Quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục ở các trường trung học phổ thông ngoài công lập tỉnh Bắc Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN VĂN TẶNG

QUẢN LÝ THỰC HIỆN XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC

Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

NGOÀI CÔNG LẬP TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN VĂN TẶNG

QUẢN LÝ THỰC HIỆN XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC

Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

NGOÀI CÔNG LẬP TỈNH BẮC NINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. TỪ ĐỨC VĂN

THÁI NGUYÊN - 2014

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

trung thực chƣa hề đƣợc sử dụng và công bố ở bất kỳ một công trình nào khác.

Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn văn đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2014

Tác giả

Nguyễn Văn Tặng

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến toàn thể các thầy giáo, cô giáo

đã nhiệt tình giảng dạy, trang bị cho tôi hệ thống tri thức quý báu về khoa học

quản lý giáo dục, những phƣơng pháp nghiên cứu khoa học.

Xin chân thành tỏ lòng biết ơn tới Ban giám hiệu Trƣờng Đại học

Thái Nguyên, Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên, Khoa Tâm lý giáo dục,

Phòng Đào tạo, và các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, quan tâm giúp

đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập và làm luận văn.

Tác giả xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của UBND tỉnh Bắc

Ninh; Sở GD&ĐT, các Ban, Ngành, Đoàn thể; các đồng chí CBQL và giáo viên

các trƣờng THPT ngoài công lập tỉnh Bắc Ninh; các đồng nghiệp và những

ngƣời thân trong gia đình đã tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Với lòng biết ơn sâu sắc, tác giả xin chân thành cảm ơn Phó Giáo sƣ,

Tiến sỹ Từ Đức Văn, Ngƣời thầy, Ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã nhiệt tình

chỉ bảo, giúp đỡ, góp ý để luận văn đƣợc hoàn thành. Cám ơn các Giáo sƣ,

Phó Giáo sƣ, Tiến sỹ là chủ tịch Hội đồng phản biện và uỷ viên Hội đồng đã

dành thời gian quý báu để đọc, nhận xét và tham gia Hội đồng chấm luận văn.

Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác lại vô cùng sinh

động và nhiều vấn đề cần giải quyết vì vậy không thể tránh khỏi những thiếu sót,

bản thân rất mong sự chỉ dẫn, đóng góp giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, các

cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn có giá trị thực tiễn.

Xin chân thành cảm ơn!

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Văn Tặng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................ii

MỤC LỤC.........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT............................................................. iv

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................... v

MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1

1. Tính cần thiết của đề tài ............................................................................ 1

2. Mục đích nghiên cứu................................................................................. 4

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .......................................................... 4

4. Giả thuyết khoa học .................................................................................. 4

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 4

6. Phạm vi nghiên cứu và giới hạn................................................................ 5

7. Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................... 5

8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................... 6

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THỰC HIỆN XHHGD CÁC

TRƢỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP............................................................. 7

1.1. Sơ lƣợc lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................... 7

1.1.1. Ở nƣớc ngoài....................................................................................... 8

1.1.2. Ở Việt Nam ...................................................................................... 10

1.2. Cơ sở pháp lý ...................................................................................... 13

1.2.1. Hệ thống các quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc ta về xã hội

hoá giáo dục ..................................................................................... 13

1.2.2. Luật Giáo dục 2005........................................................................... 15

1.3. Một số khái niệm về quản lý thực hiện XHHGD ................................ 16

1.3.1. Khái niệm về giáo dục, nhà trƣờng, nhà trƣờng THPT, quản lý, quản lý

giáo dục, quản lý nhà trƣờng, giải pháp và giải pháp quản lý................. 16

1.3.2. Khái niệm về xã hội hoá, xã hội hoá giáo dục .................................. 23

1.4. Quản lý thực hiện XHHGD các trƣờng THPT ngoài công lập............ 29

iv

1.4.1. Ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác XHHGD ........................... 29

1.4.2. Nguyên tắc, nội dung và hình thức thực hiện XHHGD ở trƣờng

THPT ngoài công lập........................................................................ 32

1.4.3. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ quản lý của Sở GD&ĐT đối với hoạt

động xã hội hoá giáo dục .................................................................. 35

1.5. Nội dung quản lý công tác XHHGD THPT......................................... 36

1.5.1. Quản lý việc huy động toàn xã hội tham gia xây dựng môi trƣờng

thuận lợi để phát triển giáo dục......................................................... 36

1.5.2. Quản lý việc tổ chức các lực lƣợng xã hội cùng tham gia thực

hiên mục tiêu, nội dung giáo dục...................................................... 37

1.5.3. Quản lý huy động các lực lƣợng xã hội tham gia xây dựng, phát triển

hệ thống trƣờng lớp và các loại hình giáo dục trung học phổ thông...... 38

1.5.4. Quản lý huy động xã hội đầu tƣ các nguồn lực cho giáo dục........... 39

1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc quản lý thực hiện xã hội hóa giáo

dục trƣờng THPT ngoài công lập ..................................................... 40

1.6.1. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý XHHGD...................... 40

1.6.2. Các yếu tố chủ quan về phía Hiệu trƣởng......................................... 41

1.6.3. Các yếu tố khách quan ...................................................................... 41

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................. 43

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG

Ở TỈNH BẮC NINH ......... 44

2.1. Khái quát về tình hình tự nhiên, kinh tế, văn hóa và xã hội ở tỉnh

Bắc Ninh ............................................................................................. 44

2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên ..................................................... 44

2.1.2. Tình hình kinh tế, văn hoá, xã hội tỉnh Bắc Ninh............................. 44

2.2. Tình hình giáo dục THPT ở tỉnh Bắc Ninh.......................................... 46

2.2.1. Đôi nét về tình hình giáo dục tỉnh Bắc Ninh .................................... 46

2.2.2. Vài nét về các trƣờng THPT ở tỉnh Bắc Ninh .................................. 46

2.2.3. Quá trình phát triển các trƣờng THPT ngoài công lập ..................... 47

v

2.3. Thực trạng về công tác XHHGD các trƣờng THPT NCL ở tỉnh Bắc Ninh .... 57

2.3.1. Về đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý các trƣờng THPT NCL...... 57

2.3.2. Quy mô giáo dục ............................................................................... 58

lập trong cán bộ quần chúng ............................................................. 59

XHHGD THPT ngoài công lập ........................................................ 63

.. 66

công lập............................................................................................. 70

..... 70

công lập............................................................................................. 72

2.5. Nhận xét chung về việc quản lý thực hiện XHHGD các trƣờng

THPT NCL tỉnh Bắc Ninh ................................................................ 82

............................................................................... 82

.............................................................................. 83

.................................................................... 84

2 .................................................................................. 86

Chƣơng 3:

DỤC ................... 87

......................................................... 87

.......................................................................... 90

................................................. 90

cao chất lƣợng giáo dục. ................................................................... 99

vi

XHHGD THPT NCL. ..................................................................... 104

3.2.4 Giải pháp 4: Phát huy s

cƣờng CSVC và các phƣơng tiện phục vụ dạy học trong các

trƣờng THPT NCL.......................................................................... 106

3.2.5. Giải pháp 5: Đa dạng hoá các loại hình trƣờng THPT, nâng cao

hiệu quả hoạt động của hệ thống THPT ngoài công lập................. 111

......................................................... 115

.................. 117

.......................................................... 117

............................................................................................ 118

.......................................................................................... 118

TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ................................................................................ 121

................................................................. 122

................................................................................................. 122

.......................................................................................... 123

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 126

PHỤ LỤC ............................................................................................................

iv

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý

CLGD :

CNH-HĐH : Công nghiệp hoá- Hiện đại hoá

CSVC : Cơ sở vật chất

ĐHGD : Đại hội giáo dục

GD & ĐT : Giáo Dục & Đào tạo

GV : Giáo viên

GVCN : Giáo viên chủ nhiệm

HS : Học sinh

HSG : Học sinh giỏi

HĐGD :

KT-XH : Kinh tế- Xã hội

LLXH :

NCL :

NSNN : Ngân sách nhà nƣớc

NXB : Nhà xuất bản

PPDH : Phƣơng pháp dạy học

QLGD : Quản lí giáo dục

TBDH : Thiết bị dạy học

THPT : Trung học phổ thông

TW : Trung ƣơng

UBND : Uỷ ban nhân dân

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

XHH : Xã hội hoá

XHHGD : Xã hội hoá giáo dục

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Xếp loại học lực, hạnh kiểm học sinh phổ thông ........................... 53

Bảng 2.2: Kết quả giáo dục phổ thông............................................................ 54

Bảng 2.3: Kết quả các kỳ thi học sinh giỏi .................................................... 54

Bảng 2.4: Thực trạng cơ sở vật chất- thiết bị dạy học .................................... 55

Bảng 2.5: Xếp loại học lực và hạnh kiểm của học sinh THPT....................... 56

Bảng 2.6: Phân tích cơ cấu đội ngũ CBQL trƣờng THPT NCL..................... 58

Bảng 2.7: Quy mô THPT NCL tỉnh Bắc Ninh................................................ 58

........ 59

............... 60

........... 61

......... 61

................................................. 62

.......... 65

XHHGD THPT ngoài công lập .................................................... 66

.................... 67

Bảng 2.16: Kết quả XHHGD THPT NCL ở Bắc Ninh................................... 69

Bảng 2.17: Tình hình học sinh THPT............................................................. 80

Bảng 2.18: Kết quả tốt nghiệp của học sinh THPT ........................................ 80

Bảng 2.19: Kết quả học sinh giỏi cấp tỉnh, cấp quốc gia THPT..................... 81

viên THPT ............................................ 82

................ 85

Bảng 3.1: Một số quan niệm hiện nay về XHHGD ....................................... 92

Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm.................................................................... 118

vi

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ kinh tế, xã hội, giáo dục ........................................... 17

Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ nhà trƣờng và công việc ........................................... 18

Sơ đồ 1.3: Kết quả giáo dục của nhà trƣờng THPT........................................ 19

Sơ đồ 1.4: Mô hình quản lý giáo dục .............................................................. 21

Sơ đồ 1.5: Bản chất của XHHGD ................................................................... 25

Sơ đồ 3.1: Biểu diễn các giải pháp quản lý thực hiện XHHGD đối với các

trƣờng THPT NCL ở tỉnh Bắc Ninh ........................................... 120

Biểu đồ 2.1: Số học sinh THPT ngoài công lập ở tỉnh Bắc Ninh................... 59

Biểu đồ 2.2: Các loại hình trƣờng THPT ở tỉnh Bắc Ninh ............................. 79

Biểu đồ 3.1. Tính quan trọng, cấp thiết, khả thi, của các giải pháp.............. 119

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cần thiết của đề tài

Chúng ta đang sống trong thời đại khoa học và công nghệ phát triển

nhanh, Sự bùng nổ thông tin và quá trình hội nhập, toàn cầu hoá đòi hỏi những

chuyển biến mạnh mẽ đến giáo dục Việt Nam. Thế kỷ XXI mở ra cho chúng ta

những cơ hội lớn và thách thức lớn. Đứng trƣớc vận hội phát triển mới, Đại hội

Đảng toàn quốc lần thứ IX đã khẳng định: "Con ngƣời và nguồn nhân lực là

yếu tố quyết định sự phát triển của đất nƣớc trong thời kỳ công nghiệp hoá,

hiện đại hoá, cần tạo chuyển biến cơ bản toàn diện về giáo dục và đào tạo" [28;

204] theo ba định hƣớng lớn: chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá.

Nền giáo dục hiện đại là nền giáo dục đƣợc chuẩn hoá, nền giáo dục cởi

mở có tính hội nhập. Trong nền giáo dục đó, mỗi con ngƣời đều đƣợc học, học

suốt đời để có cuộc sống tốt đẹp hơn. Muốn thực hiện đƣợc mục tiêu của giáo

dục phổ thông là "Phát triển toàn diện về đạo đức, trí lực, thể chất, thẩm mỹ và

các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây

dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên

hoặc đi vào cuộc sống cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ

quốc.”.. [40; Tr21] thì chủ trƣơng XHHGD là một chủ trƣơng đúng đắn.

, nhân

tài đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp CNH-HĐH phát triển xã hội

Bắt nhịp với thời đại mới, con ngƣời ngày nay càng có nhu cầu chiếm

lĩnh tri thức và chia sẻ thông tin vào kho tàng tri thức của nhân loại, tăng cƣờng

giao lƣu văn hoá thì bốn trụ cột của giáo dục là "học để biết, học để làm, học để

khẳng định và học để cùng chung sống" là yêu cầu cần thiết đối với mỗi cá

nhân. Nhƣng thực tế không có nhà trƣờng nào, lực lƣợng giáo dục nào có thể

cung cấp đầy đủ mọi tri thức cho con ngƣời trong cả cuộc đời. Quá trình học

tập với mỗi ngƣời phải liên tục, suốt đời, mọi nơi, mọi lúc mới có thể đáp ứng

nhu cầu trên. Do vậy giáo dục phải đƣợc tiếp cận thƣờng xuyên, cho mọi đối

2

tƣợng, trong mọi thời điểm cuộc đời. Tính chất của giáo dục vì đó có thêm nét

mới là "giáo dục cho mọi người" và “mọi người cho giáo dục" tạo thành một

xã hội học tập với phƣơng châm "Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao

động sản xuất, nhà trƣờng gắn liền với xã hội" Vì vậy Đảng ta chủ trƣơng:

"Đẩy mạnh XHHGD, coi giáo dục là sự nghiệp của toàn dân là một giải

pháp quan trọng để tiếp tục phát triển giáo dục. Nhà nước khuyến khích

mọi đóng góp, sáng kiến của xã hội cho giáo dục thực hiện chương trình

giáo dục cho mọi người". [29; Tr135, 136]

Khi nghiên cứu vấn đề XHHGD, trƣớc hết chúng ta cần hiểu đây là một

đòi hỏi khách quan của bản thân sự phát triển giáo dục trong nền kinh tế thị

trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa. Tƣ tƣởng chiến lƣợc này đƣợc Đảng ta

xác định ngay từ khi hình thành nền giáo dục cách mạng là xây dựng nền giáo

dục "của dân, do dân, vì dân” trên nguyên tắc “Khoa học, Dân tộc và Đại

chúng". Tuy nhiên xã hội vẫn tồn tại tƣ tƣởng bao cấp ăn sâu trong tiềm thức là

thói quen hƣởng thụ nền tri thức do giáo dục mang lại bằng những chính sách

ƣu việt đƣợc nhà nƣớc bao cấp. Thói quen ấy làm cho không ít ngƣời chƣa thấy

hết trách nhiệm trong việc tham gia cùng giáo dục để phát triển con ngƣời.

Ngà ; giáo dục đƣợc coi là dịch vụ, XHHGD

vẫn còn là vấn đề mới mẻ nên việc nhận thức chƣa thật đầy đủ. Ngƣợc lại với

tƣ tƣởng hƣởng lợi một chiều từ giáo dục là quan niệm XHHGD đồng nghĩa

với đóng góp công sức và tiền của cho giáo dục.

Để hiểu đúng vai trò của XHHGD và thực hiện đƣợc nghị quyết của

Đảng, vấn đề "Quản lý thực hiện XHHGD đối với các trường THPT" là vấn

đề rất quan trọng và cần thiết. Công tác quản lý, chỉ đạo phát triển giáo dục đào

tạo cần gắn công tác vận động xã hội sao cho mọi ngƣời đều quan tâm và tham

gia vào sự nghiệp giáo dục nói chung và giáo dục học sinh cấp THPT nói riêng,

hƣớng đến mục tiêu phát triển toàn diện.

Ở Việt Nam, học sinh THPT trong độ tuổi từ 15 - 18

3

đời mỗi ngƣời. Nó quyết định con đƣờng tƣơng lai nghề nghiệp, quyết định vị

trí, cơ hội vƣơn lên của mỗi cá nhân trong cuộc sống. Trên địa bàn tỉnh Bắc

Ninh, khoảng 43.858 em/năm chiếm tỷ lệ 70%

thanh, thiếu niên trong độ tuổi

-

ở tỉnh Bắc Ninh

còn tồn tại nhiều bất cập .

Thứ nhất: Một số địa phƣơng, cấp uỷ Đảng, tổ chức đoàn thể, chính

quyền, cha mẹ học sinh và chính bản thân học sinh chƣa thấy hết tầm quan

trọng của cấp học này nên việc đầu tƣ còn hạn chế.

Thứ hai: Do quan điểm tƣ tƣởng bao cấp còn nặng nề nên tồn tại thói

quen hƣởng thụ nền tri thức do giáo dục mang lại, chƣa thấy hết trách nhiệm

trong việc tham gia cùng giáo dục vì sự phát triển con ngƣời.

Thứ ba: Có nơi, có lúc nhận thức về XHHGD còn phiến diện, cơ chế

quản lý chậm đổi mới, mối quan hệ hai chiều "giáo dục cho mọi ngƣời" và

"mọi ngƣời cho giáo dục" chƣa đƣợc nâng tầm tƣơng xứng với sự phát triển

giáo dục đƣơng đại. Vì vậy việc tìm ra "Giải pháp quản lý thực hiện xã hội

hoá giáo dục đối với các trƣờng Trung học phổ thông ngoài công lập tỉnh

Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay" là một việc cần thiết. Đây là một đòi hỏi

khách quan để hiểu đúng theo tinh thần XHH công tác giáo dục. Nó còn là quá

trình đổi mới phƣơng thức, tổ chức hành động trong giáo dục nhằm tạo ra

- . Đồng thời, qua việc nghiên

cứu, tiếp tục đề xuất những giải pháp quản lý nhằm đƣa giáo dục THPT nói

chung và giáo dục THPT ngoài công lập nói riêng xứng đáng với vị trí bản lề

trong cuộc đời mỗi cá nhân và giúp cho xã hội nâng cao dân trí, góp phần đào

tạo nguồn nhân lực và bồi dƣỡng nhân tài cho tỉnh Bắc Ninh và cho đất nƣớc.