Quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống y tế dự phòng tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

VŨ THỊ THU

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ THUỘC HỆ

THỐNG Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

VŨ THỊ THU

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ THUỘC HỆ

THỐNG Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH BẮC KẠN

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS.Nguyễn Việt Dũng

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan:

- Luận văn này là nghiên cứu của riêng tôi, toàn bộ nội dung nghiên

cứu do chính tôi thực hiện.

- Số liệu trong luận văn được thực hiện khảo sát, điều tra trung thực.

- Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2018

Tác giả

Vũ Thị Thu

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện Luận văn này, tôi đã nhận được sự quan tâm giúp

đỡ của Quý Thầy Cô, bạn bè,Ban giám đốc và tập thể công chức, viên chức Sở Y

tế tỉnh Bắc Kạn, các đơn vị sự nghiệp Y tế dự phòng trực thuộc Sở Y tế, vì vậy tôi

xin trân trọng cảm ơn các vị lãnh đạo và tập thể công chức, viên chức Sở Y tế tỉnh

Bắc Kạn, các đơn vị sự nghiệp Y tế dự phòng trực thuộc Sở Y tế đã cung cấp thông

tin, tài liệu và trao đổi ý kiến chuyên môn trong quá trình thực hiện Luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn TS Nguyễn Việt Dũng, người hướng dẫn khoa học của

Luận văn, đã hướng dẫn tận tình và giúp đỡ em về mọi mặt để hoàn thành Luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn Quý Thầy Cô Khoa Kinh tế, Khoa Sau đại học

Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã hướng dẫn và

giúp đỡ em trong quá trình thực hiện Luận văn.

Mặc dù bản thân đã cố gắng, tuy nhiên do hạn chế về thời gian nên luận văn

không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp

của quý thầy cô và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2018

Tác giả

Vũ Thị Thu

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................................................... ii

MỤC LỤC............................................................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.....................................................................................vi

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ.............................................................................................. vii

MỞ ĐẦU.................................................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...................................................................... 2

4. Những đóng góp của Luận văn .......................................................................... 3

5. Bố cục của luận văn ........................................................................................... 3

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ

TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ THUỘC HỆ THỐNG YTDP ...................4

1.1. Cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP 4

1.1.1. Đơn vị sự nghiệp công lập và các đơn vị thuộc hệ thống YTDP: ............... 4

1.1.2. Quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập và các đơn vị thuộc hệ

thống YTDP................................................................................................. 10

1.1.3. Mục tiêu của quản lý tài chính YTDP........................................................ 18

1.1.4. Nguyên tắc quản lý tài chính YTDP .......................................................... 19

1.1.5. Nội dung quản lý tài chính đối với các đơn vị thuộc hệ thống YTDP....... 19

1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống

YTDP .......................................................................................................... 29

1.2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................. 34

1.2.1. Những đổi mới trong cơ chế quản lý tài chính trong lĩnh vực Y tế ở Việt Nam

..................................................................................................................... 34

1.2.2. Kinh nghiệm về công tác quản lý tài chính ở một số đơn vị Y tế.............. 36

1.2.3. Các bài học kinh nghiệm cho các đơn vị thuộc hệ thống YTDP tỉnh Bắc

Kạn............................................................................................................... 44

iv

Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....................................................................46

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................... 46

2.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 46

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ................................................................. 46

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin...................................................................... 47

2.2.3. Phương pháp phân tích, đánh giá thông tin................................................ 47

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ........................................................................ 48

Chương 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ

THUỘC HỆ THỐNG Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH BẮC KẠN......................50

3.1. Khái quát về hệ thống YTDP tỉnh Bắc Kạn.................................................. 50

3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển................................................................. 50

3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của các các đơn vị thuộc hệ thống

YTDP tỉnh Bắc Kạn .................................................................................... 50

3.1.3. Về trang thiết bị.......................................................................................... 61

3.1.4. Về công tác quản lý tài chính..................................................................... 61

3.1.5. Những kết quả đạt được của các đơn vị thuộc hệ thống YTDP tỉnh Bắc Kạn

từ năm 2016 -2018....................................................................................... 61

3.2. Thực trạng quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP tỉnh Bắc

Kạn............................................................................................................... 64

3.2.1. Đặc điểm quản lý tài chính của các đơn vị thuộc hệ thống YTDP tỉnh Bắc

Kạn............................................................................................................... 64

3.2.2. Thực trạng việc khai thác các nguồn tài chính của các đơn vị thuộc hệ thống

YTDP tỉnh Bắc Kạn .................................................................................... 66

3.2.3. Thực trạng sử dụng các nguồn tài chính của các đơn vị sự nghiệp YTDP

thuộc Sở Y tế Bắc Kạn ................................................................................ 71

3.2.4. Thực trạng công tác tổ chức quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống

YTDP tỉnh Bắc Kạn .................................................................................... 79

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống

YTDP tỉnh Bắc Kạn .................................................................................... 88

3.3.1. Yếu tố bên ngoài ........................................................................................ 88

v

3.3.2. Yếu tố bên trong......................................................................................... 93

3.4. Đánh giá chung về quản lý tài chính đối với các đơn vị thuộc hệ thống YTDP

tỉnh Bắc Kạn................................................................................................ 95

3.4.1. Những thành công trong công tác quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ

thống YTDP tỉnh Bắc Kạn .......................................................................... 95

3.4.2. Những hạn chế trong công tác quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống

YTDP tỉnh Bắc Kạn .................................................................................... 97

3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại ............................................................... 100

Chương 4 HOÀN THIỆN CÔNG TÁCQUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC

ĐƠN VỊ THUỘC HỆ THỐNG Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH BẮC KẠN.102

4.1.Định hướng phát triển của các đơn vị thuộc hệ thống YTDP tỉnh Bắc Kạn.. 102

4.1.1. Địnhhướng phát triển chung Ngànhy tế................................................... 102

4.1.2. Định hướng phát triển các đơn vị sự nghiệp YTDP ................................ 103

4.2.Giảipháphoàn thiện công tác quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống

YTDP tỉnh Bắc Kạn ........................................................................................... 104

4.3. Một số kiến nghị.......................................................................................... 110

4.3.1.Về phía Nhà nước..................................................................................... 110

4.3.2.Về phía ngành y tế .................................................................................... 111

KẾT LUẬN .......................................................................................................................................113

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................115

PHỤ LỤC...........................................................................................................................................119

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Diễn giải

BV Bệnh viện

CCHCC Cải cách hành chính công

CSSK Chăm sóc sức khỏe

CSYT Cơ sở Y tế

ĐVSN Đơn vị sự nghiệp

ĐVSNCL Đơn vị sự nghiệp công lập

KHCN Khoa học công nghệ

KTQD Kinh tế quốc dân

KTTT Kinh tế thị trường

KTXH Kinh tế xã hội

NĐ Nghị định

NSNN Ngân sách nhà nước

PLXH Phúc lợi xã hội

TTB Trang thiết bị

TTYT Trung tâm Y tế

TW Trung ương

XHCN Xã hội chủ nghĩa

XHH Xã hội hóa

YTCS Y tế cơ sở

YTDP Y tế dự phòng

vii

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ

BẢNG

Bảng 3. 1. Cơ cấu tổ chức của Trung tâm Phòng chống bệnh tật........................ 58

Bảng 3. 2. Kết quả thực hiện công tác phòng chống bệnh lao............................. 62

Bảng 3. 3. Kết quả thực hiện công tác Phòng chống bệnh Phong ....................... 63

Bảng 3. 4. Tổng hợp các nguồn thu giai đoạn từ 2016 – 2018 ............................ 66

Bảng 3. 5. Tổng kinh phí NSNN cấp cho hoạt động của các đơn vị hệ YTDP thuộc

Sở Y tế từ năm 2016-2018 ........................................................................ 68

Bảng 3. 6. Bảng tổng hợp nhóm chi cho viên chức từ năm 2016 – 2018............ 72

Bảng 3. 7. Bảng tổng hợp chi cho chuyên môn nghiệp vụ từ năm 2016-2018.... 74

Bảng 3. 8. Bảng tổng hợp chi mua sắm TSCĐ từ năm 2016-2018...................... 76

Bảng 3. 9. Bảng tổng hợp so sánh tình hình quyết toán chi không thường xuyên so

với dự toán chi không thường xuyên ........................................................ 81

Bảng 3. 10. Kết quả khảo sát công tác lập dự toán .............................................. 83

Bảng 3. 11. Kết quả khảo sát công tác thực hiện dự toán .................................... 85

Bảng 3. 12. Kết quả khảo sát công tác quyết toán ............................................... 87

Bảng 3. 13. Kết quả khảo sát công tác tổ chức bộ máy kế toán........................... 87

Bảng 3. 14. Kết quả khảo sát công tác thanh tra, kiểm tra................................... 88

Bảng 3. 15. Kết quả khảo sát công tác tự chủ ...................................................... 88

BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3. 1. Tổng thu dịch vụ của các đơn vị hệ YTDP thuộc Sở Y tế từ năm

2016-2018.................................................................................................. 70

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Quá trình phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo cơ chế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa đem lại nhiều kết quả tích cực đáng kể. Trong

quá trình phát triển đó, các quốc gia luôn chú trọng việc CSSK cho con người làm

gốc, định hướng cho các chương trình KT-XH khác vì mục tiêu phát triển bền vững;

thể hiện xuyên suốt trong đường lối xây dựng và phát triển đất nước. Điều này được

khẳng định một cách rõ ràng trong chiến lược quốc gia về bảo vệ, chăm sóc và nâng

cao sức khỏe nhân dân giai đoạn 2011 - 2020, tầm nhìn đến 2030 tại Quyết định số

122/QĐ-TTg ngày 10/01/2013 của Thủ tướng Chính phủ: "Sức khoẻ là vốn quý nhất

của mỗi con người và của toàn xã hội; dịch vụ y tế công là dịch vụ xã hội đặc biệt;

không vì mục tiêu lợi nhuận; đầu tư cho y tế là đầu tư phát triển, thể hiện bản chất

tốt đẹp của xã hội”.

Trong những năm qua, để thích nghi với nền KTTT, Y tế đã được xã hội hóa và

trở thành dịch vụ trong hệ thống kinh tế quốc dân, với cơ chế tự chủ tài chính như

hiện nay đòi hỏi quản lý tài chính đối với hệ thống YTDP vừa phải đảm bảo hiệu quả,

vừa phải đảm bảo mục tiêu công bằng trong CSSK, hướng tới mục tiêu phát triển

KTXH của đất nước. Thực hiện đồng thời các mục tiêu trên không phải là dễ dàng đối

với các ĐVSNCL vốn trước đây đã hàng chục năm hoạt động trong cơ chế bao cấp,

đặc biệt đối với tỉnh Bắc Kạn, đây là một trong những tỉnh vùng núi cao thuộc vùng

Đông Bắc, có địa hình phức tạp, cơ sở vật chất và kinh tế chưa phát triển, với tổng

diện tích đất tự nhiên là 4.859 km2

; dân số toàn tỉnh khoảng 313.084 người gồm 07 dân

tộc anh em sinh sống (Tày, Nùng, Kinh, Dao, Mông, Hoa và Sán Chay), trong đó đại

đa số là dân tộc thiểu số (80%), mật độ phân bố dân cư tương đối thưa thớt. Với các tiềm

năng sẵn có về tài nguyên thiên nhiên (tài nguyên đất, tài nguyên khoáng sản, tài nguyên

rừng). Do đó đổi mới quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP trở thành

yêu cầu tất yếu để có thể thích ứng với cơ chế tự chủ tài chính.

Xuất phát từ vị trí công tác của mình, học viên lựa chọn đề tài “Quản lý tài chính

tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP tỉnh Bắc Kạn” để làm luận văn thạc sĩ, với mong

muốn tiếp tục nghiên cứu, tìm ra các giải pháp quản lý tài chính hữu hiệu cho các cơ

2

sở Y tế thuộc hệ thống YTDPtrực thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn, nhằm góp phần phát

triển Ngành Y tế ngày càng tốt hơn các yêu cầu thực tiễn đặt ra trong những năm tới.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Làm rõ những lý luận cơ bản về quản lý tài chính, đánh giá công tác quản lý tài chính

tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDPtỉnh Bắc Kạn, từ đó đề ra các giải pháp chủ yếu nhằm

hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại các đơn vị hệ YTDP tỉnh Bắc Kạn.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại các cơ sở thuộc

hệ thống YTDP.

- Đánh giá được thực trạng quản lý tài chính tại các cơ sở thuộc hệ thống YTDP

năm 2016, 2017, 2018.

- Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài

chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP tỉnh Bắc Kạn.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Nghiên cứu công tác quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP trực

thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn, trọng tâm là nghiên cứu việc khai thác, sử dụng và tổ

chức quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP trực thuộc Sở Y tế tỉnh

Bắc Kạn.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

3.2.1. Phạm vi không gian

Đề tài được tổ chức nghiên cứu công tác quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc

hệ thống YTDP trực thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn quản lý. Trong đó tiến hành khảo

sát thực tế tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Kạn, Trung tâm Kiểm nghiệm

Thuốc, Mỹ phẩm, Thực phẩm tỉnh Bắc Kạn, TTYTcác huyện, thành phố.

3.2.2. Phạm vi thời gian

Đề tài thu thập số liệu nghiên cứu của các năm từ năm 2016 đến 06 tháng đầu

năm 2018.

3.2.3. Phạm vi nội dung

3

Đề tài tập trung vào nghiên cứu thực trạng công tác quản lý tài chính trong khai

thác, sử dụng và tổ chức quản lý tài chính của các đơn vị thuộc hệ thống YTDP trực

thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn quản lý. Nội dung nghiên cứu không nghiên cứu lĩnh vực

quản lý tài sản, thiết bị của các đơn vị.

4. Những đóng góp của Luận văn

Dựa trên lý luận và nghiên cứu thực tế về công tác quản lý tài chính tại các đơn vị

thuộc hệ thống YTDP trực thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn, đề tài góp phần:

Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về cơ chế quản lý tài chính đối với ĐVSNCL

thuộc lĩnh vực Y tế.

Đánh giá thực trạng cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP

trực thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn.

Chỉ ra những hạn chế, tồn tại và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện cơ

chế quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP trực thuộc Sở Y tế tỉnh

Bắc Kạn.

5. Bố cục của luận văn

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 4 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tácquản lý tài chính tại các đơn

vị thuộc hệ thống YTDP trực thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn.

Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.

Chương 3:Thực trạng quản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP

trực thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn.

Chương 4: Các giải pháp hoàn thiện công tácquản lý tài chính tại các đơn vị

thuộc hệ thống YTDP trực thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn.

4

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁCQUẢN LÝ TÀI CHÍNH

TẠI CÁC ĐƠN VỊ THUỘC HỆ THỐNG YTDP

1.1. Cơ sở lý luận về công tácquản lý tài chính tại các đơn vị thuộc hệ thống YTDP

1.1.1. Đơn vị sự nghiệp công lập và các đơn vị thuộc hệ thống YTDP:

1.1.1.1. Đơn vị sự nghiệp công lập và đặc điểm của Đơn vị sự nghiệp công lập

ĐVSNCL là những tổ chức được thành lập để thực hiện các hoạt động sự

nghiệp, đó là những hoạt động cung cấp dịch vụ công cho xã hội nhằm duy trì và đảm

bảo sự hoạt động bình thường của xã hội, những hoạt động này mang tính chất phục

vụ là chủ yếu, không vì mục tiêu lợi nhuận.

1.1.1.2. Các đơn vị thuộc hệ thống YTDP

Y học dự phòng hay Ytế dự phòng, phòng ngừa bệnh tật, là một lĩnh vực Y

tế liên quan đến việc thực hiện các biện pháp để phòng bệnh. Song song với Y học

điều trị, Y học dự phòng chịu trách nhiệm triển khai thực hiện, đẩy mạnh các hoạt

động nghiên cứu và chính sách thúc đẩy và bảo vệ sức khỏe (để giảm xác suất xuất

hiện bệnh hoặc ngăn chặn sự tiến triển hoặc kiểm soát của nó) giám sát vấn đề sức

khỏe của người dân, xác định nhu cầu sức khỏe của họ và lập kế hoạch, quản lý và

đánh giá các DVYT. YTDP bao gồm năm lĩnh vực hoạt động cụ thể (lĩnh vực chuyên

môn) là dịch tễ học, quản lý y tế, y học dự phòng, y học môi trường và nghề nghiệp,

và nâng cao sức khỏe.

Các đơn vị thuộc hệ thống YTDP do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành

lập và chịu sự quản lý của Nhà nước trong mọi hoạt động theo chức năng nhiệm vụ,

đây là một loại hình ĐVSNCL thực hiện nghiệp vụ chuyên môn về YTDP và cung

cấp dịch vụ công.

Đặc điểm của các đơn vị thuộc hệ thống YTDP:

- Các đơn vị thuộc hệ thống YTDP là tổ chức do cơ quan nhà nước có thẩm

quyền thành lập, được NSNN đầu tư cơ sở vật chất, bảo đảm một phần hay toàn bộ

kinh phí hoạt động thường xuyên theo nhiệm vụ được giao; được sắp xếp lại, củng

cố và ổn định tổ chức để nâng cao hiệu quả hoạt động.