Pháp luật về trình tự, thủ tục chuyển quyền sử dụng đất trong kinh doanh bất động sản ở Việt Nam

nghiªn cøu - trao ®æi

T¹p chÝ luËt häc sè 11/2011 29

Ts. Vò gia l©m *

1. Ở Việt Nam hiện nay, về lí luận,

người bị hại trong tố tụng hình sự là cá nhân

hay có thể vừa là cá nhân vừa là cơ quan, tổ

chức vẫn còn là vấn đề đang được tranh luận

giữa các nhà nghiên cứu pháp luật và những

người áp dụng pháp luật. Trong giới nghiên

cứu luật học vẫn còn tồn tại hai quan điểm

khác nhau về người bị hại:

Quan điểm thứ nhất, người bị hại chỉ có

thể là cá nhân, tức chỉ có thể là con người cụ

thể, giống như khái niệm chủ thể của tội

phạm trong luật hình sự hay khái niệm bị

can, bị cáo trong luật tố tụng hình sự. Ví dụ:

quan điểm khoa học của Trường Đại học

Luật Hà Nội cho rằng: “Luật tố tụng hình sự

nước ta chỉ coi người bị hại là công dân,

pháp nhân hay tổ chức xã hội không được

coi là người bị hại. Thể chất, tinh thần, tài

sản của họ phải là đối tượng của tội phạm.

Thiệt hại mà người bị hại phải chịu phải là

thiệt hại thực tế, nếu thể chất, tinh thần, tài

sản của một người chưa bị thiệt hại do tội

phạm gây ra thì người đó không được coi là

người bị hại”.

(1) Quan điểm này dựa trên

quy định của pháp luật thực định, mang tính

truyền thống, là quan điểm được thừa nhận

rộng rãi từ trước tới nay.

Quan điểm thứ hai, ngoài cá nhân, người

bị hại còn có thể là pháp nhân, cơ quan, tổ

chức. “Người bị hại là cá nhân, cơ quan, tổ

chức bị thiệt hại về thể chất, tinh thần, tài sản

do tội phạm gây ra”.

(2) Tuy nhiên, những người

có quan điểm như vậy hiện nay không nhiều.

Chúng tôi đồng tình với quan điểm thứ

nhất và cho rằng pháp luật hiện hành xác

định người bị hại chỉ có thể là cá nhân là

hoàn toàn hợp lí, vì các lí do sau:

Thứ nhất, từ “người” mà nhà làm luật sử

dụng ở đây dùng để chỉ con người cụ thể với

tư cách là một thực thể tự nhiên và một thực

thể xã hội. Thiệt hại mà tội phạm gây ra cho

họ có thể là thiệt hại về thể chất, tinh thần,

tài sản, trong đó thể chất là yếu tố không thể

tách rời cá nhân. Vì vậy, không thể đánh

đồng “người” với tư cách này với các đối

tượng khác không được gọi là “người”, đó là

các cơ quan, tổ chức.

Thứ hai, thiệt hại mà tội phạm gây ra cho

cơ quan, tổ chức chỉ có thể là thiệt hại về vật

chất, tinh thần vì thể chất là cái vốn gắn liền

với con người cụ thể. Việc thay đổi tư cách

tham gia tố tụng của họ từ tư cách nguyên

đơn dân sự có yêu cầu bồi thường thiệt hại

sang tư cách người bị hại liệu có chính xác

khi chúng ta sử dụng chữ “người” để chỉ các

đối tượng khác không phải là cá nhân, “con

người” theo đúng nghĩa của từ đó. Nếu làm

như vậy liệu có giúp đảm bảo tốt hơn quyền

lợi của các cơ quan, tổ chức này hay không?

Theo chúng tôi, trong trường hợp bị thiệt hại

* Giảng viên chính Khoa pháp luật hình sự

Trường Đại học Luật Hà Nội