Quản trị rủi ro cho vay khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - chi nhánh khu công nghiệp Sóng Thần: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Đạt Thắng ; người hướng dẫn khoa học Lý Hoàng Ánh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN ĐẠT THẮNG

QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP

TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG

NGHIỆP NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH KHU CÔNG

NGHIỆP SÓNG THẦN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN ĐẠT THẮNG

QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP

TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG

NGHIỆP NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH KHU CÔNG

NGHIỆP SÓNG THẦN

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã ngành: 8 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN TUẤN ANH

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là Nguyễn Đạt Thắng

Sinh ngày: 20/10/1993. Nơi sinh: thị trấn Liên Sơn, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk.

Nguyên quán: xã Cẩm Lĩnh, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh

Hiện công tác tại: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam –

Chi nhánh Khu công nghiệp Sóng Thần

Địa chỉ: số 27, Đại Lộ Thống Nhất, phường Dĩ An, thành phố Dĩ An, tỉnh Bình

Dương.

Là học viên cao học khóa 21, lớp CH21B1 của trường Đại học Ngân hàng TP Hồ

Chí Minh.

Tôi cam đoan đề tài: ”Quản trị rủi ro cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân

hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam- Chi nhánh Khu công nghiệp

Sóng Thần”

Chuyên ngành: Tài chính-ngân hàng

Mã số: 8.34.02.01

Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Tuấn Anh

Được thực hiện tại trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại tất cứ trường đại

học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên

cứu là trung thực, trong đó không có nội dung đã công bố trước đây hoặc các nội

dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ

trong luận văn.

Tôi xin chịu trách nhiệm hoàn toàn toàn về những cam đoan của tôi.

TP Hồ Chí Minh, ngày …….. tháng ….. năm 2020

Tác giả

NGUYỄN ĐẠT THẮNG

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới đến Quý Thầy Cô Trường

Đại học Ngân hàng TP.Hồ Chí Minh đã hỗ trợ, giúp đỡ và trực tiếp giảng dạy,

truyền đạt kiến thức khoa học chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng, là cơ sở nền

tảng để thực hiện luận văn này và áp dụng vào thực tiễn công việc. Đặc biệt, tác

giả xin gửi lời chân thành tri ân vai trò định hướng khoa học của TS. Nguyễn

Tuấn Anh trong việc giúp tác giả hình thành ý tưởng và thực hiện nghiên cứu

trong suốt quá trình thực hiện luận văn thạc sỹ với đề tài “Quản trị rủi ro cho vay

khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông Nghiệp Và Phát Triển Nông

Thôn Việt Nam Chi nhánh Khu Công Nghiệp Sóng Thần”.

Cuối cùng, tác giả xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình và bạn bè luôn

động viên, chia sẻ và tiếp thêm nguồn lực cho tôi để hoàn thành luận văn này.

Do kinh nghiệm và kiến thức còn hạn chế, luận văn này không tránh khỏi

những thiếu sót, rất mong nhận được những ý kiến đóng góp từ Quý Thầy Cô,

đồng nghiệp và các bạn học viên.

Chân thành cảm ơn.

TP. Hồ Chí Minh, ngày……. tháng……… năm 2020

Tác giả

NGUYỄN ĐẠT THẮNG

iii

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Tiêu đề: Quản trị rủi ro cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng

Nông Nghiệp Và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam Chi nhánh Khu Công Nghiệp

Sóng Thần

Tóm tắt:

Với vị trí thuận lợi là nằm trung tâm Khu công nghiệp lớn của tỉnh Bình

Dương, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh

Khu công nghiệp Sóng Thần có lượng khách hàng doanh nghiệp giao dịch nhiều,

đặc biệt là giao dịch vay vốn. Tuy nhiên, dư nợ cho vay càng lớn thì rủi ro cho

vay càng nhiều, hiện nay tỷ lệ cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh chiếm gần 90%

tổng tư nợ cho vay như vậy việc quản trị rủi ro cho vay khách hàng doanh nghiệp

là rất cần thiết.

Luận văn là kết quả của quá trình nghiên cứu cơ sở lý luận rủi ro trong hoạt

động kinh doanh ngân hàng, cụ thể là rủi ro cho vay khách hàng doanh nghiệp.

Cùng với đó là sử dụng các phương pháp thống kê, mô tả, phân tích, so sánh các

số liệu báo cáo giai đoạn năm 2015-2019 nhằm đánh giá thực trạng cũng như tìm

ra hạn chế và nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong quản trị rủi ro cho vay khách

hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam

- Chi nhánh Khu công nghiệp Sóng Thần. Từ đó, tác giả đề xuất những giải

pháp.cơ cấu lại mô hình quản trị rủi ro, thay đổi quy trình cho vay, nâng cấp hệ

thống công nghệ thông tin, cải thiện nhân sự và xây dựng hệ thống dữ liệu doanh

nghiệp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Chi

nhánh Khu công nghiệp Sóng Thần. Để hiệu quả tác động không chỉ ở chi nhánh

mà còn lan rộng ra toàn hệ thống thì tác giả đề xuất những kiến nghị tới Ngân

hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, Ngân hàng nhà nước và

Chính phủ.

Từ khóa: Quản trị, Rủi ro, Cho vay, Doanh nghiệp

iv

ABSTRACT

Title: The risk management in lending to enterprise customers at Vietnam

Bank for Agriculture and Rural development system (Agribank) – The branch in

Song Than Industrial Zone.

Abstract:

Because of the convenient location at the heart of an enormous Industrial

Zone in Binh Duong province, Agribank the branch in Song Than industrial Zone

has numerous business customers, especially in the loan segment. Nevertheless,

the bigger the loan outstanding balances, the more the loan risks.

Currently, the proportion of enterprise loans at this branch account for nearly

90% of total loans. Consequently, it is extremely necessary to manage in lending

risks for business customers.The thesis is the result of the progress of researching

the theoretical basic of risks in banking, especially the risks in lending to

enterprise. Beside that the author uses many kinds of methods, such as statistics,

describes, analyzes and compares the report of this branch for the period 2015 to

2019 to access the present status. At the same time, the author finds out causes

and limitations in loan risks management for enterprises. Thence, giving put

forward some solutions, such as restructuring risk management model, improving

staffs, upgrading Information Technology systems and building enterprise data

systems to more complete enterprise loan process at the branch in Song Than

industrial Zone.

In order to effectively not only at this branch but also spread to entire

system, the author has made recommendations to Agribank, the State Bank and

the Government.

Keywords: risk management, lending, enterprise customers, business.

v

DANH MỤC VIẾT TẮT

BCTC: Báo cáo tài chính

CBTD: Cán bộ tín dụng

CIC: Trung tâm thông tin tín dụng Quốc gia

CN: chi nhánh

CN KCN Sóng Thần: Chi nhánh Khu Công Nghiệp Sóng Thần

CNNHNN: Chi nhánh ngân hàng nước ngoài

DN: Doanh nghiệp

DNVVN: Doanh nghiệp vừa và nhỏ

HTXH: Hệ thống xếp hạng

IPCAS:

KCN: Khu công nghiệp

KHCN: Khách hàng cá nhân

KHDN: Khách hàng doanh nghiệp

KQKD: Kết quả kinh doanh

NHNN: Ngân hàng nhà nước

NHTM: Ngân hàng thương mại

NHTMCP: Ngân hàng thương mại cổ phần

NHNo&PTNT Việt Nam : Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn

Việt Nam

NVNH: Nhân viên ngân hàng

PGD: Phòng giao dịch

QHKH: Quan hệ khách hàng

QLNCV: Quản lý nợ cho vay

TCKT: Tổ chức kinh tế

TCTD: Tổ chức tín dụng

TĐ: Thẩm định

vi

TĐL: Thẩm định lại

TSĐB: Tài sản đảm bảo

SXKD: Sản xuất kinh doanh

XHTDNB: Xếp hạng tín dụng nội bộ

XLRR: Xử lý rủi ro

vii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

TÓM TẮT LUẬN VĂN.................................................................................... iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT..........................................................................v

MỤC LỤC..........................................................................................................vii

DANH MỤC BẢNG..........................................................................................xii

DANH MỤC SƠ ĐỒ....................................................................................... xiii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ ...................................................................................xiv

PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................1

1. Giới thiệu .........................................................................................................1

1.1 Đặt vấn đề ................................................................................................1

1.2 Tính cấp thiết của đề tài...........................................................................2

2. Mục tiêu của đề tài..........................................................................................3

2.1 Mục tiêu tổng quát.......................................................................................3

2.2 Mục tiêu cụ thể ............................................................................................3

3. Câu hỏi nghiên cứu .........................................................................................3

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................4

4.1 Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................4

4.2 Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................4

5. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................4

6. Đóng góp của đề tài.........................................................................................5

7. Tổng quan lĩnh vực nghiên cứu.....................................................................6

7.1 Công trình nghiên cứu của nước ngoài........................................................6

7.2 Công trình nghiên cứu của Việt Nam:.........................................................7

8. Kết cấu của luận văn.....................................................................................10

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY

KHDN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.................................................11

viii

1.1 RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA

NHTM ................................................................................................................11

1.1.1 Khái niệm rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh ngân hàng...11

1.1.2 Phân loại rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh ngân hàng ....12

1.1.3 Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh ngân

hàng.................................................................................................................14

1.1.3.1 Nguyên nhân khách quan .................................................................14

1.1.3.2 Nguyên nhân chủ quan.....................................................................16

1.1.4 Hậu quả của rủi ro tín dụng đối với ngân hàng ..................................18

1.1.5 Các chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh

ngân hàng .......................................................................................................19

1.2. QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY KHDN CỦA NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI.................................................................................................22

1.2.1 Tổng quan về cho vay KHDN của ngân hàng .....................................22

1.2.1.1 Khái niệm cho vay KHDN................................................................22

1.2.1.2 Phân loại cho vay KHDN.................................................................23

1.2.2 Khái niệm quản trị rủi ro cho vay KHDN............................................27

1.2.3 Vai trò của quản trị rủi ro cho vay KHDN...........................................27

1.2.4 Nội dung cơ bản quản trị rủi ro cho vay KHDN theo Basel II...........29

1.2.4.1 Tổng quan về Ủy ban Basel và Hiệp ước Basel II ...........................29

1.2.4.2 Nguyên tắc quản trị rủi ro cho vay KHDN theo Basel II.................29

1.2.5 Quy trình quản trị rủi ro cho vay KHDN .............................................32

1.3. MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY KHDN

CỦA CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NƯỚC NGOÀI TẠI VIỆT NAM

VÀ CÁC NHTM TRONG NƯỚC...................................................................40

1.3.1 Kinh nghiệm của các chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam

.........................................................................................................................40

1.3.1.1 Kinh nghiệm quản trị rủi ro cho vay KHDN của Citibank ..............40

1.3.1.2 Kinh nghiệm quản trị rủi ro cho vay KHDN của Ngân hàng ANZ..41

1.3.2 Kinh nghiệm của một số NHTM tại Việt Nam.....................................42

ix

1.3.2.1 Kinh nghiệm quản trị rủi ro cho vay KHDN của Vietinbank...........42

1.3.2.2 Kinh nghiệm quản trị rủi ro cho vay KHDN của Vietcombank .......43

1.3.2.3. Kinh nghiệm quản trị rủi ro cho vay KHDN của MB Bank............43

1.3.3 Bài học kinh nghiệm cho NHNo&PTNT Việt Nam – CN KCN Sóng

Thần.................................................................................................................44

KẾT LUẬN CHƯƠNG I..................................................................................46

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO CHO

VAY KHDN TẠI NHNo&PTNT VIỆT NAM – CN KCN SÓNG THẦN...47

2.1. GIỚI THIỆU VỀ NHNo&PTNT VIỆT NAM – CN KCN SÓNG THẦN

.............................................................................................................................47

2.1.1. Thông tin chung về NHNo&PTNT Việt Nam.....................................47

2.1.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ......................................................47

2.1.1.2 Tình hình kinh doanh, đặc thù hoạt động và thành tích tiêu biểu của

NHNo&PTNT Việt Nam những năm gần đây ..............................................48

2.1.1.3 Cơ cấu bộ máy tổ chức của NHNo&PTNT Việt Nam: chi tiết theo

phụ lục I........................................................................................................49

2.1.2. Thông tin chung về NHNo&PTNT Việt Nam – CN KCN Sóng Thần

.........................................................................................................................49

2.2. TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NHNo&PTNT VIỆT

NAM – CN KCN SÓNG THẦN GIAI ĐOẠN 2015-2019.............................50

2.2.1. Hoạt động huy động vốn ......................................................................50

2.2.2. Hoạt động tín dụng...............................................................................51

2.2.3. Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ ........................................52

2.2.4. Kết quả hoạt động kinh doanh tại NHNo&PTNT Việt Nam – CN

KCN Sóng Thần..............................................................................................53

2.3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHDN TẠI NHNo&PTNT

VIỆT NAM – CN KCN SÓNG THẦN ...........................................................54

2.3.1. Thực trạng hoạt động cho vay KHDN tại NHNo&PTNT Việt Nam –

CN KCN Sóng Thần .......................................................................................54

2.3.1.1. Hoạt động cho vay KHDN tại NHNo&PTNT Việt Nam – CN KCN

Sóng Thần.....................................................................................................54

x

2.3.1.3 Cơ cấu dư nợ cho vay KHDN tại NHNo&PTNT Việt Nam – CN

KCN Sóng Thần............................................................................................55

2.3.2 Thực trạng rủi ro cho vay KHDN tại NHNo&PTNT Việt Nam – CN

KCN Sóng Thần..............................................................................................58

2.3.3. Thực trạng quản trị rủi ro cho vay KHDN tại NHNo&PTNT Việt

Nam – CN KCN Sóng Thần ...........................................................................61

2.4. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY KHDN TẠI

NHNo&PTNT VIỆT NAM – CN KCN SÓNG THẦN..................................72

2.4.1. Những kết quả đạt được.......................................................................72

2.4.1.1 Hiệu quả kinh doanh ........................................................................72

2.4.1.2 Mô hình quản trị rủi ro ....................................................................72

2.4.1.3 Quy trình nghiệp vụ cho vay KHDN ................................................73

2.4.1.4 Phần mềm hỗ trợ khách hàng HTKH...............................................74

2.4.2. Một số hạn chế......................................................................................74

2.4.2.1 Nguồn cung thông tin còn thiếu .......................................................74

2.4.2.2 Mô hình cho vay truyền thống, quy trình cho vay KHDN còn đơn

giản...............................................................................................................75

2.4.2.3 Công nghệ thông tin chưa đáp ứng được xu thế ..............................76

2.4.2.4 Đội ngũ nhân lực còn hạn chế .........................................................76

2.4.3 Nguyên nhân gây ra hạn chế về quản trị rủi ro cho vay KHDN tại

NHNo&PTNT Việt Nam – CN KCN Sóng Thần..........................................77

2.4.3.1.Nguyên nhân khách quan .................................................................77

2.4.3.2 Nguyên nhân chủ quan.....................................................................78

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................80

CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY

KHDN TẠI NHNo&PTNT VIỆT NAM – CN KCN SÓNG THẦN ............81

3.1. ĐỊNH HƯỚNG VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHDN VÀ CÔNG TÁC

QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY KHDN CỦA NHNo&PTNT VIỆT NAM81

3.1.1. Định hướng chung của NHNo&PTNT Việt Nam ..............................81

3.1.2. Định hướng phát triển cho vay KHDN của NHNo&PTNT Việt Nam –

CN KCN Sóng Thần .......................................................................................83