Phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi qua hoạt động khám phá khoa học

Hà Nội, 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM

===*****===

NGUYỄN THỊ NGA

PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG SUY LUẬN

CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI QUA

HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Hà Nội, 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM

NGUYỄN THỊ NGA

PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG SUY LUẬN

CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI QUA

HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC

Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử giáo dục

Mã số : 9.14.01.02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Cán bộ hƣớng dẫn: TS. Trần Thị Ngọc Trâm

TS. Đặng Lan Phƣơng

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả được

công bố trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công

trình nghiên cứu khoa học nào khác.

Hà Nội, ngày 20 tháng 10 năm 2019

Nguyễn Thị Nga

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận án “Phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua hoạt động

khám phá khoa học” được hoàn thành tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam. Trong quá

trình thực hiện luận án này, tác giả đã nhận được sự giúp đỡ vô cùng quý báu của các tập

thể và cá nhân.

Tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới các giáo viên hướng

dẫn: TS. Trần Thị Ngọc Trâm, TS. Đặng Lan Phương - những người thầy đã tận tình

chỉ bảo, động viên tác giả trong suốt quá trình thực hiện luận án;

Tác giả xin chân thành cảm ơn các cấp lãnh đạo, các nhà khoa học, các

Thầy/Cô giáo, Trung tâm Đào tạo và bồi dưỡng - Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam

cùng các chị, em đồng nghiệp đã luôn quan tâm, động viên và tạo điều kiện cho tác giả

trong quá trình nghiên cứu;

Tác giả xin chân thành cảm ơn các cô giáo và các cháu trường mầm non Di

Trạch, xã Di Trạch, huyện Hoài Đức, trường mầm non Hồ Tùng Mậu phường Phú

Diễn, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội; trường mầm non thực hành Hoa Hồng quận Đống

Đa, Hà Nội cùng rất nhiều các cô giáo và các cháu tại các trường mầm non khác đã

nhiệt tình giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận án;

Tác giả xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè, người thân đã luôn quan tâm,

chia sẻ, động viên tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Hà Nội, ngày 20 tháng 10 năm 2019

Tác giả luận án

Nguyễn Thị Nga

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii

MỤC LỤC.................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................vi

DANH MỤC BẢNG ................................................................................................vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ.............................................................................viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài....................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu..............................................................................................2

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ......................................................................2

4. Giả thuyết khoa học ...............................................................................................2

5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu..........................................................................3

6. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu...........................................................4

7. Các luận điểm cần bảo vệ của luận án ..................................................................6

8. Đóng góp mới của luận án .....................................................................................6

9. Cấu trúc của luận án..............................................................................................7

CHƢƠNG 1: CƠ SƠ LÍ LUẬN CỦA PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG SUY LUẬN CHO

TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC ........... 8

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................8

1.1.1. Các nghiên cứu về suy luận và khả năng suy luận của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.......8

1.1.2. Nghiên cứu về phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua hoạt

động khám phá khoa học ...........................................................................................11

1.2. Suy luận và khả năng suy luận của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ...............................17

1.2.1. Suy luận của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ...................................................................17

1.2.2. Khả năng suy luận của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi....................................................19

1.3. Hoạt động khám phá khoa học với việc phát triển khả năng suy luận cho trẻ

mẫu giáo 5-6 tuổi......................................................................................................27

1.3.1. Hoạt động khám phá khoa học ở trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.....................................27

1.3.2. Phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua hoạt động khám phá

khoa học ....................................................................................................................31

iv

1.4. Mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp và hình thức phát triển khả năng suy luận

cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua hoạt động khám phá khoa học ...............................33

1.5. Đặc điểm tâm, sinh lý của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi với việc phát triển khả năng

suy luận qua hoạt động khám phá khoa học ..........................................................38

1.6.Các yếu tố ảnh hƣởng tới sự phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5

– 6 tuổi qua hoạt động khám phá khoa học ............................................................40

Kết luận chƣơng 1 ...................................................................................................44

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG SUY LUẬN CHO

TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC 46

2.1. Khái quát về quá trình tổ chức khảo sát thực trạng........................................46

2.1.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................46

2.1.2. Nội dung khảo sát ...........................................................................................46

2.1.3. Đối tượng, phạm vi khảo sát.............................................................................46

2.1.4. Thời gian khảo sát............................................................................................46

2.1.5. Phương pháp khảo sát ......................................................................................46

2.1.6. Đánh giá kết quả khảo sát.................................................................................50

2.2.Kết quả khảo sát thực trạng phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5-

6 tuổi qua hoạt động khám phá khoa học ...............................................................52

2.2.1. Kết quả rà soát nội dung khả năng suy luận của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong

Chương trình giáo dục mầm non và Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi .......................52

2.2.2. Nhận thức của giáo viên về phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5-6

tuổi qua hoạt động khám phá khoa học ......................................................................54

2.2.3. Thực trạng thực hiện phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua

hoạt động khám phá khoa học....................................................................................61

2.2.4. Biểu hiện khả năng suy luận ở trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua hoạt động khám phá

khoa học ....................................................................................................................68

2.2.5. Đánh giá về thực trạng .....................................................................................72

Kết luận chƣơng 2 ...................................................................................................75

CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG SUY LUẬN CHO........77

TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC 77

3.1. Nguyên tắc xây dựng các biện pháp................................................................77

v

3.2. Các biện pháp phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua

hoạt động khám phá khoa học ................................................................................78

3.2.1. Nhóm biện pháp chuẩn bị điều kiện để phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu

giáo 5-6 tuổi qua hoạt động khám phá khoa học.........................................................78

3.2.2. Nhóm biện pháp phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua hoạt

động khám phá khoa học theo hướng tăng cường các hoạt động trải nghiệm..............86

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu

giáo 5-6 tuổi qua hoạt động khám phá khoa học..................................................107

3.4. Điều kiện cơ bản đảm bảo thực hiện biện pháp phát triển khả năng suy luận

cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua hoạt động khám phá khoa học .............................108

Kết luận chƣơng 3 .................................................................................................110

CHƢƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ....................................................................112

4.1. Khái quát về tổ chức thực nghiệm..................................................................112

4.1.1. Mục đích thực nghiệm ...................................................................................112

4.1.2. Nội dung thực nghiệm...................................................................................112

4.1.3. Đối tượng, thời gian thực nghiệm...................................................................112

4.1.4. Phương pháp thực nghiệm..............................................................................112

4.1.5. Quy trình và yêu cầu thực nghiệm..................................................................113

4.1.6. Tiêu chí đánh giá và phương thức xử lí kết quả thực nghiệm..........................115

4.2. Phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm .......................................................116

4.2.1. Phân tích kết quả thực nghiệm về mặt định lượng ..........................................116

4.2.2. Phân tích kết quả thực nghiệm về mặt định tính .............................................127

Kết luận chƣơng 4 .................................................................................................135

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................136

1. Kết luận..............................................................................................................136

2. Kiến nghị ............................................................................................................137

TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................139

PHỤ LỤC...............................................................................................................145

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ

BP Biện pháp

CS Chỉ số

ĐC Đối chứng

GDMN Giáo dục mầm non

GV Giáo viên

GVMN Giáo viên mầm non

HĐ Hoạt động

HĐ KPKH Hoạt động khám phá khoa học

KPKH Khám phá khoa học

KNSL Khả năng suy luận

MG Mẫu giáo

MN Mầm non

SL Suy luận

TN Thực nghiệm

TNSP Thực nghiệm sư phạm

VD Ví dụ

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2. 1. Ý nghĩa của từng giá trị trung bình đối với thang đo.................................47

Bảng 2. 2. Kết quả kiểm định hệ thống bài tập đánh giá KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi ..49

Bảng 2. 3. Tương quan của hệ thống bài tập đo KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi...............49

Bảng 2. 4. Tiêu chí đánh giá KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi ............................................51

Bảng 2. 5. Ý kiến GV về mục đích phát triển KNSL cho trẻ MG 5-6 tuổi qua HĐ KPKH... 54

Bảng 2. 6. Ý kiến GV về tính cần thiết của phát triển KNSL qua HĐ KPKH...............55

Bảng 2. 7.Ý kiến GV về các loại SL ở trẻ MG 5-6 tuổi ............................................................56

Bảng 2. 8. Ý kiến GV về các cách SL ở trẻ MG 5-6 tuổi ......................................................56

Bảng 2. 9. Ý kiến GVMN về ưu thế của HĐ KPKH trong việc phát triển KNSL cho trẻ

MG 5- 6 tuổi...............................................................................................................57

Bảng 2. 10. Ý kiến GV về những việc cần để phát triển KNSL cho trẻ MG 5-6 tuổi qua

HĐ KPKH .................................................................................................................59

Bảng 2. 11. Ý kiến GVMN về mức độ phù hợp của các nội dung HĐ KPKH đối với sự

phát triển KNSL cho trẻ MG 5-6 tuổi.........................................................................61

Bảng 2. 12. Ý kiến GV về mức độ sử dụng các biện pháp phát triển KNSL cho trẻ

MG 5-6 tuổi ..............................................................................................................62

Bảng 2. 13. Ý kiến GVMN về các hình thức phát triển KNSL cho trẻ MG 5- 6 tuổi.....64

Bảng 2. 14. Ý kiến GV về đánh giá KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi theo Bộ Chuẩn phát

triển trẻ em 5 tuổi ......................................................................................................66

Bảng 2. 15. Ý kiến GV về mức độ phối hợp giữa GVMN và phụ huynh........................66

Bảng 4. 1. Kết quả khảo sát KNSL của trẻ ở nhóm ĐC và nhóm TN trước TN..........117

Bảng 4. 2. Kết quả đo sau TN sư phạm vòng 1.........................................................118

Bảng 4. 3. Biểu hiện KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi trước TNSP vòng 2........................121

Bảng 4. 4. Biểu hiện KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi sau TNSP vòng 2...........................122

Bảng 4. 5. So sánh KNSL của trẻ nhóm TN và nhóm ĐC trước và sau TNSP vòng 2.125

viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Biểu đồ 2. 1. Ý kiến GV về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến việc phát

triển KNSL cho trẻ MG 5-6 tuổi qua HĐ KPKH ........................................................60

Biểu đồ 2. 2.Biểu hiện KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi.....................................................68

Biểu đồ 2. 3. Kết quả thực hiện bài tập đo KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi ..........................70

Biểu đồ 4. 1. Điểm trung bình biểu hiện KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi trước và sau TNSP

vòng 1...................................................................................................................... 119

Biểu đồ 4. 2. Điểm trung bình kết quả đo trước TN vòng 2 của lớp TN ...................122

Biểu đồ 4. 3. So sánh điểm trung bình kết quả đo trẻ trước và sau TNSP vòng 2 .........124

Biểu đồ 4. 4. Kết quả thực hiện các bài tập đo sau TN vòng 2 của nhóm TN...........126

Sơ đồ 1. 1. Mô hình phát triển KNSL cho trẻ MG 5-6 tuổi qua HĐ KPKH .................37

Sơ đồ 3. 1. Mối quan hệ giữa các BP phát triển KNSL cho trẻ MG 5-6 tuổi.............108

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Việc đổi mới giáo dục theo hướng phát triển năng lực người học nhằm chuẩn bị

cho thế hệ trẻ có khả năng tự giải quyết các vấn đề một cách tự chủ, sáng tạo đã và

đang trở thành xu hướng của nhiều quốc gia tiên tiến trên thế giới. Theo đó, các chính

sách cải cách, phát triển giáo dục được thực thi ngay từ cấp học mầm non nhằm đạt

các mục tiêu giáo dục đặt ra, đáp ứng được những thách thức mới của xã hội hiện đại.

Ở Việt Nam, việc đổi mới giáo dục theo hướng này đã được quan tâm ngay từ cấp học

mầm non. Điều này, được đặt ra trong Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013,

Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về “Đổi mới căn bản,

toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong

điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” theo

quan điểm chỉ đạo: “...chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức

sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học…”.

1.2. 5 - 6 tuổi là giai đoạn ở trẻ có sự phát triển vượt bậc về tâm lý, nhận thức. Trẻ ở

giai đoạn này luôn có nhu cầu tìm hiểu, khám phá thế giới xung quanh. Đây cũng là

giai đoạn trẻ chuyển từ mầm non lên tiểu học, giai đoạn quan trọng trong cuộc đời mỗi

con người. Quá trình này có những bước chuyển biến mang tính nhảy vọt với nhiều

hoạt động mới, vị trí xã hội mới, những mối quan hệ mới, đặc biệt là những yêu cầu

mới cần thiết cho hoạt động học tập. Theo đó, việc chuẩn bị chu đáo các nền tảng nhận

thức để trẻ có thể thực hiện được các nhiệm vụ học tập ở trường phổ thông một cách

chủ động, sáng tạo là vô cùng cần thiết.

1.3. Suy luận là một trong những thao tác, phẩm chất tư duy căn bản và đặc biệt

quan trọng trong việc giúp trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi có thể nhận thức về tự nhiên, xã hội

xung quanh một cách chủ động, sâu sắc; góp phần hình thành ở trẻ những ý niệm về

thế giới xung quanh, hình thành thái độ, niềm tin và giá trị nhân cách, đồng thời giúp

trẻ chủ động điều khiển hành vi, đặc biệt là chuẩn bị các điều kiện cần thiết để trẻ có

thể tham gia vào hoạt động học tập ở trường phổ thông một cách hiệu quả. Tuy nhiên,

khả năng suy luận của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi còn mang màu sắc chủ quan, cảm tính, đôi

khi còn thiếu tính logic. Vì vậy, phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5 - 6

tuổi chính là một trong những mục tiêu của GDMN và là một trong những chỉ số được

đánh giá trên trẻ mẫu giáo 5 tuổi (chuẩn 27 thuộc Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi,

2

ban hành theo Thông tư số 23/2010/TT - BGDĐT, ngày 22/7/2010) [6]. Quan tâm

nghiên cứu để phát triển khả năng suy luận cho trẻ ngay từ độ tuổi này chính là một

trong những nhiệm vụ cấp bách hiện nay. Song, trên thực tế còn chưa nhiều nghiên

cứu về khả năng suy luận, về cách thức, con đường cũng như phương tiện phù hợp để

phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.

1.4. Trong số các hoạt động giáo dục ở trường mầm non, khám phá khoa học là hoạt

động có nhiều ưu thế với việc phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi.

Với đặc thù trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi luôn có tính tò mò ham hiểu biết và thích khám phá

thế giới xung quanh, hoạt động khám phá khoa học khơi dậy và thỏa mãn ở trẻ nhu cầu

tìm hiểu và khám phá. Quá trình tham gia vào hoạt động này, trẻ được quan sát, nhận

xét, dự đoán, sử dụng vốn kinh nghiệm sống và hiểu biết của mình đưa ra những suy

luận phù hợp về các sự vật, hiện tượng xung quanh. Song, trên thực tế giáo viên mầm

non chưa tận dụng được ưu thế của hoạt động này trong việc phát triển khả năng suy

luận cho trẻ; chưa thấy có những biện pháp hữu hiệu phát triển khả năng suy luận qua

hoạt động khám phá khoa học.

Xuất phát từ những lí do trên, đề tài “Phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu

giáo 5-6 tuổi qua hoạt động khám phá khoa học”được lựa chọn nghiên cứu, góp phần

giúp trẻ phát triển nhận thức, đặc biệt là khả năng tư duy logic để trẻ dễ dàng thích ứng

với hoạt động học tập ở cấp tiểu học và cho việc học tập suốt đời.

2. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất một số biện pháp phát triển khả năng suy luận cho trẻ mẫu giáo 5 - 6

tuổi qua hoạt động khám phá khoa học nhằm tạo nền tảng nhận thức, góp phần chuẩn

bị cho trẻ sẵn sàng vào học lớp 1 tiểu học.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Quá trình giáo dục nhằm phát triển khả năng suy luận cho trẻ MG 5-6 tuổi qua

hoạt động khám phá khoa học ở trường mầm non.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Mối quan hệ giữa khả năng suy luận của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi với hoạt động

khám phá khoa học.

4. Giả thuyết khoa học

Khả năng suy luận của trẻ MG 5-6 tuổi và việc phát triển KNSL cho trẻ mẫu

3

giáo 5-6 tuổi qua HĐ KPKH hiện nay còn có những hạn chế. Nếu đề xuất và áp dụng

được các biện pháp phát triển KNSL qua HĐ KPKH theo hướng chuẩn bị tốt các điều

kiện thuận lợi cho trẻ phát triển KNSL (gồm: Thiết kế các HĐ KPKH, xây dựng môi

trường HĐ KPKH) và tăng cường các hoạt động trải nghiệm (gồm: tăng cường cho trẻ

quan sát, tăng cường sử dụng tình huống có vấn đề, tăng cường sử dụng thí nghiệm

khoa học đơn giản, tăng cường sử dụng các dự án khám phá khoa học và tăng cường

sử dụng trò chơi học tập) thì KNSL của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi sẽ được nâng cao.

5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu

5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận của phát triển khả năng suy luận cho trẻ MG 5-6 tuổi

qua hoạt động khám phá khoa học.

5.1.2. Nghiên cứu thực trạng phát triển khả năng suy luận cho trẻ MG 5-6 tuổi qua

hoạt động khám phá khoa học.

5.1.3. Xây dựng các biện pháp phát triển khả năng suy luận cho trẻ MG 5-6 tuổi qua

hoạt động khám phá khoa học.

5.1.4. Thực nghiệm sư phạm các biện pháp phát triển khả năng suy luận cho trẻ MG

5-6 tuổi qua hoạt động khám phá khoa học đã đề xuất.

5.2. Phạm vi nghiên cứu

5.2.1. Về nội dung nghiên cứu

Biện pháp phát triển KNSL cho trẻ MG 5 - 6 tuổi qua HĐ KPKH được giới hạn

ở hoạt động học và hoạt động chơi của trẻ MG 5 - 6 tuổi trong trường mầm non.

5.2.2. Về địa bàn và thời gian nghiên cứu

 Khảo sát thực trạng:

+ Khảo sát bằng phiếu hỏi 350 GVMN tại 07 tỉnh, thành phố gồm: Hà Nội, Huế,

Vĩnh Phúc, Điện Biên, Bình Dương, Cà Mau, Bến Tre trong năm học 2017- 2018.

+ Khảo sát trực tiếp 90 trẻ và 35 GV ở 04 trường mầm non tại Hà Nội (02

trường nội thành và 02 trường ngoại thành) gồm: trường MN thực hành Hoa Hồng￾Thái Thịnh - Đống Đa, trường MN Hồ Tùng Mậu - Phú Diễn - Bắc Từ Liêm, Trường

MN Ngọc Hòa - Chương Mỹ; Trường MN Di Trạch - Di Trạch - Hoài Đức trong năm

học 2016- 2017.

 Thực nghiệm:

+ Thực nghiệm vòng 1: 30 trẻ ở nhóm TN và 30 trẻ ở nhóm ĐC trong năm học

4

2018-2019 thuộc trường MN Di Trạch – Hoài Đức – Hà Nội.

+ Thực nghiệm vòng 2: 60 trẻ thuộc hai nhóm TN và 60 trẻ thuộc hai nhóm ĐC

trong năm học 2018 -2019 ở trường MN Thực hành Hoa Hồng và trường MN Di Trạch

– Hoài Đức – Hà Nội.

6. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu

6.1. Cách tiếp cận

6.1.1. Cách tiếp cận hoạt động

Khả năng suy luận chỉ có thể hình thành và phát triển thông qua hoạt động thực

tiễn của bản thân trẻ. Vì vậy, phát triển KNSL được nghiên cứu qua hoạt động thực

tiễn – HĐ KPKH của trẻ. Với quan điểm này, thực chất của việc nghiên cứu phát triển

KNSL qua HĐ KPKH là triển khai nghiên cứu hoạt động phù hợp với mục đích và nội

dung khám phá khoa học nhằm phát triển KNSL cho trẻ.

6.1.2. Cách tiếp cận hệ thống

Coi quá trình phát triển KNSL qua HĐ KPKH là một bộ phận hợp thành của

quá trình giáo dục trong trường MN bao gồm các thành tố: mục tiêu, nội dung, phương

pháp, hình thức, đánh giá, các thành tố này tác động lẫn nhau. Vì vậy, cần nghiên cứu

quá trình này trong mối quan hệ với các bộ phận, các yếu tố khác của quá trình giáo

dục, đồng thời tính đến các điều kiện khách quan và chủ quan của nó. Hiệu quả việc

phát triển KNSL chịu ảnh hưởng của các yếu tố trong quá trình giáo dục và nó ảnh

hưởng tới việc nâng cao kết quả giáo dục.

6.1.3. Tiếp cận trải nghiệm

Nghiên cứu phát triển KNSL cho trẻ MG 5-6 tuổi qua HĐ KPKH theo hướng

tổ chức các hoạt động để trẻ được tham gia trải nghiệm thực tiễn. Trong các hoạt

động này, trẻ được trải nghiệm dựa trên hiểu biết và kinh nghiệm sẵn có của bản

thân, từ đó trẻ tích lũy những kiến thức, kinh nghiệm mới, hình thành và phát triển

khả năng suy luận.

6.1.4. Tiếp cận tích hợp

Nhìn nhận sự phát triển KNSL của trẻ MG 5-6 tuổi mang tính tổng thể, không

chỉ liên quan đến lĩnh vực giáo dục phát triển nhận thức mà còn liên quan đến các lĩnh

vực giáo dục phát triển khác trong chương trình GDMN. Trẻ được phát triển nhận thức

nói chung và KNSL nói riêng thông qua các hoạt động đa dạng và mang tính tích hợp

các lĩnh vực giáo dục phát triển hợp lý, tác động một cách đồng bộ đến tất cả các mặt

phát triển của trẻ.

5

6.1.5. Tiếp cận phát triển

Sử dụng cách tiếp cận phát triển trong nghiên cứu để thấy rõ mục tiêu và

phương tiện của việc phát triển KNSL ở trẻ. Cách tiếp cận này giúp phát triển một cách

tối đa khả năng tiềm ẩn của trẻ. Trong tổ chức nghiên cứu, trẻ MG 5-6 tuổi được coi

như là một chủ thể tham gia tích cực vào quá trình HĐ KPKH để nhận thức và phát

triển KNSL của mình. Tiếp cận phát triển đòi hỏi phải chú trọng vào việc tạo ra các cơ

hội để trẻ được hoạt động phù hợp với nhu cầu, hứng thú của trẻ, tạo điều kiện để trẻ

được thực hành, trải nghiệm, được hướng dẫn để trẻ tự giải quyết vấn đề và phát triển

KNSL của riêng mình.

6.2. Phương pháp nghiên cứu

6.2.1. Các phương pháp nghiên cứu lí luận:

Sử dụng phương pháp hồi cứu tài liệu để nghiên cứu các công trình trong và

ngoài nước về KNSL và các tài liệu khác có liên quan đến đề tài nghiên cứu trên cơ sở

phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa những vấn đề có liên quan,

làm cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu.

6.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn

6.2.2.1. Phương pháp quan sát sư phạm

Tiến hành thu thập dữ liệu qua quan sát, ghi chép trong suốt quá trình dự giờ

hoạt động KPKH nhằm thu thập các thông tin liên quan đến biểu hiện KNSL của trẻ

MG 5-6 tuổi qua HĐ KPKH và cách thức GV phát triển KNSL cho trẻ MG 5-6 tuổi

qua HĐ này.

6.2.3.2. Phương pháp đàm thoại

Tiến hành trò chuyện trực tiếp với GVMN và trẻ MG 5-6 tuổi để tìm hiểu về

cách thức GVMN phát triển KNSL cho trẻ MG 5-6 tuổi qua HĐ KPKH và biểu hiện

KNSL của trẻ trên HĐ này cùng những vấn đề liên quan.

6.2.2.3. Phương pháp điều tra

Sử dụng các bảng hỏi để tìm hiểu mức độ phát triển KNSL của trẻ MG 5 - 6

tuổi qua HĐ KPKH.

6.2.2.4. Phương pháp nghiên cứu trường hợp

Theo dõi trực tiếp sự tiến bộ của 03 trẻ về KNSL và mô tả kết quả đó trong và

sau quá trình nghiên cứu.