊ BÍCH PHƢƠNG

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ

MỞ ĐẦU

CHƢƠNG 1: RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI

Giới thiệu chƣơng 1...................................................................................................1

1.1RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ..................................................................1

1.1.1 Khái niệm rủi ro và rủi ro tín dụng ngân hàng.........................................1

1.1.2 Phân loại rủi ro tín dụng ngân hàng ..........................................................2

1.1.2.1 Phân loại theo nguồn gốc hình thành rủi ro tín dụng .......................2

1.1.2.2 Phân loại theo phạm vi tác động .........................................................3

1.1.2.3 Phân loại theo tính chất của rủi ro .....................................................5

1.1.3 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng tại các NHTM ..............................6

1.1.3.1 Nguyên nhân từ phía khách hàng vay ................................................6

1.1.3.2 Nguyên nhân từ phía ngân hàng cho vay ...........................................6

1.1.3.3 Nguyên nhân từ môi trường bên ngoài...............................................7

1.1.4 Ảnh hƣởng của rủi ro tín dụng đối với hoạt động kinh doanh của ngân

hàng và nền kinh tế xã hội ...................................................................................7

1.1.4.1 Đối với hoạt động kinh doanh của ngân hàng ...................................7

1.1.4.2 Đối với nền kinh tế xã hội ...................................................................8

1.1.5 Phƣơng pháp đo lƣờng rủi ro tín dụng......................................................8

1.2QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG.....................................................................12

1.2.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng...........................................................12

1.2.2 Quy trình quản trị rủi ro tín dụng ...........................................................12

1.2.2.1 Hoạch định chiến lược rủi ro tín dụng .............................................12

1.2.2.2 Tổ chức quản trị rủi ro tín dụng........................................................13

1.2.2.3 Lãnh đạo thực hiện quản trị rủi ro tín dụng ....................................16

1.2.2.4 Giám sát rủi ro tín dụng.....................................................................20

1.2.3 Kinh nghiệm quản lý rủi ro tín dụng ở một số nƣớc trên thế giới ........21

1.2.3.1 Kinh nghiệm của Trung Quốc...........................................................21

1.2.3.2 Kinh nghiệm của Nhật Bản...............................................................22

1.2.3.3 Bài học kinh nghiệm cho các NHTM Việt Nam .............................23

Kết luận chƣơng 1:.........................................................................................25

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN

HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM

Giới thiệu chƣơng 2.................................................................................................26

2.1GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM............ 26

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của ngân hàng TMCP Xây Dựng

Việt Nam ............................................................................................................. 26

2.1.2 Các sản phẩm và dịch vụ chính của ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt

Nam ..................................................................................................................... 27

2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh những năm vừa qua............................. 28

2.2 THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM........................................ 30

2.2.1 Thực trạng hoạt động tín dụng tại ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt

Nam giai đoạn 2010-2014 .................................................................................. 30

2.2.1.1 Tình hình tăng trưởng dư nợ tín dụng............................................. 30

2.2.1.2 Cơ cấu dư nợ tín dụng ...................................................................... 32

2.2.2 Thực trạng rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam

..................................................................................................................... 35

2.2.2.1 Rủi ro tín dụng hiện tại..................................................................... 35

2.2.2.2 Rủi ro tín dụng tiềm ẩn ..................................................................... 40

2.2.3 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP Xây Dựng

Việt Nam ............................................................................................................. 42

2.2.3.1 Hoạch định chiến lược rủi ro tín dụng ............................................ 42

2.2.3.2 Tổ chức quản trị rủi ro tín dụng....................................................... 43

2.2.3.3 Lãnh đạo thực hiện quản trị rủi ro tín dụng ................................... 44

2.2.3.4 Giám sát rủi ro tín dụng.................................................................... 49

2.2.4 Đánh giá về công tác quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàngTMCP Xây

Dựng Việt Nam................................................................................................... 50

2.2.4.1 Những thành tựu đạt được .............................................................. 50

2.2.4.2 Những vấn đề còn tồn tại.................................................................. 51

2.2.5 Nguyên nhân dẫn đến quản trị rủi ro tín dụng kém hiệu quả tại ngân

hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam .................................................................... 56

2.2.5.1 Nguyên nhân từ phía khách hàng vay ............................................. 56

2.2.5.2 Nguyên nhân từ phía ngân hàng cho vay ........................................ 58

2.2.5.3 Nguyên nhân từ môi trường bên ngoài............................................ 63

Kết luận chƣơng 2 ...................................................................................................65

CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG QUẢN TRỊ RỦI

RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM

Giới thiệu chƣơng 3.................................................................................................66

3.1 ĐỊNH HƢỚNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP

XÂY DỰNG VIỆT NAM........................................................................................66

3.2 GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM.........................................68

3.2.1 Các giải pháp về hoạch định chiến lƣợc rủi ro tín dụng ........................68

3.2.1.1 Xác định thị trường và các lĩnh vực cho vay của ngân hàng ..........68

3.2.1.2 Xây dựng chính sách tín dụng hợp lý, khả thi..................................69

3.2.1.3 Xây dựng các giới hạn an toàn trong hoạt động tín dụng ...............71

3.2.2 Các giải pháp về tổ chức quản trị rủi ro tín dụng...................................72

3.2.2.1 Tổ chức mô hình quản lý rủi ro tín dụng tập trung .........................72

3.2.2.2 Cơ chế phân cấp ủy quyền .................................................................73

3.2.2.3 Nâng cao chất lượng nhân sự ...........................................................73

3.2.2.4 Thành lập bộ phận nghiên cứu, phân tích và dự báo kinh tế vĩ mô 74

3.2.3 Các giải pháp về lãnh đạo thực hiện quản trị rủi ro tín dụng ...............75

3.2.3.1 Hoàn thiện và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình cho vay ..................75

3.2.3.2 Áp dụng phương pháp phân loại nợ có khả năng cảnh báo sớm rủi

ro tín dụng........................................................................................................79

3.2.3.3 Thực hiện đầy đủ khâu bảo đảm tín dụng ........................................79

3.2.3.4 Trích lập quỹ dự phòng bù đắp rủi ro tín dụng ................................81

3.2.3.5 Xây dựng cơ chế quản lý các khoản nợ xấu .....................................81

3.2.3.6 Xây dựng hệ thống các công cụ đo lường và định hạng rủi ro tín

dụng .............................................................................................................82

3.2.3.7 Hoàn thiện hệ thống thông tin quản trị rủi ro tín dụng...................83

3.2.4 Giải pháp về giám sát rủi ro tín dụng ..........................................................83

3.3 KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CHÍNH PHỦ VÀ NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC .....85

3.3.1 Kiến nghị đối với Chính phủ ....................................................................85

3.3.1.1 Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho nghiệp vụ ngân hàng...............85

3.3.1.2 Bảo đảm an ninh tài chính trong hoạt động ngân hàng..................86

3.3.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc ..................................................86

3.3.2.1 Đẩy mạnh tái cấu trúc hệ thống ngân hàng .....................................86

3.3.2.2 Hoàn thiện khung pháp lý cho việc xử lý các khoản nợ xấu...........87

3.3.2.3 Hoàn thiện hoạt động giám sát của NHNN đối với các NHTM......87

3.3.2.4 Triển khai có hiệu quả hệ thống thông tin tín dụng ngân hàng......88

Kết luận chƣơng 3 ...................................................................................................89

KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ADB Ngân hàng Phát triển châu Á

BĐS Bất động sản

CBTD Cán bộ tín dụng

CIC Trung tâm thông tin tín dụng ngân hàng

GDP Gross Domestic Product - Tổng sản phẩm nội địa

IMF Quỹ tiền tệ Quốc tế

KH Khách hàng

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

NHNN VN Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam

NHTM Ngân hàng thƣơng mại

NHTM CP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần

NQH Nợ quá hạn

QĐ Quyết định

RRTD Rủi ro tín dụng

TD Tín dụng

TMCP Thƣơng mại cổ phần

VNCB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam

VNCB AMC Công ty Quản lý nợ và Khai thác tài sản của Ngân

hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam

WB Ngân hàng Thế giới

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của VNCB năm 2010-2014

Bảng 2.2: Cơ cấu dƣ nợ tín dụng theo thời hạn tại VNCB giai đoạn 2010-2014

Bảng 2.3: Cơ cấu dƣ nợ tín dụng theo loại hình khách hàng tại VNCB giai

đoạn 2010-2014

Bảng 2.4: Phân loại nhóm nợ tại VNCB giai đoạn 2010-2014

Bảng 2.5: Phân loại nợ quá hạn tại VNCB giai đoạn 2010-2014

Bảng 2.6: Phân loại rủi ro tín dụng tại VNCB giai đoạn 2010-2014

Bảng 2.7: Rủi ro tín dụng tiềm ẩn tại VNCB giai đoạn 2010-2014

Bảng 2.8: Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng