Quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội - Chi nhánh Đắk Lắk: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Trần Thị Mộng Huyền

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN THỊ MỘNG HUYỀN

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

ĐẮK LẮK - NĂM 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN THỊ MỘNG HUYỀN

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính- Ngân hàng

Mã số : 60.34.02.01

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS LÊ THỊ TUYẾT HOA

ĐẮK LẮK - NĂM 2015

TÓM TẮT

Trong hoạt động ngân hàng, tín dụng nói chung và tín dụng đối với doanh

nghiệp vừa và nhỏ nói riêng là hoạt động đem lại doanh thu cao nhất. Tuy nhiên, hoạt

động này cũng chứa đựng nhiều rủi ro nhất, hiện nay rủi ro tín dụng đã trở thành vấn

đề nổi cộm, là nỗi lo của các ngân hàng thương mại và ngân hàng thương mại cổ phần

Quân Đội - Chi nhánh ĐắkLắk cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Trước thực trạng

như vậy đòi hỏi các ngân hàng thương mại cần có những giải pháp nhằm hạn chế rủi

ro hoạt động tín dụng đặc biệt là tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, một thành

phần kinh tế đang giữ vị trí rất quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế.

Nội dung đề tài : "Quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại

ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Đắk Lắk" nhằm nghiên cứu

những vấn đề lý luận về doanh nghiệp vừa và nhỏ, rủi ro tín dụng đối với doanh

nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại, từ đó nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng

đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ của ngân hàng thương mại các tiêu chí đánh giá và

các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa

và nhỏ tại ngân hàng thương mại; Nghiên cứu thực trạng công tác quản trị rủi ro tín

dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội -

Chi nhánh Đắk Lắk, đánh giá những kết quả đạt được, những tồn tại và nguyên nhân

của những tồn tại. Từ đó, đưa ra những giải pháp mang tính định hướng chung và giải

pháp cụ thể về hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Đồng thời, đề xuất các kiến nghị với Chính phủ, ngân hàng nhà nước, các hiệp hội

nghề nghiệp, doanh nghiệp vừa và nhỏ nhằm tạo môi trường cho công tác quản trị rủi

ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại cổ phần Quân

Đội - Chi nhánh Đắk Lắk chặt chẽ hơn.

ỜI M

Tác giả luận văn có lời cam đoan danh dự về công trình khoa học này của mình,

cụ thể:

Tôi tên là: Trần Thị Mộng Huyền

Ngày sinh: ngày 05 tháng 03 năm 1988, tại Đắk Lắk

Quê quán: Tỉnh Ninh Bình

Hiện đang công tác tại ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội – Chi nhánh

Đắk Lắk

Là học viên cao học khóa 14 của Trường Đại Học ngân Hàng Thành phố Hồ

Chí Minh.

Cam đoan đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ

tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội- hi nhánh ắk ắk ”

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. ê Thị Tuyết Hoa

Đề tài này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có tính

độc lập riêng, không sao chép bất cứ tài liệu nào và chưa được công bố toàn bộ nội

dung này bất kỳ ở đâu; các số liệu, nguồn trích dẫn trong luận văn được chú thích

nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

TP. HCM, ngày 11 tháng 04 năm 2015

Tác giả

Trân Thị Mộng Huyền

ỜI ẢM Ơ

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến PGS. TS. Lê Thị Tuyết Hoa đã

hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành bài luận văn.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy, cô giáo khoa sau đại học

Trường Đại học ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá

trình học tập và thực hiện luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, toàn thể cán bộ công nhân viên tại

ngân hàng TMCP Quân đội- Chi nhánh Đắk Lắk đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi

được yên tâm tham gia học tập, thu thập tài liệu nghiên cứu và hoàn thành luận văn

này.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, khích lệ

và giúp đỡ tôi hoàn thành khoá học.

Tác giả

Trần Thị Mộng Huyền

MỤ Ụ

D NH M C TỪ VI T TẮT............................................................................................ i

D NH M C BẢNG ....................................................................................................... iii

D NH M C S ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ............................................................................... iv

MỞ ĐẦU.......................................................................................................................... v

CHƯ NG 1: TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN D NG ĐỐI VỚI

DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG THƯ NG MẠI...................... 1

1.1 Tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại .............. 1

1.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại................................................................ 1

1.1.2 Khái niệm và đặc điểm doanh nghiệp vừa và nhỏ ....................................... 2

1.1.2.1 Khái niệm ............................................................................................... 2

1.1.2.2 Đặc điểm................................................................................................. 3

1.1.3 Khái niệm và đặc điểm tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại

ngân hàng thương mại ............................................................................................... 6

1.1.3.1 Khái niệm tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng

thương mại............................................................................................................. 6

1.1.3.2 Đặc điểm tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng

thương mại............................................................................................................. 7

1.1.4 Các loại hình tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng

thương mại................................................................................................................. 9

1.1.4.1 Căn cứ vào thời hạn cho vay .................................................................. 9

1.1.4.2 Căn cứ vào mức độ tín nhiệm với khách hàng....................................... 9

1.1.5 Vai trò của tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng

thương mại............................................................................................................... 10

1.1.5.1 Tín dụng ngân hàng là đòn bẩy kinh tế hỗ trợ các doanh nghiệp vừa

và nhỏ phát triển, làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế .............................................. 10

1.1.5.2 Tín dụng ngân hàng góp phần tăng nguồn vốn, nâng cao khả năng

cạnh tranh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ...................................................... 10

1.1.5.3 Tín dụng ngân hàng tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ

tiếp cận các nguồn vốn từ nước ngoài................................................................. 11

1.1.5.4 Tín dụng ngân hàng góp phần tích cực hình thành đồng bộ hệ thống

thị trường các yếu tố “đầu vào” và “đầu ra” cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. 11

1.1.5.5 Tín dụng ngân hàng góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh

doanh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ............................................................. 12

1.1.5.6 Góp phần nâng cao trình độ công nghệ khoa học, chất lượng và

mẫu mã sản phẩm................................................................................................ 12

1.1.5.7 Góp phần nâng cao trình độ quản lý của lãnh đạo doanh nghiệp và

trình độ tay nghề người lao động ........................................................................ 13

1.2 Rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại............... 13

1.2.1 Khái niệm rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ ................................. 13

1.2.2 Tác động của rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ............................ 13

1.2.2.1 Đối với ngân hàng ................................................................................ 13

1.2.2.2 Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ ........................................................ 14

1.2.2.3 Đối với nền kinh tế............................................................................... 14

1.3 Quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại.. 15

1.3.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ .................... 15

1.3.2 Sự cần thiết quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ.................. 15

1.3.3 Nội dung Quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ..................... 16

1.3.3.1 Thiết lập một môi trường tín dụng thích hợp....................................... 16

1.3.3.2 Hoạt động theo một quy trình cấp tín dụng hợp lý .............................. 17

1.3.3.3 Duy trì một quy trình quản lý, đánh giá và kiểm soát tín dụng có

hiệu quả .............................................................................................................. 17

1.3.3.4 Đảm bảo quy trình kiểm soát đầy đủ đối với rủi ro tín dụng ............... 17

1.3.4 Quy trình quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ ..................... 18

1.3.4.1 Nhận diện rủi ro tín dụng ..................................................................... 18

1.3.4.2 Đo lường rủi ro tín dụng....................................................................... 18

1.3.4.3 Xử lý rủi ro tín dụng............................................................................. 19

1.3.4.4 Giám sát, ngăn chặn rủi ro tín dụng ..................................................... 20

1.3.5 Phương pháp quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ................ 22

1.3.5.1 Phương pháp chỉ số .............................................................................. 22

1.3.5.2 Phương pháp mô hình .......................................................................... 22

1.3.6 Nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh

nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại.......................................................... 27

1.3.6.1 Nhân tố khách quan.............................................................................. 27

1.3.6.2 Nhân tố chủ quan.................................................................................. 28

1.4 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ của ngân

hàng một số quốc gia trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam................ 29

1.4.1 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ của ngân

hàng một số quốc gia trên thế giới........................................................................... 29

1.4.1.1 Kinh nghiệm của Cộng hòa Liên Ban Đức về mô hình đảm bảo tín

dụng .............................................................................................................. 29

1.4.1.2 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng DNVVN của ngân hàng

Citibank .............................................................................................................. 30

1.4.1.3 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của tập đoàn ngân hàng ING ... 31

1.4.2 Bài học đối với Việt Nam .......................................................................... 32

K T LUẬN CHƯ NG 1............................................................................................... 34

CHƯ NG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN D NG

DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ CỦA NGÂN HÀNG THUONG MẠI CỔ

PHẦN QUÂN ĐỘI VIỆT NAM - CHI NHÁNH ĐẮK LẮK ....................................... 35

2.1 Tổng quan về ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Đắk

Lắk ........................................................................................................................... 35

2.1.1 Giới thiệu hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội ................. 35

2.1.2 Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Đắk Lắk ............. 37

2.1.2.1 Quá trình hình thành và phát triển của ngân hàng thương mại cổ

phần Quân Đội – Chi nhánh Đắk Lắk ................................................................. 37

2.1.2.2 Những hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại cổ phần Quân

Đội – Chi nhánh Đắk Lắk.................................................................................... 38

2.1.2.3 Mô hình tổ chức bộ máy quản lý của ngân hàng thương mại cổ

phần Quân Đội – Chi nhánh Đắk Lắk ................................................................. 39

2.1.2.4 Năng lực kinh doanh của ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội

– Chi nhánh Đắk Lắk........................................................................................... 40

2.2 Thực trạng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân

hàng thương mại cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Đắk Lắk ........................................ 41

2.2.1 Tình hình nguồn vốn .................................................................................. 41

2.2.2 Tình hình dư nợ cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ................................... 43

2.2.3 Tình hình cơ cấu dư nợ cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ ....................... 44

2.2.3.1 Dư nợ theo thời gian khoản vay........................................................... 44

2.2.3.2 Dư nợ theo loại hình doanh nghiệp...................................................... 45

2.2.3.3 Dư nợ theo ngành nghề kinh doanh ..................................................... 46

2.2.4 Tình hình rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội -

ĐắkLắk .................................................................................................................... 47

2.3 Thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và

nhỏ tại ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Đắk Lắk.................... 49

2.3.1 Chính sách tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ .......................................... 49

2.3.2 Cơ cấu và mô hình quản trị rủi ro tín dụng................................................ 50

2.3.3 Quy trình quản trị rủi ro tín dụng............................................................... 51

2.3.3.1 Nhận diện rủi ro tín dụng ..................................................................... 51

2.3.3.2 Đo lường rủi ro tín dụng....................................................................... 51

2.3.3.3 Giám sát, phòng ngừa rủi ro tín dụng................................................... 53

2.3.3.4 Xử lý rủi ro tín dụng............................................................................. 54

2.4 Đánh giá thực trạng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và

nhỏ tại ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Đắk Lắk.................... 56

2.4.1 Những kết quả đạt được ............................................................................. 56

2.4.2 Những tồn tại.............................................................................................. 57

2.4.3 Nguyên nhân của những tồn tại ................................................................. 59

2.4.3.1 Nguyên nhân khách quan ..................................................................... 59

2.4.3.2 Nguyên nhân chủ quan......................................................................... 60

K T LUẬN CHƯ NG 2............................................................................................... 63

CHƯ NG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN D NG ĐỐI

VỚI DNVVN TẠI NGÂN HÀNG THƯ NG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI - CHI

NHÁNH ĐẮK LẮK....................................................................................................... 64

3.1 Định hướng công tác quản trị rủi ro tín dụng đến năm 2020 của ngân hàng

thương mại cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Đắk Lắk................................................. 64

3.1.1 Định hướng chung...................................................................................... 64

3.1.2 Định hướng tín dụng .................................................................................. 66

3.2 Giải pháp hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh

nghiệp vừa và nhỏ ....................................................................................................... 69

3.2.1 Hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ.... 69

3.2.1.1 Hoàn thiện công tác nhận diện rủi ro ................................................... 69

3.2.1.2 Xây dựng phương pháp đánh giá rủi ro theo hướng sử dụng công

nghệ hiện đại........................................................................................................ 70

3.2.1.3 Hoàn thiện kỹ thuật quản trị rủi ro ....................................................... 72

3.2.1.4 Thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo.................................................. 74

3.2.2 Chuyển đổi mô hình quản trị rủi ro tín dụng.............................................. 75

3.2.3 Nhóm các giải pháp liên quan.................................................................... 78

3.2.3.1 Hoàn thiện quy trình phân loại nợ........................................................ 78

3.2.3.2 Nâng cao chất lượng nguồn nhân sự.................................................... 79

3.2.3.3 Hoàn thiện hệ thống thông tin.............................................................. 80

3.2.3.4 Chú trọng phát triển công nghệ quản trị rủi ro..................................... 81

3.2.3.5 Tăng cường các mối quan hệ với các hiệp hội, ban ngành .................. 82

3.3 Kiến nghị khác .................................................................................................. 82

3.3.1 Đối với Chính phủ...................................................................................... 82

3.3.2 Đối với ngân hàng nhà nước ...................................................................... 84

3.3.3 Đối với các hiệp hội nghề nghiệp .............................................................. 86

3.3.4 Về phía doanh nghiệp vừa và nhỏ.............................................................. 86

K T LUẬN CHƯ NG 3............................................................................................... 87

K T LUẬN .................................................................................................................... 88

DANH M C TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 89