Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh Sài Gòn: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Trần Trung Thông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRẦN TRUNG THÔNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN

NÔNG THÔN CHI NHÁNH SÀI GÒN

Chuyên ngành : Kinh tế tài chính, ngân hàng

Mã số : 60.31.12

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. TRẦN QUỐC TUẤN

TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2013

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: Trần Trung Thông

Sinh ngày 21 tháng 02 năm 1987 – Tại tỉnh Bình Định

Quê quán: Tây Sơn – Bình Định

Hiện công tác tại: Phòng Thẩm định - Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển

Nông thôn Chi nhánh Sài Gòn

Địa chỉ: 02 Võ Văn Kiệt, Phường Nguyễn Thái Bình, Quận 1, TP. Hồ Chí

Minh

Là học viên cao học khóa: XIII của Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí

Minh.

Cam đoan đề tài: Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và

Phát triển Nông thôn Chi nhánh Sài Gòn

Chuyên ngành: Kinh tế tài chính, ngân hàng

Mã số chuyên ngành: 60.31.12

Người hướng dẫn khoa học: TS.Trần Quốc Tuấn

Được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh.

Đề tài này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có

tính độc lập riêng, không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chưa công bố toàn bộ nội

dung này bất kỳ ở đâu; các số liệu, các nguồn trích dẫn trong đề tài được chú thích

nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.

Tôi xin chịu trách nhiệm trước pháp luật về lời cam đoan danh dự của tôi.

TPHCM. Ngày tháng năm 2013

TRẦN TRUNG THÔNG

ii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i

MỤC LỤC ................................................................................................................... ii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vii

DANH MỤC BẢNG .............................................................................................. viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................. ix

MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... x

CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN

DỤNG NGÂN HÀNG ....................................................................... 1

1.1. RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGÂN

HÀNG ................................................................................................................ 1

1.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng ........................................................................... 1

1.1.2. Đặc điểm của rủi ro tín dụng ...................................................................... 1

1.1.3. Phân loại rủi ro tín dụng ............................................................................. 2

1.1.4. Các nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng ................................................... 4

1.1.5. Hậu quả của rủi ro tín dụng ........................................................................ 6

1.2. QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

..................................................................................................................................... 6

1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng .............................................................. 6

1.2.2. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng ................................................................ 7

1.2.2.1 Triết lý văn hóa tín dụng và chiến lược quản trị rủi ro tín dụng: ............... 7

1.2.2.2 Hệ thống tổ chức công tác tín dụng ............................................................... 7

1.2.2.3 Chính sách tín dụng ........................................................................... 8

1.2.3. Quy trình quản trị rủi ro tín dụng: ............................................................................. 8

1.2.3.1. Nhận diện rủi ro ................................................................................ 8

1.2.3.2. Phân tích và đo lường rủi ro ............................................................. 8

1.2.3.3. Kiểm soát rủi ro: ............................................................................... 9

1.2.3.4. Tài trợ rủi ro .................................................................................... 9

iii

1.2.4. Các chỉ tiêu đo lường, đánh giá rủi ro tín dụng ........................................ 11

1.2.4.1. Tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu ................................................................. 11

1.2.4.2. Tỷ lệ nợ mất vốn .............................................................................. 13

1.2.4.3. Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng đã trích lập .................................... 13

1.2.4.4. Mức độ tập trung tín dụng .............................................................. 13

1.2.5. Hệ thống mô hình phân tích và đánh giá rủi ro tín dụng ngân hàng ........ 14

1.2.5.1. Mô hình định tính về rủi ro tín dụng ............................................... 14

1.2.5.2. Một số mô hình lượng hóa rủi ro tín dụng ...................................... 15

1.3. KINH NGHIỆM QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI MỘT SỐ NGÂN

HÀNG TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI CÁC

NGÂN HÀNG VIỆT NAM .............................................................................. 17

1.3.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng tại một số ngân hàng trên thế giới . 17

1.3.1.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của NHTM Thái Lan ........... 17

1.3.1.2 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng tại Hồng Kông: ..................... 17

1.3.1.3 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng tại Tại Hàn Quốc .................. 18

1.3.2. Bài học kinh nghiệm đối với các NHTM Việt Nam ................................ 18

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................................. 20

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI

AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ......................................... 21

2.1. KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA AGRIBANK CHI

NHÁNH SÀI GÒN ............................................................................................... 21

2.1.1. Khái quát về Agribank Chi nhánh Sài Gòn .................................................. 21

2.1.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của Agribank Chi nhánh Sài Gòn ............ 23

2.1.2.1. Tình hình huy động vốn ................................................................... 23

2.1.2.2. Tình hình cho vay ............................................................................ 28

2.1.2.3.Tình hình cung ứng các dịch vụ khác: ............................................. 35

2.1.2.4. Kết quả hoạt động kinh doanh ........................................................ 39

2.2.THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI AGRIBANK CHI

NHÁNH SÀI GÒN ............................................................................................ 43

iv

2.2.1. Nhận diện rủi ro tín dụng: ........................................................................ 43

2.2.1.1. Những nguyên nhân thuộc về ngân hàng cho vay .......................... 43

2.2.1.2. Các nguyên nhân thuộc về người đi vay ......................................... 43

2.2.1.3. Các nguyên nhân khách quan liên quan đến môi trường bên ngoài44

2.2.1.4. Nguyên nhân bất khả kháng khác như thiên tai, dịch bệnh ............ 44

2.2.2. Phân tích và đo lường rủi ro tín dụng ....................................................... 45

2.2.2.1. Phân tích và đo lường rủi ro tín dụng theo nhóm nợ ..................... 45

2.2.2.2. Phân tích số lượng khách hàng theo phân loại khách hàng ........... 53

2.2.3. Kiểm soát rủi ro tín dụng .......................................................................... 55

2.2.3.1. Chính sách tín dụng ........................................................................ 55

2.2.3.2. Phân loại và sàng lọc khách hàng .................................................. 57

2.2.3.3. Tài sản bảo đảm .............................................................................. 57

2.2.3.4. Cơ cấu tổ chức quản lý rủi ro tín dụng: ......................................... 57

2.2.3.5. Quy trình tín dụng của Chi nhánh .................................................. 58

2.2.3.6. Thẩm định xét duyệt vay vốn, đánh giá khách hàng trước khi cho

vay ................................................................................................. 59

2.2.4. Tài trợ rủi ro tín dụng ............................................................................... 60

2.2.4.1. Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tín dụng .................................. 60

2.2.4.2. Về công tác phòng ngừa và xử lý rủi ro: ........................................ 62

2.2.4.3. Tình hình thu nợ quá hạn, nợ xấu và nợ đã xử lý rủi ro ................. 62

2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI

AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ............................................................. 65

2.3.1. Những kết quả đạt được trong công tác quản trị rủi ro tín dụng .................. 65

2.3.2. Những tồn tại và nguyên nhân tồn tại trong công tác quản trị rủi ro tín

dụng ........................................................................................................................... 67

2.3.2.1. Một số tồn tại trong công tác quản trị rủi ro tín dụng .................... 67

2.3.2.2 Nguyên nhân của một số tồn tại trong hoạt động quản lý rủi ro tín

dụng ................................................................................................. 69

v

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 75

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN

DỤNG TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ..................... 76

3.1. MỤC TIÊU VÀ ĐỊNH HƯỚNG HOẠT ĐỘNG CỦA AGRIBANK VIỆT

NAM GIAI ĐOẠN 2013- 2020: .......................................................................... 76

3.1.1. Mục tiêu và định hướng tại Agribank Sài Gòn: ....................................... 77

3.1.2. Mục tiêu cụ thể Agribank Sài Gòn giai đoạn 2012-2014 ......................... 77

3.2. CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN

DỤNG TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ......................................... 78

3.2.1. Giải pháp nhận diện rủi ro tín dụng ............................................................... 78

3.2.1.1. Nhóm nhận diện liên quan đến mối quan hệ với ngân hàng .......... 78

3.2.1.2. Nhóm nhận diện liên quan đến tình hình tài chính và hoạt động sản

xuất kinh doanh của khách hàng .................................................... 78

3.2.2. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách hàng 78

3.2.3. Nhóm giải pháp kiểm soát rủi ro tín dụng: .................................................... 79

3.2.3.1. Thực hiện nghiêm quy chế, quy trình cho vay, chuẩn hoá các quy trình

nghiệp vụ và các điều kiện cho vay: ................................................. 79

3.2.3.2.Tăng cường duy trì công tác kiểm tra, giám sát và kiểm tra chuyên đề

đối với hoạt động tín dụng: ............................................................... 81

3.2.3.3. Nâng cao chất lượng các bảo đảm tín dụng ................................... 82

3.2.3.4. Xây dựng nguồn nhân lực có đủ năng lực chuyên môn, có đạo đức

nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu trong công tác quản trị rủi ro tín

dụng .............................................................................................. 83

3.2.3.5. Nâng cao hiệu quả của hệ thống thông tin phòng ngừa rủi ro, coi

trọng thông tin ngoài luồng và thông tin CIC: ............................. 84

3.2.3.6. Xây dựng chính sách tín dụng hợp lý, đa dạng hoá danh mục cho

vay, chủ động phân tán rủi ro tín dụng và phòng ngừa rủi ro tín

dụng: ............................................................................................. 84

3.2.4. Nhóm giải pháp tài trợ rủi ro tín dụng, xử lý rủi ro tín dụng: .................. 86

vi

3.2.4.1. Nâng cao chất lượng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, tài trợ rủi

ro tín dụng: ..................................................................................... 86

3.2.4.2. Sử dụng các công cụ phái sinh........................................................ 88

3.3. MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ .............................................................................. 88

3.3.1. Đối với Chính phủ và các bộ, ngành có liên quan: .................................. 88

3.3.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước ................................................................... 89

3.3.3. Đối với Agribank Việt Nam: .................................................................... 91

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 92

KẾT LUẬN .............................................................................................................. 93

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... xv

PHỤ LỤC

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nội dung

DN Doanh nghiệp

NH Ngân hàng

DPRR Dự phòng rủi ro

KDNT Kinh doanh ngoại tệ

KDNH Kinh doanh ngoại hối

NHNNo & PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

Agribank Sài Gòn Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Chi nhánh Sài

Gòn

TW Trung ương

BCTK Báo cáo tổng kết

BC PTTC Báo cáo phân tích tài chính

CIC Hệ thống trung tâm thông tin tín dụng Ngân hàng Nhà nước

CN Chi nhánh

PGD Phòng giao dịch

VN Việt Nam

NHTM Ngân hàng Thương mại

NHNN Ngân hàng Nhà nước

NQH Nợ quá hạn

QTRRTD Quản trị rủi ro tín dụng

RRTD Rủi ro tín dụng

TCTD Tổ chức tín dụng

TSBĐ Tài sản bảo đảm

SXKD Sản xuất kinh doanh

XHTD Xếp hạng tín dụng

XLRR Xử lý rủi ro

CBNV Cán bộ nhân viên.

DNNN Doanh nghiệp nhà nước.

TTQT Thanh toán quốc tế.

TSC Trụ sở chính

ALC2 Công ty cho thuê tài chính Ngân hàng nông nghiệp

CBTD Cán bộ tín dụng

VPĐD Văn phòng đại diện

KVMN

DP

DPC

DPCC

Khu vực Miền Nam.

Dự phòng

Dự phòng chung

Dự phòng cụ thể

viii

DANH MỤC BẢNG

Số hiệu bảng Tên bảng Trang

Bảng 2.1 Nguồn vốn huy động của Agribank Chi nhánh Sài Gòn

giai đoạn 2009-30/06/2013 24

Bảng 2.2 Nguồn vốn huy động của Agribank Sài Gòn vớicác chi

nhánh khác trong hệ thống

27

Bảng 2.3

Nguồn vốn huy động của Agribank Sài Gòn với các chi

nhánh khác trong hệ thống phân theo đối tượng khách

hàng.

28

Bảng 2.4

Dư nợ cho vay tại Agribank Sài Gòn giai đoạn 2009-

30/06/2013

30

Bảng 2.5

Dư nợ phân theo kỳ hạn của Agribank Sài Gòn với các

chi nhánh khác trong hệ thống.

31

Bảng 2.6 Bảng hoạt động dịch vụ tại Agribank Sài Gòn giai đoạn

2009-2012

37

Bảng 2.7

Lợi nhuận Agribank Sài Gòn với các chi nhánh khác

trong hệ thống.Kết quả hoạt động kinh doanh Agribank Sài

Gòn giai đoạn 2009- 30/06/2013

41

Bảng 2.8 Kết quả hoạt động kinh doanh Agribank Sài Gòn giai đoạn

2009- 30/06/2013

42

Bảng 2.9 Dư nợ phân theo nhóm nợ Agribank Sài Gòn từ 2009-

30/06/13

45

Bảng 2.10

Tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn trên tổng dư nợ Agribank Sài

Gòn giai đoạn 2009-30/06/2013

46

Bảng 2.11 Bảng tính lãi của các Công ty tiềm ẩn rủi ro 50

Bảng 2.12

Tỷ lệ nợ xấu Agribank Sài Gòn với các chi nhánh khác

trong hệ thống giai đoạn 2009-30/06/2013

52

Bảng 2.13 Số lượng khách hàng theo phân loại khách hàng 53

Bảng 2.14 Đánh giá xếp hạng khách hàng 55

Bảng 2.15 Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tín dụng 60

Bảng 2.16 Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng Agribank Sài

Gòn giai đoạn 2009-30/06/2013

61

Bảng 2.17 Tình hình thu nợ đã xử lý rủi ro 63

ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Số hiệu biểu đồ Tên biểu đồ Trang

Biểu đồ 1.1 Các bộ phận rủi ro tín dụng 3

Biểu đồ 2.1 Mạng lưới giao dịch của Agribank Sài Gòn 23

Biểu đồ 2.2 Nguồn vốn huy động của Agribank Sài Gòn với các chi

nhánh khác trong hệ thống

25

Biểu đồ 2.3

Tỷ lệ tiền vàng gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn so với

tổng nguồn vốn huy động Agribank Sài Gòn giai đoạn

2009-30/06/2013

27

Biểu đồ 2.4

Tỷ lệ tiền gửi của tổ chức kinh tế và cá nhân trong tổng

nguồn vốn huy động Agribank Sài Gòn giai đoạn 2009-

30/06/2013

27

Biểu đồ 2.5

Tỷ trọng dư nợ ngắn hạn và trung dài hạn trong tổng dư

nợ Agribank Sài Gòn giai đoạn 2009-30/06/2013 29

Biểu đồ 2.6 Dư nợ phân theo thành phần kinh tế Agribank Sài Gòn

giai đoạn 2009-30/06/2013 32

Biểu đồ 2.7 Dư nợ phân theo ngành kinh tế Agribank Sài Gòn giai

đoạn 2009-30/06/201 33

Biểu đồ 2.8 Tỷ trọng thu lãi cho vay và thu ngoài lãi so với tổng thu

nhập Agribank Sài Gòn giai đoạn 2009-30/06/2013 39

Biểu đồ 2.9 Lợi nhuận Agribank Sài Gòn giai đoạn 2009-30/06/2013 40

Biểu đồ 2.10 Lợi nhuận Agribank Sài Gòn với các chi nhánh khác

trong hệ thống

41

Biểu đồ 2.11 Dư nợ phân theo nhóm 3,4,5 Agribank Sài Gòn giai đoạn

2009- 30/06/2013 46

Biểu đồ 2.12 Dư nợ phân theo nhóm 2 Agribank Sài Gòn giai đoạn

2009-30/06/2013 48

Biểu đồ 2.13 Tỷ lệ nợ xấu và nợ quá hạn trên dư nợ tại Agribank Sài

Gòn giai đoạn 2009-30/06/2013 52

x

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Hoạt động tín dụng là hoạt động kinh doanh chủ yếu và tạo nguồn thu lớn

nhất trong tổng thu của ngân hàng. Tuy nhiên hoạt động này đang đứng trước

những thử thách luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro trong bối cảnh 6 tháng cuối năm 2013

tình hình nợ xấu trong hệ thống ngân hàng, tình hình tồn kho bất động sản tăng cao,

khả năng hấp thụ và luân chuyển vốn của nền kinh tế thấp ….. Chính phủ đang thực

hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp phát

triển sản xuất kinh doanh, từng bước xử lý nợ xấu gắn với hỗ trợ phát triển thị

trường…..

Những biến động về tình hình kinh tế như vậy đã tác động mạnh mẽ và trực

tiếp đến hoạt động tín dụng ngân hàng. Do vậy rủi ro tín dụng luôn là mối quan tâm

hàng đầu của các ngân hàng, đồng thời vấn đề quản trị rủi ro tín dụng, tạo sự an

toàn trong kinh doanh ngân hàng phải được coi là điều kiện tiên quyết đảm bảo cho

quá trình phát triển bền vững của ngành ngân hàng.

Trong bối cảnh đó, việc nâng cao chất lượng tín dụng và tìm kiếm những giải

pháp nhằm giảm thiểu tối đa rủi ro tín dụng trong môi trường cạnh tranh khốc liệt

2013 luôn là bài toán khó cho Ban Giám Đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển

Nông thôn Chi nhánh Sài Gòn (Agribank Chi nhánh Sài Gòn) cũng như đối với hệ

thống Agribank Việt Nam.

Với ý nghĩa trên, là một cán bộ trực tiếp làm công tác tín dụng tại Phòng

Thẩm định Hội sở chi nhánh, tác giả mạnh dạn đóng góp quan điểm của mình qua

đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông

thôn Chi nhánh Sài Gòn” để làm hướng nghiên cứu cho luận văn của mình với

mong muốn góp phần vào sự phát triển an toàn và bền vững của chi nhánh.

2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan

Rủi ro tín dụng là loại rủi ro thường trực tại các NHTM, và việc hạn chế rủi ro