Pháp luật về đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án có sử dụng đất

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

TRẦN LÝ TRÚC NHI

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH LUẬT KINH TẾ

ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Luật Kinh tế

Định hướng nghiên cứu

Mã số: 8380107

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHAN HUY HỒNG

Học viên: TRẦN LÝ TRÚC NHI

Lớp: Cao học Luật Kinh tế, Khóa 27

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

minh chứng được sử dụng trong luận văn đảm bảo tính chính xác, trung thực và

đáng tin cậy. Đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào,

những kết quả nêu trong luận văn chưa được sử dụng trong bất kỳ công trình

nào khác. Những thông tin tham khảo trong luận văn đều được trích dẫn cụ thể

nguồn sử dụng.

Tác giả

Trần Lý Trúc Nhi

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................ 1

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐẤU THẦU LỰA CHỌN

CHỦ ĐẦU TƯ DỰ ÁN CÓ SỬ DỤNG ĐẤT................................................. 7

1.1. Khái quát về dự án đầu tư và dự án đầu tư có sử dụng đất ................ 7

1.1.1. Dự án đầu tư................................................................................... 7

1.1.2. Dự án đầu tư có sử dụng đất............................................................ 9

1.2. Khái quát về đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án có sử dụng đất.... 10

1.2.1. Khái quát về hoạt động lựa chọn chủ đầu tư thực hiện dự án có sử

dụng đất................................................................................................. 10

1.2.2. Định nghĩa đấu thầu...................................................................... 12

1.2.3. Định nghĩa đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư thực hiện dự án đầu tư có

sử dụng đất............................................................................................. 13

1.2.4. Phân biệt giữa đấu thầu với đấu giá quyền sử dụng đất nhằm lựa

chọn chủ đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất ...................................... 13

1.2.5. Nguyên tắc đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư thực hiện dự án có sử dụng

đất ......................................................................................................... 15

1.2.6. Cơ sở của việc đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư thực hiện dự án có sử

dụng đất................................................................................................. 17

1.2.7. Ý nghĩa của việc đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư thực hiện dự án có sử

dụng đất................................................................................................. 18

1.3. Sự phát triển của pháp luật về đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án có

sử dụng đất............................................................................................... 19

1.3.1. Thời kỳ trước 01/07/2004 (ngày Luật Đất đai 2003 có hiệu lực)...... 19

1.3.2. Thời kỳ từ 01/07/2004 đến 01/07/2014 (ngày Luật đấu thầu 2013 có

hiệu lực)................................................................................................. 19

1.3.3. Thời kỳ từ 01/07/2014 đến nay....................................................... 21

Tiểu kết chương 1........................................................................................ 23

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG VỀ ĐẤU THẦU LỰA CHỌN CHỦ ĐẦU TƯ

THỰC HIỆN DỰ ÁN CÓ SỬ DỤNG ĐẤT VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP ...... 24

2.1. Thực trạng pháp luật về đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án có sử

dụng đất ................................................................................................... 26

2.1.1. Trường hợp thực hiện đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án có sử dụng

đất ......................................................................................................... 27

2.1.2. Điều kiện áp dụng đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư thực hiện dự án có

sử dụng đất............................................................................................. 28

2.1.3. Quy trình đấu thầu ........................................................................ 31

2.2. Thực trạng thực hiện hoạt động đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án

có sử dụng đất .......................................................................................... 37

2.2.1. Về trường hợp và điều kiện đấu thầu.............................................. 37

2.2.2. Về quy trình đấu thầu .................................................................... 44

2.2.3. Vấn đề về căn cứ giao đất, cho thuê đất thông qua đấu thầu ........... 47

2.3. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư thực

hiện dự án có sử dụng đất ........................................................................ 48

2.3.1. Về trường hợp và điều kiện áp dụng đấu thầu................................. 48

2.3.2. Về quy trình đấu thầu .................................................................... 58

2.3.3. Vấn đề về căn cứ giao đất, cho thuê đất ......................................... 66

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.............................................................................. 67

KẾT LUẬN CHUNG................................................................................... 68

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Việt Nam đã và đang nỗ lực để tạo ra một môi trường đầu tư công bằng,

minh bạch nhằm thu hút các nhà đầu tư có năng lực thực hiện các dự án có sử

dụng đất. Để đạt được được điều đó, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự

án là một phương thức hiệu quả. Thông qua đấu thầu, công tác quản lý trong lĩnh

vực đầu tư của Nhà nước ngày càng được nâng cao, nguồn vốn được sử dụng có

hiệu quả, hạn chế thất thoát, lãng phí.

Từ đầu năm 2017 đến nay, dư luận xã hội và báo chí tập trung thảo luận

rất nhiều về các đại án liên quan đến việc giao các khu đất vàng cho doanh

nghiệp. Việc phân bổ nguồn lực đất đai một cách chủ quan, tùy tiện chính là

nguyên nhân dẫn đến tham nhũng, dẫn đến sự không công bằng và việc sử dụng

đất đai kém hiệu quả. Câu hỏi đặt ra là tại sao có tình trạng cấp đất cho doanh

nghiệp mà không thông qua đấu giá, đấu thầu. Cùng với yêu cầu đấu giá quyền

sử dụng đất để giao đất, cho thuê đất, chủ đề đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực

hiện các dự án có sử dụng đất đã được dư luận xã hội và công chúng rất quan

tâm. Nếu như vấn đề đấu giá quyền sử dụng đất được khá nhiều tác giả nghiên

cứu, thì đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện các dự án có sử dụng đất lại ít

được đề cập đến.

Qua nghiên cứu rà soát pháp luật thì vấn đề đấu thầu lần đầu tiên được quy

định tại Điều 54 Luật đầu tư 2005:

“Điều 54. Lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án có nhiều nhà đầu tư quan tâm

Đối với dự án quan trọng được xác định trong quy hoạch ngành có từ hai

nhà đầu tư trở lên quan tâm thì việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án phải tổ

chức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đấu thầu.”

Tuy nhiên, tại thời điểm này thì Luật Đấu thầu chưa có quy định. Đến năm

2009, sau gần 3 năm kể từ khi Luật Đầu tư 2005 có hiệu lực, thì Bộ Kế hoạch và

Đầu tư mới ban hành Thông tư số 03/2009/TT-BKH ngày 16/4/2009 hướng dẫn

việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện đầu tư dự án có sử dụng đất theo quy định tại

Điều 54 Luật đầu tư 2005.

2

Đến Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 ngày 26/11/2013 thì lần đầu tiên vấn

đề đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất mới được đưa

vào pháp luật đấu thầu, cụ thể hóa các quy định này Chính phủ đã ban hành Nghị

định số 30/2015/NĐ-CP ngày 17/3/2015 quy định chi tiết thi hành một số điều

của Luật đấu thầu về lựa chọn nhà đầu tư.

Có thể nói, so với các quy định của pháp luật về đấu giá quyền sử dụng

đất thì các quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng

đất ra đời chậm hơn rất nhiều và chưa được giới nghiên cứu luật học tập trung

phân tích, đánh giá cả về lý luận lẫn thực tiễn áp dụng.

Ta thấy rằng tuy hệ thống pháp luật về đấu thầu của Việt Nam đang ngày

càng được hoàn thiện hơn nhưng thực tế thời gian qua, công tác đấu thầu lựa

chọn nhà đầu tư vẫn tồn tại nhiều vấn đề gây khó khăn cho cả bên mời thầu và

bên dự thầu. Một trong những nguyên nhân của vấn đề này xuất phát từ quy định

chưa thống nhất, rõ ràng của pháp luật về đấu thầu nói chung và đấu thầu lựa

chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất nói riêng.

Bên cạnh đó, pháp luật về đấu thầu tuy đã được khá nhiều tác giả nghiên

cứu nhưng hầu hết là ở các lĩnh vực đấu thầu về xây lắp, mua sắm, tư vấn,…

Pháp luật về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất vẫn

chưa được nhiều tác giả nghiên cứu một cách chi tiết, chuyên sâu.

Từ các lý do trên, tác giả chọn đề tài “Pháp luật về đấu thầu lựa chọn chủ

đầu tư dự án có sử dụng đất” làm đề tài luận văn thạc sĩ.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Việc nghiên cứu về pháp luật đấu thầu và các dự án đầu tư có sử dụng đất

ít được tác giả quan tâm, đa số các tác giả nghiên cứu về pháp luật đấu thầu

trong lĩnh vực xây dựng, mua sắm… Còn đối với dự án đầu tư có sử dụng đất

chỉ được quan tâm nhiều ở vấn đề chuyển nhượng. Cụ thể như:

Luận văn thạc sỹ “Pháp luật Việt Nam về đấu thầu mua sắm công –

Hướng hoàn thiện từ kinh nghiệm của cộng hòa Pháp” của tác giả Lương Thị

Thùy Linh viết năm 2013 tại Đại học Quốc gia Hà Nội, luận văn này tập trung

vào đấu thầu mua sắm công và một số kinh nghiệm từ Cộng hòa Pháp, vì vậy

3

hướng hoàn thiện pháp luật cũng được xây dựng theo mô hình pháp luật của

Cộng hòa Pháp.

Luận văn thạc sĩ “Pháp luật Việt Nam về đấu thầu xây dựng” năm 2014

của tác giả Nguyễn Thành Nam, Khoa luật, Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả

tập trung nghiên cứu các vấn đề về chủ thể, nghĩa vụ, trách nhiệm của các bên

lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, quy trình đấu thầu đồng thời chỉ ra các ưu, khuyết

điểm trong việc thi hành pháp luật đấu thầu xây dựng ở Việt Nam cũng như kiến

nghị các định hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật.

Bài viết của tác giả Đỗ Kiến Vọng “Hoàn thiện công tác quản lý của

nhà nước về đấu thầu mua sắm công ở Việt Nam” đăng trên tạp chí Quản lý

nhà nước 2018, số 3 (266), tác giả đã phân tích các quan điểm hoàn thiện

công tác quản lý nhà nước về đấu thầu mua sắm công ở Việt Nam và đề xuất

các giải pháp cụ thể hoàn thiện trong việc quản lý của nhà nước ở lĩnh vực

mua sắm công.

Bài viết “Một số bất cập về chuyển nhượng dự án đầu tư có sử dụng đất”

của tác giả Trương Thế Côn, đăng trên tạp chí Dân chủ và pháp luật, 2018, số 3

(312), tác giả đã phân tích một cách chi tiết những bất cập của việc chuyển

nhượng dự án đầu tư đồng thời đề xuất một số kiến nghị hoàn thiện quy định

pháp luật về vấn đề này.

Do đó, đề tài nghiên cứu về các trường hợp và điều kiện đấu thầu lựa chọn

nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất là đề tài mới, mang lại ý nghĩa

lý luận cũng như thực tiễn, góp phần đẩy mạnh hoạt động đấu thầu dự án đầu tư

có sử dụng đất.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về đấu thầu, nêu ra những bất cập

trong các quy định của pháp luật Việt Nam cũng như vướng mắc trong quá trình

áp dụng pháp luật trong thực tiễn, luận văn đề xuất một số giải pháp hoàn thiện

pháp luật về hoạt động đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có

sử dụng đất.

Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn có các nhiệm vụ cụ thể sau: