Phát triển hợp tác xã nông nghiệp tại tỉnh Bắc Kạn trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRIỆU THỊ NGỌC BIỂN

PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP

TẠI TỈNH BẮC KẠN TRONG BỐI CẢNH

HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - NĂM 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRIỆU THỊ NGỌC BIỂN

PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP

TẠI TỈNH BẮC KẠN TRONG BỐI CẢNH

HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

Ngành: Kinh tế Nông nghiệp

Mã số: 8.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Anh Vũ

THÁI NGUYÊN - NĂM 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, và có kế thừa

các công trình nghiên cứu trước đó có liên quan đến đề tài.

Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận luận văn “Phát triển hợp tác xã

nông nghiệp tại tỉnh Bắc Kạn trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế” là trung

thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng năm 2019

Tác giả

Triệu Thị Ngọc Biển

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: “Phát triển hợp tác xã nông nghiệp tại tỉnh

Bắc Kạn trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế”, tôi đã nhận được sự hướng dẫn,

giúp đỡ, động viên của các cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc

nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập

và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, Phòng Đào tạo - Bộ

phận Sau Đại học, các khoa và các phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị

Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong

quá trình học tập và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn

TS. Lê Anh Vũ.

Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà khoa

học, các thầy các cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh -

Đại học Thái Nguyên.

Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè và gia đình đã giúp tôi

thực hiện luận văn này.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.

Thái Nguyên, tháng năm 2019

Tác giả

Triệu Thị Ngọc Biển

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................................ii

MỤC LỤC......................................................................................................................iii

DANH MỤC BẢNG .....................................................................................................vi

DANH MỤC HÌNH......................................................................................................vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................................viii

MỞ ĐẦU......................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................................................1

2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn..................................................2

3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài....................................................................................................5

3.1. Mục tiêu chung.............................................................................................................. 5

3.2. Mục tiêu cụ thể.............................................................................................................. 6

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..............................................................................................6

4.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................................... 6

4.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................... 6

5. Ý nghĩa khoa học của đề tài.........................................................................................................7

6. Bố cục luận văn.............................................................................................................................7

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆMTHỰC TIỄN PHÁT

TRIỂN HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP

KINH TẾ QUỐC TẾ.................................................................................................... 8

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển hợp tác xã nông nghiệp trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc

tế...........................................................................................................................................................8

1.1.1. Hợp tác xã nông nghiệp............................................................................................. 8

1.1.2. Khái niệm phát triển hợp tác xã nông nghiệp ....................................................... 13

1.1.3.Hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển hợp tác xã nông nghiệp ........................... 14

1.1.4. Điều kiện để phát triển Hợp tác xã nông nghiệp trong bối cảnh hội nhập kinh tế

quốc tế.................................................................................................................................. 16

1.1.5. Nội dung phát triển hợp tác xã nông nghiệp ......................................................... 17

1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển hợp tác xã nông nghiệp............................. 21

iv

1.2. Kinh nghiệm phát triển HTX nông nghiệp của một số địa phương trong bối cảnh hội

nhập kinh tế quốc tế.........................................................................................................................24

1.2.1. Kinh nghiệm của tỉnh Thái Nguyên....................................................................... 24

1.2.2. Kinh nghiệm của tỉnhBắc Giang............................................................................ 26

1.2.3. Kinh nghiệm của tỉnhHòa Bình.............................................................................. 27

1.2.4 Kinh nghiệm của tỉnh Yên Bái................................................................................ 28

1.2.5 Kinh nghiệm của tỉnh Hưng Yên ............................................................................ 29

1.2.6. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Bắc Kạn............................................................... 30

CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................... 32

2.1. Các câu hỏi nghiên cứu...........................................................................................................32

2.2. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................................32

2.2.1. Phương pháp tiếp cận .............................................................................................. 32

2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin.............................................................................. 32

2.2.3. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu ................................................................. 33

2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin............................................................................ 33

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu..................................................................................................34

CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HỢPTÁC XÃ NÔNG NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN.......................................................................... 36

3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội tỉnh Bắc Kạn................................................36

3.1.1 Điều kiện tự nhiên..................................................................................................................36

3.1.2 Điều kiện kinh tế xã hội............................................................................................ 37

3.1.3. Khái quát về hợp tác xã nông nghiệp ở Bắc Kạn. ................................................ 39

3.2. Thực trạng phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn........................40

3.2.1 Kết quả hoạt động triển khai hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc

Kạn....................................................................................................................................... 40

3.2.2 Một số chính sách nhằm phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc

Kạn....................................................................................................................................... 49

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển hợp tác xã nông nghiệp tỉnh Bắc Kạn ..................59

3.3.1.Yếu tố khách quan .................................................................................................... 59

3.3.2.Yếu tố chủ quan ........................................................................................................ 63

v

3.4. Đánh giá chung về phát triển của HTX nông nghiệp tỉnh Bắc Kạn..........................66

3.4.1. Kết quả đạt được ...................................................................................................... 66

3.4.2. Hạn chế ..................................................................................................................... 67

3.4.3. Nguyên nhân hạn chế .............................................................................................. 69

CHƯƠNG 4 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HỢPTÁC XÃ NÔNG NGHIỆP TRÊN

ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠNĐẾN NĂM 2025......................................................... 72

4.1. Định hướng, quan điểm, mục tiêu phát triển hợp tác xã nông nghiệp ởBắc Kạn trong bối

cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.........................................................................................................72

4.1.1. Bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế .......................................................................... 72

4.1.2. Bối cảnh trong nước ................................................................................................ 73

4.2. Quan điểm và mục tiêu về phát triển Hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc

Kạn ....................................................................................................................................................75

4.3. Giải pháp phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn..........................77

4.3.1. Mở rộng lĩnh vực, ngành nghề sản xuất, kinh doanh để HTX nông nghiệp phát

triển lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng................................................................... 77

4.3.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực hợp tác xã nông nghiệp tỉnh Bắc Kạn.... 80

4.3.3. Hoàn thiện hệ thống các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông

nghiệp .................................................................................................................................. 83

4.3.4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tư vấn cho các HTX nông nghiệp................. 87

4.3.5. Giải pháp quản lý tài chính trong các hợp tác xã nông nghiệp............................ 88

4.3.6. Tăng cường liên kết chuỗi giá trị nông sản của các hợp tác xã nông nghiệp..... 91

4.4. .Kiến nghị..................................................................................................................................93

4.4.1. Kiến nghị với Nhà nước.......................................................................................... 93

4.4.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Bắc Kạn....................................................................... 94

4.4.3. Kiến nghị với sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Liên minh HTX tỉnh Bắc

Kạn....................................................................................................................................... 94

KẾT LUẬN .................................................................................................................. 96

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................... 97

vi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3. 1: Kết quả hoạt động của các HTX nông nghiệp.................................... 41

Bảng 3. 2: Sự gia tăng quy mô các nguồn lực của HTX nông nghiệp................. 44

Bảng 3. 3: Cơ cấu các loại hình hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn 46

Bảng 3. 4: Cơ cấu sản xuất kinh doanh của các hợp tác xã nông nghiệp ............ 47

Bảng 3. 5: Các HTX được tiếp cận về vốn .......................................................... 51

Bảng 3. 6: Kết quả thự hiện chính sách hỗ trợ về đất .......................................... 53

Bảng 3. 7: Số đơn vị hợp tác xã được hỗ trợ và số tiền được hỗ trợ về KHCN .. 55

Bảng 3. 8: Một số chính sách hỗ trợ xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường56

Bảng 3. 9: Một số hình thức đào tạo cán bộ và nhân viên tại các đơn vị ............ 57

Bảng 3. 10: Kết quả hoạt động của Liên minh hợp tác xã trong công tác vận

động, tư vấn, phát triển tổ hợp tác, HTX ............................................................. 60

Bảng 3. 11: Trình độ đội ngũ cán bộ quản lý của HTX nông nghiệp.................. 63

Bảng 3. 12: Tình hình tài chính của HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn... 64

vii

DANH MỤC HÌNH

Hình 3. 1: Bản đồ tỉnh Bắc Kạn ........................................................................... 36

Biểu đồ 3. 1: Số lượng hợp tác xã nông nghiệp................................................... 40

Biểu đồ 3. 2: Số lượng hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn được

tham gia chuỗi liên kết ......................................................................................... 48

viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BQ Bình quân

CC Cơ cấu

CP Cổ phần

DN Doanh nghiệp

DNNN Doanh nghiệp nông nghiệp

HTX Hợp tác xã

TM-DV Thương mại dịch vụ

SXKD Sản xuất kinh doanh

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

SL Số lượng