Những bất cập trong quy định của Bộ luật tố tụng hình sự về truy nã bị can, bị cáo và một số vướng mắc trong thực tiễn áp dụng

nghiªn cøu - trao ®æi

30 t¹p chÝ luËt häc sè 12/2008

§oµn TÊn Minh *

ruy nã bị can, bị cáo là hoạt động truy

tìm, bắt giữ người bị khởi tố về hình sự

hoặc người đã bị tòa án có quyết định đưa ra

xét xử bỏ trốn hoặc không biết đang ở đâu,

để các cơ quan tố tụng xử lí theo pháp luật.

Hoạt động này đã được Bộ luật tố tụng hình

sự (BLTTHS) quy định bởi một số điều luật,

mục đích nhằm giải quyết triệt để tình trạng

bị can, bị cáo sống ngoài vòng pháp luật,

không được đưa ra xử lí bằng quyết định của

cơ quan tố tụng (đình chỉ) hoặc không được

đưa ra toà án để xét xử bằng bản án có hiệu

lực pháp luật. Tình trạng bị can, bị cáo là

người chưa thành niên tìm mọi cách trốn

tránh việc xử lí của pháp luật hoặc cơ quan

tố tụng không biết họ đang ở đâu ngoài việc

gây khó khăn cho điều tra, truy tố, xét xử

còn có những hậu quả khác. Do họ là những

người chưa phát triển đầy đủ về trí lực, thể

lực, tinh thần nên khi sống trong môi trường

“ngoài vòng pháp luật”, càng dễ bị tiêm

nhiễm những thói hư tật xấu, dễ tiếp tục thực

hiện hành vi phạm tội. Vì vậy, việc truy nã

bị can, bị cáo là người chưa thành niên cũng

là hoạt động cần thiết, đáp ứng yêu cầu đấu

tranh phòng ngừa tội phạm ở những đối

tượng đặc biệt này.

Khi đi sâu tìm hiểu những quy định của

BLTTHS về truy nã bị can, bị cáo chúng tôi

thấy có những vấn đề bất cập, dẫn đến

vướng mắc cho hoạt động thực tiễn. Cụ thể

có những vướng mắc, bất cập như sau:

1. BLTTHS quy định về truy nã bị can

nhưng không có điều luật nào quy định việc

truy nã bị cáo. Điều 161 BLTTHS quy định

căn cứ truy nã bị can gồm 2 căn cứ là bị can

trốn hoặc không biết bị can đang ở đâu, quy

định những thủ tục cần phải có trong việc

truy nã bị can và hình thức thông báo quyết

định truy nã bị can. Như vậy, BLTTHS chỉ

điều chỉnh đối tượng bị truy nã là bị can trong

giai đoạn điều tra hoặc trong giai đoạn truy tố

(Điều 169 BLTTHS). Theo quy định tại điểm

b khoản 2 Điều 169 BLTTHS trong giai đoạn

truy tố, viện kiểm sát cũng có quyền tạm đình

chỉ khi không biết bị can đang ở đâu và yêu

cầu cơ quan điều tra ra lệnh truy nã bị can.

Trong trường hợp này, cơ quan điều tra áp

dụng Điều 161 BLTTHS để truy nã bị can là

đúng luật. Tuy nhiên, điểm b khoản 2 Điều

169 quy định căn cứ yêu cầu cơ quan điều

tra truy nã “khi bị can bỏ trốn mà không biết

rõ bị can đang ở đâu” là không rõ ràng. Đã

trốn thì làm sao biết được bị can đang ở đâu,

liên từ “mà” đã làm cho cụm từ “không biết

rõ bị can đang ở đâu” trở nên thừa, tối nghĩa.

Vì vậy, theo chúng tôi, cần phải thay từ

“mà” bằng từ “hoặc”. Việc sửa đổi như vậy

T

* Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Tiền Giang