Quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Hoàng Đức Tùng

i

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... iv

DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................v

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ................................................................. vi

MỞ ĐẦU.................................................................................................................. vii

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI

DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................1

1.1. Tín dụng ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ....................1

1.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại.................................................................1

1.1.2. Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa ............................................................2

1.1.3. Khái niệm và đặc điểm tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng

thương mại ..............................................................................................................3

1.2. Rủi ro tin dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng thương mại ................9

1.2.1. Khái niệm rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa ....................................9

1.2.2. Tác động của rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa ...............................9

1.3. Quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng thương

mại.............................................................................................................................11

1.3.1. Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa.....................11

1.3.2. Sự cần thiết quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa ..................11

1.3.3. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa.......................15

1.3.4. Phương pháp quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa ................18

1.3.5. Nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp

nhỏ và vừa.............................................................................................................23

1.4. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa của một số quốc

gia và bài học cho Việt Nam.....................................................................................29

1.4.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa của một số

quốc gia.................................................................................................................29

1.4.2. Bài học cho các ngân hàng thương mại Việt Nam trong công tác quản trị

rủi ro tín dụng đối với dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa: .......................................30

ii

CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ

PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH ĐẮK LẮK.......................32

2.1. Tổng quan về Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi

nhánh ĐắkLắk ...........................................................................................................32

2.1.1. Giới thiệu hệ thống Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt

Nam.......................................................................................................................32

2.1.2. Ngân hàng Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi

nhánh Đắk Lắk......................................................................................................34

2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng

Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk......................36

2.2.1. Tình hình nguồn vốn...................................................................................36

2.2.2. Tình hình cho vay .......................................................................................38

2.2.3. Tình hình rủi ro tín dụng.............................................................................42

2.3. Thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại

Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk ...45

2.3.1. Chính sách tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa...........................................45

2.3.2. Cơ cấu và mô hình quản trị rủi ro tín dụng.................................................48

2.3.3. Quy trình quản trị rủi ro tín dụng................................................................51

2.4. Đánh giá thực trạng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa

tại Ngân hàng Thương mại cổ Phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk

...................................................................................................................................57

2.4.1. Những kết quả đạt được..............................................................................57

2.4.2. Những tồn tại ..............................................................................................61

2.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại ..................................................................65

CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN

DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH ĐẮK

LẮK...........................................................................................................................72

iii

3.1. Mục tiêu của Ngân hàng TMCP ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk

về chính sách tín dụng và công tác quản trị rủi tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa

đến năm 2020 ............................................................................................................72

3.2. Định hướng chiến lược và chính sách quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng

TMCP ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk giai đọan 2010-2020............73

3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ

và vừa tại Ngân hàng TMCP ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk...........74

3.3.1. Giải pháp đối với công tác quản lý, giám sát rủi ro....................................74

3.3.2. Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa......................84

3.3.3. Các giải pháp khác......................................................................................87

3.4. Kiến nghị............................................................................................................88

3.4.1. Kiến nghị với Chính Phủ ............................................................................88

3.4.2. Đối với Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam...........89

3.4.3. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ....................................90

KẾT LUẬN...............................................................................................................94

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Từ không viết tắt

CIC Trung tâm thông tin tín dụng

CP Cổ phần

DN Doanh nghiệp

DNNN Doanh nghiệp Nhà nước

DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa

DPRR Dự phòng rủi ro

HĐQT Hội đồng quản trị

LC Thư tín dụng

NH Ngân hàng

NHNN Ngân hàng Nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần

NHTW Ngân hàng Trung Ương

SME Doanh nghiệp nhỏ và vừa

TCTD Tổ chức tín dụng

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TSBĐ Tài sản bảo đảm

Vietcombank Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam

Vietcombank DakLak

Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam –

Chi nhánh Đắk Lắk

VND Đồng Việt Nam

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu Tên Bảng Trang

Bảng 1.1 Thứ tự xếp hạng rủi ro tín dụng của doanh nghiệp theo

Moody và Standard & Poor

Bảng 2.1 Tình hình huy động vốn của VCB DakLak giai đoạn 2012–

2014

Bảng 2.2 Tình hình dư nợ cho vay đối với DNNVV tại Vietcombank

DakLak giai đoạn 2012 – 2014

Bảng 2.3 Tình hình cơ cấu cho vay theo thời gian đối với DNNVV

tại Vietcombank DakLak giai đoạn 2012 – 2014

Bảng 2.4 Tình hình cơ cấu cho vay đối với DNNVV theo ngành kinh

tế tại Vietcombank DakLak

Bảng 2.5 Tình hình nợ xấu tại Vietcombank DakLak

Bảng 2.6 Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu theo ngành kinh tế đối với DNNVV

Bảng 2.7 Bảng tổng hợp nợ xấu và tài sản đảm bảo đối với DNNVV

Bảng 2.8 Tiêu chí để tính điểm xác định quy mô doanh nghiệp

Bảng 2.9 Bảng xếp hạng dùng cho khách hàng DNNVV

Bảng 2.10 Quỹ dự phòng, sử dụng quỹ DPRR tín dụng của

Vietcombank DakLak giai đoạn 2012-2014

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ

Số hiệu Tên Hình Trang

Hình 2.1 Sơ đồ Mô hình tổ chức của Vietcombank DakLak

Hình 2.2 Biểu đồ Tình hình huy động vốn của Vietcombank

DakLak giai đoạn 2012-2014

Hình 2.3 Sơ đồ Cơ cấu và mô hình quản trị rủi ro tín dụng tại

Vietcombank

vii

MỞ ĐẦU

1. Tên đề tài: "Quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân

hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk"

2. Lý do chọn đề tài:

Trong kinh doanh sinh lời và rủi ro là hai phạm trù gắn liền với nhau. Rủi ro

trong kinh doanh do sự bất trắc gây ra dẫn đến thiệt hại không mong đợi, song lại là

hiện tượng đồng hành với các hoạt động kinh doanh trong cơ chế thị trường, trong

môi trường cạnh tranh. Rủi ro thường xuất hiện ở những điểm yếu, kém hiệu quả,

mất cân đối trong phát triển kinh tế. Do đó có thể thấy rủi ro vừa là nguyên nhân

vừa là hậu quả của những hoạt động kinh tế không hiệu quả.

Trong môi trường hoạt động cạnh tranh, hoạt động kinh doanh của các ngân

hàng thương mại cũng không nằm ngoài sự tác động trên, thậm chí hoạt động ngân

hàng luôn ẩn chứa yếu tố rủi ro cao. Bởi lẽ ngân hàng là một tổ chức kinh doanh

tiền tệ với hoạt động chủ yếu là nhận tiền gửi từ khách hàng với trách nhiệm sử

dụng số tiền này để cho vay, thực hiện các dịch vụ ngân hàng. Với đặc trưng như

vậy hoạt động kinh doanh ngân hàng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như môi

trường kinh tế xã hội, pháp lý, cơ chế chính sách vĩ mô, vi mô,…

Trong kinh doanh ngân hàng, tín dụng là nghiệp vụ quan trọng nhất. Hiện

nay, hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt nam vẫn chiếm tỷ trọng

lớn nhất trong danh mục tài sản có.

Nhiệm vụ đặt ra với hệ thống ngân hàng là phải chú trọng hơn nữa đến việc

áp dụng và hoàn thiện các giải pháp nâng cao về quản trị rủi ro tín dụng như: Xây

dựng hệ thống xếp hạng rủi ro tín dụng nội bộ, chính sách dự phòng rủi ro, xác

định giới hạn tín dụng đối với khách hàng…, trong đó quy định chính sách tín dụng

của ngân hàng, chiến lược tăng trưởng tín dụng phân theo đối tượng khách hàng,

khu vực, ngành và phát triển các chính sách khách hàng dựa trên việc đánh giá và

phân loại khách hàng.

viii

Tỷ lệ nợ xấu/tổng dư nợ của các ngân hàng thương mại tuy đã được cải thiện

nhiều so với trước nhưng hiện vẫn ở mức cao, nhất là các ngân hàng thương mại

nhà nước. Công tác cung cấp, khai thác và sử dụng thông tin tín dụng tại nhiều ngân

hàng thương mại còn yếu. Tình trạng một khách hàng vay nhiều ngân hàng thương

mại khác nhau là khá phổ biến song chưa có sự kiểm tra đánh giá mức độ rủi ro.

Việc phân tích đánh giá rủi ro khách hàng còn nhiều bất cập, chưa hỗ trợ hiệu quả

cho việc ra quyết định cho vay và thu hồi nợ. Nguyên nhân là do công tác quản trị

rủi ro chưa được tiến hành một cách qui mô, rủi ro tín dụng chưa được xác định, đo

lường, đánh giá và kiểm soát một cách chặt chẽ, chưa phù hợp với thông lệ quốc tế

và yêu cầu hội nhập.

DNNVV tại Việt Nam nói chung và tại Đắk Lắk nói riêng trong những năm

qua phát triển năng động, mạnh mẽ cả về chất lẫn lượng, đóng góp ngày càng to lớn

cho nền kinh tế quốc dân. Đây là loại hình doanh nghiệp đang được nhà nước đặc

biệt quan tâm, tạo điều kiện phát triển. Với những đặc điểm riêng có về quy mô,

cách thức hoạt động… phù hợp với khả năng quản lý và định hướng hoạt động của

Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk nên DNNVV

được tập trung đầu tư tín dụng và trở thành đối tượng khách hàng chủ đạo.

Hoạt động của các ngân hàng thương mại nói chung và Ngân hàng TMCP

Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk nói riêng trong môi trường như vậy

nên phải đối mặt với rất nhiều rủi ro. Việc nhận biết rủi ro, phân tích đánh giá các

nguyên nhân phát sinh rủi ro, ảnh hưởng của rủi ro đến kết quả hoạt động kinh

doanh ngân hàng từ đó đề ra các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng

thương mại trên địa bàn là yêu cầu cấp bách.

Nhận thức được mức độ nghiêm trọng của vấn đề rủi ro tín dụng trong kinh

doanh ngân hàng, xuất phát từ ý tưởng muốn tìm hiểu, nghiên cứu và vận dụng vào

thực tế quản trị rủi ro tín dụng đối với DNNVV tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương

Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk, tôi quyết định chọn đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng

đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương

Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk”.

ix

3. Mục đích nghiên cứu:

Mục đích của đề tài nghiên cứu là trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động

quản trị rủi ro tín dụng đối với DNNVV của Ngân hàng TMCP ngoại thương Việt

Nam - Chi nhánh Đắk Lắk đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản trị

rủi ro tín dụng đối với DNNVV, từ đó góp phần giảm thiểu rủi ro tín dụng đối với

DNNVV tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

* Đối tượng nghiên cứu:

Đối tượng nghiên cứu là: Công tác quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp

nhỏ và vừa

* Phạm vi nghiên cứu:

- Nghiên cứu hoạt động quản rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP ngoại thương

Việt Nam - Chi nhánh Đắk Lắk

- Nghiên cứu trong phạm vi đối tượng khách hàng là các doanh nghiệp nhỏ và

vừa

- Số liệu được thống nhất sử dụng để nghiên cứu trong thời gian từ năm 2012-

2014

5. Phương pháp nghiên cứu:

Các phương pháp nghiên cứu sử dụng trong quá trình thực hiện luận văn

gồm:

- Phương pháp thu thập thông tin: các nguồn thông tin thứ cấp được thu thập

chủ yếu qua các nguồn báo cáo thường niên của Vietcombank Daklak; một số báo

cáo của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam; của Ngân hàng Nhà nước tỉnh

ĐakLak; từ các báo và tạp chí.

- Phương pháp xử lý thong tin: đối với thông tin định tính phương pháp tổng

hợp, phân tích có chọn lọc được sử dụng chủ yếu; ngược lại phương pháp thống kê

sử dụng chủ yếu trong quá trình đánh giá các thông tin mang tính chất định lượng.

x

- Ngoài ra, các phương pháp so sánh, mô tả…đi từ cơ sở lý thuyết đến thực

tiễn nhằm giải quyết, làm sáng tỏ mục đích đặt ra và biện luận cũng được thường

xuyên sử dụng trong quá trình nghiên cứu đề tài này.

6. Tổng quan các công trình đã nghiên cứu:

* Luận văn thạc sỹ kinh tế “Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay các

doanh nghiệp vừa và nhỏ tại các Ngân hàng thương mại địa bàn Thành phố Hồ Chí

Minh” của tác giả Vũ Thị Thu Cúc, bảo vệ tại trường Đại học kinh tế Thành phố Hồ

Chí Minh năm 2007.

Luận văn đã hệ thống hóa rõ ràng về mặt lý luận các vấn đề liên quan đến

rủi ro tín dụng DNNVV, đưa ra kinh nghiệm của các nước về quản trị và kiểm soát

rủi ro tín dụng DNNVV, rút ra kinh nghiệm cho Việt Nam. Đồng thời từ thực trạng

phân tích rủi ro tín dụng DNNVV tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh đưa ra giải

pháp hạn chế rủi rủi ro tín dụng cho các NHTM trên địa bàn Thành phố Hồ Chí

Minh nhằm tạo sự tăng trưởng tín dụng ổn định, bền vững.

* Luận văn thạc sỹ kinh tế “ Giải pháp quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh

nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khu vực

Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Nguyễn Hồng Châu, bảo vệ tại trường Đại

học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh năm 2009.

Luận văn tập đã tập trung làm rõ khái niệm, đặc điểm, tình hình phát triển

của loại hình doanh nghiệp này, đồng thời phân tích rõ quy trình rủi ro tín dụng theo

các tiêu chuẩn quốc tế hiện hành (Basel II). Trên cơ sở lý thuyết đã trình bày thực

trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng DNNVV của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát

triển nông thôn khu vực Thành phố Hồ Chí Minh đang áp dụng, những điểm tương

đồng, khác biệt, mặt tích cực và yếu kém so với lý thuyết và tình hình chung nhằm

nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng DNVVV tại Ngân hàng Nông nghiệp khu

vực Thành phố Hồ Chí Minh hoàn thiện theo chuẩn mực quốc tế.

* Luận văn thạc sỹ kinh tế “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi

ro tín dụng DNNVV tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại Thương Việt Nam