Phương pháp rèn luyện kĩ năng vẽ biểu đồ trong dạy học địa lí ở trường phổ thông

Nguyễn Phương Liên Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 88(12): 99 - 103

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 99 http://www.lrc-tnu.edu.vn

PHƢƠNG PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VẼ BIỂU ĐỒ

TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG

Nguyễn Phƣơng Liên*

Trường ĐH Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Biểu đồ là dạng số liệu thống kê đặc biệt, là hình ảnh thể hiện trực quan các số liệu thống kê khác

nhau. Biểu đồ có nhiều loại và trong mỗi loại lại có nhiều dạng khác nhau, ở mỗi dạng đó sẽ thích

hợp với việc thể hiện hệ thống các bảng số liệu riêng. Có những bảng số liệu cho phép vẽ nhiều

dạng biểu đồ với khả năng thích hợp và trực quan như nhau, có những bảng số liệu cho phép vẽ

nhiều dạng biểu đồ với khả năng thích hợp và trực quan khác nhau, nhưng cũng có những bảng số

liệu chỉ cho phép vẽ được một dạng biểu đồ thích hợp. Thực tế dạy học hiện nay cho thấy kĩ năng

vẽ biểu đồ của học sinh còn nhiều hạn chế. Việc hướng dẫn học sinh biết cách phân tích bảng số

liệu, lựa chọn loại biểu đồ thích hợp và vẽ các loại biểu đồ đúng cách là góp phần rèn luyện cho

học sinh một kĩ năng quan trọng trong hệ thống tri thức địa lí ở trường phổ thông.

Từ khóa: Số liệu thống kê, biểu đồ, kĩ năng, trực quan, thích hợp.

Biểu đồ địa lí là một hình vẽ có tính trực quan

cao, cho phép mô tả động thái phát triển, quy

mô, cơ cấu, tỉ lệ thành phần ... của các đối

tượng địa lí. Trong chương trình địa lí ở phổ

thông, rèn luyện kĩ năng vẽ biểu đồ là một

trong những yêu cầu cơ bản của chuẩn kiến

thức và kĩ năng. Trong cấu trúc của mỗi đề thi

địa lí, vẽ biểu đồ là một bài tập bắt buộc,

thường chiếm khoảng 1/3 tổng số điểm của

toàn bài. Nhận thức được vị trí của biểu đồ

trong môn học địa lí, các tác giả: Phạm Ngọc

Đĩnh[2], Lê Thông[6], Đỗ Ngọc Tiến, Phí

Công Việt[4], Trịnh Trúc Lâm[3]... đã xuất

bản các tài liệu hướng dẫn kĩ thuật thể hiện

các biểu đồ địa lí, trong các tài liệu đó đã giới

thiệu các loại biểu đồ và các thao tác cơ bản

khi vẽ biểu đồ địa lí. Song thực tế dạy học ở

phổ thông cho thấy, kĩ năng vẽ biểu đồ của

học sinh còn chậm, không đúng kĩ thuật,

không đảm bảo "đúng- đẹp- chính xác". Vấn

đề là ở chỗ học sinh còn lúng túng trong việc

lựa chọn biểu đồ thích hợp nhất theo yêu cầu

của đề bài. Trên cơ sở phân tích các tài liệu,

tìm hiểu tình hình thực tế giảng dạy và từ kinh

nghiệm của bản thân, trong bài viết này, tác giả

đề cập tới cách vẽ một số loại biểu đồ địa lí

phổ biến, và đặc biệt chú ý tới hướng dẫn học

sinh cách lựa chọn loại biểu đồ phù hợp.*

CÁC LOẠI BIỂU ĐỒ

- Biểu đồ cơ cấu: Biểu hiện những số liệu của

các bộ phận trong tổng thể hoặc tỉ trọng của

một hoặc nhiều thành phần so với tổng thể.

Loại biểu đồ này có thể trình bày bằng hình

tròn, hình vuông, biểu đồ miền...

- Biểu đồ so sánh: Dùng để so sánh những số

liệu đã được trực quan hóa của hiện tượng

này với các hiện tượng khác. Loại biểu đồ này

có thể trình bày bằng hình tròn, hình cột...

- Biểu đồ động thái: Dùng để thể hiện quá trình

phát triển của các hiện tượng qua các số liệu đã

được trực quan hóa. Loại biểu đồ này có thể

trình bày bằng đường biểu diễn, hình cột...

CÁCH LỰA CHỌN LOẠI BIỂU ĐỒ

THÍCH HỢP

Dạng bài tập trực tiếp : Loại bài tập này

thường nêu trực tiếp loại biểu đồ cần vẽ. Với

dạng bài tập này, học sinh lựa chọn biểu đồ

phù hợp theo yêu cầu trực tiếp của đề bài.

Ví dụ: Vẽ biểu đồ hình tròn thể hiện....

Dạng bài tập gián tiếp: Yêu cầu chỉ nêu "vẽ

biểu đồ thích hợp nhất thể hiện..." Khi đó, đòi

hỏi người học phải căn cứ vào yêu cầu, tên,

*

Tel: 0983.524.132; Email: hunglinhlienhuong@yahoo.com.vn