Quản lý chi thường xuyên từ ngân sách nhà nước của Sở tài chính tỉnh Cao Bằng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

PHẠM ĐỨC ÂN

QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN TỪ

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA SỞ TÀI CHÍNH

TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN- 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

PHẠM ĐỨC ÂN

QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN TỪ

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA SỞ TÀI CHÍNH

TỈNH CAO BẰNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Hồng Tâm

THÁI NGUYÊN- 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được thực

hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, kinh nghiệm thực tiễn và dưới sự hướng

dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thị Hồng Tâm, Trường đại học Kinh tế & Quản

trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên.

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được

ai công bố trong bất kỳ công trình nào.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Phạm Đức Ân

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ thường xuyên của các

thầy cô giáo Trường đại học Kinh tế & Quản trị kinh doanh - Đại học Thái

Nguyên, sự giúp đỡ và tạo điều kiện của Khoa sau đại học cũng như các khoa

khác trong trường.

Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thị Hồng Tâm, đã trực tiếp

hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn

Trong quá trình thực hiện Luận văn ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã

nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo của các thầy cô giáo, những ý kiến

đóng góp quý báu của nhiều cá nhân và tập thể để hoàn thành bản luận văn này.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn quý anh, chị và ban lãnh đạo ngân Sở

Tài chính tỉnh Cao Bằng đã tạo điều kiện cho tôi điều tra, khảo sát để có dữ liệu

viết luận văn.

Tôi xin cảm ơn tới gia đình, những người thân, đồng nghiệp đã tạo điều

kiện về mọi mặt cho tôi trong quá trình thực hiện luận văn này.

Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Phạm Đức Ân

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .........................................................................................ii

MỤC LỤC..............................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT......................................vi

DANH MỤC BẢNG.............................................................................vii

MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................ 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu....................................................... 3

4. Ý nghĩa khoa học và đóng góp của luận văn ...................................... 3

5. Kết cấu của luận văn ........................................................................... 4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI

THƯỜNG XUYÊN TỪ NSNN CỦA SỞ TÀI CHÍNH...................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về Ngân sách Nhà nước và quản lý chi thường xuyên

từ Ngân sách Nhà nước của Sở Tài chính............................................... 5

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, phân loại và vai trò của NSNN.................. 5

1.1.2. Chi Ngân sách Nhà nước .............................................................. 7

1.1.3. Chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước ....................................... 9

1.1.4. Quản lý chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước của Sở Tài

chính ...................................................................................................... 13

1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên từ Ngân sách

Nhà nước của Sở Tài chính................................................................... 27

1.2. Kinh nghiệm thực tiễn về quản lý chi thường xuyên NSNN......... 31

1.2.1. Kinh nghiệm trong quản lý chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước

tại một số địa phương............................................................................ 31

1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng............... 34

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................. 37

iv

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................ 37

2.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................ 37

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu...................................................... 37

2.2.2. Phương pháp tổng hợp số liệu..................................................... 40

2.2.3. Phương pháp phân tích................................................................ 40

2.3. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động quản lý chi thường xuyên từ

NSNN.................................................................................................... 40

2.3.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá kết quả chi thường xuyên từ ngân sách 40

2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá về kết quả công tác quản lý chi NSNN cấp

tỉnh......................................................................................................... 41

Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN TỪ

NSNN CỦA SỞ TÀI CHÍNH TỈNH CAO BẰNG ........................... 43

3.1. Khái quát chung về Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng........................... 43

3.1.1. Cơ cấu tổ chức của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng ........................ 43

3.1.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng.............. 44

3.1.3. Tổng quan tình hình chi Ngân sách tại Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng

giai đoạn 2017 - 2019............................................................................ 49

3.2. Thực trạng quản lý chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước tại Sở

Tài chính tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2017 - 2019 ................................... 51

3.2.1. Hoạt động tham mưu cho cấp trên trong quản lý chi thường xuyên

từ Ngân sách Nhà nước ......................................................................... 51

3.2.2. Quản lý lập, phân bổ dự toán chi thường xuyên từ NSNN......... 52

3.3.3. Quản lý công tác điều hành, chấp hành dự toán chi thường xuyên

từ Ngân sách Nhà nước của Sở Tài chính............................................. 62

3.3.4. Quản lý quyết toán và kiểm tra, kiểm toán chi thường xuyên Ngân

sách Nhà nước ....................................................................................... 67

3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi thường xuyên từ

Ngân sách Nhà nước tại Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng .......................... 77

v

3.4.1. Nhân tố chủ quan ........................................................................ 77

3.4.2. Nhân tố khách quan..................................................................... 80

3.5. Đánh giá chung về công tác quản lý chi thường xuyên từ Ngân sách

Nhà nước tại Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng ............................................ 82

3.5.1. Kết quả đạt được ......................................................................... 82

3.5.2. Những hạn chế, khó khăn............................................................ 84

3.5.3. Nguyên nhân hạn chế .................................................................. 86

Chương 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ

CHI THƯỜNG XUYÊN TỪ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA SỞ

TÀI CHÍNH, TỈNH CAO BẰNG ...................................................... 88

4.1. Mục tiêu và phương hướng của công tác quản lý chi thường xuyên

từ Ngân sách Nhà nước tại Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn

2021 - 2025............................................................................................ 88

4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên từ Ngân

sách Nhà nước tại Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn tới ..... 90

4.2.1. Nhóm giải pháp cho công tác lập dự toán chi thường xuyên từ

NSNN..................................................................................................... 90

4.2.2. Nhóm giải pháp cho công tác triển khai chấp hành chi thường

xuyên từ Ngân sách Nhà nước .............................................................. 95

4.2.3. Nhóm giải pháp cho công tác quyết toán chi thường xuyên từ Ngân

sách Nhà nước ....................................................................................... 97

4.2.4. Nhóm giải pháp cho công tác thanh tra quyết toán chi thường

xuyên từ Ngân sách Nhà nước .............................................................. 99

4.2.5. Nhóm giải pháp khác ................................................................ 100

KẾT LUẬN........................................................................................ 102

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 103

PHỤ LỤC........................................................................................... 106

vi

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

HĐND Hội đồng nhân dân

KT-XH Kinh tế - xã hội

NS Ngân sách

NSĐP Ngân sách địa phương

NSNN Ngân sách nhà nước

NSTW Ngân sách trung ương

QLNS Quản lý ngân sách

SN Sự nghiệp

TX Thường xuyên

UBND Ủy ban nhân dân

VHTT Văn hóa thông tin

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1. Phân bổ các khoản mục chi NS tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2017 -

2019........................................................................................ 50

Bảng 3.2. Dự toán chi thường xuyên từ NSNN phân theo nội dung kinh tế

tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2017 - 2019 .................................... 57

Bảng 3.3. Dự toán chi thường xuyên từ NSNN phân theo địa bàn hành

chính tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2017 - 2019 .......................... 58

Bảng 3.4. Đánh giá công tác lập dự toán chi TX từ NSNN tỉnh Cao Bằng

từ các đối tượng điều tra ........................................................ 60

Bảng 3.5. Chênh lệch giữa dự toán và thực hiện chi thường xuyên từ

NSNN tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2017 - 2019 ........................ 64

Bảng 3.6. Đánh giá công tác điều hành, chấp hành dự toán chi TX từ Ngân

sách Nhà nước của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng từ số liệu điều

tra............................................................................................ 65

Bảng 3.7. Phân bổ khoản mục chi TX từ nguồn NSNN theo nội dung kinh

tế tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2017 - 2019 ................................ 69

Bảng 3.8. Phân bổ khoản mục chi TX từ nguồn NSNN theo địa bàn hành

chính tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2017 - 2019 .......................... 70

Bảng 3.9. Kết quả thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên từ NSNN tỉnh Cao

Bằng giai đoạn 2017 - 2019 ................................................... 74

Bảng 3.10. Đánh giá công tác quản lý quyết toán và kiểm tra, kiểm toán chi

TX từ Ngân sách Nhà nước tỉnh Cao Bằng từ số liệu điều tra. 76

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Chi Ngân sách Nhà nước bao gồm hai bộ phận chính là chi thường xuyên

và chi đầu tư phát triển. Chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn nhất, có vị trí,

vai trò rất quan trọng đối với phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Quá trình

thực hiện công tác, quản lý chi TX NSNN vẫn còn những tồn tại, hạn chế, bất

cập như: Sử dụng NSNN vẫn kém hiệu quả, lãng phí, thất thoát, dễ phát sinh

tiêu cực; Công tác quản lý chi còn phân ra nhiều lĩnh vực với nhiều hình thức

khác nhau dẫn đến tình trạng chồng chéo, khó theo dõi tổng thể; chưa có cơ chế

quy trách nhiệm trong thực hiện một số nghiệp vụ chi cụ thể; chưa có cơ chế

tổng thể và thống nhất để kiểm soát giá mua sắm một số hàng hóa dịch vụ một

cách chặt chẽ và có hiệu quả nhất; cán bộ chuyên trách còn có tình trạng chưa

am hiểu đầy đủ về quản lý NSNN và chưa được đào tạo đồng đều; mức độ công

khai minh bạch trong chi tiêu ngân sách (NS) còn hạn chế… Do vậy, thực hiện

công tác quản lý chi TX NSNN chưa đáp ứng yêu cầu quản lý và cải cách thủ

tục hành chính trong xu thế đẩy mạnh mở cửa và hội nhập quốc tế.

Trong những năm gần đây, tỉnh Cao Bằng đã có nhiều hoạt động nhằm

phát triển kinh tế cho tỉnh nhà, đồng thời giúp tăng nguồn thu NSNN của tỉnh.

Để có thể mang lại hiệu quả tốt hơn trong công tác sử dụng NSNN nhằm thực

hiện chức tốt năng nhiệm vụ, Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng cơ quan quản lý ngân

sách của Cao Bằng đã luôn nỗ lực cố gắng thực hiện tốt công việc của mình.

Tuy nhiên, tình hình kinh tế xã hội của tỉnh Cao Bằng còn gặp nhiều khó

khăn và vẫn đang là một tỉnh hưởng trợ cấp cân đối từ ngân sách trung ương,

trong khi nhu cầu chi thường xuyên ngân sách địa phương không ngừng tăng

nhưng công tác quản lý chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước tỉnh thời gian

qua còn bộc lộ những hạn chế, yếu kém như: chưa khảo sát, dự báo tình hình

thực tế của địa phương trước khi lập dự toán và trước khi ban hành mới các

chính sách mới; tình trạng chi sai chế độ, vượt mức quy định, không đúng mục

2

đích, sử dụng lãng phí vẫn còn xảy ra; một số khoản chi phát sinh ngoài dự toán

và chi không đạt dự toán giao; các đơn vị dự toán ngân sách còn gò bó vào

chính sách chế độ, tiêu chuẩn định mức nhưng lại không bị ràng buộc về hiệu

quả sử dụng Ngân sách Nhà nước được giao; kiểm soát việc chấp hành chi ngân

sách chưa chặt chẽ… Điều này gây ảnh hưởng không tốt đến việc khai thác các

nguồn lực cho việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh

xã hội của các địa phương. Để góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh

tế - xã hội mà Đảng bộ và chính quyền địa phương đã đặt ra trong bối cảnh

nguồn lực tài chính hạn hẹp, công tác quản lý chi thường xuyên từ ngân sách

Ngân sách Nhà nước tỉnh cần phải quản lý hết sức chặt chẽ, linh hoạt, tiết kiệm

và có hiệu quả.

Vì vậy, đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên từ NSNN

của Sở Tài chính tỉnh Cao bằng nhằm tìm ra hạn chế, nguyên nhân của vấn đề

từ đó đề xuất giải pháp, kiến nghị phù hợp trong thời gian tới là nội dung cấp

thiết và có ý nghĩa thực tiễn cao. Đây là lý do để học viên lựa chọn nghiên cứu

đề tài: “Quản lý chi thường xuyên từ NSNN của Sở Tài chính tỉnh Cao

Bằng”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên từ NSNN tại Sở

Tài chính tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2017-2019 làm căn cứ đề xuất một số giải

pháp tăng cường công tác quản lý chi NSNN tại Sở Tài chính tỉnh Cao trong

thời gian tới nhằm để dành nguồn lực mở rộng các hoạt động phục vụ mục tiêu

phát triển kinh tế - xã hội.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi

thường xuyên từ NSNN;

- Phân tích thực trạng và làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản

3

lý chi thường xuyên từ NSNN của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn

2017-2019;

- Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý chi thường

xuyên từ NSNN của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2021-2025.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý chi TX từ NSNN

của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Về nội dung nghiên cứu: Tiếp cận nghiên cứu của luận văn là hoạt động

quản lý chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước của Sở Tài chính tỉnh Cao

Bằng- là đơn vị quản lý tài chính có chức năng quản lý chi ngân sách của tỉnh

Cao Bằng, luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý chi thường xuyên

từ NSNN của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng.

- Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu hoạt động quản lý chi thường

xuyên từ Ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh Cao Bằng do Sở Tài chính là

cơ quan tài chính chuyên ngành được giao nhiệm vụ.

- Phạm vi về thời gian: Đề tài sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp để đánh giá

công tác quản lý chi TX từ NSNN của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng giai đoạn

2017 - 2019.

Tác giả tiến hành điều tra khảo sát số liệu sơ cấp: tháng 5/2020 – 6/2020.

4. Ý nghĩa khoa học và đóng góp của luận văn

- Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết

thực, là tài liệu giúp Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng xây dựng kế hoạch quản lý

chi TX từ NSNN trên địa bàn đến năm 2025.

- Kết quả nghiên cứu của luận văn phục vụ cho công tác quản lý của các

cơ quan chức năng, cơ quan chuyên môn, của cán bộ, công chức Nhà nước

trong việc thực hiện quản lý chi TX từ NSNN, ban hành và tổ chức thực hiện

cơ chế, chính sách, tổ chức bộ máy và cán bộ, kiểm tra, kiểm soát đối với quản

4

lý chi thường xuyên từ NSNN.

- Làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu và giảng dạy về quản lý

chi thường xuyên từ NSNN tại các trường Đại học trên cả nước.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo

luận văn được kết cấu thành 4 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý chi thường

xuyên từ Ngân sách Nhà nước;

Chương 2: Phương pháp nghiên cứu;

Chương 3: Thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên từ Ngân sách

Nhà nước của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng;

Chương 4: Giải pháp tăng cường công tác quản lý chi thường xuyên từ

Ngân sách Nhà nước của Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng.