Quản lý tài chính theo cơ chế TCTC tại BV Hữu nghị VN – Cu Ba Đồng Hới Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC HUẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

LÊ THỊ HOÀNG QUYÊN

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH

THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH

VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT NAM – CU BA ĐỒNG HỚI

TỈNH QUẢNG BÌNH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 8 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. PHAN THANH HOÀN

HUẾ, 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam

đoan rằng mọi sự giúp đỡ để thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông

tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Luận văn không sao chép bất

kỳ một công trình nghiên cứu nào.

Tác giả luận văn

LÊ THỊ HOÀNG QUYÊN

ii

LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm sâu sắc, chân thành, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn tới

các cơ quan và cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập và

nghiên cứu hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể quý thầy, cô giáo và các cán bộ công

chức của Trường Đại học Kinh tế Huế đã giúp đỡ tôi về mọi mặt trong suốt quá

trình học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Phan Thanh Hoàn- người

Thầy trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tận tình tôi trong quá trình thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo, các Khoa phòng Bệnh viện Hữu

Nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình công

tác, trong nghiên cứu, đóng góp cho tôi những ý kiến quý báu để hoàn thành luận

văn này.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, động viên của gia đình,

bạn bè và người thân trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu luận văn này.

Tác giả luận văn

LÊ THỊ HOÀNG QUYÊN

iii

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN

Họ và tên học viên: LÊ THỊ HOÀNG QUYÊN

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ ỨNG DỤNG

Niên khóa: 2016-2018

Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN THANH HOÀN

Tên đề tài: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ

CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT NAM – CU

BA ĐỒNG HỚI TỈNH QUẢNG BÌNH

1. Tính cấp thiết của đề tài

Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới là đơn vị sự nghiệp có thu,

được Bộ trưởng Bộ Y tế cho phép thực hiện tự chủ một phần chi phí hoạt động kể

từ tháng 7 năm 2009. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, nâng cao hiệu quả chất

lượng công tác, đòi hỏi công tác quản lý tài chính phải được chú trọng và ngày càng

đổi mới; Vì vậy, hoàn thiện quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính sẽ giúp

Bệnh viện kiểm soát tốt tình hình tài chính tại đơn vị và từ đó có thể đưa ra những

biện pháp thích hợp cho sự phát triển của Bệnh viện trong tương lai.

Nhận thức tầm quan trọng trên, tác giả đã lựa chọn đề tài “Hoàn thiện công tác

quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới tỉnh Quảng Bình” để nghiên cứu luận văn tốt nghiệp của mình.

2. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp tổng hợp, phân tích và xử lý số liệu. Với

153 bảng hỏi trong qua điều tra sơ cấp, luận văn sử dụng các phương pháp phân tích:

thu thập số liệu; tổng hợp và xử lý số liệu: thống kê mô tả, kiểm tra độ tin cậy thang đo

Cronbah’s Alpha, phương pháp phân tích nhân tố EFA, hồi quy tuyến tính bội.

3. Kết quả nghiên cứu và đóng góp luận văn

Luận văn đã góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài

chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện công lập. Bên cạnh đó, luận văn đã

phân tích công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại Bệnh viện Hữu nghị Việt

Nam – Cu Ba Đồng Hới dựa trên số liệu thứ cấp giai đoạn 2014 - 2016 và số liệu

điều tra khảo sát cán bộ nhân viên của Bệnh viện. Trên cơ sở đó, luận văn đã đề

xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh

viện Hữu Nghị Việt Nam-Cu Ba Đồng Hới trong giai đoạn sắp tới.

iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BHYT :Bảo hiểm Y tế

BHXH :Bảo hiểm xã hội

BTC :Bộ tài chính

BYT :Bộ Y tế

CP :Chính phủ

ĐVSNCL :Đơn vị sự nghiệp công lập

LDLK :Liên doanh liên kết

NĐ :Nghị định

NQ :Nghị quyết

NSNN :Ngân sách Nhà nước

QĐ :Quyết định

SCL TSCĐ :Sửa chữa lớn Tài sản cố định

TCKT :Tài chính Kế toán

TT :Thông tư

TSCĐ :Tài sản cố định

TTLT :Thông tư liên tịch

TW :Trung Ương

UBND :Ủy ban nhân dân

VPCP :Văn phòng chính phủ

XDCB :Xây dựng cơ bản

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN........................................................................................ iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................. iv

MỤC LỤC...................................................................................................................v

DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................x

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ............................................................................. xii

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ .............................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .......................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................3

5. Kết cấu luận văn......................................................................................................5

PHẦN II: NỘI DUNG ................................................................................................6

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH

THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN CÔNG LẬP..................6

1.1. Cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính bệnh viện công lập..........................6

1.1.1. Khái niệm về tài chính công và công tác quản lý tài chính bệnh viện công lập.......6

1.1.2. Mục tiêu của quản lý tài chính bệnh viện công lập...........................................7

1.1.3. Phạm vi quản lý tài chính bệnh viện công lập ..................................................8

1.2. Nội dung quản lý tài chính bệnh viện công lập theo cơ chế tự chủ tài chính ....10

1.2.1. Lập dự toán thu chi tài chính...........................................................................10

1.2.2. Thực hiện dự toán ...........................................................................................13

1.2.3. Quyết toán .......................................................................................................13

1.2.4. Thanh tra, kiểm tra, đánh giá ..........................................................................14

1.2.5 Các công cụ tham gia quản lý tài chính Bệnh viện công .................................15

1.2.5.1. Hệ thống chính sách pháp luật của Nhà nước..............................................15

1.2.5.2. Công tác kế hoạch ........................................................................................16

vi

1.2.5.3. Quy chế chi tiêu nội bộ ................................................................................16

1.2.5.4. Hạch toán, kế toán, kiểm toán......................................................................16

1.2.5.5. Hệ thống thanh tra, kiểm tra.........................................................................17

1.2.5.6. Tổ chức bộ máy quản lý tài chính................................................................17

1.3. Cơ chế tự chủ tài chính trong quản lý tài chính đối với bệnh viện công lập .....17

1.3.1. Nội dung của cơ chế tự chủ tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập.......17

1.3.2. Những đổi mới trong việc thực hiện quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài

chính..........................................................................................................................21

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại bệnh viện công .......................23

1.4.1. Yếu tố bên ngoài .............................................................................................23

1.4.2. Yếu tố bên trong..............................................................................................25

1.5. Kinh nghiệm về quản lý tài chính bệnh viện công theo cơ chế tự chủ tài chính

trên thế giới và thực tiễn tại Việt Nam......................................................................27

1.5.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại một số nước

Đông Nam Á .............................................................................................................27

1.5.2. Kinh nghiệm quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại một số bệnh

viện ở Việt Nam ........................................................................................................28

1.5.3. Bài học kinh nghiệm cho Bệnh viện công lập Việt Nam và Bệnh viện Hữu

nghị Việt Nam- Cu Ba Đồng Hới tỉnh Quảng Bình..................................................30

CHƯƠNG II: PHÂN TÍCH CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ

TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT NAM – CU BA

ĐỒNG HỚI ...............................................................................................................31

2.1. Khái quát về Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới......................31

2.1.1. Lược sử hình thành và phát triển của Bệnh viện.............................................31

2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Bệnh viện ..............................................................32

2.1.3. Cơ cấu tổ chức tại Bệnh viện ..........................................................................34

2.1.4. Quy mô công tác khám chữa bệnh và tình hình đầu tư trang thiết bị y tế tại

Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới ..................................................35

vii

2.2. Thực trạng công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện

Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba Đồng Hới ....................................................................38

2.2.1. Cơ cấu tổ chức và chức năng, nhiệm vụ phòng Tài chính Kế toán ................38

2.2.1.1. Cơ cấu tổ chức..............................................................................................38

2.2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ ...................................................................................40

2.2.2. Công tác lập dự toán thu chi ...........................................................................40

2.2.3. Thực hiện dự toán ...........................................................................................42

2.2.3.1. Thực trạng quản lý các nguồn thu tài chính.................................................42

2.2.3.2. Thực trạng quản lý các khoản chi ................................................................46

2.2.3.3. Các khoản chi thực hiện tự chủ tài chính tại Bệnh viện ..............................54

2.2.4. Công tác quyết toán.........................................................................................57

2.2.5. Công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá ............................................................58

2.2.6. Thực trạng việc sử dụng các công cụ quản lý tài chính trong công tác quản lý

tài chính tại bệnh viện ...............................................................................................59

2.2.6.1. Hệ thống chính sách pháp luật của nhà nước...............................................59

2.2.6.2. Công tác kế hoạch ........................................................................................59

2.2.6.3. Qui chế chi tiêu nội bộ .................................................................................60

2.2.6.4. Công cụ hạch toán, kế toán, kiểm toán ........................................................60

2.2.6.5. Kiểm tra, thanh tra........................................................................................60

2.2.6.6. Tổ chức bộ máy quản lý tài chính................................................................61

2.3. Đánh giá công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện

Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới qua số liệu điều tra ....................................61

2.3.1. Thống kê mẫu khảo sát ...................................................................................61

2.3.2 Đánh giá các nội dung điều tra của cán bộ kế toán có ảnh hưởng đến công tác

quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện ....................................63

2.3.3. Kiểm tra độ tin cậy thang đo các nhân tố trước khi tiến hành phân tích nhân tố

phám phá EFA...........................................................................................................65

2.3.4. Kiểm định so sánh giá trị trung bình của một tổng thể với một giá trị cụ thể

(One-Sample T-Test) ................................................................................................69

viii

2.3.4.1 Về bộ máy quản lý tài chính .........................................................................69

2.3.4.2. Về công tác lập dự toán thu chi tài chính tại Bệnh viện ..............................69

2.3.4.3. Về công tác quản lý các nguồn thu tài chính tại Bệnh viện.........................70

2.3.4.4. Về công tác quản lý và sử dụng các khoản chi tại Bệnh viện......................70

2.3.4.5. Về công tác quyết toán tại Bệnh viện ..........................................................71

2.3.4.6. Về công tác thanh tra kiểm tra tại Bệnh viện..............................................71

2.3.4.7. Về công cụ tham gia quản lý tài chính tại Bệnh viện ..................................72

2.3.4.8. Về nội dung khác liên quan đến công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện ..72

2.3.5. Phân tích nhân tố khám phá (EFA).................................................................73

2.3.6. Phân tích hồi quy các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính theo cơ

chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba Đồng Hới..................77

2.4. Đánh giá chung về công tác tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính

tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba Đồng Hới..............................................80

2.4.1. Kết quả đạt được .............................................................................................80

2.4.2. Hạn chế............................................................................................................82

2.4.3 Những nguyên nhân hạn chế............................................................................85

2.4.3.1 Nguyên nhân khách quan ..............................................................................85

2.4.3.2 Nguyên nhân chủ quan..................................................................................86

CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH

THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT NAM

– CU BA ĐỒNG HỚI...............................................................................................88

3.1 Mục tiêu quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Hữu nghị

Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới....................................................................................88

3.2. Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài

chính tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới...................................89

3.2.1 Giải pháp chung ...............................................................................................89

3.2.1.1 Nâng cao nhận thức về công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính..89

3.2.1.2 Nâng cao năng lực và vai trò của công tác tài chính kế toán........................89

3.2.2 Giải pháp về chuyên môn, nghiệp vụ...............................................................90

ix

3.2.2.1 Hoàn thiện công tác lập dự toán thu chi tài chính.........................................90

3.2.2.2 Nhóm giải pháp về các nguồn thu tài chính..................................................91

3.2.2.3 Nhóm giải pháp về các khoản chi .................................................................93

3.2.2.4 Hoàn thiện công tác quyết toán, công khai tài chính hàng năm ...................94

3.2.2.5 Tăng cường công tác kiểm tra kế toán, kiểm tra nội bộ trong bệnh viện....95

3.2.3. Nhóm giải pháp khác ......................................................................................96

3.2.3.1 Hoàn thiện ứng dụng hệ thống công nghệ thông tin vào công tác quản lý

tài chính ....................................................................................................................96

3.2.3.2 Thực hiện khoán quản tại một số khoa phòng trong bệnh viện...................97

3.2.3.3 Tăng cường công tác quản lý tài sản công ..................................................97

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................98

1. Kết luận .................................................................................................................98

2. Kiến nghị...............................................................................................................98

2.1. Đối với Chính phủ..............................................................................................99

2.2. Kiến nghị đối với Bộ Y tế ..................................................................................99

2.3. Đối với cơ quan Bảo hiểm xã hội tại địa phương ............................................100

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................101

PHỤ LỤC................................................................................................................103

QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG

BIÊN BẢN HỘI ĐÒNG

NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1 + 2

BẢN GIẢI TRÌNH LUẬN VĂN

XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN

x

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Tình hình thực hiện các chỉ tiêu chuyên môn tại Bệnh viện Hữu nghị

Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới giai đoạn 2014-2016............................35

Bảng 2.2: Tình hình đầu tư trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới giai đoạn 2014-2016................................................37

Bảng 2.3: Tình hình đội ngũ cán bộ quản lý tài chính tại phòng Tài chính Kế

toán Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới giai đoạn

2014-2016............................................................................................39

Bảng 2.4: Dự toán thu, chi ngân sách Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba

Đồng Hới giai đoạn 2014-2016...........................................................41

Bảng 2.5: Bảng tổng hợp các nguồn thu tài chính Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam

– Cu Ba Đồng Hới giai đoạn 2014-2016.............................................44

Bảng 2.6: Bảng tổng hợp các khoản chi Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba

Đồng Hới giai đoạn 2014-2016...........................................................47

Bảng 2.7: Cơ cấu các nguồn chi Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng

Hới giai đoạn 2014-2016.....................................................................50

Bảng 2.8: Cơ cấu chi 4 nhóm chi từ nguồn kinh phí ngoài NSNN cấp tại Bệnh

viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới giai đoạn 2014-2016....52

Bảng 2.9: Cơ cấu chi 4 nhóm chi thực hiện tự chủ tại Bệnh viện Hữu nghị Việt

Nam – Cu Ba Đồng Hới giai đoạn 2014-2016....................................55

Bảng 2.10: Báo cáo thực hiện trích lập các quỹ sự nghiệp Bệnh viện Hữu nghị

Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới giai đoạn 2014-2016............................57

Bảng 2.11: Đặc điểm mẫu khảo sát .......................................................................61

Bảng 2.12 Đánh giá của cán bộ kế toán đối với công tác quản lý tài chính theo cơ

chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện .......................................................63

Bảng 2.13: Kết quả kiểm định độ tin cậy thang đo ...............................................66

Bảng 2.14: Đánh giá tổ chức bộ máy quản lý tài chính tại Bệnh viện ..................69

Bảng 2.15: Đánh giá công tác lập dự toán thu chi tài chính tại Bệnh viện............69

Bảng 2.16: Đánh giá công tác quản lý các nguồn thu tài chính tại Bệnh viện ......70

xi

Bảng 2.17: Đánh giá công tác quản lý và sử dụng các khoản chi tại Bệnh viện ...70

Bảng 2.18: Đánh giá công tác quyết toán tại Bệnh viện........................................71

Bảng 2.19: Đánh giá về công tác thanh tra, kiểm tra tại Bệnh viện ......................71

Bảng 2.20: Đánh giá về công cụ tham gia quản lý tài chính tại Bệnh viện...........72

Bảng 2.21: Đánh giá nội dung khác liên quan đến công tác QLTC tại Bệnh viện72

Bảng 2.22: Kiểm định KMO và Bartlett'st ............................................................75

Bảng 2.23: Tổng phương sai trích .........................................................................75

Bảng 2.24: Ma trận xoay nhân tố...........................................................................76

Bảng 2.25: Kết quả phân tích mô hình hồi quy .....................................................78

xii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Chu trình quản lý tài chính..................................................................11

Sơ đồ 1.2: Chu trình ngân sách.............................................................................12

Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới......34

Sơ đồ 2.2: Cơ cấu tổ chức phòng Tài chính kế toán tại Bệnh viện Hữu nghị Việt

Nam – Cu Ba Đồng Hới giai đoạn 2014-2016....................................39