Quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Hóc Môn: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Trần Đỗ Nhật Uyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

TRẦN ĐỖ NHẬT UYÊN

QUẢN TRỊ RỦI RO TÁC NGHIỆP TRONG HOẠT

ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ

VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH HÓC

MÔN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

TRẦN ĐỖ NHẬT UYÊN

QUẢN TRỊ RỦI RO TÁC NGHIỆP

TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI

NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH HÓC MÔN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 834201

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS.NGUYỄN VĂN THẦY

Thành Phố Hồ Chí Minh- Năm 2018

1

TÓM TẮT

Luận văn gồm ba phần: phần mở đầu, tổng quan về vấn đề nghiên cứu; nội dung và

kết quả nghiên cứu. Phần mở đầu giới thiệu những nét chính về công trình nghiên

cứu, bao gồm: lý do chọn đề tài, tính cấp thiết, mục tiêu, đối tượng, phạm vi,

phương pháp nghiên cứu và đóng góp của đề tài. Trong phần mở đầu có tổng quan

về nghiên cứu, điểm lại những thành quả và hạn chế trong một vài nghiên cứu mà

các tác giả trước đã thực hiện. Chương 1, tác giả trình bày cơ sở lý luận các vấn đề

được nghiên cứu trong đề tài. Chương 2, trình bày thực trạng QTRRTN trong hoạt

động tín dụng tại BIDV Hóc Môn. Bên cạnh đó, tác giả nghiên cứu về thực trạng

quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng tại BIDV Hóc Môn. Từ đó, tác

giả đánh giá kết quả chi nhánh đạt, đưa ra tồn tại hạn chế và nguyên nhân của tồn

tại hạn chế. Chương 3, căn cứ vào thực trạng QTRRTN, tác giả đưa ra và đề xuất

một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng QTRRTN trong hoạt động tín dụng tại

Chi nhánh.

2

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: Trần Đỗ Nhật Uyên

Sinh ngày 02 tháng 07 năm 1989 – tại tỉnh Bến Tre

Quê quán: huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre

Hiện công tác tại: Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam Chi Nhánh

Hóc Môn

Là học viên cao học khóa 18 của trường Đại học Ngân hàng TP HCM

Mã số học viên: 020118160231

Cam đoan đề tài: “ Quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng tại Ngân

Hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam Chi nhánh Hóc Môn”

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Văn Thầy

Luận văn được thực hiện tại: Trường Đại học Ngân hàng TP HCM

Đề tài này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có tính độc

lập, không sao chép bất kỳ tài liệu nào; các số liệu, các nguồn trích dẫn trong luận

văn được chú thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

TP HCM, ngày 29 tháng 10 năm 2018

Trần Đỗ Nhật Uyên

3

LỜI CÁM ƠN

Luận văn này là kết quả của quá trình cố gắng của bản thân và được sự giúp đỡ,

động viên khích lệ của các thầy, bạn bè, đồng nghiệp và người thân. Qua trang viết

này tôi xin gửi lời cảm ơn tới những người đã giúp đỡ trong thời gian học tập –

nghiên cứu khoa học vừa qua.

Tôi xin tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với thầy giáo TS. Nguyễn Văn

Thầy đã trực tiếp tận tình hướng dẫn cũng như cung cấp tài liệu thông tin khoa học

cần thiết cho luận văn này.

Xin gửi lời tri ân sâu sắc tới Lãnh đạo trường Đại học Ngân hàng TP.HCM, khoa

sau đại học cùng toàn thể các thầy cô giáo đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình

học tập tại trường cũng như thời gian hoàn thành tốt công việc nghiên cứu khoa học

của mình.

Tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị tại BIDV Chi nhánh Hóc Môn đã giúp đỡ tôi

thu thập tài liệu phục vụ cho luận văn cũng như hỗ trợ công việc để tôi hoàn thành

bài luận văn của mình.

Cuối cùng, xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đã luôn động viên tinh thần giúp

tôi hoàn thành tốt chương trình học của mình.

TP.Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 10 năm 2018

Người thực hiện

Trần Đỗ Nhật Uyên

4

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..........................................................................7

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH ......................................................................8

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .............................................................................9

LỜI MỞ ĐẦU..........................................................................................................10

1. Tính cấp thiết của đề tài: ...............................................................................11

2. Mục tiêu của đề tài ...........................................................................................12

2.1. Mục tiêu tổng quát:...........................................................................................12

2.2. Mục tiêu cụ thể:................................................................................................12

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................12

4. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................13

5. Nội dung nghiên cứu.....................................................................................13

6. Đóng góp của đề tài.......................................................................................14

7. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu ..............................................................14

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ RỦI RO TÁC NGHIỆP VÀ QUẢN TRỊ RỦI

RO TÁC NGHIỆP TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG....................................17

1.1. Tổng quan về rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng ................................17

1.1.1. Khái niệm rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng ................................17

1.1.2. Các dấu hiệu rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng ............................17

1.1.2.1. Dấu hiệu rủi ro liên quan đến mô hình tổ chức, cán bộ, an toàn nơi làm

việc ..................................................................................................................17

1.1.2.2. Dấu hiệu rủi ro liên quan đến việc ban hành quy chế, quy trình và hướng

dẫn nghiệp vụ ............................................................................................................18

1.1.2.3. Dấu hiệu rủi ro do cơ quan tổ chức bên ngoài .........................................18

1.1.2.4. Dấu hiệu rủi ro liên quan đến hệ thống công nghệ thông tin...................19

1.1.2.5. Dấu hiệu rủi ro liên quan đến quá trình xử lý công việc..........................19

1.1.3. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng ..............22

1.1.4. Hậu quả của rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng .............................23

1.2. Tổng quan về quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng tại các ngân

hàng thương mại........................................................................................................24

1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng ...................24

1.2.2. Các công cụ quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng ................24

1.2.2.1. Công cụ chung..........................................................................................24

1.2.2.2. Các công cụ quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng.............25

1.2.3. Các nguyên tắc quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng ...........26

1.2.4. Quá trình quản trị rủi ro tác nghiệp .............................................................28

1.2.4.1. Nhận diện và xác định rủi ro tác nghiệp ..................................................29

1.2.4.2. Đo lường rủi ro tác nghiệp .......................................................................30

5

1.2.4.3. Hạn chế và dự phòng rủi ro tác nghiệp ....................................................31

1.2.4.4. Giám sát rủi ro tác nghiệp ........................................................................32

1.2.5. Tiêu chí đánh giá chất lượng công tác quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt

động tín dụng.............................................................................................................32

1.2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín

dụng .....................................................................................................................34

1.3. Bài học kinh nghiệp về quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng của

các Ngân hàng thương mại........................................................................................35

1.3.1. Thực trạng rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng tại các ngân hàng

thương mại Việt Nam................................................................................................35

1.3.2. Bài học cho các ngân hàng thương mại Việt Nam......................................42

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÁC NGHIỆP TRONG

HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI BIDV HÓC MÔN.............................................46

2.1. Giới thiệu về hệ thống Ngân hàngTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam và

Chi nhánh Hóc Môn ..................................................................................................46

2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển

Việt Nam ...................................................................................................................46

2.1.2. Giới thiệu về BIDV Hóc Môn .....................................................................46

2.1.2.1. Cơ cấu tổ chức hoạt động của BIDV Hóc Môn .......................................47

2.1.2.2. Các hoạt động chính của ngân hàng.........................................................48

2.1.2.3. Kết quả hoạt động của BIDV Hóc Môn giai đoạn 2015 –2017...............49

2.2. Thực trạng quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng tại Ngân hàng

TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam CN Hóc Môn ...............................................55

2.2.1. Mô hình tổ chức quản lý rủi ro tác nghiệp tại BIDV Hóc Môn ..................55

2.2.1.1. Mô hình tổ chức quản lý rủi ro tác nghiệp tại BIDV Hóc Môn...............55

2.2.1.2. Chức năng của các bộ phận trong việc quản lý RRTN trong hoạt động tín

dụng tại BIDV- chi nhánh Hóc Môn.........................................................................56

2.2.2. Thực trạng quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng tại BIDV

Hóc Môn....................................................................................................................57

2.2.3. Các công cụ quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín dụng tại BIDV

Hóc Môn....................................................................................................................61

2.2.3.1. Công cụ báo cáo dấu hiệu rủi ro tác nghiệp.............................................61

2.2.3.2. Công cụ báo cáo sự cố rủi ro tác nghiệp ..................................................62

2.2.3.3. Yêu cầu vốn tối thiểu, vốn dự phòng rủi ro tác nghiệp............................63

2.2.3.4. Báo cáo giao dịch nghi ngờ, bất thường ..................................................63

2.2.3.5. Xây dựng kế hoạch kinh doanh liên tục...................................................64

2.3. Thực trạng rủi ro tác nghiệp tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi

nhánh Hóc Môn.........................................................................................................64

2.3.1. Tổng hợp chung về RRTN ..........................................................................64

2.3.2. Một số sự cố RRTN trong hoạt động tín dụng điển hình tại BIDV Hóc

Môn. .....................................................................................................................65

2.3.3. Đánh giá về quản trị rủi ro tác nghiệp BIDV Hóc Môn ..............................69

2.3.3.1. Kết quả đạt được ......................................................................................69

6

2.3.3.2. Một số tồn tại hạn chế ..............................................................................70

2.3.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại hạn chế ..................................................71

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÁC NGHIỆP TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI

BIDV HÓC MÔN....................................................................................................75

3.1. Định hướng phát triển của BIDV Hóc Môn đến năm 2020 .............................75

3.1.1. Định hướng chung về hoạt động và phát triển đến năm 2020.....................75

3.1.2. Định hướng phát triển công tác quản trị rủi ro tác nghiệp của hệ thống

BIDV đến năm 2020 .................................................................................................76

3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tác nghiệp trong

hoạt động tín dụng tại BIDV Hóc Môn.....................................................................77

3.2.1. Mô hình tổ chức, bố trí cán bộ.....................................................................77

3.2.2. Khung pháp lý và các văn bản, quy trình, quy định....................................78

3.2.3. Đẩy mạnh công tác bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác quản trị rủi ro

tác nghiệp ..................................................................................................................78

3.2.4. Xây dựng văn hóa quản trị rủi ro.................................................................79

3.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát....................................................80

3.2.6. Giải pháp khác .............................................................................................82

3.3. Một số biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro tác nghiệp........................83

3.3.1. Bảo hiểm rủi ro tác nghiệp ..........................................................................84

3.3.2. Trích lập quỹ dự phòng rủi ro tác nghiệp ....................................................87

3.4. Kiến nghị ..........................................................................................................87

3.4.1. Kiến nghị Hội sở chính................................................................................87

3.4.2. Kiến nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .................................................91

3.4.3. Kiến nghị Chính phủ....................................................................................93

KẾT LUẬN...............................................................................................................95

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................96

7

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BIDV Hóc Môn Ngân hàng Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam Chi Nhánh Hóc Môn

CNTT Công nghệ thông tin

HSC Hội sở chính

HĐTD Hoạt động tín dụng

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

QHKH Quan hệ khách hàng

QTRR Quản trị rủi ro

QTRRTN Quản trị rủi ro tác nghiệp

QTRRTT & TN Quản trị rủi ro thị trường và tác nghiệp

RRTN Rủi ro tác nghiệp

8

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH

TT TÊN BẢNG

1 Biểu đồ 1.1

Số lượng sự cố và giá trị tổn thất của rủi ro tác nghiệp liên

quan đến vi phạm quy định năm 2017

2 Biểu đồ 2.1 Số dư huy động vốn

3 Biểu đồ 2.2 Dư nợ tín dụng tại BIDV Hóc Môn

4 Biểu đồ 2.3

Số lượng lỗi tác nghiệp của hoạt động tín dụng từ 2015-

2017

5 Hình 1.1

Qúa trình quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động tín

dụng

6 Hình 2.1 Mô hình cơ cấu tổ chức của BIDV Hóc Môn

7 Hình 2.2 Mô hình tổ chức quản trị rủi ro tác nghiệp tại BIDV