Quản lý đào tạo nghề gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BÙI THỊ HỒNG PHƯỢNG

QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ GẮN VỚI

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BÙI THỊ HỒNG PHƯỢNG

QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ GẮN VỚI

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS BÙI QUANG TUẤN

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các kết quả trong

luận văn này là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình

nghiên cứu nào khác.

Tác giả luận văn

Bùi Thị Hồng Phượng

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Bùi Quang Tuấn,

người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên

cứu và hoàn thành luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo khoa Kinh tế, khoa

Sau Đại học - Trường Đại học Kinh tế & Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên -

Đại học Thái Nguyên đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu giúp đỡ tôi trong quá

trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban lãnh đạo, các bạn bè đồng nghiệp,

đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Do bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những

thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo

và các bạn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Tác giả luận văn

Bùi Thị Hồng Phượng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục đích nghiên cứu..................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

4. Đóng góp của đề tài....................................................................................... 3

5. Bố cục của đề tài ........................................................................................... 4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ

ĐÀO TẠO NGHỀ GẮN VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH

TẾ ĐỊA PHƯƠNG ......................................................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nghề gắn với chuyển dịch cơ cấu

kinh tế................................................................................................................ 5

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản......................................................................... 5

1.1.2. Mối quan hệ giữa đào tạo nghề và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ............ 12

1.1.3. Nội dung công tác quản lý đào tạo nghề gắn với chuyển dịch cơ

cấu kinh tế ....................................................................................................... 16

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý đào tạo nghề gắn với

chuyển dịch cơ cấu kinh tế.............................................................................. 19

1.1.5. Vai trò của đào tạo nghề trong phát triển kinh tế - xã hội .................... 22

1.2. Kinh nghiệm về quản lý đào tạo nghề gắn với chuyển dịch kinh tế

của một số địa phương .................................................................................... 27

1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước ................................. 27

1.2.2. Bài học cho huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.................................. 32

iv

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 34

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 34

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 34

2.2.1. Khung phân tích đề tài .......................................................................... 34

2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 35

2.2.3. Phương pháp tổng hợp và phân tích thông tin ...................................... 36

2.2.4. Công cụ phân tích thông tin .................................................................. 39

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu............................................................. 40

2.3.1. Nhóm các chỉ tiêu vể phát triển kinh tế xã hội huyện Định Hóa.......... 40

2.3.2. Nhóm các chỉ tiêu đánh giá công tác đào tạo nghề tại huyện Định Hóa .... 41

Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐÀO TẠO

NGHỀ GẮN VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TRÊN ĐỊA

BÀN HUYỆN ĐỊNH HOÁ, TỈNH THÁI NGUYÊN ................................. 47

3.1 Giới thiệu tổng quan về huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên.................. 47

3.1.1. Về điều kiện tự nhiên ............................................................................ 47

3.1.2. Về tăng trưởng kinh tế .......................................................................... 50

3.1.3. Về địa bàn và dân cư............................................................................. 56

3.1.4. Nhận xét và đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội

huyện Định Hóa .............................................................................................. 57

3.2. Thực trạng công tác quản lý đào tạo nghề trên địa bàn huyện Định Hoá ..... 59

3.2.1. Thực trạng về dân số, lao động - việc làm của lao động nông thôn ..... 59

3.2.2. Tình hình công tác quản lý đào tạo nghề trên địa bàn huyện Định Hoá .... 63

3.3.3. Tình hình quản lý đào tạo nghề gắn với CDCCKT huyện Định Hóa........ 75

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý đào tạo nghề gắn với

chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.................... 80

3.3.1. Nhóm yếu tố chủ quan .......................................................................... 80

3.3.2. Nhóm yếu tố khách quan....................................................................... 85

v

3.4. Đánh giá về tình hình quản lý đào tạo nghề với quá trình chuyển

dịch cơ cấu kinh tế của huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.......................... 90

3.4.1. Những thành tựu đạt được..................................................................... 90

3.4.2. Những hạn chế, khó khăn...................................................................... 91

3.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 93

Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG

TÁC QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ GẮN VỚI CHUYỂN DỊCH

CƠ CẤU KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆNĐỊNH HÓA, TỈNH

THÁI NGUYÊN ..................................................................................... 95

4.1. Quan điểm và mục tiêu công tác quản lý đào tạo nghề và chuyển

dịch CCKT huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ............................................ 95

4.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 95

4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 96

4.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý đào tạo nghề gắn với chuyển dịch

cơ cấu kinh tế trên địa bàn huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên .................... 97

4.2.1. Quy hoạch mạng lưới dạy nghề trên địa bàn huyện ............................. 97

4.2.2. Nâng cao chất lượng hoạt động định hướng nghề nghiệp .................... 98

4.2.3. Nâng cao chất lượng đào tạo nghề........................................................ 98

4.2.4. Nâng cao năng lực trung tâm giới thiệu việc làm............................... 102

4.3. Một số kiến nghị..................................................................................... 104

4.3.1. Đối với Nhà nước, Chính phủ............................................................. 104

4.3.2. Đối với Bộ Lao động - Thương binh và xã hội, Tổng cục Dạy nghề. 104

4.3.3. Đối với UBND tỉnh Thái Nguyên....................................................... 104

4.3.4. Đối với UBND huyện Định Hóa......................................................... 105

KẾT LUẬN.................................................................................................. 107

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 109

PHỤ LỤC..................................................................................................... 111

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CCKT Cơ cấu kinh tế

CDCCKT Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

CĐ Cao đẳng

CN-TTCN Công nghiệp-Tiểu thủ công nghiệp

CNH-HĐH Công nghiệp hóa-Hiện đại hóa

DN Doanh nghiệp

ĐA Đề án

ĐH Đại học

GTSX Giá trị sản xuất

HĐQT Hội đồng quản trị

KT-XH Kinh tế-xã hội

KHCN Khoa học công nghệ

LĐTB Lao động thương binh

LĐTBXH Lao động thương binh xã hội

LLSX Lực lượng sản xuất

ND Nông dân

NĐ-CP Nghị định-Chính phủ

N-L-NN Nông-Lâm-Ngư nghiệp

QĐ-TTg Quyết định - Thủ tướng chính phủ

QHSX Quan hệ sản xuất

TB&XH Thương binh & Xã hội

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TT-BTC Thông tư-Bộ tài chính

UBND Ủy ban nhân dân

XH Xã hội

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Thang đo của bảng hỏi................................................................ 37

Bảng 3.1: Kết quả phát triển ngành trồng trọt tại huyện Định Hóa, tỉnh

Thái Nguyên giai đoạn từ năm 2014-2016 ................................. 51

Bảng 3.2: Một số kết quả chăn nuôi chủ yếu của huyện Định Hóa, tỉnh

Thái Nguyên qua các năm 2014-2016 ........................................ 52

Bảng 3.3: Một số kết quả phát triển thủy sản của huyện Định Hóa, tỉnh

Thái Nguyên qua các năm 2014-2016 ........................................ 53

Bảng 3.4: Một số kết quả phát triển lâm nghiệp của huyện Định Hóa,

tỉnh Thái Nguyên qua các năm 2014-2016................................. 54

Bảng 3.5: Tình hình dân số, lao động và việc làm tại huyện Định Hóa

qua các năm 2014-2016 .............................................................. 59

Bảng 3.6: Kết quả đánh giá mục tiêu của đào tạo nghề tại huyện Định Hóa ....63

Bảng 3.7: Danh mục nghề được cấp chứng nhận đăng ký hoạt động dạy

nghề tại trên địa bàn huyện Định Hóa ........................................ 65

Bảng 3.8: Kết quả đánh giá về nội dung của đào tạo nghề tại huyện ......... 67

Bảng 3.9: Các phương pháp đào tạo cho lao động nông thôn..................... 69

Bảng 3.10: Kết quả đánh giá về phương pháp đào tạo nghề tại huyện

Định Hóa ..................................................................................... 70

Bảng 3.11: Các lớp dạy nghề do Trung tâm Dạy nghề huyện Định Hóa tổ

chức trong giai đoạn 2014-2016 ................................................. 72

Bảng 3.12: Kinh phí thực hiện giai đoạn 2014-2016 .................................... 73

Bảng 3.13: Kết quả đánh giá về nguồn kinh phí hỗ trợ cho người học tại

huyện Định Hóa .......................................................................... 74

Bảng 3.14. Kết quả học tập của học viên trong giai đoạn 2014-2016 .......... 75

viii

Bảng 3.15. Một số chỉ tiêu chủ yếu phản ánh hiệu quả của đào tạo nghề

đối với chuyển dịch CCKT trên địa bàn huyện Định Hóa qua

các năm 2014-2016 ..................................................................... 77

Bảng 3.16: Kết quả đánh giá về công tác đào tạo nghề tại huyện Định Hóa.......80

Bảng 3.17: Khả năng huy động vốn cho quá trình đào tạo nghề tại huyện

Định Hóa qua các năm 2014-2016.............................................. 81

Bảng 3.18: Kết quả có việc làm sau đào tạo tại huyện Định Hóa năm

2014-2016 ................................................................................... 82

Bảng 3.19: Khả năng chi ngân sách của địa phương cho hoạt động đào

tạo nghề gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Định Hóa .. 84

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Định Hóa là một huyện miền núi phía tây bắc tỉnh Thái Nguyên, được

biết đến với di tích quốc gia đặc biệt An toàn khu Định Hóa. Định Hóa giáp

tỉnh Bắc Kạn về phía bắc và phía đông; giáp tỉnh Tuyên Quang về phía tây;

giáp huyện Đại Từ và huyện Phú Lương về phía nam. Diện tích tự nhiên

52.075,4 ha với dân số 87.089 người. Huyện có 24 đơn vị hành chính gồm 1

thị trấn và 23 xã.

Với số lượng lao động trên địa bàn huyện gần 56.607 người, tuy nhiên

qua điều tra thì số lao động đã qua đào tạo chiếm tỷ lệ chưa cao, điều này cho

thấy chất lượng lao động của huyện chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế -

xã hội trên địa bàn và cả trong việc cung ứng thị trường lao động. Phần lớn

lao động của huyện chưa qua đào tạo, đặc biệt là lao động nông thôn, đây là

một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng tìm được việc

làm nhưng thu nhập thấp (chỉ thực hiện được công việc giản đơn), điều này

tạo ra những khó khăn nhất định cho bản thân người lao động, gia đình và xã

hội. Xác định công tác đào tạo nghề có vai trò quan trọng trong việc bồi

dưỡng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần nâng cao năng suất

lao động, tạo cơ hội việc làm, thu nhập đáp ứng nguồn nhân lực cho quá trình

công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Trong thời gian qua, công tác đào tạo

nghề trên địa bàn huyện đã được cấp uỷ đảng, chính quyền, các tổ chức chính

trị - xã hội quan tâm và tổ chức thực hiện hiệu quả các đề án, chương trình

đào tạo nghề của Trung ương, của tỉnh cho lao động nói chung và lao động

nông thôn nói riêng.

Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được vẫn còn những bất cập và hạn

chế đó là: tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp so với yêu cầu của huyện; chất

lượng và hiệu quả đào tạo chưa cao; đào tạo chưa gắn liền với giải quyết việc

làm, nhất là trong việc chuyển đổi nghề nghiệp khi Nhà nước thu hồi đất, giải

2

toả, tái định cư để thực hiện quy hoạch và các dự án đầu tư trên địa bàn

huyện; cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa phù hợp với thực tiễn, nhu cầu sử

dụng lao động của các doanh nghiệp; việc huy động nguồn lực xã hội cho

công tác đào tạo nghề chưa nhiều...

Trước tình hình đó, để đạt được mục tiếu chuyển dịch cơ cấu kinh tế của

huyện theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá theo Nghị quyết của Đảng

bộ huyện và HĐND huyện đã đề ra, đáp ứng nhu cầu phát triển các khu vực

sản xuất công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp hiện đại, thì việc nâng cao chất

lượng đội ngũ lao động của huyện là việc làm cần thiết và cấp bách.

Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, đề tài: “Quản lý đào tạo nghề gắn với

chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên”

nhằm góp phần vào việc phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của huyện trong

thời gian tới.

2. Mục đích nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở đánh giá thực trạng công tác quản lý đào tạo nghề gắn với

chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn huyện Định Hóa giai đoạn 2014 -

2016, luận văn đề xuất một số giải pháp quản lý đào tạo nghề gắn với

chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn huyện Định Hóa - Thái Nguyên

trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hoá các vấn đề lý luận cơ bản về quản lý đào tạo nghề gắn

với chuyển dịch cơ cấu kinh tế;

- Đánh giá thực trạng quản lý đào tạo nghề gắn với chuyển dịch cơ cấu

kinh tế trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.

- Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo nghề gắn với chuyển

dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.

- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác công tác quản lý đào tạo

nghề gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh

Thái Nguyên trong thời gian tới.