Quản lý tài chính cá nhân kinh nghiệm thế giới và đề xuất giải pháp áp dụng phát triển tại việt

i

B浦 GIÁO D影C VÀ AÀO T萎O

TR姶云NGăA萎IăH窺CăNGO萎IăTH姶愛NGă

---------o0o---------

Công trình tham d詠 Cu瓜c thi

Sinhăviênănghiênăc泳uăkhoaăh丑cătr逢運ngăA衣iăh丑căNgo衣iăth逢挨ngăn<mă2013

Tên công trình

QU謂NăLụăTÀI CHÍNH CÁ NHÂN -

KINHăNGHI烏MăTH蔭ăGI閏IăVẨăA陰ăXU遺TăGI謂Iă

PHÁPăÁPăD影NGăPHÁTăTRI韻N T萎IăVI烏TăNAM

Nhóm ngành : KD1

HƠăN瓜i,ă05ă- 2013

ii

DANHăM影CăT洩ăVI蔭TăT溢T

$: A欝ng đô la M悦

CCI: Ch雨 s嘘 ni隠m tin tiêu dùng

CPI: Ch雨 s嘘 giá tiêu dùng

EUR: A欝ng ti隠n chung châu Âu

FED: C映c d詠 tr英 liên bang M悦

GDP: T鰻ng thu nh壱p n瓜i đ鵜a

IMF Qu悦 ti隠n t羽 qu嘘c t院

NHNN: Ngân hàng Nhà n逢噂c

NHTM: Ngân hàng th逢挨ng m衣i

SGD: A欝ng đô la Singapore

TCCN: Tài chính cá nhân

USD: A欝ng đô la M悦

VND: Vi羽t Nam đ欝ng

DANH M影CăB謂NG

B違ng1.1: Các ch雨 s嘘 c挨 b違n trong qu違n lỦ TCCN ..................................................... 15

B違ng 2.1: T益 l羽 phân b鰻 chi tiêu theo l┄nh v詠c c栄a ng逢運i M悦giai đo衣n 2008-2011 28

B違ng 2.2: B違ng cân đ嘘i k院 toán c栄a h瓜 gia đình t衣i ngày 31/12/2012 ...................... 33

B違ng 2.3: B違ng thu chi trong n<m 2012 ................................................................... 33

B違ng 2.4: Ph亥n tr<m thay đ鰻i c栄a ch雨 s嘘 doanh s嘘 bán l飲 t衣i Singapore .................. 41

B違ng 2.5: T益 l羽 s嘘 ng逢運i ph違i h厩 tr嬰 ng逢運i cao tu鰻i t衣i Singapore 1990 - 2030 ..... 45

B違ng 3.1: T雨 tr丑ng (%) dân s嘘 Vi羽t Nam 2010 - 2050 .............................................. 54

B違ng 3.2: M映c tiêu s逸p x院p theo m泳c đ瓜 c医p thi院t ................................................... 72

B違ng 3.3. B違ng t鰻ng h嬰p cách tính theo ph逢挨ng án ban đ亥u c栄a cá nhân và theo đ隠

xu医t c栄a nhóm tác gi違 ................................................................................................ 72

B違ng 3.4: T鰻ng h嬰p thu nh壱p và chi phí c栄a cá nhân (A挨n v鵜: Tri羽u A欝ng) ........... 74

B違ng 3.5:B違ng báo cáo chi phí và thu nh壱p c栄a cá nhân n<m 1 ............................... 75

iii

B違ng 3.6:B違ng cân đ嘘i k院 toán c栄a cá nhân cu嘘i n<m 1 ........................................... 75

B違ng 3.7 :B違ng tình hình tr違 n嬰 c栄a anh Nam .......................................................... 78

DANHăM影CăBI韻UăA唄

Bi吋u đ欝2.1: T益 l羽 ti院t ki羽m c栄a ng逢運i dân M悦 ......................................................... 29

Bi吋uđ欝 2.2: T益 tr丑ng các kênh đ亥u t逢 đ逢嬰c yêu thích c栄a ng逢運i M悦 ...................... 30

Bi吋u đ欝2.3: T益 l羽 các kho違n chi tiêu so v噂i thu nh壱p ............................................... 34

Bi吋u đ欝2.4: Ch雨 s嘘 giá tiêu dùng (CPI) c栄a Singaporet瑛 n<m 2000 đ院n n<m 2012 . 35

Bi吋u đ欝2.5: Phân b鰻 ti隠n sau khi th臼a mãn nhu c亥u thi院t y院u c栄a ng逢運i dân

Singapore n<m 2012 .................................................................................................. 39

Bi吋u đ欝2.6: C逸t gi違m chi phí c栄a ng逢運i dân Singapore n<m 2012 .......................... 43

Bi吋u đ欝 3.1: T益 l羽 ph映 thu瓜c dân s嘘 ......................................................................... 54

Bi吋u đ欝 3.2: T益 l羽 l衣m phát 荏 Vi羽t Nam giai đo衣n 2003 ậ 2012 .............................. 56

Bi吋u đ欝 3.3: T益 tr丑ng 逢u tiên l詠a ch丑n các kênh ti院t ki羽m ....................................... 62

Bi吋u đ欝 3.4: T益 tr丑ng 逢u tiên l詠a ch丑n các kênh đ亥u t逢 ........................................... 63

DANHăM影CăHÌNH

Hình 2.1: M荏 tài kho違n v噂i ph亥n m隠m ..................................................................... 26

Hình 2.2: Th嘘ng kê phân b鰻 chi tiêu theo t瑛ng l┄nh v詠c và các giao d鵜ch v噂i ph亥n

m隠m Quiken .............................................................................................................. 26

Hình 2.3: L壱p k院 ho衣ch b茨ng ph亥n m隠m Quicken .................................................... 26

Hình 2.4: T衣o ngân sách b茨ng ph亥n m隠m Quicken .................................................. 26

iv

M影CăL影C

L云IăM雲ăA井U ............................................................................................................ 1

CH姶愛NGăI:ăC愛ăS雲ăLụăLU一NăV陰ăQU謂NăLụăTẨIăCHệNHăCÁăNHỂN .......... 4

1.1.T鰻ng quan v隠 qu違n lỦ tài chính cá nhân ............................................................. 4

1.1.1. Quan đi吋m và m映c đích c栄a qu違n lỦ tài chính cá nhân ................................ 4

1.1.1.1. Quan đi吋m qu違n lỦ tài chính cá nhân ..................................................... 4

1.1.1.2. M映c đích c栄a vi羽c qu違n lỦ tài chính cá nhân .......................................... 4

1.1.2. A瓜c l壱ptài chính cá nhân .............................................................................. 5

1.1.2.1. Khái ni羽m ................................................................................................ 5

1.1.2.2. Nh英ng cách đ衣t đ逢嬰c đ瓜c l壱p tài chính .................................................. 6

1.1.2.3. Nh英ng ngu欝n thu nh壱p th映 đ瓜ng đ吋 đ衣t đ逢嬰c đ瓜c l壱p tài chính ............. 6

1.1.3. A員c đi吋m c栄a qu違n lỦ tài chính cá nhân ....................................................... 7

1.1.3.1. Tính đa d衣ng ........................................................................................... 7

1.1.3.2. Tính linh ho衣t .......................................................................................... 7

1.1.3.3. Tính ph映 thu瓜c vào các y院u t嘘 nhân ch栄ng h丑c ..................................... 8

1.1.4. Vai trò c栄a qu違n lỦ tài chính cá nhân ........................................................... 8

1.1.5. ụ ngh┄a c栄a qu違n lỦ tài chính cá nhân ....................................................... 10

1.1.5.1. A嘘i v噂i b違n thân m厩i cá nhân ............................................................... 10

1.1.5.2. A嘘i v噂i h瓜 gia đình ............................................................................... 10

1.1.5.3. A嘘i v噂i toàn th吋 n隠n kinh t院 ................................................................. 10

1.2. Nh英ng nhân t嘘 tác đ瓜ng đ院n qu違n lỦ tài chính cá nhân ................................... 11

1.2.1. Nh英ng nhân t嘘 ch栄 quan ............................................................................ 11

1.2.1.1. Gi噂i tính ................................................................................................ 11

1.2.1.2. A瓜 tu鰻i .................................................................................................. 11

1.2.1.3. Thu nh壱p cá nhân .................................................................................. 11

v

1.2.1.4. Ki院n th泳c v隠 tài chính ........................................................................... 12

1.2.2. Nh英ng nhân t嘘 khách quan ........................................................................ 12

1.2.2.1. T雨 l羽 th医t nghi羽p .................................................................................... 12

1.2.2.2. T鰻ng s違n ph育m qu嘘c n瓜i (GDP) ........................................................... 12

1.2.2.3. Bi院n đ瓜ng giá c違 th鵜 tr逢運ng .................................................................. 12

1.2.2.4. Lãi su医t th鵜 tr逢運ng ................................................................................. 13

1.3. Các ho衣t đ瓜ng qu違n lỦ tài chính cá nhân ......................................................... 13

1.3.1. Tích l┡y ...................................................................................................... 13

1.3.2. L壱p k院 ho衣ch .............................................................................................. 13

1.3.2.1. B違ng cân đ嘘i k院 toán............................................................................. 14

1.3.2.2. Báo cáo l逢u chuy吋n ti隠n t羽 .................................................................... 15

1.3.2.3. K院 ho衣ch ngân sách .............................................................................. 16

1.3.3. Tiêu dùng.................................................................................................... 19

1.3.4. Ti院t ki羽m .................................................................................................... 19

1.3.5. Vay m逢嬰n ................................................................................................... 20

1.3.6. A亥u t逢 ......................................................................................................... 20

1.4. Qu違n lỦ r栄i ro trong tài chính cá nhân ............................................................. 21

CH姶愛NGă 2:ă KINHă NGHI烏Mă C曳Aă M駅ă VẨă SINGAPOREă V陰ă QU謂Nă Lụ

TÀI CHÍNH CÁ NHÂN.......................................................................................... 22

2.1. Kinh nghi羽m qu違n lỦ tài chính cá nhân c栄a M悦 .............................................. 22

2.1.1. Khái quát v隠 thu nh壱p, đ運i s嘘ng xã h瓜i chung ........................................... 22

2.1.1.1 Các ch雨 s嘘 kinh t院 ................................................................................... 22

2.1.1.2. Các ch雨 tiêu phi kinh t院 ......................................................................... 23

2.1.2 T鰻ng quan v隠 ngành d鵜ch v映 qu違n lỦ tài chính cá nhân t衣i M悦 .................. 25

2.1.3. Qu違n lỦ tài chính cá nhân t衣i M悦 ............................................................... 27

vi

2.1.3.1. L壱p k院 ho衣ch tài chính .......................................................................... 27

2.1.3.2. Tiêu dùng .............................................................................................. 27

2.1.3.3. Ti院t ki羽m ............................................................................................... 29

2.1.3.4. A亥u t逢 ................................................................................................... 30

2.1.3.5. K院 ho衣ch ngh雨 h逢u ................................................................................ 31

2.1.3.6. Qu違n tr鵜 r栄i ro ....................................................................................... 31

2.1.4. M瓜t s嘘 minh h丑a v隠 cách th泳c qu違n lỦ tài chính c栄a m瓜t h瓜 gia đình M悦 33

2.2. Kinh nghi羽m qu違n lỦ tài chính cá nhân c栄a Singapore ................................... 34

2.2.1. Khái quát v隠 thu nh壱p, đ運i s嘘ng xã h瓜i c栄a Singapore .............................. 34

2.2.1.1. Các ch雨 s嘘 kinh t院 .................................................................................. 34

2.2.1.2. Các ch雨 tiêu phi kinh t院 ......................................................................... 36

2.2.2. Qu違n lỦ tài chính cá nhân t衣i Singapore .................................................... 38

2.2.2.1. Tích l┡y ................................................................................................. 38

2.2.2.2. L壱p k院 ho衣ch ......................................................................................... 38

2.2.2.3. Ti院t ki羽m ............................................................................................... 39

2.2.2.4. Vay m逢嬰n ............................................................................................. 40

2.2.2.5. Tiêu dùng .............................................................................................. 40

2.2.2.6. Qu違n tr鵜 r栄i rotài chính cá nhân t衣i Singapore ...................................... 42

2.2.2.7. A亥u t逢 ................................................................................................... 43

2.2.2.8. K院 ho衣ch ngh雨 h逢u ................................................................................ 44

2.3 Bài h丑c rút ra cho Vi羽t Nam t瑛 kinh nghi羽m c栄a M悦 và Singapore trong ho衣t

đ瓜ng qu違n lỦ tài chính cá nhân ............................................................................... 46

2.3.1 Chú tr丑ng giáo d映c qu違n lỦ tài chính cá nhân và nâng cao nh壱n th泳c v隠

qu違n lỦ TCCN ...................................................................................................... 46

2.3.2 Xây d詠ng quy đ鵜nh pháp lỦ dành riêng cho qu違n lỦ tài chính cá nhân ....... 46

vii

2.3.3 T<ng c逢運ng thúc đ育y s詠 phát tri吋n c栄a các d鵜ch v映, ph亥n m隠m h厩 tr嬰 qu違n

lý TCCN ............................................................................................................... 47

2.3.4 Khuy院n khích ng逢運i dân l壱p k院 ho衣ch tài chính cho vi羽c ngh雨 h逢u trong

t逢挨ng lai ............................................................................................................... 47

CH姶愛NGă 3:ă KH謂ă N;NGă ÁPă D影NGă VẨă GI謂Iă PHÁPă THÚCă A域Yă PHÁTă

TRI韻NăHO萎TăA浦NGăQU謂NăLụăTẨIăCHệNHăCÁăNHỂNăT萎IăVI烏TăNAM . 48

3.1. Nh英ng đi隠u ki羽n đ吋 áp d映ng phát tri吋n ho衣t đ瓜ng qu違n lỦ tài chính cá nhânt衣i

Vi羽t Nam ................................................................................................................. 48

3.1.1. Ai隠u ki羽n khách quan ................................................................................. 48

3.1.1.1. Ai隠u ki羽n phi kinh t院............................................................................. 48

3.1.1.2. Ai隠u ki羽n kinh t院 ................................................................................... 55

3.1.2. Ai隠u ki羽n ch栄 quan ..................................................................................... 59

3.1.2.1. ụ th泳c ................................................................................................... 59

3.1.2.2. Trình đ瓜 h丑c v医n ................................................................................... 59

3.1.2.3. Thói quen .............................................................................................. 60

3.2. Khái quát ho衣t đ瓜ng qu違n lỦ tài chính cá nhân t衣i Vi羽t Nam .......................... 60

3.2.1. Phân b鰻 thu nh壱p ........................................................................................ 61

3.2.2. Hình th泳c ti院t ki羽m ..................................................................................... 62

3.2.3. L詠a ch丑n kênh đ亥u t逢 ................................................................................. 63

3.2.4. Qu違n lỦ tài chính cá nhân ........................................................................... 64

3.3. M瓜t s嘘 gi違i pháp nh茨m thúc đ育y phát tri吋n ho衣t đ瓜ng qu違n lỦ tài chính cá

nhân t衣i Vi羽t Nam ................................................................................................... 65

3.3.1. Gi違i pháp đ嘘i v噂i cá nhân .......................................................................... 65

3.3.1.1. L壱p k院 ho衣ch chi tiêu h嬰p lỦ và thi院t l壱p k益 lu壱t thép .......................... 65

3.3.1.2. Làm t<ng dòng thu nh壱p th映 đ瓜ng ........................................................ 65

viii

3.3.1.3 S穎 d映ng các ph亥n m隠m qu違n lỦ tài chính cá nhân ................................. 65

3.3.1.4 S穎 d映ng các d鵜ch v映 t逢 v医n qu違n lỦ tài chính cá nhân .......................... 66

3.3.2. Gi違i pháp đ嘘i v噂i các t鰻 ch泳c cung c医p d鵜ch v映 tài chính cá nhân ............ 66

3.3.2.1. A育y m衣nh ho衣t đ瓜ng t逢 v医n tài chính cá nhân ..................................... 66

3.3.2.2. A育y m衣nh qu違ng bá các d鵜ch v映 tài chính cá nhân đ院n ng逢運i dân ....... 67

3.4. Ki院n ngh鵜 đ嘘i v噂i Chính ph栄 đ吋 th詠c hi羽n gi違i pháp .................................... 67

3.4.1 Nâng cao nh壱n th泳c c栄a ng逢運i dân v隠 qu違n lỦ tài chính cá nhân ............ 67

3.4.2. Minh b衣ch hóa thông tin .......................................................................... 68

3.4.3. V隠 thu nh壱p và thu院 ................................................................................. 68

3.5. Mô ph臼ng k院 ho衣ch tài chính cho cá nhân c映 th吋 t衣i Vi羽t Nam ................... 68

3.5.1. N瓜i dung tình hu嘘ng gi違 đ鵜nh .................................................................. 69

3.5.2. Các b逢噂c tri吋n khai k院 ho衣ch qu違n lỦ tài chính cá nhân ......................... 70

3.5.3. K院 ho衣ch chi ti院t th詠c hi羽n qu違n lỦ tài chính cá nhân theo tình hu嘘ng gi違

đ鵜nh .................................................................................................................... 70

3.5.3.1.Các gi違 đ鵜nh ......................................................................................... 70

3.5.3.2.Xác đ鵜nh và phân lo衣i m映c tiêu ........................................................... 71

3.5.3.3.Báo cáo thu chi, th員ng d逢 ti院t ki羽m và b違ng cân đ嘘i k院 toán .............. 72

3.5.4 K院 ho衣ch tài chính ....................................................................................... 75

3.5.4.1 Ti院t ki羽m ................................................................................................ 75

3.5.4.2 Tiêu dùng ............................................................................................... 76

3.5.4.3 Vay m逢嬰n .............................................................................................. 77

3.5.4.4. Các kênh đ亥u t逢 .................................................................................... 78

K蔭TăLU一N .............................................................................................................. 79

DANHăM影CăTẨIăLI烏UăTHAMăKH謂O ............................................................... 81

PH影ăL影C ................................................................................................................. 83

ix

Ph映 l映c 1: M磯u b違n đi隠u tra .................................................................................... 83

Ph映 l映c 2: Bi吋u đ欝 1: GDP bình quân đ亥u ng逢運i 荏 M悦 giai đo衣n 2008 ậ 2012 ..... 87

Ph映 l映c 3:Bi吋u đ欝 2: T益 l羽 l衣m phát c栄a M悦 giai đo衣n 1919 ậ 2012 ..................... 87

Ph映 l映c 4:Bi隠u đ欝 3: Lãi su医t chu育n c栄a M悦 giai đo衣n 1971-2013 ........................ 88

Ph映 l映c 5:Bi吋u đ欝 4: Chi tiêu tiêu dùng t衣i M悦 giai đo衣n 2002-2012 .................... 88

Ph映 l映c 6:Bi吋u đ欝 5: T益 l羽 l壱p k院 ho衣ch ngh雨 h逢u ................................................. 89

Ph映 l映c 7: Bi吋u đ欝 6: Thu nh壱p bình quân trên đ亥u ng逢運i c栄a Singapore t瑛 n<m

2000 đ院n 2012......................................................................................................... 89

Phu l映c 8: Bi吋u đ欝 7: Lãi su医t cho vay c挨 b違n c栄a Singapore t瑛 n<m 2000 đ院n

2012 ........................................................................................................................ 90

Ph映 l映c 9:Bi吋u đ欝 8: Chi tiêu tiêu dùng t衣i Singapore giai đo衣n 2000-2012 ......... 90

Ph映 l映c 10: B違ng chi phí và thu nh壱p, b違ng cân đ嘘i k院 toán n<m 2, n<m 3 và n<m

4 .............................................................................................................................. 91

1

L云I M雲 A井U

1. Tínhăc医păthi院tăc栄aăđ隠ătƠi

Qu違n lỦ tài chính cá nhân (TCCN) là công tác vô cùng quan tr丑ng v噂i b医t k┻

m瓜t cá nhân nào mu嘘n có m瓜t cu瓜c s嘘ng 鰻n đ鵜nh và ti院n b瓜. Nó không ch雨 giúp

cho cá nhân hoàn thành các d詠 đ鵜nh trong cu瓜c s嘘ng, tránh đ逢嬰c tình tr衣ng n嬰

n亥n và làm ch栄 ti隠n b衣c m瓜t cách thông minh mà còn giúp h丑 gi違m áp l詠c cu瓜c

s嘘ng. Theo kh違o sát g亥n đây c栄a Regus (Công ty cung c医p d鵜ch v映 v<n phòng

c栄a Anh), TCCN là tác nhân quan tr丑ng gây áp l詠c lên cá nhân. Ví d映 荏 遺n đ瓜,

có t噂i 50% dân s嘘 b鵜 c<ng th鰯ng b荏i không qu違n lỦ TCCN t嘘t

1

.

Trong đi隠u ki羽n kh栄ng ho違ng kinh t院 nh逢 hi羽n nay, có r医t nhi隠u nh英ng y院u

t嘘 tác đ瓜ng tiêu c詠c lên m厩i cá nhân nh逢 thu nh壱p gi違m, l衣m phát t<ng, nguy c挨

m医t vi羽c t<ng. Ai隠u đó khi院n cho qu違n lỦ TCCN ngày càng tr荏 nên quan tr丑ng

h挨n trong đ運i s嘘ng m厩i ng逢運i. Tuy v壱y, v医n đ隠 qu違n lỦ TCCN l衣i ch逢a đ逢嬰c

quan tâm đúng m泳c t衣i Vi羽t Nam và c亥n thi院t có m瓜t nghiên c泳u toàn di羽n v隠

tình hình ho衣t đ瓜ng TCCN và kh違 n<ng đ育y m衣nh ho衣t đ瓜ng này t衣i Vi羽t Nam.

Xu医t phát t瑛 nhu c亥u th詠c ti宇n đó, nhóm nghiên c泳u đã l詠a ch丑n “QuＶn lý tài

chính cá nhân: kinh nghiうm thｘ giずi và đｚ xuＸt giＶi pháp áp dつng phát triあn

tＴi Viうt Nam” làm đ隠 tài cho công trình nghiên c泳u khoa h丑c c栄a mình.

2. T鰻ngăquanătìnhăhìnhănghiênăc泳u

Qu違n lỦ tài chính cá nhân là m瓜t v医n đ隠 khá quen thu瓜c 荏 các n逢噂c phát

tri吋n, đ員c bi羽t là M悦. M瓜t s嘘 sách và công trình nghiên c泳u v隠 v医n đ隠 này có th吋

k吋 đ院n nh逢 “Focus on personal finance” c栄a các tác gi違 Kapoor, Dlabay và

Hugles, “Personal finance” c栄a Rachel Siegel và Carol Yacht thu瓜c tr逢運ng đ衣i

h丑c Minnesota. G亥n đây nh医t là kh違o sát c栄a VISA đ逢嬰c th詠c hi羽n trên 28 qu嘘c

gia trong đó có Vi羽t Nam v隠 v医n đ隠 hi吋u bi院t c栄a ng逢運i dân v隠 tài chính (Visa’s

International Financial Literacy).

Tuy v壱y, đây l衣i là m瓜t v医n đ隠 m噂i m飲 荏 Vi羽t Nam. Th詠c t院 ch逢a có m瓜t

nghiên c泳u toàn di羽n nào v隠 qu違n lỦ tài chính cá nhân 荏 Vi羽t Nam và s嘘 l逢嬰ng

1http://articles.economictimes.indiatimes.com/2012-09-06/news/33649919_1_stress-levels-indian￾professionals-large-business-workers