Quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín (Sacombank): Luận văn thạc sĩ kinh tế / Đoàn Thị Quyền

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

-----o0o-----

ĐOÀN THỊ QUYỀN

QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN

SÀI GÒN THƯƠNG TÍN

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Chuyên ngành: Kinh tế tài chính, ngân hàng

Mã số: 60.31.12

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ LOAN

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2011

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả luận văn có lời cam đoan danh dự về công trình khoa học này của mình,

cụ thể:

Tôi tên là: Đoàn Thị Quyền

Sinh ngày 28 tháng 12 năm 1980 tại Thị xã Buôn Hồ, Huyện Krông Buk, Tỉnh

Dak Lak.

Quê quán: Xã Tịnh Phong, Huyện Sơn Tịnh, Tỉnh Quảng Ngãi

Hiện công tác tại: Hội Sở - Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Sài Gòn Thương Tín

(Sacombank), tại 266 – 268 đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Quận 3, Tp.HCM.

Là học viên cao học khóa 9B1 của Trường Đại Học Ngân Hàng TP.HCM

Mã số học viên: 020108060084

Cam đoan đề tài: “Quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng Thương mại Cổ

phần Sài Gòn Thương Tín”

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Loan

Luận văn được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM

Đề tài này là công trình nghiên cứu của riêng Tôi, các kết quả nghiên cứu có tính

độc lập riêng, không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chưa được công bố toàn bộ nội

dung này bất kỳ ở đâu; các số liệu, các nguồn trích dẫn trong luận văn được chú thích

nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của Tôi.

TP.HCM ngày 11 tháng 05 năm 2011

Tác giả

Đoàn Thị Quyền

DANH MỤC BẢNG

THỨ TỰ NỘI DUNG TRANG

Bảng 2.1 Một số giới hạn về chỉ số an toàn của Sacombank 34

Bảng 2.2 Tỷ lệ khả năng chi trả ngày và tuần đến ngày 31/12/2010

theo loại tiền của Sacombank 38

Bảng 2.3 Tỷ lệ cấp tín dụng từ nguồn huy động đến ngày

31/12/2010 theo theo loại tiền của Sacombank 39

Bảng 2.4 Tỷ lệ cho vay chứng khoán so với vốn điều lệ của

Sacombank năm 2010 39

Bảng 2.5 Tỷ lệ đầu tư TSCĐ trên (VĐL+Quỹ dự trữ bổ sung VĐL) năm

2010 40

Bảng 2.6 Tỷ lệ dùng nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn năm

2010 41

Bảng 2.7 Bảng cân đối rút gọn của Sacombank năm 2010 43

Bảng 2.8 bảng mô tả theo dõi thanh khoản theo kỳ hạn tại Sacombank 48

Bảng 2.9 Một số hạn mức sản phẩm của Sacombank năm 08/2010 50

Bảng 2.10 Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của một số NHTMCP tại Việt Nam 53

Bảng 2.11 Tỷ lệ tài sản có sinh lời trên tổng tài sản của Sacombank

và một số NHTMCP tại Việt Nam 54

Bảng 2.12 Số liệu bình quân về tỷ lệ tài sản có sinh lời trên tổng tài

sản qua giai đọan 2002 - 2009 55

Bảng 2.13 So sánh tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản của Sacombank và

một số một số NHTMCP tại Việt Nam 56

Bảng 2.14 Bảng dư nợ cho vay trên tổng tài sản bình quân của các ngân

hàng từ năm 2002 - 2009 57

Bảng 2.15 So sánh tỷ lệ cho vay trên huy động TCKT&DC của

Sacombank và một số một số NHTMCP tại Việt Nam 58

Bảng 2.16 So sánh tỷ lệ cho vay trên huy động TCKT&DC của

Sacombank và một số một số NHTMCP tại Việt Nam 60

Bảng 2.17 So sánh tỷ lệ ROA của Sacombank và môt số NHTMCP tại

Việt Nam 62

Bảng 2.18 Chỉ số ROA bình quân của các Ngân hàng từ năm 2002 -

2009 62

Bảng 2.19 So sánh tỷ lệ ROE của Sacombank và một số NHTMCP tại

Việt Nam 64

Bảng 2.20 Chỉ số ROE bình quân của các Ngân hàng từ 2002 - 2009 65

Bảng 2.21 Bảng cân đối rút gọn theo mục chính của Sacombank 2010 68

B

ảng 2.22 Cơ

c

ấu đầu tư ch

ứng khoán c

ủa Sacombank 74

B

ảng 2.23 Danh m

ục cho vay t

ại Sacombank tháng 11/2010 75

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN

TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................................. 3

1.1 KHÁI QUÁT VỀ CÁC RỦI RO CHỦ YẾU TRONG HOẠT

ĐỘNG NGÂN HÀNG........................................................................................ 3

1.1.1 Khái niệm về rủi ro. ............................................................................................. 3

1.1.2 Các rủi ro chủ yếu trong hoạt động của ngân hàng thƣơng mại.......................... 3

1.1.3 Mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản với các rủi ro khác trong hoạt

động ngân hàng thƣơng mại................................................................................. 4

1.1.4 Ảnh hƣởng của rủi ro đến ngân hàng và xã hội................................................... 6

1.1.5 Các tình huống rủi ro thanh khoản điển hình tại Việt Nam và trên thế

giới. ...................................................................................................................... 7

1.1.5.1 Những tình huống rủi ro thanh khoản điển hình tại Việt Nam .............. 7

1.1.5.2 Những tình huống rủi ro thanh khoản điển hình xảy ra trên

thế giới.................................................................................................... 8

1.1.5.3 Bài học kinh nghiệm rút ra từ những tình huống rủi ro thanh

khoản tại Việt Nam và Trên thế giới. ................................................... 10

1.2 QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TRONG HOẠT ĐỘNG

NGÂN HÀNG................................................................................................... 11

1.2.1 Thanh khoản....................................................................................................... 11

1.2.1.1 Khái niệm về thanh khoản và rủi ro thanh khoản................................ 11

1.2.1.2 Cung và Cầu thanh khoản.................................................................... 12

1.2.1.3 Trạng thái thanh khoản........................................................................ 13

1.2.1.4 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro thanh khoản............................................ 14

1.2.2 Quản trị rủi ro thanh khoản................................................................................ 15

1.2.2.1 Mục tiêu của quản trị rủi ro thanh khoản............................................ 15

1.2.2.2 Phương pháp đo lường rủi ro thanh khoản ......................................... 16

1.2.2.3 Các chiến lược quản trị thanh khoản................................................... 20

1.2.2.4 Khung chính sách cho quản trị rủi ro thanh khoản ............................. 23

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1: ............................................................................................ 26

CHƯƠNG 2: QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN

HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG

TÍN (SACOMBANK)......................................................................... 27

2.1 KHÁI QUÁT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

TẠI SACOMBANK......................................................................................... 27

2.1.1 Lịch sử hình thành của Sacombank ................................................................... 27

2.1.2 Sơ đồ tổ chức...................................................................................................... 27

2.1.3 Các hoạt động kinh doanh chủ yếu tại Sacombank ........................................... 30

2.2 THỰC TẾ VỀ QUẢN TRỊ THANH KHOẢN TẠI SACOMBANK .......... 33

2.2.1 Mục tiêu về quản trị thanh khoản tại Sacombank.............................................. 33

2.2.2 Quản trị rủi ro thanh khoản tại Sacombank ....................................................... 35

2.2.2.1 Quản trị rủi ro thanh khoản dựa trên cơ sở tuân thủ theo

những quy định của Nhà nước. ............................................................ 35

2.2.2.2 Quản trị tại Sacombank góp phần ngăn ngừa và hạn chế rủi

ro thanh khoản ..................................................................................... 41

2.2.3 So sánh một số chỉ số ảnh hƣởng đến rủi ro thanh khoản giữa

Sacombank và một số ngân hàng TMCP tại Việt Nam. .................................... 52

2.2.3.1 Tỷ lệ an toàn vốn .................................................................................. 52

2.2.3.2 Tỷ lệ tài sản có sinh lời trên tổng tài sản............................................. 54

2.2.3.3 Tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản ............................................................. 56

2.2.3.4 Tỷ lệ cho vay trên huy động từ tổ chức kinh tế và dân cư ................... 58

2.2.3.5 Tỷ lệ cho vay liên ngân hàng trên tổng tài sản .................................... 59

2.2.3.6 Chỉ số ROA và ROE............................................................................. 61

2.3 ĐÁNH GIÁ VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI

SACOMBANK. ................................................................................................ 65

2.3.1 Kết quả đạt đƣợc trong quản trị rủi ro thanh khoản tại Sacombank .................. 65

2.3.1.1 Sacombank đã xây dựng chiến lược quản trị tài sản Có và Nợ

linh hoạt nhằm giảm rủi ro thanh khoản. ............................................ 66

2.3.1.2 Sacombank đã xây dựng và áp dụng các phương pháp đo

lường thanh khoản nội bộ ................................................................... 69

2.3.1.3 Sacombank đã xây dựng được một số hạn mức sản phẩm để

phòng ngừa rủi ro trong hệ thống........................................................ 70

2.3.1.4 Sacombank đã xây dựng được hệ thống báo cáo nhằm áp

dụng và thực hiện theo đúng những chỉ số rủi ro theo quy định

và quản trị nội bộ. ................................................................................ 70

2.3.1.5 Sacombank đã chú trọng áp dụng công nghệ thông tin trong

công tác quản trị .................................................................................. 71

2.3.1.6 Sacombank đã đạt được những kết quả trong hoạt động kinh

doanh ngày càng tăng nhưng vẫn đảm bảo an toàn thanh

khoản theo đúng quy định. ................................................................... 71

2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân trong chính sách quản trị rủi ro thanh

khoản tại Sacombank ......................................................................................... 74

2.3.2.1 Sacombank chưa chú trọng đầu tư vào những chứng khoán có

tính thanh khoản cao............................................................................ 74

2.3.2.2 Danh mục cho vay của Sacombank còn tập trung vào những

lĩnh vực có hệ số rủi ro cao.................................................................. 75

2.3.2.3 Sacombank chưa xây dựng được một cấu trúc hạn mức có tính

liên kết và đầy đủ.................................................................................. 76

2.3.2.4 Hệ thống thông tin báo cáo vẫn chưa được tự động hóa..................... 77

2.3.2.5 Sacombank chưa xây dựng những kế hoạch đề phòng bất ngờ

về rủi ro thanh khoản ........................................................................... 78

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.............................................................................................. 81

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO THANH

KHOẢN TẠI SACOMBANK........................................................... 82

3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA SACOMBANK GIAI ĐOẠN

2011 - 2015 ....................................................................................................... 82

3.2 NHỮNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO

THANH KHOẢN TẠI SACOMBANK GIAI ĐOẠN 2010 – 2015. ............ 83

3.2.1 Những kiến nghị đối với Sacombank ................................................................ 83

3.2.1.1 Cơ cấu lại danh mục cho vay có hệ số rủi ro cao nhằm tăng tỷ

lệ an toàn vốn tối thiểu và giảm rủi ro về thanh khoản. ...................... 83

3.2.1.2 Chú trọng đầu tư vào những chứng khoán có tính thanh khoản

cao nhằm giảm thiểu rủi ro khi thị trường huy động bị hạn

chế. ....................................................................................................... 84

3.2.1.3 Tiến đến áp dụng những chuẩn mực quốc tế nhằm nâng cao vị

thế của Sacombank trong hệ thống và đánh giá được rủi ro

một cách đầy đủ hơn. ........................................................................... 85

3.2.1.4 Xây dựng hệ thống hạn mức tự động trên hệ thống nhằm giám

sát rủi ro và dự báo nhu cầu thanh khoản kịp thời.............................. 85

3.2.1.5 Xây dựng chính sách nhân sự về quản trị rủi ro thanh khoản............. 86

3.2.1.6 Đẩy mạnh công tác phân tích và dự báo trong quản trị rủi ro

thanh khoản.......................................................................................... 84

3.2.1.7 Xây dựng những tình huống rủi ro xảy ra bất ngờ .............................. 89

3.2.1.8 Ưu tiên về ứng dụng CNTT vào công tác quản trị rủi ro nói

chung và thanh khoản nói riêng........................................................... 90

3.2.2 Những kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc................................................. 91

3.2.2.1 Hạn chế mở rộng lĩnh vực hoạt động trong hoạt động ngân

hàng...................................................................................................... 91

3.2.2.2 Xây dựng lộ trình tăng vốn và sáp nhập các ngân hàng...................... 91

3.2.2.3 Hỗ trợ các NHTM bằng cách đầu tư vào phân tích vĩ mô nhằm

đưa ra những cảnh báo kịp thời........................................................... 93

3.2.2.4 Đẩy mạnh và sử dụng hiệu quả công tác giám sát rủi ro từ xa

từ đó có những biện pháp ngăn chặn rủi ro kịp thời ........................... 93

3.2.2.5 Xem xét lại những khoản vay để đầu tư vào trái phiếu doanh

nghiệp và những khoản cho vay ứng trước tiền đối với khách

hàng đã bán chứng khoán và sử dụng vốn vay để mua chứng

khoán để tính hệ số rủi ro 250%. ......................................................... 94

3.2.3 Những đề xuất đối với Chính phủ...................................................................... 95

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.............................................................................................. 96

KẾT LUẬN .............................................................................................................. 97

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản là yếu tố quyết định sự an toàn

trong hoạt động của bất kỳ ngân hàng thương mại nào. Cung cầu thanh khoản

không hợp lý là dấu hiệu đầu tiên của tình trạng bất ổn về tài chính. Cùng với sự

phát triển của thị trường tài chính, cơ hội và rủi ro trong quản trị thanh khoản của

các ngân hàng thương mại cũng gia tăng tương ứng.

Với xu thế hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới,

cùng với những gì đã diễn ra trên thị trường tiền tệ Việt Nam những năm qua cho

thấy vấn đề thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương

mại có ý nghĩa cấp bách cả về lý luận và thực tiễn.

Không nằm ngoài xu thế phát triển và hội nhập của hệ thống Ngân hàng Việt

Nam, Sacombank cũng làm một trong những NHTM đang từng bước hội nhập. Để

thực hiện mục tiêu phát triển kinh doanh, an toàn và hiệu quả thì việc nghiên cứu

những giải pháp nhằm hạn chế rủi ro, đặc biệt là rủi ro thanh khoản trong xu thế

hội nhập vào lĩnh vực tài chính quốc tế là điều hết sức cần thiết. Nhận thức được

tầm quan trọng về rủi ro thanh khoản trong Ngân hàng, đề tài “Quản trị rủi ro

thanh khoản tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín” được lựa

chọn nghiên cứu trong bối cảnh hiện nay.

2. Mục tiêu nghiên cứu

Nghiên cứu về những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến thanh khoản trong Ngân

hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) từ đó đưa ra những giải pháp quản

trị thiết thực góp phần ngăn ngừa và hạn chế rủi ro thanh khoản nhưng vẫn mang

lại hiệu quả trong hoạt động kinh doanh.

3. Nội dung nghiên cứu

Nghiên cứu thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng TMCP Sài

Gòn Thương Tín (Sacombank). Từ đó xác định những hạn chế và đưa ra những

giải pháp hoàn thiện về quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng nhằm nâng cao

hiệu quả kinh doanh và giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Ngân

hàng.

2

4. Phạm vi nghiên cứu

Luận văn tập trung nghiên cứu về vấn đề thanh khoản và quản trị rủi ro thanh

khoản tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank).

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Luận văn nghiên cứu dựa trên phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp,

thống kê, so sánh để từ đó đưa ra những kết luận và những giải pháp về quản trị

thanh khoản tại Ngân hàng.

6. Kết cấu của luận văn:

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu gồm 03 chương:

Chƣơng 1 : Tổng quan về quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng

thương mại.

Chƣơng 2 : Quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng Thương Mại Cổ

phần Sài Gòn Thương Tín (Sacombank).

Chƣơng 3 : Giải pháp hoàn thiện về quản trị rủi ro thanh khoản tại

Sacombank

3

CHƢƠNG 1:

TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI

NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI

1.1 KHÁI QUÁT VỀ CÁC RỦI RO CHỦ YẾU TRONG HOẠT ĐỘNG

NGÂN HÀNG

1.1.1 Khái niệm về rủi ro.

Cho đến nay chưa có được khái niệm thống nhất về rủi ro. Những trường phái

khác nhau, các tác giả khác nhau đưa ra những khái niệm rủi ro khác nhau. Những

khái niệm này rất phong phú và đa dạng, nhưng tập trung lại có thể chia thành hai

trường phái lớn:

 Theo quan điểm truyền thống: rủi ro là những thiệt hại, mất mát,

nguy hiểm hoặc các yếu tố khác liên quan đến nguy hiểm, khó khăn, hoặc điều

không chắc chắn có thể xãy ra cho con người. Xã hội loài người càng phát triển,

hoạt động của con người càng đa dạng, thì nhiều loại rủi ro mới phát sinh. (Bách

khoa toàn thư mở Wikipedia).

 Theo quan điểm trung hoà: rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được.

Rủi ro vừa mang tính tích cực, vừa mang tính tiêu cực, theo nghĩa rủi ro có thể

mang đến cho con người những tổn thất, mất mát, nguy hiểm, nhưng cũng có thể

mang đến những cơ hội, thời cơ không ngờ. Nếu tích cực nghiên cứu, nhận dạng

rủi ro, chúng ta có thể tìm ra được những biện pháp phòng ngừa, hạn chế mặt tiêu

cực và tận dụng, phát huy mặt tích cực do rủi ro mang tới. (Bách khoa toàn thư mở

Wikipedia)

1.1.2 Các rủi ro chủ yếu trong hoạt động của ngân hàng thƣơng mại

Rủi ro trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng được hiểu là những biến cố

không mong đợi. Khi xảy ra sẽ dẫn đến sự tổn thất về tài sản của ngân hàng,

giảm sút lợi nhuận thực tế so với dự kiến hoặc phải bỏ ra thêm một khoản chi phí

để có thể hoàn thành được một nghiệp vụ tài chính nhất định.

Rủi ro trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng có thể chia thành nhiều loại

tùy theo tiêu thức lựa chọn và mục tiêu nghiên cứu. Trong luận văn này rủi ro sẽ

được chia thành năm loại bao gồm: (1) rủi ro tín dụng; (2) rủi ro thanh khoản; (3)