Quản lý tài chính tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN XUÂN TRƢỜNG

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI HỌC VIỆN

CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2020

----------------------------

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN XUÂN TRƢỜNG

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI HỌC VIỆN

CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 9 34 04 10

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS, TS. TRỊNH THỊ ÁI HOA

HÀ NỘI - 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan luận án này do chính tôi thực hiện. Các số

liệu thu thập và kết quả phân tích trong luận án là trung thực,

có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định.

Tác giả

Nguyễn Xuân Trƣờng

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU................................................................................................................................. 1

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU .................................................. 8

1.1. Các hướng nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án ...................................8

1.2. Khái quát những vấn đề đã được nghiên cứu và một số vấn đề cần

tiếp tục nghiên cứu...........................................................................................28

Chƣơng 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM QUẢN LÝ TÀI CHÍNH

TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP GIÁO DỤC ĐÀO TẠO CÔNG LẬP ........................34

2.1. Khái quát chung về đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo công lập và

tài chính của đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo công lập ...............................34

2.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp giáo dục đào

tạo công lập ......................................................................................................41

2.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại một số đơn vị sự nghiệp giáo dục đào

tạo công lập ở một số nước và Việt Nam và bài học kinh nghiệm cho Học

viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh ................................................................65

Chƣơng 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI HỌC VIỆN CHÍNH

TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH....................................................................................... 74

3.1. Khái quát về Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh ..........................74

3.2. Thực trạng tài chính của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh........81

3.3. Phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Học viện Chính trị quốc gia

Hồ Chí Minh ....................................................................................................86

3.4. Đánh giá quản lý tài chính tại học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh...101

Chƣơng 4. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ TÀI

CHÍNH TẠI HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH ........................127

4.1. Định hướng phát triển và phương hướng hoàn thiện quản lý tài chính

tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh................................................127

4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Học viện Chính trị quốc

gia Hồ Chí Minh ............................................................................................135

4.3. Một số kiến nghị .....................................................................................150

KẾT LUẬN......................................................................................................................... 152

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ....155

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 156

PHỤ LỤC............................................................................................................................. 165

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CTNB : Chi tiêu nội bộ

CNTT : Công nghệ thông tin

ĐVDT : Đơn vị dự toán

ĐVSNCL : Đơn vị sự nghiệp công lập

ĐVSN GDĐT : Đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo

ĐHQGHN : Đại học quốc gia Hà nội

GDP : Tổng sản phẩm quốc nội

GDĐH : Giáo dục đại học

HVCTQG : Học viện chính trị quốc gia

KHTC : Kế hoạch tài chính

NCKH : Nghiên cứu khoa học

NĐ : Nghị định

NLTC : Nguồn lực tài chính

NSNN : Ngân sách nhà nước

QLTC : Quản lý tài chính

TCTC : Tự chủ tài chính

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

WB : Ngân hàng thế giới

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 3.1: Thu tài chính của HVCTQG Hồ Chí Minh giai đoạn 2009 - 2018..........82

Bảng 3.2: Chi tài chính của HVCTQG Hồ Chí Minh giai đoạn 2009 - 2018...........84

Bảng 3.3: Phân phối chênh lệch thu chi của HVCTQG Hồ Chí Minh cho các

quỹ, giai đoạn 2009 - 2018 ..........................................................................85

Bảng 3.4: Một số văn bản về quản lý tài chính nội bộ của Học viện CTQG Hồ

Chí Minh trong giai đoạn 2006 - 2019.........................................................90

Bảng 3.5: Kế hoạch thu chi tài chính của HVCTQG Hồ Chí Minh giai đoạn

2009 - 2018 ..................................................................................................93

Bảng 3.6: Thực trạng một số chỉ tiêu kế hoạch tài chính so với số thực tế thực

hiện của HVCTQG Hồ Chí Minh, giai đoạn 2009 - 2018...........................94

Bảng 3.7: Kế hoạch phân bổ tài chính từ nguồn NSNN cho các đơn vị dự toán

trực thuộc của HVCTQG Hồ Chí Minh, giai đoạn 2009 - 2018..................96

Bảng 3.8: Kết quả hảo sát về đánh giá việc phân cấp trong quản l tài chính tại

HVCTQG Hồ Chí Minh.............................................................................101

Bảng 3.9: Kết quả khảo sát đánh giá việc triển hai và ban hành các văn bản

hướng dẫn thực hiện các văn bản pháp luật về quản lý tài chính ..............102

Bảng 3.10: Kết quả khảo sát đánh giá xây dựng kế hoạch tài chính của Học viện ....103

Bảng 3.11: Kết quả khảo sát đánh giá tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính của

Học viện .....................................................................................................104

Bảng 3.12: Đánh giá việc kiểm tra, giám sát quản lý tài chính của Học viện ........105

Bảng 3.13: Kết quả thực hiện chỉ tiêu đào tạo, bồi dưỡng học viên các hệ đào

tạo của HVCTQG Hồ Chí Minh giai đoạn 2009 - 2018............................108

Bảng 3.14: Kết quả thực hiện các nhiệm vụ khoa học của HVCTQG Hồ Chí

Minh giai đoạn 2009 - 2018.......................................................................109

Bảng 3.15. Thu nhập của người lao động làm việc tại HVCTQG Hồ Chí Minh

giai đoạn 2009 - 2018.................................................................................110

Bảng 3.16: Đánh giá tác động của quản l tài chính đến chất lượng đào tạo của

HVCTQG Hồ Chí Minh.............................................................................113

Bảng 3.17: Kết quả hồi quy đa biến........................................................................114

Bảng 4.1: Dự kiến chỉ tiêu đào tạo của Học viện giai đoạn 2020 - 2025 ...............131

Bảng 4.2: Nhu cầu chi ngân sách của Học viện giai đoạn 2020 - 2025..................131

Bảng 4.3: Tổng số kế hoạch thu, chi sự nghiệp của HVCTQG Hồ Chí Minh giai

đoạn 2020 - 2025........................................................................................132

DANH MỤC ĐỒ THỊ, HÌNH

Trang

Đồ thị 3.1: Ý kiến của cán bộ quản lý về vai trò của quản lý tài chính với việc

nâng cao chất lượng đào tạo ....................................................................111

Đồ thị 3.2: Tác động của quản lý tài chính tới các yếu tố bảo đảm chất lượng

đào tạo của Học viện................................................................................112

Hình 2.1: Mô hình bộ máy tổ chức của Học viện .....................................................78

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài luận án

Học viện Chính trị quốc gia (HVCTQG) Hồ Chí Minh là cơ quan trực thuộc

Ban Chấp hành Trung ương Đảng, có chức năng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh

đạo, quản lý trung, cao cấp, cán bộ khoa học lý luận chính trị của hệ thống chính trị;

nghiên cứu khoa học lý luận chính trị, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí

Minh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, khoa học chính trị,

khoa học lãnh đạo, quản lý.

Hệ thống Học viện bao gồm Học viện trung tâm cùng năm học viện trực

thuộc, hàng năm, tiếp nhận đào tạo hàng nghìn học viên từ khắp cả nước với nhiều

loại hình đào tạo, nhiều hệ đào tạo. Là trung tâm quốc gia về nghiên cứu khoa học,

hàng năm, nhiều dự án, đề án, đề tài khoa học cấp nhà nước và cấp bộ, cấp cơ sở

được triển khai thực hiện. Học viện có quan hệ hợp tác với nhiều viện nghiên cứu,

cơ quan, tổ chức trong nước và quốc tế về đào tạo, nghiên cứu khoa học. Thực hiện

những chức năng và nhiệm vụ đã được quy định, hàng năm, Học viện phải sử dụng

nguồn tài chính và tài sản rất lớn.

Trong những năm qua, Học viện đã có nhiều nỗ lực trong quản lý tài chính,

bảo đảm đáp ứng các yêu cầu thực hiện các chức năng, nhiệm vụ được giao. Đã có

nhiều đổi mới, cải tiến về quản lý tài chính được đưa ra nhằm nâng cao hiệu quả sử

dụng nguồn tài chính tại Học viện. Học viện đã từng bước tập trung đổi mới các

khâu trong quy trình quản l theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước, phù hợp

với đặc điểm và điều kiện cụ thể của hệ thống Học viện từ khâu lập kế hoạch, phân

bổ dự toán, phân cấp quản l , huy động các nguồn lực tài chính (NLTC) cho đến

kiểm tra, kiểm soát. Quản lý tài chính (QLTC) của Học viện đã đạt được những kết

quả đáng hích lệ, đặc biệt từ khi thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định

số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ. Học viện đã chủ động hơn trong

việc tổ chức huy động, sử dụng các nguồn tài chính, tăng cường huy động và quản

lý thống nhất các nguồn thu. Đồng thời, Học viện đã sử dụng các nguồn tài chính

đảm bảo trang trải kinh phí hoạt động, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và nâng cao

thu nhập của cán bộ công chức.

2

Tuy nhiên, quản lý tài chính tại hệ thống Học viện còn một số hạn chế như

việc thực hiện chế độ chính sách do Nhà nước ban hành chưa thống nhất, còn nhiều

bất cập trong triển khai cơ chế chính sách của Nhà nước. Một số chế độ chính sách ,

chưa phù hợp với đặc thù hoạt động của Học viện; chưa có cơ chế khuyến khích,

tạo lập nguồn thu; chất lượng kế hoạch tài chính chưa cao, phân bổ sử dụng kinh

phí vẫn có tính chất “cào bằng”, chi cho các dự án đầu tư còn dàn trải, chưa thực sự

hợp lý,…để bảo đảm nâng cao được chất lượng đào tạo; cơ cấu các nội dung chi

chưa phù hợp; năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác kế hoạch tài chính chưa thực

sự đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới,… Điều này đã hiến cho hiệu quả quản lý

tài chính và hiệu quả sử dụng các ngồn tài chính đạt được chưa phải là tốt nhất,

chưa đảm bảo đáp ứng tốt cho các nhiệm vụ và định hướng phát triển của Học viện.

Thực tế đó đòi hỏi cần có những nghiên cứu toàn diện, tổng thể và có hệ

thống về quản lý tài chính tại Học viện, nhằm tìm giải pháp hoàn thiện quản lý tài

chính để nâng cao hơn nữa hiệu quả của quản lý tài chính và sử dụng các nguồn tài

chính, đáp ứng tốt nhất những yêu cầu thực hiện các chức năng, nhiệm vụ ngày

càng lớn của Học viện, trong điều kiện NSNN trở nên eo hẹp. Đó cũng là l do của

việc lựa chọn “Quản lý tài chính tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh”

làm đề tài nghiên cứu cho luận án tiến sĩ, chuyên ngành quản lý kinh tế của tác giả.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài luận án

2.1.Mục tiêu tổng quát

Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý tài chính tại đơn vị

sự nghiệp giáo dục đào tạo công lập, đặc biệt là đơn vị sự nghiệp có những điểm

đặc thù như HVCTQG Hồ Chí Minh, đề tài luận án tìm các giải pháp hoàn thiện

quản lý tài chính tại Học viện, nâng cao hiệu quả quản l tài chính hơn nữa, nhằm

giúp cho Học viện có thể thực hiện được các chức năng, nhiệm vụ được giao, trong

điều kiện tình hình trong nước và quốc tế có nhiều thay đổi nhanh chóng.

2.2. Mục tiêu cụ thể

Để đạt được mục tiêu tổng quát trên đây, đề tài sẽ phải thực hiện những mục

tiêu cụ thể sau:

- Hệ thống hóa và làm rõ thêm cơ sở lý luận chung về quản lý tài chính tại

đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo công lập - đơn vị dự toán cấp 1 trong hệ thống tài

chính của Việt Nam.

3

- Nghiên cứu kinh nghiệm quản lý tài chính của một số đơnvị sự nghiệp giáo

dục đào tạo công lập có những đặc điểm gần giống HVCTQG Hồ Chí Minh, lấy đó

làm bài học kinh nghiệm cho quản lý tài chính tại Học viện.

- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính của Học viện thời kỳ 2009 -

2018, để từ đó xác định được những thành công, đặc biệt là những hạn chế của quản

lý tài chính tại Học viện và nguyên nhân của những hạn chế đó, cần có những giải

pháp khắc phục.

- Đề xuất hệ thống giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Học viện,

nhằm khắc phục những hạn chế hiện tại trong quản l tài chính, đảm báo đáp

ứng tốt hơn những yêu cầu mới trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Học

viện trong thời kỳ tới năm 2025.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu đề tài luận án

3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận án

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý tài chính của đơn vị sự nghiệp

giáo dục đào tạo công lập với tư cách là đơn vị dự toán cấp 1 trong hệ thống tài

chính của Việt Nam. Trong đó, chủ thể quản l tài chính là đơn vị dự toán cấp 1, đối

tượng quản lý là các hoạt động tài chính (thu và chi tài chính), các nguồn tài chính

(nguồn từ NSNN cấp và nguồn thu sự nghiệp ngoài NSNN) và sử dụng chúng. Mục

tiêu quản lý tài chính là bảo đảm quản lý tài chính có hiệu quả, đáp ứng tốt các yêu

cầu thực hiện chức năng, nhiệm vụ của đơn vị, bảo đảm kỷ cương, ỷ luật tài chính

trong quản lý.

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài luận án

Phạm vi về không gian: Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo

công lập với tư cách là đơn vị dự toán cấp 1 được nghiên cứu với trường hợp

HVCTQG Hồ Chí Minh, nghiên cứu quản lý tài chính được thực hiện tại Học viện với

hệ thống nhiều đơn vị dự toán cấp 3 (Học viện trung tâm và các học viện trực thuộc).

Phạm vi về thời gian: Thực trạng quản lý tài chính tại Học viện được nghiên

cứu trong thời kỳ từ 2009 - 2018, các số liệu cập nhật đến 2019. Các giải pháp được

đề xuất cho thời kỳ tới năm 2025. Trong thời kỳ 2009 - 2018, thực trạng quản lý tài

chính tại Học viện có thể được chia hai giai đoạn:

Giai đoạn 2009 - 2014: giai đoạn sáp nhập Học viện Hành chính và HVCTQG

4

Hồ Chí Minh thành Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Giai

đoạn này thực hiện cơ chế quản lý tài chính theo Thông tư số 59/2003/TT-BTC ngày

23/6/2003 của Bộ Tài chính Hướng dẫn thực hiện Nghị định số 60/2003/NĐ-CP và

hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách Nhà nước.

Giai đoạn 2015-2018: là giai đoạn HVCTQG Hồ Chí Minh thực hiện cơ chế

quản l tài chính theo quy định mới tại Quyết định số 224/QĐ/TW ngày 06/01/2014

của Bộ Chính trị và Nghị định số 48/2014/NĐ-CP ngày 19/5/2014 của Chính phủ.

Phạm vi về nội dung: quản lý tài chính tại HVCTQG Hồ Chí Minh được tiếp

cận nghiên cứu với năm nội dung: Thực hiện phân cấp quản lý tài chính tại đơn vị

sự nghiệp giáo dục đào tạo công lập; Tổ chức thực hiện chế độ chính sách, cơ chế

quản lý tài chính của Nhà nước và của đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo công lập;

Xây dựng kế hoạch tài chính; Tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính; Kiểm tra và

giám sát quản lý tài chính.

4. Hƣớng tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu

Về hướng tiếp cận, đề tài luận án được tiếp cận dưới góc độ chuyên ngành

quản lý kinh tế: Xây dựng kế hoạch tài chính, tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính

và kiểm tra, kiểm soát, giám sát các hoạt động tài chính và quản lý tài chính.

Về phương pháp nghiên cứu, đề tài luận án sử dụng nhiều phương pháp trong

quá trình nghiên cứu:

Phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để phân tích thực

trạng quản lý tài chính, mối quan hệ giữa các yếu tố các bộ phận của hệ thống quản

lý tài chính và hệ thống tài chính. Ngoài ra, tuỳ theo từng nội dung cụ thể, luận án

sử dụng phối hợp các phương pháp thống kê mô tả; tổng hợp, phân tích các tư liệu,

số liệu; phương pháp so sánh và điều tra xã hội học, mô hình hồi quy,... nhằm làm

rõ các nội dung cần nghiên cứu.

Phương pháp thống kê, mô tả: trên cơ sở các số liệu thống kê, dữ liệu sơ cấp

và thứ cấp được thu thập, đề tài phân tích chuỗi số liệu thống kê được trong thời kỳ

2009 - 2018 để mô tả động thái, xu hướng của các hoạt động thu chi tài chính của

Học viện, phân tích thực trạng để thấy được những kết quả của các quyết định quản

lý tài chính, từ đó xác định được những thành công và những vấn đề chưa hợp lý

trong quyết định quản lý tài chính tại HVCTQG Hồ Chí Minh.

Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phương pháp phân tích được sử dụng trong

5

hầu hết các nội dung của luận án, từ chương 1 đến chương 4. Phương pháp tổng hợp

được sử dụng khi nghiên cứu tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đề tài luận

án (được thực hiện ở Chương 1) và khi phân tích thực trạng quản l tài chính, đặc biệt

là đánh giá chung về thực trạng quản lý tài chính ở chương 3 và chương 4 của luận án.

Phương pháp phân tích, tổng hợp còn được thực hiện đồng thời với phương pháp diễn

giải và quy nạp, phương pháp hái quát hóa và trìu tượng hóa trong các nội dung của

đề tài luận án.

Phương pháp so sánh: Phương pháp này được sử dụng khi nghiên cứu những

vấn đề lý luận và thực tiễn của đề tài luận án: so sánh kết quả nghiên cứu của các tác

giả, các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án (chương 1); so sánh các

khái niệm, phạm trù về tài chính và quản l tài chính được nhiều tác giả đề cập, kinh

nghiệm quản lý tài chính quản lý của các đơn vị sự nghiệp giáo dục, đào tạo công lập

(chương 2), so sánh các nguồn thu, chi tài chính tài chính của Học viện qua các năm

trong thời kỳ nghiên cứu, so sánh mức chi với mức thu, so sánh các nội dung thu

chi,...; so sánh những biện pháp, cơ chế quản l đã được thực hiện với mục tiêu đề ra

(chương 3), so sánh mục tiêu với giải pháp cần thực hiện (chương 4),...

Phương pháp điều tra xã hội học: Phương pháp điều tra xã hội học được sử

dụng để đánh giá tác động của quản l tài chính đến chất lượng đào tạo tại HVCTQG

Hồ Chí Minh thông qua điều tra khảo sát (kết quả khảo sát được sử dụng ở chương

3). Sử dụng phương pháp này, tác giả đã thực hiện khảo sát với 03 đối tượng: Cán bộ

quản lý (gồm Phó Giám đốc Học viện Phụ trách công tác tài chính, Vụ trưởng, Phó

Vụ trưởng vụ Kế hoạch Tài chính HVCTQG Hồ Chí Minh; Giám đốc, Phó Giám đốc

phụ trách tài chính; trưởng, phó phòng kế hoạch tài vụ; trưởng phòng tổ chức cán bộ;

trưởng phòng quản trị và công nghệ thông tin (CNTT) của các Học viện trực thuộc).

Nội dung khảo sát lấy ý kiến đánh giá về quản lý tài chính tại Học viện (tình hình sử

dụng các nguồn tài chính, các thủ tục pháp lý trong quản l tài chính). Đặc biệt chú

trọng đến áp lực tài chính để đảm bảo các hoạt động đào tạo tại Học viện; Giảng viên

tham gia giảng dạy trực tiếp tại trung tâm Học viện và các đơn vị dự toán trực thuộc,

độ tuổi trung bình của giảng viên là trên 30, đã công tác tại các trường từ 5 năm trở

lên, không phân biệt về giới tính. Nội dung khảo sát lấy ý kiến đánh giá về vai trò của

công tác quản lý tài chính tới chất lượng đào tạo; ảnh hưởng của công tác quản lý tài

6

chính tới thu nhập cá nhân; mức độ hài lòng về chính sách đầu tư tài chính tới các yếu

tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo tại Học viện; Học viên đang theo học các lớp

cao cấp lý luận chính trị (CCLLCT) tại Học viện Trung tâm và các Học viện trực

thuộc. Các Học viên được lựa chọn khảo sát lấy ý kiến đang theo học từ tháng thứ 3

trở đi, hông phân biệt về giới tính. Nội dung khảo sát đánh giá tác động của công tác

quản lý tài chính tới chất lượng đào tạo thông qua cơ cấu đầu tư tài chính tới các yếu

tố ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo.

Cỡ mẫu được sử dụng trong nghiên cứu là 180 (gồm 120 học viên đang học tại

Học viện Trung tâm và 5 Học viện trực thuộc, 40 giảng viên và gần 20 cán bộ quản

lý). Phương pháp chọn mẫu trong luận án là chọn mẫu thuận tiện, một trong các hình

thức chọn mẫu phi xác suất. Phiếu khảo sát lấy ý kiến được lấy trực tiếp những đối

tượng có chủ đích ở từng đơn vị, thuận tiện tiếp cận các đối tượng cho khảo sát.

Mô hình hồi quy: ngoài phân tích thống kê mô tả về cơ cấu sử dụng năng lực

tài chính (NLTC) tại Học viện và mối tương quan giữa cơ cấu này với chất lượng

đào tạo, để có cơ sở đưa ra các nhận xét, đánh giá về tác động của quản lý tài chính

tới chất lượng đào tạo, nghiên cứu còn sử dụng mô hình hồi quy để xác định mức

độ tác động của quản l tài chính đến chất lượng đào tạo thông qua các yếu tố ảnh

hưởng đến chất lượng đào tạo với 04 nhân tố: Chương trình đào tạo; Đội ngũ giảng

viên; Học liệu phục vụ học tập; Quản lý hoạt động đào tạo. Các câu hỏi đánh giá

trong các nhân tố được sử dụng thước đo Likert 05 mức độ (1- không tốt, 5- rất tốt)

ở chương 3.

5. Đóng góp mới về khoa học

- Về mặt lý luận: Xây dựng khung phân tích quản lý tài chính (QLTC) các

đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo công lập (ĐVSNGDĐTCL) trong đó đưa ra và

phân tích khái niệm QLTC tại đơn vị; Phân tích 03 đặc điểm QLTC tại

SNGDĐTCL: Hướng tới phục vụ lợi ích chung; Khá phức tạp bởi sự đa dạng của

các nguồn tài chính tại đơn vị; QLTC tại các đơn vị SNGDĐTCL công lập khác

nhau rất khác nhau do sự khác nhau về chức năng, nhiệm vụ, tính chất hoạt động;

Xây dựng 03 tiêu chí đánh giá QLTC tại đơn vị SNGDĐTCL gồm hiệu lực, hiệu

quả và tác động của QLTC.

7

- Về mặt thực tiễn: Đánh giá thực trạng QLTC tại HVCTQG Hồ Chí Minh

giai đoạn 2009 - 2018, xác dịnh 03 thành công chính và 06 hạn chế trong quản lý tài

chính của đơn vị, các nguyên nhân của những hạn chế đó. Sáu hạn chế là: Cơ chế

phân cấp QLTC đề tài khoa học cấp cơ sở và đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm, sửa

chữa tài sản nhỏ còn một số hạn chế, chưa hợp lý; Tổ chức thực hiện chế độ, chính

sách của Nhà nước về QLTC chưa đáp ứng tốt việc xây dựng và điều hành kế hoạch

tài chính của HV; Thiếu cơ chế phù hợp để nâng cao chất lượng, hiệu quả QLTC;

Xây dựng kế hoạch tài chính tại HV chưa đảm bảo tính tổng thể, tính gắn kết với

các kế hoạch khác trong kế hoạch công tác của HV; QLTC của HV trên một số mặt

chưa thật chặt chẽ, chậm được khắc phục; Một số chế độ, chính sách chậm được

điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung kịp thời; Những giải pháp mới: Hoàn thiện cơ chế phân

cấp QLTC mua sắm, sửa chữa nhỏ và đề tài khoa học cơ sở; Hoàn thiện, bổ sung

một số quy định thống nhất trong toàn HV về QLTC: về mức chi thù lao cho giảng

dạy các lớp CCLLCT tại chức; Về chi trả dịch vụ thuê ngoài (không sử dụng biên

chế); Về khai thác một số nguồn thu thường xuyên từ đào tạo sau đại học và thu

không thường xuyên từ các lớp nguồn cấp huyện, tỉnh ở các địa phương, thực hiện

cơ chế hỗ trợ, nâng cao năng lực đào tạo của các đơn vị hiện chưa đủ điều kiện đào

tạo sau đại học,...; Phân bổ tài chính cho các ĐVDT trực thuộc theo thứ tự các lĩnh

vực ưu tiên và thứ tự các đơn vị cần ưu tiên; Phân bổ kinh phí cho các dự án đầu tư

theo thứ tự ưu tiên trong trường hợp vốn NSNN cấp hông đủ bố trí cho tất cả các

dự án.

6. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận

án có kết cấu gồm 4 chương:

Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

Chƣơng 2: Cơ sở khoa học về quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp

giáo dục đào tạo công lập

Chƣơng 3: Thực trạng quản lý tài chính tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ

Chí Minh

Chƣơng 4: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Học viện Chính

trị quốc gia Hồ Chí Minh

8

Chƣơng 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1. CÁC HƢỚNG NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1.1. Hƣớng nghiên cứu lý luận về tài chính công

Nghiên cứu của các tác giả nước ngoài

Lý luận về tài chính công là một hướng được nghiên cứu từ rất sớm ở nước

ngoài. Cho đến nay, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả nước

ngoài theo hướng này. Những công trình nghiên cứu về tài chính công trên thế

giới đã tổng thuật chi tiết nội dung nghiên cứu về đặc điểm, chức năng, vai trò

của tài chính công. Những nghiên cứu này đã nhận được sự quan tâm của nhiều

người. Đặc biệt những công trình nghiên cứu về tài chính công ở Mỹ, Anh (bao

gồm sách được xuất bản và các bài viết đăng trên các báo, tạp chí).

Lý thuyết về tài chính công được bổ sung, hoàn thiện dần theo thời gian.

Năm 1979, Alan (1979) đã cho tái bản lần thứ sáu cuốn sách của mình về tài chính

công. Cuốn “Tài chính công - Lý thuyết và thực tiễn” của ông với những nội dung

cơ bản nhất về tài chính công được tác giả bàn khá chi tiết. Một số vấn đề thực tiễn

tài chính công ở Anh đã được đưa ra phân tích và lồng ghép vào các nội dung lý

thuyết [103]. Ba mươi năm sau, với cùng tên sách là “Tài chính công - Lý thuyết

và thực tiễn”, tác giả Holley (2007) cũng cho tái bản lần thứ hai cuốn sách của

mình. Holley đưa ra những vấn đề thực tiễn mới về tài chính công ở Mỹ [107].

Harvey Rosen (2002) xuất bản cuốn sách Tài chính công, Quản lý tài chính

công, trong đó tập trung đề cập đến các vấn đề đánh thuế và chi tiêu của Chính phủ.

Việc đánh thuế bắt đầu bằng các văn bản quy phạm pháp luật, quản lý thuế, và các

biện pháp khác nhằm đảm bảo sự tuân thủ tự nguyện, giảm bớt tình trạng trốn thuế,

và đảm bảo rằng việc thu thuế và các biện pháp khuyến khích là nhất quán với quy

phạm pháp luật. Một nhiệm vụ then chốt khác là dự toán số thu làm cơ sở cho việc

lập kế hoạch ngân sách. Phần chi tiêu bao quát chu trình ngân sách, bao gồm cả

chuẩn bị ngân sách, các biện pháp kiểm soát nội bộ, kế toán, kiểm toán nội bộ và

kiểm toán từ bên ngoài, mua sắm, chế độ báo cáo và kiểm tra [105].