Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Nguyễn Thị Hạnh Dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

--------oOo-------

NGUYỄN THỊ HẠNH DUNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG

MẠI CỔ PHẦN ĐẠI CHÚNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ HẠNH DUNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG

MẠI CỔ PHẦN ĐẠI CHÚNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Hồ Diệu

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Luận văn thạc sĩ kinh tế với đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng

thương mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam” được tác giả thực hiện trên cơ sở

nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến công tác quản trị rủi ro tín dụng của các

ngân hàng thương mại; hoạt động tín dụng và công tác quản trị rủi ro tín dụng

thực tế của Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank)

trong giai đoạn 2013 - 2017.

Qua nghiên cứu cho thấy, với chủ trương hợp nhất an toàn, ổn định hệ

thống từ ngày 01 tháng 10 năm 2013, cũng như giữa bối cảnh cạnh tranh và hội

nhập ngày càng sâu rộng với các quốc gia trong khu vực và quốc tế, cho nên một

trong những vấn đề đặt ra cho sự tồn tại và phát triển của một ngân hàng là khả

năng quản trị rủi ro một cách toàn diện và hệ thống. Với nhận thức sâu sắc đó,

PVcomBank đã không ngừng nổ lực cải thiện, quan tâm hơn và tổ chức thực hiện

khá tốt công tác quản trị rủi ro, đặc biệt là công tác quản trị tín dụng nhằm nâng

cao năng lực kiểm soát, ngăn chặn, giám sát rủi ro, quản lý rủi ro một cách bài

bản, nhất là đưa chất lượng tín dụng về ở trạng thái an toàn, hiệu quả, và đảm bảo

kiểm soát chặt chẽ rủi ro, tiến gần đến tuân thủ các năng lực nền tảng của Basel II

ở các năm tiếp theo theo đúng lộ trình NHNN đã đề ra.

Bên cạnh các kết quả đạt được, công tác quản trị rủi ro tín dụng tại

PVcomBank còn tồn tại những hạn chế nhất định như: (1) việc xây dựng khung

chiến lược quản trị rủi ro tín dụng, chính sách quản trị rủi ro tín dụng chưa kịp

thời, hoàn thiện và hiệu quả, văn hóa quản trị rủi ro tín dụng cho mọi nhân viên

trong hệ thống vẫn đang trong quá trình xây dựng nhận thức; (2) công tác thẩm

định tín dụng còn nhiều hạn chế, chất lượng thẩm định chưa cao và việc chủ động

ứng phó rủi ro tín dụng chưa kịp thời; (3) công tác kiểm tra, giám sát hoạt động

cấp tín dụng chưa thật sự hiệu quả và chặt chẽ, (4) công tác xây dựng và ứng

dụng mô hình đo lường rủi ro tín dụng chưa được PVcomBank triển khai và áp

dụng, (5) các biện pháp xử lý nợ, quản lý rủi ro danh mục tín dụng chưa ứng

dụng các kỹ thuật hiện đại, tiên tiến theo thông lệ quốc tế, (6) cơ sở hạ tầng công

nghệ thông tin và các công cụ hỗ trợ chưa đáp ứng được yêu cầu của hoạt động

quản trị rủi ro tín dụng trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại, (7) đội ngũ

nguồn nhân lực liên quan đến hoạt động quản trị rủi ro tín dụng còn yếu và

thiếu,...

Vì vậy, để nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng, có những bước

chuyển biến mạnh mẽ và tích cực, phù hợp với các quy định của NHNN và xu

hướng chung, chuẩn mực quốc tế trong lĩnh vực quản trị rủi ro ngân hàng.

PVcomBank cần tiếp tục phát huy những kết quả đạt được trong thời gian qua về

công tác quản trị rủi ro tín dụng. Đồng thời, PVcomBank phải tiếp tục đẩy mạnh

nghiên cứu các giải pháp tối ưu để giải quyết những hạn chế còn tồn tại trong

công tác quản trị rủi ro tín dụng như tác giả trình bày trên. Và, tại luận văn này

tác giả có một số đề xuất nhằm nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng, góp

phần nâng cao hiệu quả kinh doanh, chủ động kiểm soát rủi ro tín dụng nhằm

thực hiện thành công mục tiêu chung của toàn ngân hàng và Đề án tái cơ cấu của

giai đoạn 2 từ năm 2016 đến năm 2020 tại PVcomBank cụ thể như sau:

PVcomBank cần tiếp tục hoàn thiện, ban hành các chính sách quy định có liên

quan, hệ thống hóa văn bản, khung chiến lược quản trị rủi ro tín dụng, chính sách

quản trị rủi ro tín dụng kịp thời và toàn diện hơn; tiếp tục quan tâm xây dựng văn

hóa quản trị rủi ro cho mọi nhân viên; nâng cao chất lượng công tác thẩm định tín

dụng và chủ động, kịp thời ứng phó rủi ro tín dụng; nâng cao công tác kiểm tra,

giám sát hoạt động cấp tín dụng; cần xây dựng, tìm hiểu các kinh nghiệm và ứng

dụng các mô hình đo lường rủi ro tín dụng; nghiên cứu về các kỹ thuật hiện đại

trong quản trị danh mục cấp tín dụng; chú trọng hơn vào việc xây dựng hệ thống

thông tin khách hàng và đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin gắn

với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng như chú trọng đào tạo và nâng cao

trình độ, chất lượng nguồn nhân lực nhằm đáp ứng yêu cầu cho hoạt động quản

trị rủi ro tín dụng nói riêng và các hoạt động khác của PVcomBank nói chung.

Ngoài ta, tác giả đề xuất một số kiến nghị có liên quan đến công tác quản trị rủi

ro tín dụng tại NHTM đến Chính phủ và NHNN.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: Nguyễn Thị Hạnh Dung

Sinh ngày: 25/6/1975 Nơi sinh: Tiền Giang

Hiện đang công tác tại: Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam

Là học viên cao học Khóa 19 của Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh

Mã số học viên: 020119170027

Tên đề tài: Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng

Việt Nam

Người hướng dẫn khoa học: TS. Hồ Diệu

Luận văn được thực hiện tại: Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh

Tôi cam đoan: Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất

cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác

giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được

công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các nội

dung, trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.

TP. HCM, ngày 20 tháng 12 năm 2018

Tác giả

Nguyễn Thị Hạnh Dung

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tác giả xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí

Minh đã tạo điều kiện cho tác giả được trở thành học viên cao học Khóa 19 của

Trường.

Cảm ơn Quý Thầy, Cô đã trang bị cho tác giả những kiến thức quý báu trong quá

trình học tập tại Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh.

Đặc biệt, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Hồ Diệu, người Thầy đã nhiệt

tình giúp đỡ, hướng dẫn tác giả rất tận tâm trong quá trình thực hiện luận văn này.

Xin trân trọng cảm ơn.

TP. HCM, ngày 20 tháng 12 năm 2018

Tác giả

Nguyễn Thị Hạnh Dung

MỤC LỤC

TÓM TẮT

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG BIỂU

DANH MỤC HÌNH VẼ

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

LỜI MỞ ĐẦU .......................................................................................................1

CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI

NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI...........................................................................6

1. Rủi ro tín dụng của ngân hàng thƣơng mại ........................................6

1.1 Hoạt động tín dụng ngân hàng thƣơng mại ........................................6

1.1.1 Khái niệm về tín dụng ngân hàng ............................................................6

1.1.2 Khái niệm rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại....................................6

1.1.3 Phân loại rủi ro tín dụng...........................................................................7

1.1.3.1 Căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro..............................................8

1.1.3.2 Căn cứ vào mức độ tổn thất ..................................................................9

1.1.3.3 Căn cứ vào nguyên nhân khách quan hay chủ quan .............................9

1.1.3.4 Căn cứ vào giai đoạn phát sinh rủi ro tín dụng .....................................9

1.1.3.5 Căn cứ vào phạm vi của rủi ro tín dụng..............................................10

1.1.4 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng....................................................10

1.1.4.1 Các nguyên nhân khách quan: ............................................................10

1.1.4.2 Các nguyên nhân chủ quan: ................................................................11

1.1.5 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh ngân hàng và

sự ổn định của nền kinh tế.....................................................................14

1.1.5.1 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh của ngân

hàng:......................................................................................................14

1.1.5.2 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến sự ổn định của nền kinh tế..........15

1.2 Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại .........................16

1.2.1 Quan niệm về quản trị rủi ro tín dụng và năng lực quản trị rủi ro tín

dụng.......................................................................................................16

1.2.2 Mục tiêu quản trị rủi ro tín dụng………………………………………17

1.2.3. Nội dung của công tác quản trị rủi ro tín dụng .....................................18

1.2.3.1 Xây dựng, hoạch định chiến lược quản trị rủi ro tín dụng..................18

1.2.3.2. Xây dựng chính sách quản trị rủi ro tín dụng.....................................19

1.2.3.3 Tổ chức bộ máy quản trị rủi ro tín dụng .............................................20

1.2.3.4 Tổ chức thực hiện quản trị rủi ro tín dụng ..........................................23

1.2.3.5 Các biện pháp điều chỉnh sau kiểm soát .............................................26

1.2.4 Các tiêu chí đánh giá kết quả quản trị rủi ro tín dụng............................27

1.3 Nhân tố ảnh hƣởng đến năng lực quản trị rủi ro tín dụng .................29

1.3.1 Nhân tố thuộc về môi trường vĩ mô .......................................................29

1.3.2 Nhân tố thuộc về ngân hàng...................................................................30

1.4 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của một số ngân hàng trên thế

giới và bài học kinh nghiệm cho các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam

..................................................................................................................31

1.4.1 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của một số ngân hàng trên thế

giới…….. ..............................................................................................31

1.4.1.1 Quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng KasiKorn tại Thái Lan ..........31

1.4.1.2 Quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng ANZ (của ÚC) ......................32

1.4.1.3 Bài học kinh nghiệm về quản trị rủi ro tín dụng cho các NHTM Việt

Nam...................................................................................................333

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ...................................................................................36

CHƢƠNG 2 PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO

TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẠI CHÚNG

VIỆT NAM..........................................................................................................37

2.1 Tổng quan về Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam ....37

2.1.1 Lịch sử hình thành Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam

...............................................................................................................37

2.1.2 Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt

Nam.......................................................................................................39

2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần Đại

Chúng Việt Nam giai đoạn 2013 - 2017 ...............................................40

2.2 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần

Đại Chúng Việt Nam giai đoạn 2013 - 2017.....................................................45

2.2.1 Hoạt động tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt

Nam giai đoạn 2013 – 2017 ..................................................................45

2.2.2 Thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng

Việt Nam...............................................................................................49

2.2.3 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần

phần Đại Chúng Việt Nam giai đoạn 2013 – 2017...............................54

2.2.3.1 Thực trạng công tác xây dựng, hoạch định chiến lược quản trị rủi ro

tín dụng..................................................................................................54

2.2.3.2 Thực trạng công tác xây dựng chính sách quản trị rủi ro tín dụng .....55

2.2.3.3 Thực trạng công tác tổ chức bộ máy quản trị rủi ro tín dụng .............59

2.2.3.4 Thực trạng công tác tổ chức thực hiện quản trị rủi ro tín dụng ..........62

2.2.3.5 Thực trạng giám sát, kiểm tra, kiểm soát quá trình thực hiện.............65

2.2.3.6 Thực trạng áp dụng các biện pháp điều chỉnh sau giám sát, kiểm tra,

kiểm soát ...............................................................................................67

2.2.4 Kết quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại

Chúng Việt Nam giai đoạn 2013 – 2017...............................................67

2.2.4.1 Tác động của môi trường kinh tế vĩ mô đến hoạt động ngân hàng nói

chung và rủi ro tín dụng nói riêng.........................................................67

2.2.4.2 Những thành quả đạt được trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại

Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam giai đoạn 2013 –

2017.......................................................................................................68

2.2.4.3 Những tồn tại cần khắc phục để nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín

dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam giai đoạn

2013 - 2017 ...........................................................................................70

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ...................................................................................75

CHƢƠNG 3 GIẢI PHÁP ĐỂ NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI

RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẠI

CHÚNG VIỆT NAM..........................................................................................76

3.1 Định hƣớng của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam về

quản trị rủi ro tín dụng đến năm 2020.............................................................76

3.1.1 Định hướng chung..................................................................................76

3.1.2 Mục tiêu cụ thể.......................................................................................77

3.2 Giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng

thƣơng mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam ......................................................77

3.2.1 Xây dựng khung chiến lược chính sách quản trị rủi ro toàn diện..........78

3.2.2 Tập trung quản trị danh mục cho vay nhằm hạn chế rủi ro tập trung....79

3.2.3 Xây dựng hệ thống thông tin khách hàng gắn với cuộc cách mạng công

nghiệp 4.0...............................................................................................82

3.2.4 Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ ......................................83

3.2.5 Xây dựng và ứng dụng mô hình đo lường rủi ro tín dụng hiện đại........84

3.2.6 Chủ động ứng phó rủi ro tín dụng ..........................................................85

3.2.7 Nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng ...............................................86

3.2.8 Nâng cao chất lượng hoạt động giám sát sau giải ngân.........................87

3.2.9 Các giải pháp hỗ trợ khác nhằm nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín

dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam.……..89

3.2.9.1 Đầu tư phát triển hệ thống công nghệ thông tin gắn với cuộc cách

mạng công nghiệp 4.0 ...........................................................................89

3.2.9.2 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .................................................90

3.2.9.3 Nghiên cứu các phương pháp hiện đại trong việc xử lý các rủi ro xảy

ra............................................................................................................91

3.3 Kiến nghị.......................................................................................................92

3.3.1 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam......................................92

3.3.2 Kiến nghị với Chính phủ........................................................................94

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ...................................................................................96

KẾT LUẬN CHUNG..........................................................................................97

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................A

PHỤ LỤC ............................................................................................................. E

Phụ lục 01: Nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng theo Basel II............................... F

Phụ lục 02: Qui trình cấp tín dụng tại PVcomBank .............................................. L

Phụ lục 03: Điểm và xếp hạng tín dụng nội bộ khách hàng .................................M

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Ý nghĩa

1 ACB Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

2 Basel Ủy ban giám sát tài chính ngân hàng

3 BCTN Báo cáo thường niên

4 BCTC Báo cáo tài chính

5 CAR Hệ số an toàn vốn

6 CIC Trung tâm thông tin tín dụng

7 DN Doanh nghiệp

8 DKVN Dầu khí Việt Nam

9 ĐKKD Đăng ký kinh doanh

10 EL Tổn thất tín dụng dự kiến

11 EAD Tổng dư nợ của khách hàng tại thời điểm vở nợ

12 GP Giấy phép

13 HĐQT Hội đồng quản trị

14 HTXHTDNB Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ

15 KH Khách hàng

16 LGD Tỷ trọng tổn thất ước tính

17 MTV Một thành viên

18 MB Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội

19 NHNN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

20 NHTM Ngân hàng thương mại

21 NCB Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Dân

22 NH Ngân hàng

23 PVFC Tổng Công ty Tài chính Cổ phần Dầu khí Việt Nam

24 PVcomBank Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt

25 PVB Nam PVcomBank

26 PD Xác suất khách hàng không trả được nợ

27 QĐ Quyết định

28 QH Quốc hội

29 SMEs Doanh nghiệp vừa và nhỏ

30 SCB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn