Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2015

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THỊ VÂN

QUÁ TRÌNH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ

Ở TỈNH BẮC GIANG TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2015

LUẬN ÁN TIẾN SĨ SỬ HỌC

HÀ NỘI – 2018

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THỊ VÂN

QUÁ TRÌNH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ

Ở TỈNH BẮC GIANG TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2015

Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam

Mã số: 9 22 90 13

LUẬN ÁN TIẾN SĨ SỬ HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS. TS. Vũ Quang Hiển

HÀ NỘI – 2018

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi.

Những số liệu nêu trong luận án là trung thực và có xuất sứ rõ ràng. Các

kết luận khoa học của luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình

khoa học nào.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Thị Vân

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng, biểu đồ

MỞ ĐẦU

Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨULIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ

TÀI LUẬN ÁN...................................................................................................................7

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ......................................................................7

1.2. Đánh giá chung các công trình đã nghiên cứu có liên quan đến đề tài và

những vấn đề luận án cần đi sâu nghiên cứu........................................................24

Chƣơng 2: CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở TỈNH BẮC GIANG TỪ

NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2005..........................................................................................27

2.1. Bối cảnh lịch sử và các yếu tố tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh

Bắc Giang.................................................................................................................27

2.2. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế.........................................................................43

Chƣơng 3: CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở TỈNH BẮC GIANG TỪ

NĂM 2006 ĐẾN NĂM 2015..........................................................................................72

3.1. Những yêu cầu mới trong thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế ................72

3.2. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế.........................................................................78

Chƣơng 4: MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ VẤN ĐỀ ĐẶT RA ...................................112

4.1. Nhận xét về quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Bắc Giang....112

4.2. Một số kinh nghiệm và vấn đề đặt ra ...........................................................136

KẾT LUẬN.....................................................................................................................147

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN

ĐỀ TÀI LUẬN ÁN........................................................................................................151

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................152

PHỤ LỤC........................................................................................................................167

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CCKT Cơ cấu kinh tế

CNH Công nghiệp hóa

DNNN Doanh nghiệp Nhà nước

FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment)

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

GRDP Tổng sản phẩm của địa phương (Gros domestic product in area)

HĐH Hiện đại hóa

HTX Hợp tác xã

KTTT Kinh tế tập thể

KTTN Kinh tế tư nhân

UBND Ủy ban nhân dân

USD Đô la Mỹ

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Trang

iểu đ 2 1: Cơ cấu tổng sản phẩm trong tỉnh (GDP) theo giá thực

tế phân theo 3 khu vực kinh tế (%)

52

Biểu đ 2 2: Cơ cấu thành phần kinh tế trong tổng sản phẩm tỉnh

Bắc Giang (1997 - 2005)

61

Bảng 2 1 Cơ cấu công nghiệp phân bố trên địa bàn tỉnh thái nguyên

năm 2005

63

iểu đ 3 1: Cơ cấu tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP) theo giá thực

tế phân theo ngành kinh tế 2006 – 2015

91

iểu đ 3 2: Cơ cấu tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP) theo giá thực

tế phân theo loại hình kinh tế

103

Biểu đ 3.3: Tỷ trọng vốn đầu tư trên địa bàn 2006 - 2015

104

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Lịch sử phát triển của xã hội loài người đã chứng minh, kinh tế là một trong

các lĩnh vực quan trọng của đời sống xã hội Để thực hiện được mục tiêu phát triển

kinh tế - xã hội, đẩy mạnh CNH, HĐH, cần thiết phải xây dựng được một cơ cấu

kinh tế hợp lý, bởi đó chính là trụ cột của nền kinh tế quốc dân, có tác động trực

tiếp tới phát triển kinh tế. Đặc trưng cho cơ cấu kinh tế của nền kinh tế quốc dân là

cơ cấu ngành, cơ cấu thành phần và cơ cấu vùng kinh tế Các đặc trưng này có mối

quan hệ mật thiết với nhau Cơ cấu ngành và cơ cấu thành phần kinh tế sẽ được hình

thành và phát triển trên phạm vi vùng lãnh thổ và phạm vi cả nước. Và việc tổ chức,

phân bố sản xuất trên các vùng lãnh thổ hợp lý lại có ý nghĩa quan trọng đối với

phát triển các ngành và thành phần kinh tế.

Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước đã xác định rõ chuyển dịch CCKT theo

hướng CNH, HĐH là con đường tất yếu phát triển kinh tế, sớm đưa Việt Nam thoát

ra khỏi tình trạng kém phát triển để trở thành quốc gia văn minh, hiện đại. Từ Đại

hội Đảng lần thứ VI đến nay, sự nghiệp đổi mới đất nước đã trải qua hơn 30 năm,

có ảnh hưởngvô cùng to lớn tới đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội đất

nước, tạo ra sự chuyển biến cho tất cả các thành phố lớn và địa phương trong cả

nước. Song, từ quá trình phát triển và bối cảnh hội nhập đang đặt ra nhiều vấn đề

quan trọng đối với chuyển dịch CCKT, mà vấn đề lớn nhất, đ ng thời cấp bách nhất

hiện nay là tái cấu trúc nền kinh tế.

Bức tranh kinh tế đất nước thời kỳ đổi mới được tạo dựng bởi sắc thái của các

ngành, các địa phương Sự chuyển dịch CCKT của mỗi ngành, mỗi địa phương dù

có điểm chung là tuân thủ sự lãnh đạo của Đảng, song dấu ấn không như nhau cả về

mô hình, tốc độ, thậm chí cả lộ trình, và đương nhiên mức độ thành công cũng như

không thành công cũng rất khác nhau.

Bắc Giang là một tỉnh trung du miền núi phía Bắc, được tái lập tỉnh năm 1997

(tách ra từ tỉnh Hà Bắc). Thực hiện đường lối đổi mới đất nước, Bắc Giang đã huy

động mọi ngu n lực, nỗ lực phấn đấu để đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng, chuyển dịch

CCKT theo hướng CNH, HĐH, phát triển bền vững Quá trình đó đã đạt được

những kết quả tích cực, góp phần nâng cao đời sống nhân dân, mang lại giá trị kinh

tế ngày càng gia tăng, tạo ra những chuyển biến tích cực về mọi mặt.

2

Tuy nhiên, do còn nhiều khó khăn, nhất là từ điểm xuất phát của một tỉnh với

nền kinh tế thuần nông, một bộ phận người lao động vẫn còn mang nặng tập quán

sản xuất kinh tế tiểu nông, tự cung, tự cấp, không muốn thay đổi cung cách làm ăn,

chỉ dựa vào khai thác tự nhiên để duy trì cuộc sống hàng ngày. Bên cạnh đó, công

nghiệp và dịch vụ phát triển chậm, chưa tương xứng với tiềm năng và thế mạnh của

tỉnh. Qua khảo sát và nghiên cứu thực tế ở Bắc Giang cho thấy, việc triển khai các

hoạt động chuyển dịch CCKT ở một số địa bàn còn nhiều bất cập, chưa tạo ra được

tốc độ chuyển dịch CCKT mạnh, hiệu quả kinh tế vẫn chưa cao Điều đó cho thấy,

yêu cầu về chuyển dịch CCKT là rất cần thiết, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh

tế và nguyện vọng của nhân dân trong tỉnh.

Quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh Bắc Giang đã xuất hiện những vấn đề

cần phân tích, giải đáp và làm sáng tỏ cơ sở khoa học cho việc giải quyết những vấn

đề về nhận thức và hoạt động thực tiễn đối với sự phát triển kinh tế của tỉnh hiện

nay. Với ý nghĩa đó, tôi quyết định chọn đề tài “Quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh

Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2015” để nghiên cứu nhằm tổng kết vấn đề này từ

góc độ lịch sử ở Bắc Giang, nhận diện được những thành công, đặc điểm, ý nghĩa

và những điểm hạn chế, khó khăn cùng các nguyên nhân của nó, để từ đó có thể

cung cấp cứ liệu lịch sử cho việc hoạch định những giải pháp đẩy mạnh chuyển dịch

CCKT ở địa phương trong thời gian tiếp theo.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

2.1. Mục đích:

- Từ góc độ lịch sử Việt Nam, luận án này nhằm làm sáng tỏ quá trình chuyển

dịch CCKT ở Bắc Giang qua những bước khác nhau từ năm 1997 đến năm 2015;

- Làm rõ những thành tựu, hạn chế, những tác động của quá trình đó đến tình

hình kinh tế, xã hội và an ninh - quốc phòng ở địa phương;

- ước đầu rút ra một số kinh nghiệm lịch sử từ quá trình thực hiện chuyển

dịch CCKT của địa phương

2.2. Nhiệm vụ:

- Sưu tầm, xử lý và đánh giá tổng quan các tài liệu có liên quan đến quá trình

chuyển dịch CCKT của Việt Nam nói chung và của tỉnh Bắc Giang nói riêng.

- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang,

g m: điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội; tình hình chuyển dịch CCKT trước năm

3

1997, những quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước và Đảng bộ

tỉnh Bắc Giang

- Phân tích quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang theo hai khoảng

thời gian để làm rõ bước phát triển trong quá trình thực hiện chuyển dịch CCKT của

địa phương: Từ năm 1997 đến năm 2005 là quá trình bước đầu thực hiện chuyển

dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang sau ngày tái lập tỉnh; từ năm 2006 đến năm 2015 là

quá trình đẩy mạnh chuyển dịch CCKT với tốc độ nhanh và hiệu quả hơn

- Đánh giá những thành quả và hạn chế của quá trình chuyển dịch CCKT của

tỉnh, chỉ ra những đặc điểm, ý nghĩa và tác động của quá trình đó đối với kính tế -

xã hội của địa phương

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án

3.1. Đối tượng nghiên cứu: Sự chuyển dịch CCKT của tỉnh Bắc Giang trên

các mặt: cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu vùng kinh tế và cơ cấu thành phần kinh tế.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về thời gian:

Mốc bắt đầu từ năm 1997 là năm tái lập tỉnh Bắc Giang, trên cơ sở chia tách

tỉnh Hà Bắc thành tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh

Mốc kết thúc là năm 2015 Mốc thời gian này chỉ có ý nghĩa tương đối, vì đây

là mốc gần với thời điểm xác định đề tài nghiên cứu, chứ không phải là thời điểm

kết thúc sự chuyển dịch CCKT.

Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, đề tài cũng đề cập đến tình hình chuyển

dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh trước năm 1997, như một yếu tố tạo thuận lợi hoặc khó

khăn cho sự chuyển dịch CCKT thời gian sau. Mặt khác trong khi nghiên cứu, đề tài

cũng cập nhật những tư liệu sau năm 2015 để có thêm cơ sở nhận xét và kết luận.

- Về không gian:

Đề tài nghiên cứu về tỉnh Bắc Giang, bao g m thành phố Bắc Giang trực

thuộc tỉnh, 9 huyện trên địa bàn của tỉnh, bao g m: Hiệp Hòa, Tân Yên, Việt Yên,

Yên Dũng, Lạng Giang, Yên Thế, Lục Ngạn, Lục Nam, Sơn Động Tuy nhiên, để

có thêm cơ sở khoa học để rút ra những đánh giá, nhận xét khách quan, đề tài cũng

so sánh với cả nước, các tỉnh trong khu vực trung du và miền núi phía Bắc và một

một số tỉnh lân cận như ắc Ninh, Vĩnh Phúc để thấy được sự chuyển dịch CCKT

của Bắc Giang trong bức tranh chung của CCKT vùng và trên cả nước.

4

- Về nội dung:

Đề tài nghiên cứu chuyển dịch về cơ cấu ngành, cơ cấu thành phần và cơ cấu

vùng kinh tế cùng những vấn đề có liên quan như cơ cấu đầu tư, cơ cấu lao động…

trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Cơ cấu ngành và thành phần kinh tế chỉ có thể

được dịch chuyển đúng đắn trên phạm vi không gian lãnh thổ và trên phạm vi cả

nước. Sự phân bố lãnh thổ một cách hợp lý sẽ là tiền đề để phát triển các ngành và

các thành phần kinh tế.

* Nguồn tài liệu:

- Các văn kiện của Đảng và Nhà nước Việt Nam về phát triển, kinh tế và

chuyển dịch CCKT.

- Các tài liệu đang được lưu giữ ở địa phương, bao g m các văn bản (nghị

quyết, chỉ thị, quyết định…), các chương trình, kế hoạch, các báo cáo của Ban Chấp

hành Đảng bộ, an Thường vụ, Hội đ ng nhân dân, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh,

các cấp bộ đảng, chính quyền, đoàn thể, các sở và ban, ngành trong tỉnh Bắc Giang.

- Các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài, g m các sách chuyên

khảo, tham khảo, các đề tài, bài báo khoa học đăng trên các tạp chí chuyên ngành,

các luận văn, luận án đã bảo vệ.

- Tài liệu chưa thành văn, chủ yếu là ngu n tài liệu khai thác qua những người

đã tham gia hoặc chứng kiến sự thực thi và biến đổi của CCKT ở tỉnh Bắc Giang.

4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án

4.1. Cơ sở phương pháp luận: Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp

luận sử học; phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng H Chí Minh,

quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam về phát triển kinh tế trong

thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội

4.2. Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:

- Phương pháp lịch sử kết hợp với phương pháp logic nhằm tái hiện một cách

khách quan, khoa học các sự kiện có liên quan đến quá trình chuyển dịch CCKT của

tỉnh từ năm 1997 đến năm 2015, để từ đó khái quát, rút ra những kết luận về thành

công và hạn chế trong quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang.

- Phương pháp phân tích, so sánh, thống kê, điều tra thực địa dựa trên số liệu

và những thông tin qua khảo sát thực tế để đánh giá kết quả chuyển dịch CCKT của

tỉnh Bắc Giang qua từng giai đoạn.

5

5. Đóng góp mới về khoa học của luận án

- Trình bày có hệ thống những yếu tố chi phối sự chuyển dịch CCKTở tỉnh

Bắc Giang, g m đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội; tình hình chuyển dịch

CCKT trước năm 1997, những quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà

nước và Đảng bộ tỉnh Bắc Giang. Những yếu tố này phản ánh những tiềm năng và

thế mạnh, thuận lợi và khó khăn, cơ hội và thách thức của địa phương trong quá

trình chuyển dịch CCKT, đ ng thời có ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tới hiệu quả

của quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh.

- Trình bày và phục dựng lại sựchuyển dịch CCKT từ năm 1997 đến năm

2015, gắn với những kết quả cụ thể của mỗi giai đoạn,bao g m chuyển dịch cơ cấu

ngành kinh tế, cơ cấu thành phần kinh tếvà cơ cấu vùng kinh tế để nhận diện những

bước đi của quá trình phát triển kinh tế và chuyển dịch CCKT của tỉnh trong quá

trình đẩy mạnh CNH, HĐH thời kỳ đổi mới.

- Phân tích sự phát triển trong sự chuyển dịch CCKT qua hai khoảng thời gian

1997-2005 và 2006-2015; từ đó góp phần tổng kết thực tiễn, rút ra những nhận xét

về những thành tựu, hạn chế và những tác động của quá trình chuyển dịch CCKT ở

tỉnh Bắc Giang.

- Cung cấp cho đọc giả, những nhà nghiên cứu khoa học ngu n tư liệu khách

quan, phong phú về quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh Bắc Giang từ năm 1997

đến năm 2015

6.Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

6.1.Ý nghĩa lý luận

- Làm rõ những vấn đề mang tính lý luận về quá trình chuyển dịch CCKT tỉnh

Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2015 Từ đó nêu lên những đặc điểm, ý nghĩa của

quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh.

- Đề xuất các giải pháp thúc đẩy chuyển dịch CCKT của tỉnh trong những năm

tiếp theo

6.2.Ý nghĩa thực tiễn

- Kết quả nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo cho các sở, ban, ngành khi

nghiên cứu và hoạch định các chính sách cho tỉnh có liên quan đến đổi mới mô

hình tăng trưởng và tái cấu trúc nền kinh tế của tỉnh.

- Kết quả nghiên cứu có thể được dùng để viết lịch sử địa phương, làm tài liệu

giảng dạy lịch sử địa phương

6

7. Cơ cấu của luận án

Để hoàn thành mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, ngoài các phần Mở đầu, Kết

luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, Luận án được chia thành 4 chương:

Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

Chương 2: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2005

Chương 3:Chuyển dịch cơ cấu kinh tếở tỉnh Bắc Giang từ năm 2006 đến năm 2015

Chương 4: Một số nhận xét và vấn đề đặt ra

7

Chƣơng 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu

1.1.1. Những công trình khoa học nghiên cứu chung về kinh tế và chuyển

dịch cơ cấu kinh tế

Do vị trí, vai trò quan trọng của việc phát triển kinh tế trong sự nghiệp CNH,

HĐH đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế, vấn đề chuyển dịch CCKT đã thu hút sự

quan tâm đặc biệt của các cơ quan lãnh đạo, quản lý, các tổ chức và các nhà khoa

học tập trung nghiên cứu, thảo luận tìm các giải pháp tối ưu thúc đẩy chuyển dịch

CCKT theo hướng CNH, HĐH, làm biến đổi nhanh chóng nền kinh tế của đất nước.

Khi nghiên cứu về chuyển dịch CCKT, chúng ta cần thiết phải làm rõ một số khái

niệm sau đây:

Cơ cấu kinh tế: Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam: Cơ cấu kinh tế "là tổng

thể các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế có quan hệ hữu cơ tương đối ổn định hợp

thành"[53, tr 610] CCKT mang tính khách quan, được hình thành trên cơ sở trình

độ phát triển của lực lượng sản xuất và phân công lao động xã hội, sự tăng trưởng

của các yếu tố cấu thành của nền kinh tế. CCKT là hệ thống động, các yếu tố trong

CCKT vận động trong mối quan hệ hữu cơ tác động qua lại lẫn nhau, giai đoạn sau

phát triển cao hơn giai đoạn trước.

Chuyển dịch CCKT "là quá trình cải biến kinh tế - xã hội từ tình trạng lạc hậu,

mang nặng tính chất tự cấp, tự túc, từng bước chuyên môn hóa hợp lý, trang bị kỹ

thuật, công nghệ hiện đại, trên cơ sở đó tạo ra năng suất lao động cao, hiệu quả kinh

tế cao và nhịp độ tăng trưởng mạnh cho nền kinh tế nói chung. Chuyển dịch cơ cấu

kinh tế bao g m việc cải tiến cơ cấu kinh tế theo ngành, theo vùng lãnh thổ và cơ

cấu các thành phần kinh tế" [53, tr.610]

Nghiên cứu về kinh tế và chuyển dịch CCKT nói chung, đến nay đã có nhiều

công trình nghiên cứu ở các cấp độ khác nhau được đề cập. Nhiều công trình đã

được công bố trên sách, báo, tạp chí với nhiều hình thức phong phú và đa dạng.

Trên phạm vi cả nước đã có nhiều công trình của các nhà khoa học nghiên cứu

về kinh tế và chuyển dịch CCKT ở Việt Nam ở nhiều góc độ khác nhau. Tập trung

8

vào nhiệm vụ nghiên cứu chính của đề tài, tác giả luận án đã tìm hiểu, nghiên cứu

các công trình viết về kinh tế và chuyển dịch CCKT ở Việt Nam trong những năm

đổi mới, không chỉ có những nội dung liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, mà còn

cung cấp cho tác giả tư duy và phương pháp nghiên cứu đề tài.

Nghiên cứu về các thành phần kinh tế, cuốn sách “Đổi mới và phát triển các

thành phần kinh tế” do Đỗ Hoài Nam chủ biên (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia,

Hà Nội, năm 1993) nêu lên thực trạng nền kinh tế Việt Nam và các thành phần kinh

tế bước vào thời kỳ đổi mới đất nước Trên cơ sở phân tích các thành phần kinh tế,

cuốn sách xác định lại vai trò của từng thành phần kinh tế trong nền kinh tế quốc

dân và khẳng định sự cần thiết phải đổi mới các thành phần kinh tế nhà nước, tập

thể, phát triển các thành phần KTTN, kinh tế hộ gia đình trong bối cảnh đất nước

bước vào thời kỳ đổi mới và thực hiện CNH, HĐH Cuốn sách cung cấp những lý

luận cơ bản về đổi mới và phát triển các thành phần kinh tế của Việt Nam, là cơ sở

để tác giả nghiên cứu quá trình vận động và phát triển của các thành phần kinh tế

trong CCKT Việt Nam từ những năm đầu của thời kỳ đổi mới đến nay.

Cuốn sách“Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại

hóa nền kinh tế quốc dân” do GS TS Ngô Đình Giao chủ biên (Nhà xuất bản Chính

trị Quốc gia, Hà Nội, 1994) đã phân tích quan điểm và đánh giá thực trạng CCKT ở

Việt Nam. Từ đó, các tác giả đã chỉ ra phương hướng và biện pháp chuyển dịch

CCKT theo hướng công nghiệp hóa ở Việt Nam trong những năm tiếp theo. Bằng

việc chỉ ra sự chuyển dịch CCKT của từng ngành, cuốn sách giúp tác giả luận án

hiểu rõ hơn về vị trí, đặc điểm cũng như phương hướng, biện pháp chuyển dịch

CCKT của các ngành đó qua các giai đoạn làm cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu

quá trình chuyển dịch CCKT ở địa phương

Nghiên cứu về kinh tế Việt Nam thời kỳ này, các tác giả cũng rất quan tâm

đến vấn đề nông nghiệp, nông thôn. Trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH, vấn đề

nông nghiệp, nông dân và nông thôn vẫn chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong

chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Cuốn sách “Đổi mới và hoàn

thiện một số chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn” của PGS TS Lê Đình

Thắng chủ biên (Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội, 1995) nêu lên tầm quan trọng

và cơ sở khoa học của việc hoạch định các chính sách phát triển nông nghiệp nông

thôn Đặc biệt, cuốn sách đã trình bày chính sách về CCKT nông nghiệp, nông thôn,

9

trong đó nêu lên vai trò quản lý vĩ mô của Nhà nước đối với việc chuyển dịch

CCKT nông nghiệp, nông thôn.

Trong cuốn sách“Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành và phát triển các ngành

trọng điểm, mũi nhọn ở Việt Nam” do Đỗ Hoài Nam chủ biên (Nxb Khoa học xã

hội, Hà Nội, 1996), các tác giả đã luận giải một số vấn đề lý thuyết cơ bản và kinh

nghiệm thế giới về chuyển dịch CCKT ngành, phân tích thực trạng cơ cấu của nền

kinh tế Việt Nam. Từ đó, công trình ngiên cứu đã đi đến định dạng cơ cấu ngành và

chỉ ra những tiêu chí có tính chủ đạo để xác định ngành kinh tế mũi nhọn trong quá

trình phát triển kinh tế, đó là định hướng phát triển kỹ thuật, công nghệ hiện đại,

hướng xuất khẩu, định hướng sử dụng lợi thế so sánh chủ yếu hiện có của đất nước.

Nghiên cứu về CCKT, các tác giả cũng có những nghiên cứu tương đối cụ thể,

chi tiết về các yếu tố có ảnh hưởng tới sự chuyển dịch của CCKT. Cuốn sách“Các

nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế trong thời kỳ công nghiệp

hóa ở Việt Nam” do Bùi Tất Thắng chủ biên (Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà

Nội, 1997) đã nghiên cứu cung cấp những cơ sở lý luận khi phân tích những yếu tố

tác động đến quá trình chuyển dịch CCKT theo hướng CNH, HĐH ở trên phạm vi

cả nước và ở từng địa phương, các động thái chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế

trong một số mô hình công nghiệp hóa (mô hình CNH kiểu “cổ điển”, theo cơ chế

kế hoạch hóa tập trung, thay thế nhập khẩu, hướng về xuất khẩu), các yếu tố kinh tế

quốc tế ảnh hưởng đến sự chuyển dịch CCKT trong quá trình CNH, các lợi thế so

sánh và tác động của các ngu n lực đối với sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế

trong quá trình CNH ở Việt Nam. Từ đó, các tác giả chỉ ra định hướng chuyển dịch

CCKT ngành trên cơ sở tác động của lợi thế so sánh các ngu n lực ở Việt Nam.

Cuốn sách“Phát triển các thành phần kinh tế và các tổ chức kinh doanh ở

nước ta hiện nay” do GS TS Vũ Đình ách và GS TS Ngô Đình Giao đ ng chủ

biên (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997). Cuốn sách đã làm rõ vai trò,

vị trí, thực trạng và xu hướng vận động của mỗi thành phần kinh tế trong hệ thống

kinh tế quốc dân Trên cơ sở nghiên cứu các thành phần kinh tế trên phạm vi cả

nước, tác giả cuốn sách đã đề xuất những giải pháp thúc đẩy các thành phần kinh tế

và các tổ chức kinh doanh tiếp tục phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa

Nghiên cứu về CCKT ở các vùng lãnh thổ, có cuốn “Xác định cơ cấu kinh tế

lãnh thổ theo hướng phát triển có trọng điểm ở Viêt Nam” do PGS TS Ngô Doãn

Vịnh chủ biên (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1998) đã phân tích một