Pháp luật về điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

------

VÕ THỊ THANH LINH

PHÁP LUẬT ĐIỀU CHỈNH HOẠT ĐỘNG

QUẢNG CÁO NGOÀI TRỜI TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

------

VÕ THỊ THANH LINH

PHÁP LUẬT ĐIỀU CHỈNH HOẠT ĐỘNG

QUẢNG CÁO NGOÀI TRỜI TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Chuyên ngành Luật Kinh tế; Mã số: 60380107

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Thị Nam Giang

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn tốt nghiệp được trình bày sau đây là kết quả của quá trình nghiên

cứu, học hỏi của chính tác giả dưới sự hướng dẫn tận tình của Giảng viên hướng

dẫn. Tác giả xin cam đoan, luận văn được trình bày sau đây hoàn toàn do tác giả tự

viết dựa trên cơ sở tổng hợp, so sánh, phân tích các kiến thức mà tác giả tìm hiểu

được.

Tác giả luận văn

Võ Thị Thanh Linh

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nguyên văn

ASA Cơ quan Tiêu chuẩn quốc gia của Anh

ACCC Ủy ban cạnh tranh và người tiêu dùng Australia (Australia

Competition Commission and Consumer protection)

GTVT Giao thông vận tải

DVQC Dịch vụ quảng cáo

GPXD Giấy phép xây dựng

HĐQCNT Hoạt động quảng cáo ngoài trời

QHQC Quy hoạch quảng cáo

VHTT và DL Văn hóa Thể thao và Du lịch

VAA Hiệp hội quảng cáo Việt Nam (Viet nam Advertising Association)

FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment)

FTC Hội đồng thương mại Liên bang (Federal Trade Commission)

WTO Tổ chức thương mại thế giới (World Trade Organization)

MỤC LỤC

Trang

PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1

2. Tình hình nghiên cứu đề tài ........................................................................... 2

3. Mục đích nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 3

4. Giới hạn đối tượng, phạm vi nghiên cứu ....................................................... 3

5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 4

6. Ý nghĩa khoa học và giá trị của đề tài ............................................................ 4

7. Bố cục đề tài .................................................................................................... 4

CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG

QUẢNG CÁO NGOÀI TRỜI TẠI VIỆT NAM ................................................... 5

1.1. Khái niệm, đặc điểm của hoạt động quảng cáo ngoài trời ......................... 5

1.1.1. Khái niệm hoạt động quảng cáo ngoài trời.............................................. 5

1.1.2. Đặc điểm của hoạt động quảng cáo ngoài trời ........................................ 8

1.2. Vai trò của hoạt động quảng cáo ngoài trời ............................................. 16

1.2.1. Hoạt động quảng cáo ngoài trời - kênh thông tin truyền thông hiệu quả. . 16

1.2.2. Hoạt động quảng cáo ngoài trời góp phần nâng cao hình ảnh cho

thương hiệu. ................................................................................................... 17

1.2.3. Hoạt động quảng cáo ngoài trời tác động đến kinh tế. .......................... 17

1.3. Khung pháp lý điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời tại Việt Nam 19

1.3.1. Sự cần thiết điều chỉnh pháp luật về hoạt động quảng cáo ngoài trời tại

Việt Nam. ........................................................................................................ 19

1.3.2. Khung pháp lý điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời. ................... 23

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 27

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT ĐIỀU CHỈNH HOẠT ĐỘNG

QUẢNG CÁO NGOÀI TRỜI ............................................................................. 28

2.1. Pháp luật Việt Nam điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời ............. 28

2.1.1. Về sản phẩm quảng cáo thương mại ngoài trời. .................................... 28

2.1.2. Quy định về các hành vi quảng cáo thương mại bị cấm ......................... 34

2.1.3. Về điều kiện, hình thức phương tiện của hoạt động quảng cáo thương mại

ngoài trời ........................................................................................................ 36

2.1.4. Thẩm quyền và trình tự thủ tục cấp phép hoạt động quảng cáo ngoài trời. 43

2.2. Một số bất cập trong pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật đối với

hoạt động quảng cáo ngoài trời ....................................................................... 49

2.2.1. Về nghĩa vụ của các chủ thể tham gia hoạt động quảng cáo ngoài trời.... 50

2.2.2. Thiếu thống nhất trong các văn bản điều chỉnh hoạt động quảng cáo

ngoài trời ........................................................................................................ 51

2.2.3. Bất cập từ công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động quảng cáo

ngoài trời. ....................................................................................................... 54

2.2.4. Về chế tài pháp lý đối với hành vi vi phạm trong hoạt động quảng cáo

ngoài trời. ....................................................................................................... 55

2.2.5. Bất cập trong quy hoạch quảng cáo. ..................................................... 57

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 59

CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT ĐIỀU

CHỈNH HOẠT ĐỘNG QUẢNG CÁO NGOÀI TRỜI TẠI VIỆT NAM.......... 61

3.1. Hoàn thiện khung pháp lý điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời .. 61

3.1.1. Ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Quảng cáo năm 2012 61

3.1.2. Đảm bảo thống nhất Luật quảng cáo và các văn bản quy phạm pháp luật

điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời ..................................................... 73

3.2. Các giải pháp hỗ trợ cho việc hoàn thiện pháp luật điều chỉnh hoạt động

quảng cáo ngoài trời tại Việt Nam. .................................................................. 75

3.2.1. Giải pháp đối với cơ quan quản lý Nhà nước ........................................ 75

3.2.2. Giải pháp đối với địa phương ................................................................ 76

3.2.3. Giải pháp đối với doanh nghiệp ............................................................ 77

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 79

KẾT LUẬN .......................................................................................................... 80

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Luật Quảng cáo đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa

XIII vào ngày 21 tháng 6 năm 2012 thay thế Pháp lệnh quảng cáo và các văn bản có

liên quan. Trong tình hình bảng quảng cáo, băng rôn ngày một xuất hiện mọi lúc

mọi nơi, việc bãi bỏ khâu cấp phép trên bảng, biển quảng cáo, băng rôn theo hướng

quản lý dựa trên cơ sở quy hoạch quảng cáo của các địa phương đã được quy định

cụ thể tại Luật Quảng cáo. Liệu quy định này của Luật Quảng cáo năm 2012 cùng

một số quy định khác có liên quan đến biển hiệu quảng cáo và hoạt động kinh

doanh biển hiệu quảng cáo có tính khả thi hay không. Vấn đề bồi thường thiệt hại

cũng như chế tài đặt ra để bắt buộc các doanh nghiệp quảng cáo tiến hành hoạt động

quảng cáo theo đúng quy hoạch phải được giải quyết như thế nào... thực tế hiện nay

còn vướng mắc và cần hướng giải quyết đúng đắn.

Hoạt động quảng cáo ngoài trời bên cạnh những ưu điểm vốn có của nó, thì

những vấn đề “lợi bất cập hại” phát sinh từ thực tiễn áp dụng và cơ quan quản lý

Nhà nước về hoạt động này đang là vấn đề cần quan tâm. Biển hiệu quảng cáo,

băng rôn, pa-nô, quảng cáo trên phương tiện giao thông… là một trong những yếu

tố cấu thành không gian cảnh quan đô thị. Thực tế không ít kiến trúc nhà mặt phố

tại nhiều tuyến đường đã bị vô hiệu hóa bởi hoạt động quảng cáo ngoài trời, nhiều

tờ rơi, tờ quảng cáo rao vặt xuất hiện trên các tuyến phố ảnh hưởng đến mỹ quan đô

thị. Thời gian gần đây truyền thông quốc tế phản ánh nhiều bảng quảng cáo, biển

hiệu ở Việt Nam sai lỗi chính tả, tiếng Việt và tiếng nước ngoài lẫn lộn, điều đáng

nói là các tấm biển quảng cáo này được thiết kế trên các tuyến đường dẫn đến sân

bay, nhà ga, trung tâm thương mại, hội chợ... tác dụng phụ đối với du khách nước

ngoài nói riêng và người đi đường nói chung là điều không thể tránh khỏi. Đối với

biển hiệu kinh doanh của các tổ chức, cá nhân, thời gian vừa qua còn rất nhiều bất

cập hạn chế khi các doanh nghiệp cạnh tranh dành giật khách hàng bằng cách đặt

biển hiệu quảng cáo càng to, màu sắc thật rực rỡ, che mất tầm nhìn của các biển

hiệu còn lại. Ngoài ra nhiều bảng quảng cáo, biển hiệu chứa đựng nội dung không

hợp văn hóa và đạo đức đã ảnh hưởng không ít đến nhận thức của trẻ em, ảnh

hưởng đến thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam.

Đã từ lâu, lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời có sự buông lỏng về mặt

quản lý nên hoạt động kinh doanh, hoạt động cấp phép đối với hình thức quảng cáo

này chưa hoàn toàn đúng quy định. Quy hoạch quảng cáo của các địa phương thiếu

tính minh bạch công khai. Bên cạnh đó, trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế,

2

doanh nghiệp quảng cáo Việt Nam đang đứng trước thực trạng cạnh tranh với các

doanh nghiệp nước ngoài về chất lượng, mẫu mã, thị trường... Hành lang pháp lý

của nước ta liệu có bảo vệ các doanh nghiệp quảng cáo lành mạnh ở Việt Nam cũng

như thúc đẩy quá trình đầu tư của các doanh nghiệp quảng cáo nước ngoài. Xuất

phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn cũng như tính cấp thiết vừa nêu trên, tác giả lựa

chọn đề tài “Pháp luật điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời tại Việt Nam” với

mong muốn góp phần hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến hoạt động quảng

cáo ngoài trời hiện nay ở Việt Nam.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Nghiên cứu thực tiễn pháp luật điều chỉnh về quảng cáo thương mại và

quảng cáo thương mại ngoài trời là một lĩnh vực còn mới mẻ. Thực tế có rất ít các

công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề quảng cáo nói chung. Qua tra cứu có

những đề tài đã được nghiên cứu như đề tài “Chế độ pháp lý về quảng cáo thương

mại, thực trạng và giải pháp”, Nguyễn Thị Kim Thoa (1999), luận văn Thạc sỹ

Luật học Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh. Phạm vi đề tài này nghiên cứu thực

trạng pháp luật điều chỉnh hoạt động quảng cáo thương mại theo quy định Luật

Thương mại năm 1997 và các văn bản pháp lý có liên quan, đánh giá thực trạng

pháp luật điều chỉnh và thực trạng áp dụng pháp luật về quảng cáo thương mại nói

chung. Đồng thời tác giả cũng đưa ra giải pháp hoàn thiện pháp luật về quảng cáo

thương mại. Liên quan đến hoạt động quảng cáo và khuyến mãi, có đề tài “Pháp

luật thương mại về hoạt động quảng cáo và khuyến mại”, Luận văn Thạc sỹ Luật

học Đại học Luật Hà Nội năm 2004, tác giả Trần Dũng Hải. Đề tài đã đã phân tích

nguyên nhân những hạn chế, bất cập của pháp Luật Thương mại điều chỉnh hoạt

động quảng cáo và khuyến mãi, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật về

các hoạt động này.

Thực tế cho thấy các đề tài đi sâu phân tích thực trạng và giải pháp của các

hình thức quảng cáo cụ thể còn rất ít, đơn cử như đề tài “Pháp luật về quảng cáo

thương mại qua báo chí, thực trạng và hướng hoàn thiện”, Luận văn Thạc sỹ của

tác giả Nguyễn Thị Tâm, (2010). Đề tài đã đi nghiên cứu sâu những quy định pháp

lý xuất phát từ thực tiễn và lý luận về hoạt động quảng cáo thương mại qua báo chí.

Tuy nhiên, nhìn chung các đề tài đã thực hiện mới chỉ dừng lại ở nghiên cứu đánh

giá quy định của các văn bản điều chỉnh hoạt động quảng cáo có hiệu lực trước đây,

hiện nay có nhiều văn bản đã hết hiệu lực thi hành.

Luật Thương mại năm 2006 đã trải qua hơn 7 năm áp dụng và thực thi, có

nhiều vấn đề tiến bộ và bất cập liên quan đến hoạt động quảng cáo thương mại nói

3

riêng và hoạt động xúc tiến thương mại nói chung, đặc biệt là khi Luật Quảng cáo

năm 2012 được ban hành thay thế Pháp lệnh Quảng cáo năm 2001, lĩnh vực quảng

cáo càng có nhiều vấn đề để nghiên cứu và đánh giá. Nhận thấy chưa có đề tài nào

nghiên cứu sâu về một trong những điểm nóng ở Việt Nam là lĩnh vực quảng cáo

ngoài trời, với nhiều quy định còn mới mẽ trong Luật Quảng cáo, và nhiều bất cập

trong hoạt động áp dụng pháp luật về quảng cáo ngoài trời, Nhà nước và chính các

doanh nghiệp sẽ áp dụng Luật Quảng cáo và Luật Thương mại như thế nào để phát

huy hiệu quảng cáo. Đề tài “Pháp luật điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời

tại Việt Nam” nghiên cứu pháp luật điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời,

những bất cập và hệ lụy liên quan từ những quy định của pháp luật, từ đó đề xuất

giải pháp giải quyết.

3. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Với việc lựa chọn đề tài “Pháp luật điều chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời

tại Việt Nam” làm luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ Luật học, thông qua việc làm rõ các

vấn đề lý luận cơ bản về khái niệm, vai trò và chức năng của hoạt động quảng cáo

ngoài trời. Tác giả tập trung nghiên cứu và làm sáng tỏ các quy định pháp luật hoạt

động quảng cáo ngoài trời tại Việt Nam cũng như thực tiễn áp dụng các quy định đó

trên thực tế để tìm ra những ưu điểm cần tiếp tục phát huy, những bất cập, hạn chế

cần khắc phục, từ đó đề xuất kiến nghị nhằm góp phần củng cố, hoàn thiện và nâng

cao khuôn khổ pháp lý, nâng cao vai trò hoạt động quảng cáo ngoài trời, góp phần

thúc đẩy sự phát triển trong lĩnh vực này. Và hơn thế nữa, là xây dựng và bảo vệ

quyền lợi của người tiêu dùng cũng như doanh nghiệp hoạt động quảng cáo ngoài

trời tại Việt Nam.

4. Giới hạn đối tượng, phạm vi nghiên cứu

Luận văn nghiên cứu hoạt động quảng cáo ngoài trời hiện nay trên cơ sở

pháp lý là Luật Thương mại năm 2005, Luật Quảng cáo năm 2012. Ngoài ra, vì hoạt

động quảng cáo ngoài trời hiện nay có liên quan đến các lĩnh vực như xây dựng

công trình, an toàn vệ sinh thực phẩm, lĩnh vực an toàn giao thông đường bộ, lĩnh

vực cạnh tranh... nên luận văn còn nghiên cứu một số quy định tại Luật An toàn

thực phẩm, Luật An toàn giao thông đường bộ, Luật Cạnh tranh... và một số văn

bản pháp lý có liên quan đến hoạt động này.

Đề tài được nghiên cứu và thực hiện từ thời điểm khi dự thảo Luật Quảng

cáo được Quốc hội lấy ý kiến thông qua và có hiệu lực, đến cuối tháng 10 năm 2013

đề tài được hoàn thiện. Tại thời điểm này, Nghị định hướng dẫn thi hành Luật

Quảng cáo và các văn bản có liên quan vẫn chưa có hiệu lực pháp lý.